Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3 MAYIS 1996 CUMA 10 DIŞ HABERLER İ s t a n b u l d a n New York'a, P a r i s t e n Lagos'a Batı ile İslam karşı karşıyaünümüzde islam Batılı gözünde büyük bir tehdit. Din, kutsal, cihad ve benzeri sözcükler. Müslümanlar için Yahudi ve Hıristiyan toplumlardan çok daha değişik bir anlam ifade ediyor. Courrier Internationai dergisi İstanbul'dan New York'a, Paris'ten Lagos'a iki ayn dünyayı inceledi. İslam ile Batı'nin çatişmasını gözler önüne serdi. Imam Humeyni, Berlin duvannın çöküşünden 10 yıl kadar önce Iran Şahı'nı sırça sarayından dışan attı. 1 Nisan 1979 yılında modern zamanın ilk islam cumhuriyeti böylece kurulmuş oldu. O tarihten bu yana Müslüman köktendincilerin ruzağına yalnızca iki ülke düştii: Köktendincilerin orduyla işbirliği yaptıklan Sudan ile tüm siyasi zemine hâkim olduklan Afganistan. Yani bilanço kimi uzmanlann 17 yıl önce ileri sürdükleri kadar acı olmadı. Ancak gerçek şu ki siyasi ıslam geçen bu süre içinde Ortadoğu'da, Asya'da. Magrep ülkelerinde, siyah Afrika'da ve hatta Batı'nın büyük metropollerinde son derece başarılı bir gelişme sergiledi. Bu arada Müslüman dünyası ile sanayileşmiş gücler arasındaki ilişkilerde farklılıklar göstermeye başladı. Emperyalizm destekçisi Iran Şahı'na karşı mollalarla işbirliğine giren sol zihniyet, bugün Cezayir olayında bir zamanlar destekledikleri köktendincilerin "kökünü kazıyıcılar"haline dönüştü. Yine aynı şekilde Rusya "canavanna" karşı Afgan köktendincilere CIA'nın aktif destek sağlamasında hicbir kötü yön bulmayan sağ görüşlüler. Brejnev döneminde Moskova'ya yaklaşmayı reddettikleri yeşil ışığı bugün Kabil'e aktif olarak müdahale eden Boris Yeltsin'e yakabiliyorlar. Dahası da var. 17 yılda sadece militan ıslamcılık değil, "Islam" da dunyanın bir numaralı politik sorunu haline geldi. Neden mi? Çünkü, her yıl 100 binden fazla siyah Amerikalı Müslümanlığı kabul ediyor. Çünkü Fransa türbanlı öğrenime karşı çıkmayı çok yakın zamanlara kadar gündeminin ilk maddelerinden biri haline getirmişti. Çünkü. güneydoğu Asya'nın yeni kutuplarında Anglo-Sakson Batı'nın yerine Islam kimliğinin daha rağbet görür hale gelmesi giderek yaygınlaşıyor. Çünkü, 70 yıllık Kemalizm. Türkiye'de aşın dinci ve şeriatçı kesimin giderek güçlenmesinin önüne geçemedi. Islam ve Batı dünyası arasında bir çatışma mı yaşanıyor? Evet. türlü biçimlere girebilen ancak silahların kullanılmadığı bir çatışma. Ozellikle de bu çatışma her iki grubun birbirlerini yalnış tanımalanndan ve birbirlerine karşı olan güvensizlikten kaynaklanıyor. Dfrieven: ÖZLEM Yl ZAK 'da Afnka üniversitelennde 6O'lı 7O'lı yıllarda Marksıst olan öğrencıler katı ve devnmcı bir islama yöneliyortar. Dakar'dan Lagos'a, Naırobi'ye kadar pek çok yerde Islam 20 yılda Kara Kıta'da çok ilerleme kaydetlı. Bugün her 3 Afrikalı'dan bıri Müslüman. Bu başarının sebebı ise şu şekilde açıklanıyor: Egoist bir Batı'nın dışlanması. Batı sömürgeciliğı tarafından sürekli ezılmiş Afrika bir yandan Batı'yı dışlamak isterken bir yandan da sefaletten kurtulmanın yolunu da din degiştirmekte görüyor. Bu arada kendı inançlarını yaymaya çalışan Müslüman devletlerın yoğun çabaları ve degişıme açık bu toplumlara maddi desteklerini de göz ardı etmemek gerekır. Moritanya'da giderek artan açiık ve sefaiet aşın dinci örgütterin giderek güçlenmesine neden oluyor. Diğer bir deyişle islam yoksıüluğun karşısma bir seçenek olarak çıkı>or. Cezayir: 4 yılda 40 bin ölü Cezayır'de gözalttna almalar ve cinayetler 1990 haziran seçimlerinde FIS (Islamı Selamet Cephesi'nin) zafefinın hemen ertesi gününde başladı. 12 ocak 1992'de ordunun olaya müdahale ederek FlS'ın oyların yüzde 47.5'unu aldığı seçimleri iptal etmesi Cezayir'de 4 yıl sürsn ve 40 bin kişinin ölümenı neden olan amansız ıç savaşın da başlangıcı oldu. Sudan: İslam savaşının alaşağı ettiği ekonomi Islam adına Sudan'da sürdürülen savaş. başkent Hartum'un ekonomısıni alaşağı etmış durumda. Sudan Halkçı Kurtuluş Partısi'nin aynlıkçı Sudanlılarla savaşı her yıl 400 milyon dolara mal oluyor. Öte yandan Sudan'ın Islami ordu modelmi komşularına da ihraç etme gırışimlerı başta Mtsır olmak üzere Eritre, Etıyopya ve Uganda'da büyük tepkilere yol açtı. Senegal: Şeriatçı Islam ve müridleri Bu eski Fransız kotonisi bugün Afrika'nın en şeriatçı ulkelennden oiri. Senegal'in en öneml özelltği dini derneklerin ülkede son derece yaygın olması. Her bir dernek, şeyhler tarafından yönetilen küçük gruplara ayrılmış durumda. Dernekler Senegallilerin hem dini hem de ekonomik ve siyasi can damarları haline gelmış bulunuyor. SENEGAL %90 / 6.8 I GAMBİA %85 / GİNE BİSSAU %38/0.4SlERl LEO %75 3.3 Her ülkede Müslüman nüfusun toplam nûfusa oranı ve kişi sayısı (milyon) cÖnemli Müslüman topluluklar I%75-%100 %50-%74 %25-%49 %5-%24 %0-%4 JlTUNUS f %99 / 8.6 EKVATOR GİNESİ Birkaç Nijerya: Müslüman Kardeşler burada da devrede Zengin petrol yataklarına sahıp, çeşitli etnik gruplarının bir araya gelmesinden oluşan Nijerya askeri rejımle yönetıliyor. Nüfusun yüzde 45'inin Müslüman olduğu Nıjefya'da giderek artan yoksulluk, aşın dinci islami örgüt "Müslüman Kardeşler"in etkisinin artmasına neden oldu. Gabon: Bernard nasıl Ömer oldu? Petrodolarların ıştahını kabarttığı Gabon Devlet Başkanı Albert Bernard Bongo, 1973 yılında Müslüman oldu. Birçok devlet yetkilisi, bakan ve üst düzey sorumlu da devlet başkanlannı izlediler. Devlet Başkanı Bernard Ömer adını aldı. Ancak Islamın ilerleyişı bu kadarla kaldı. Zira Islam akımı geçen 20 yılda Gabon'da yalnızca birkaç bin kişıyı Müslüman yapabıldi. SEYŞEL ADL. Birkaç yüz SKAR SVVAZİLAND Birkaç yüz LESOTHO Birkaç yüz TATARISTAN c Rusya: İlk Müslüman siyasi parti Mayıs 1995'te değişik kaynaklara gdre sayılan 8.5 Wa 21 milyon arastnda d^işert Rusya Fecferasyonu Mtıslümanları, Rusya MüsJümanlar Birüği'fie destek vertyctfiar. BirBğin v^neticisi Mukaddes Bibarsov aynı zamanda Rus difincfe yayımlanan tfk İslami gazetentn de kurucusu. Sâitöin mjsyonu Müsiümanların çıkartannı korumak. Son seçimlere katılmak isteyön biriik yözde 5 barajını aşamaaiğı için seçimierde yer atamayacak. RUSYA FEDERASYONU %6/14ite8J-21 AZAKISTAN %53/9 Asya'da İslam ı ^«nemli Müslüman topluluklar MOĞOÜSTAN Birkaç bin %75-%100 %50-%74 %25-%49 %5-%24 %0-%4 OZBEK. RGIZfST TÜRKİYE %Q8 I 59.9 TÜRKMEN. %84 / 3.7 SIN-KIANG c K.KORE Birkaç yüz 7%98/4.4 -SURİYEf LUBNAN %64/1.8 FİLİSTİN %90 / 2 İSRAİL %16/0.8 {y IRAK ( \ %96/19 j R A N AFGANİSTAN f %99/63.1 URPUN -%94 / 3.9 G.KORE Birkaç yüz JAPONYA Birkaç bin KUVEYT / %90/1.9 KATAR -^ %98 / 0.4 SUUDI N ARABİSTAN UMMAN %99/16.7 °^9 V PAKISTAN BAE % %88.4/1.8 Keşmir: Sorunlar dini, oynanan oyunlar uluslararas Keşmir'in etrafında dönen Hint-Pakistanlı çatışması hiçbir zaman durulmadı.Dönemin ilk Keşmirli Başbakanı Şeyh Abdullah1949 yılında, askeri yardım karşılığında Hint Birliği ile yakınlaşmayı kabul etmişti. Bu yakınlaşma iie Pakistanh güçleri geri püskürteceğini umuyordu. Ancak gelişmeler Keşmir'in iyice Hindistan çarkınm içine girmesine yol açtı. Bugün ise hâlâ Keşmir'de din kisvesi altında çıkar çatışmaları sürüp gidiyor. Afganistan: Tüm bölgesel güçler ve hasıraltından VVashington bugün Afgan iç savaşında saflardan birine direkt olarak destek veriyorlar. Sonuç: Tüm Asya'da Müslüman dünyası egemenliği. iran, Rusya, Tacikistan ve Hindistan, Ekim 1995'ten beri Kabil'i kuşatan ve ülkenin güneyi ve batısına egemen olan militan Talebanlar'ın (din egitimi gören öğrenci) kaygısıyla Devlet Başkanı Burhanettin Rabbani'nin rejimini destekliyorlar. iran'ın Şii mollaları Talebanlar'a güvenmiyor. Zira Talebanlar Şii düşmanlıklarını her fırsatta tekrarlıyortar. Rabbani rejiminin diğer destekleyicisi olan Tacikler yalnızca İslami yayılmayı frenlemeyi amaçlıyorlar. Pakistan. Özbekistan ve batı Körfez ülkeleri Taleban yanlılan. Ozellikle Pakistan Taleban hareketinin de doğmasına neden olan Afgan sığınmacıları barındınp destek veriyorlar. Suudi Arabistan ve diğer Sünni Arap devletleri, kendi ülkelerindeki Iran kaynaklı köktendinciliğin yayılmasından korkarak iran'a karşı Afganistan üzerindeki oyuna katılıyorlar. ÇfN %3-13 35 (Resmî) -158 (Dini kaynak) KAMBOÇYA BURNEI o/o2/0.2 % 6 7 / 0 Riyad ve Carter doktrininin yardakçılan 1994 yılında Türk hükümetinın hac kontenjanını arttırma talebini reddeden Suudi Arabistan, hemen akabinde Türkiye'nin islami partisi Refarı'a önce 5 bin kişilik bir kontenjan tanımış, sonra bu sayıyı 10 bine çıkarmıştı. Bu olay, uzmanlar tarafından bir ülkenin başka bir ülkenin siyasi bir partisine fon transferi şeklinde yorumlanmıştı. Suudilerin Amerikalıiarla el ele vererek Cezayir'den Afganistan'a, Türkiye'den Mısır'a ve Pakistan'a kadar bir çok ülkede islami grup ve partilere destek vermeleri konusunda son derece güçlü kaynaklar mevcuttur. Carter doktrini çerçevesinde tanımlanan bu davranış biçimi 23 Ocak 1980'de VVashington tarafından ortaya atılan ve tüm şiddete karşı Körfez ülkelerine sahip çıkmayı amaçlayan doktrinin 6ir parçasıdır. Mısır. Somali, Kenya ve Oman ile imzalanan anlaşmalarla bölgede komünizm tohumlarının saf dışı bırakılabilinmesi için, islami hareket öne sürüldü ve bölgenin "yeşil kemer'Me kuşatılması hedeflendi. Malezya: Dengeli bir İslam Halkm yüzde 62'sinin Müslüman olduğu Malezya'da 1970'li yılların başında ekonomide sağlanan istikrar ve Tayland'la yürütülen sıkı işbirliği pek çok Asya ülkesinin aksine dengeli bir islamın yerleşmesine neden olmuştur. ENOONEZYA %89/174