Katalog

! 3ONİSAN1996SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Tasmanya katili yakalandı • HOBART (AA) - Avustralva'nın güneydoğu adası Tasmanya eyaletinde önceki sabah tüfekle rastgele açtığı ateşle 32 -• kişiyi öldüren ruh ''• hastasının yakalandığı '"' bildirildi. Tasmanya "(' polisinin açıklamasına göre • eyaletin, işkenceleriyle "; tanınan tarihi cezaev i bölgesini gezen turistleri öldüren saldırgan. gece boyunca içinde 2 ya da 3 kişiyi rehine tutruğu misafirhaneyi ateşe verdikten sonra bu sabah tutuklandı. Rehinelerin durumu hakkında henüz bilgi bulunmuyor. Polis. Tasmanya Şeytan Parkı olarak anılan tarihi cezaevi kompleksinde yer alan misafirhanede, katilin ardında bıraktığı mühimmat ve yangın yüzünden bina içinde gerekli aramayı yapamadı. Katil. katliamda kullandığı iki tüfeği de kaçmaya çalışırken bina içinde bıraktı. ABD'de baypam kutlaması • NEVV YORK (AA)- Islam dünyasının en büyük iki bayramından biri olan Kurban Bayramı. ABD'de de çeşitli törenlerle kutlandı. Nevv York'taki Birleşmiş Milletler binası pazartesi günü bayram nedeniyle sembolik olarak bir gün tatil edilirken bayramın binnci gününe rastlayan pazar günü. Müslümanların yoğun şekilde yaşadıklan Amerika'nın eyalet ve kentlerinde toplu olarak bayram namazlan lolındı. Eski CIA Başkanı kayboldu • LAPLATA- MARYLAND (AA) - ABD Merkezi Haberalma Örgütü'nün (CIA) eski başkanlanndan VVilliam Colby'nin. kayıp olduğu bildirildi. Maryland eyaletinin Laplata kasabasında yaşayan Colby'nin kanosunun. Potomac Irmağı üzerinde evinin yakınlannda bulunmasından sonra ÖttOeki gece ırmak boyunca yapılan aramalarda eski istihbarat şefinin izine rastlanamadı. Colby, 1973-76 yıllannda. Richard Nixon ve Gerald Ford'un başkanlık dönemlerinde. dünyanın en büyük istihbarat kuruluşu CIA'nın başkanlığını yürütmüştü. Çin'de 1 günde 23 idam • PEKİN (AA) - Çin'in kuzeyindeki Hebei eyaletinde. çeşitli suçlardan idam cezasına çarptınlan 23 kişinin cezalannın cuma günü infaz edildığı bildirildi. Hebei'in Günlüğü gazetesi, aynı gün içinde aynca 12 kişinin idam cezasına çarptınldığını belirtti. Gazete. idam cezalan ile infazlann. Hebei eyaletinin 11 değişik bölgesinde gerçekleştiğini kaydetti. Epmenilere Yunan desteği • ATtNA (AA) - Yunan Meclis Başkanı Apostolos Kakiamanis. bölücülerden sonra Ermenilerin de Türkiye'ye karşı eylem ve faaaliyetlerine destek verdı. Kakiamanis. daha önce bir grup bölücüyü Yunan Meclisi'nde kabul etmiş. geçen yıl da yardımcısı. PASOK Iskeçe Milletvekili Panayotis Sguridis başkanhğındaki bir milletvekili ve subay heyetini Bekaa Vadisi'ne göndermişti. Filistinli ; bombacıya dava • WASHINGTON (AA) - Israil'de geçen ay tutuklanan 24 yaşındaki Filistinli bombacı Halil Ebu 1_ Isa hakkında îsrail askeri savcılığı resmen dava açtı. Geçen yıl Iran'da bomba ve patlayıcı maddeler konusunda eğitim gören Halil Zohadi Süleyman Ebu Ua. Îsrail'deki sorgulaması sırasında fslami Cihad örgütüne lstanbul'da katıldığını belirtti. Ebu — Jsa'nın lstanbul'da tıp eğitimi gördüğü belirtiliyor. İsrail askeri savcısı. Filistinli Ebu lsa'yı bombalama eylemlerinde bulunmak üzere tran'da eğitim görmekle resmen suçladı. Dudayev'den sonra başa geçen yardımcısmın da aynı akıbete uğradığı öne sürülüyor Hedef, Çeçenliderler Dudayev'in eşinden Demirel'e 'Banş için bize yardım edin' • Öldürülen Çeçen liderin eşi, basın toplantısında Cumhurbaşkanı Demirel'e mesaj gönderdi. GL'NEY ÇEÇENYA duyurabilmesini sağlaması- (AA) - Uğradığı hava saldı- nsı sonucu ölen Çeçen lider Cahar Dudayev'in dul eşi AOa Dudayeva. yapmak iste- diği banş girişimleri için Cumhurbaşkanı Sükyman Demirel'den yardım taİep et- ti. Al!a Dudayeva. üstlen- mek istediği banş misyonu ile "yakında meydana gele- bilecek korkunç gelişmeleri önlemeyi umut ettiğini*' be- lirtti. Dudayeva, Çeçenya'nın güneyinde. bir kasabada, Çeçen güçlerin aldıgı gizli- lik önlemleri altında bir grup gazeteciyi geçen hafta so- nunda kabul ettı. Yapmak is- tediği banş girişimi ile ilgi- li resmi açıklamasını oku- yan Dudayeva. daha sonra Türkgazetecileraracılığıyla Demirel'e bir mesaj gönder- mek istediğini belirterek "C umhurbaşkanı Demi- rel'in. daha fazla kan dökiil- memesi için. vapnıak istedi- ğiın banş girişimlerineen kı- sa sürede başlav abilmem için bana vardınıcı olmasını ta- Jep ediyorum" dedi. Banş girişimleri "Savaşta eşini kaybetmiş bir kadın. Çeçen halkının manevi annesi ve Çeçen hal- kını yakından tanıyan eski bir Rus" olarak konuştugu- nu belirten Dudayeva. Rus- ya Başbakanı VlktorÇerno- mırdin'in yardımtyla ger- çekleri bütün Rus halkına anlatmak istediğini kaydetti. Dudayeva. bu girişimlerine başlayabilmesi için Cum- hurbaşkanı Demirel'den. "Sesini, Rusya \ öneticikrine nT istedi. Dudayeva'nın basın top- lantısında okuduğu metnin özeti şöyle: "Kocam ve bağımsız İç- kerya'ıun ilk Devlet Başkanı Cahar Dudayev'in. 21 Nisan tarihinde. bir rukef saldınsı sonucu öldüğünü doğrulu- yorum. Cahar Dudaye\, Rusya'da bulunan, faşizan eğilimli bir askeri-sivasal grubun ve Doku Zavga- yev' in (Rusyadestekli Çeçen yönetiminin başkanı), önce- den planlanmış atçakça te- rör eyleminin kurbanı oldu. Bu grubun hazuiadığı pla- nınamacu^eltsın inbanşgi- rişimlerini baltalamak, böy- lece seçimde (16 Haziran Rusya Devlet Başkanlığı se- çimîeri) ka> betmesini ve Ko- münist Partisi'nin kazanma- sını saglamaktır. Çeçen haJ- kının katk-dilmesinin. Cahar Duda>ev'in öldürülmesinin ahlaki >e siyasal sorumlulu- ğunu öncelilde ABD hükü- metine ve bizzat Baskan Bi11 Clinton'a yüklüyorum. Çünkü onlar bir yandan in- sani açıklamalar yaparken gerçekte katiiama göz vum- maktadırlar. İki halk birbirini >ok et- meden. bu gidişe bir son vermek istivorum. Çok kı- sa bir sürc sonra ise dönüş olmavacak. korkunç ola>- lar başlavacak. Ben alışıl- mışın dışında bir görev üstleniyorum ve bunu yap- maya da manevi hakkım \ar. Bir kadın. bir erkeğin güç ile yaptığından daha fa/lasını bazen sesi ile ya- pabilir." Dış Haberler Servisi - Çeçenva'da 21 nisanda öldürülen Cahar Duda- yev'in yerine direnişçilerin liderlığıne getirilen Selimhan Yandarbiyev'in de öldürüldüğü bildirildi. Jtar-TASS. Çeçenya'daki Rus yan- lısı hükümetin Güvenlik Konseyi Sek- reteri Ruslan Sakayev'e dayandırdığı haberinde, Yandarbivev'in hangi ko- şullarda öldüğü hakkında bilgi verme- di. 44 yaşındaki Yandarbiyev'in öl- düğü haberi. Çeçenya'daki Rus yanlı- sı yönetimin sözcüsü Ruslan ^Iarta- go\- tarafından da dogrulandı. Marta- gov, konuyla ilgili olarak yaptığı açık- lamada, Cahar Dudayev 'in halefi Se- limhan Yandarbiyev 'in. rakip direniş- çi güçler arasında dün gece Urus Mar- tan kenti yakınlanndaki bir bölgede çıkan çatışmada öldürüldüğünü öne sürdü. Çeçen direnişçilerin komutan- lanndan Doku Makhayev. Yandarbi- ye\ 'in öldürüldüğü haberini yalanla- dı. Ölüm haberi yalanlandı Rus güçlerin komutanı Vyaçeslav Tihomimv ise Urus Martan'da dün ge- ce Çeçenler arasında bir çatışma çık- tığını sö>ledi. ancak Yandarbiyev'in durumu hakkında bilgi sahibi olma- dıklarmı söyledi. Urus Martan, baş- kent Grozni'nin 30 kilomerre kadar güneyinde bulunuyor. Rusya Iç Istih- Duda>ev'in halefi Yandarbi\e\. bağımsızlık mücadelesinin siirmesinden \ana. barat Servis ise Yandarbiyev'in öldü- ğü haberini yalanladı. Servisin üst düzey yetkililerinden birinin lnterfax'a verdiği bilgiye göre Yandarbiyev'in Urus Martan'da çıkan bir çatışmada öldüğü haberinin "ace- le verilmiş" bir haber olduğu vurgu- landı. Çatışmada. Yandarbiyev'in ye- ğeni Zelimkhan Yandarbiyev'in öl- dürüldüğü \e Yandarbiyev'in yakınla- nnın açıklamasında yeni Çeçen lide- rin hayatta olduğu belirtildi. Öte yandan, Çeçen direnişçilerin komutanlanndan Doku Makhayev, Selimhan Yandarbiyev'inölmediğini bildirdi. Çeçenistan'ıngüneybatısın- da gizli tutulan bir yerde Frasız Haber Ajansı'nın (AFP) muhabın ile görüşen Makhayev. "Yandarbiyev yaşıyor ve sağlığı yerinde" dedi. Mak- hayev, kendisine bağlı su- baylardan birinin Yardarba- yev iletelefondagörüştügü- nü de belirtti. Liderfik karmaşası Dün Moskova'da gerçek- leştirilen ve önde gelen çe- çen direnişçilerinin katıldığı bir basın toplantısında. Yan- darbiyev'in öldüğü haberi- nin doğrulanması halinde, Çeçen direnişçilerin meclis başkanı Ahyad İdigov'un ye- ni lider olarak görevi devra- lacağı bildirildi. Öte yandan. Çeçenlerin ünlü komutanlanndan Şa- mil Basayev'in. Yandarbi- yev'in yerinialacağıönesü- rüldü. Bağımsızlık yanlısı Çeçen güçlere dayanılarak Itar-Tass tarafından verilen haberde, Basayev'in, göre- vinin Devlet Başkanı değil. Genelkurmay Başkanı ola- cağı kaydedildi. Rusya'nın RIA adlı haber ajansı ise, Çeçen direnişçile- rin, Şamil Basayev'i, Aslan Maşedov'un yerine Genel- kurmay Başkanı seçtikleri- ni öne sürdü. Ajans, geçen yaz Budennovsk kentine dü- zenlediği kanlı baskın ile ta- nınan sertlik yanlısı Basa- yev'in, Grozni'nin güneyin- deki Urus-Martan'da önce- ki gün yapılan topiantı sıra- sında Çeçen komutanlann çoğunluğunun oyu ile seçil- diğini belirtti. Ege için Pangalos'a sert eleştiri Atina'da bombalı gece ATİNA (Cumhuriyet) - Yunanıstan'm baçkenti Ati- na'da önceki gece üst üste patlayan bombalar büyük pani- ğe yol açtı. Bir iş merkezinin ikinci katına konulan bom- balardan ikisi yirmi dakika ara ile patlarken üçüncü bir bomba uzmanlar tarafından imha edildı. Bombalann pat- lahidığı iş merkezi, Yunanistan Başbakanı Kostas Simi- tis>lilli Savunma Bakanı Yerasimos Arseniz ile Türki- ye'nin Atina Büyükelçiltği Basın Müşa\ irliği binasına yüz metre mesafede bulunuyor. Patlama sırasında iki polis ha- flf olarak yaralanırken üçüncü bir bomba ise imha edildi. Patlamalann sorumluluğunu bugüne kadar isrn! duyulma- mış Smrcılar Fraksi\'onu adlı örgüt üstlenirken emniyet yetkilileri. örgüt hakkında hiçbir şey bihnmediğini, araş- tırmalann yönünü saptırabilmek için bu ismin kullanılmış olabileceğıni belirttiler. ATf.NA (AA) - Atina'da muhalefet ve yanlı basın. Türk ve Yunan Dışişle- n Bakanlan EmreGönensay ile Teodo- ros Pangatos'un Bükreş görüşmesi ko- nusunda. Sımıtis hükümctıni "Türki- ye'ye taviz vererek diyaloğa başlamak- İa" suçladı. Ana muhalefettekı '»eni Demokrasi Partisi. yayımladığı bildiride. Yunan hükümetınin Türkiye ile diyalog ve mü- zakereye gırişmesinin. millı çıkarlar açısından kötii sonuçlar vereceğini ile- ri sürdü. Bildiride Gönensav "ın "'tahrik edici yeni talepler ortaya attığı" iddia edilerek "Yunanistan'ın toprak bütün- lüğüne ve \ azgeçilmez egenıenlik hakla- nna Türki\e'nin peşinen savgı göster- mesini sağlamadan. \unan hükümcti- nin diyalog tuzağına düşmeveceğini ümit ediyoruz" denildi. Siyasi Bahar Partisi lıderi Andonis Samaras da Tür- kiye'nin Ege de yeni talepler öne sürdü- ğünü. buna rağmen Pangalos'un Gö- nensay ile yeni görüşme hazırhğına başladığını belirterek Bükreş görüşme- sini Yunanistan açısından bir "•fiyasko" olarak niteledi. Yunanistan Komünist Partisi ise bil- dırisinde "Türkiye ile özde bir diyalog başlamaktadır. Ğerçekleri giziemeve- lim. Parti olarak bi/ de di>alogdan >a- nayız"derken Sol Koalisyon. Yunanis- tan'ın Amerikan'ın hakemliğinde "Da- vos örneği bir paket çözüm" için diya- loğa gitmemesini istedi. Yunanistan'da dün yavımlanan mu- halefet yanlısı gazeteler, Simitis hükü- metinın Ege'dc "tarafsız bölgelerin1 " varlığını kabul ettiğini vurgulayan ge- niş haberler yayımladılar. Hükümet yanlısı gazeteler ise, haber- lerinde bu tarafsız bölgelerle ilgili Türk talebinin bir "tahrik" olduğunu iddia ettıler. Gazeteler. Gönensay-Pangalos görüşmesiyle ilgili haberlerini şu baş- lıklarla verdiler: Elefteros Tipos: "PangaJos, Ege'de tarafsız bölgeleri kabul etti" Apogevmatini: "Ankara'dantarafsn bölgeler fuzağı" Adesmeftos Tipos: "Pangalosu ku- lağından rurup diyaloğa görürdüler" Elefteros: "Ege'de renksiz gelecek" Ta Nea: "Türkiye'nin Ege'de tarafsız bölge tahriki" Elefterotipia: "Anlaşamadık, ama tekrar buluşacağız." POLİTAKADA ŞORTINUR EBGUN Kuzey Inak'ta Satranç Türkiye için son derece önemli olan Kuzey Irak'ta durum belirsizliğini koruyor. ABD Dışişlerı Bakanlığı Körfez işleri Dairesi Başkam Robert Deutsch'un ge- çen hafta iki Türk diplomatıyla bırlıkte bolgede yap- ttğı temaslardan somut t>ir sonuç aiınamadı. Kürdis- tan Demokrat Parti (KDP) üderi Mesut Barzani ile Kürdistan Yurtseverler Bırlıği (KYB) önderi Celal Ta- labani, PKK'nin bölgede bannmasına izin verilmeye- ceği yolunda yazılı taahhütte bulunmayı yine reddet- tiler. Bilindiği gibi Barzani ve Talabani'nin gruplan ara- sında ABD'nin arabulucu'uğunda bir sıiredir uzlaşma görüşmeleri yapılıyor. Türkiye'nin "gözlemci" olarak katıldığı görüşmelerde Ankara, iki Kürt grubu arasın- da imzalanacak banş anlaşmasında "Bölgede PKK'nin bannmasına izin verilmeyeceğıne" ılişkin bir maddenin yer almasını istiyor. Ankara'nın bu talebi VVashington tarafından da destekleniyor. Ancak Ta- labani ile Barzani bu şartı reddederek anlaşma met- ninde PKK'nin adından söz edilmeden sadece "Tür- kiye'nin güvenlik kaygılarının göz önüne alınaca- <J/"yolunda bir ifadenin yer almasını kabul ediyorlar. Geçen yıl ağustos ayında irlanda'nın Drogheda ka- sabasında yapılan görüşmede Talabani ile Barzani "Türkiye'nin güvenlik kaygılannın göz önüne alına- cağı" ifadesı'nin anlaşma metninde yer almasını ka- bul etmişlerdi. Eylül ayında Dublin'de yapılan toplan- tıda ise Türkiye uzlaşma metninde "PKK'nin bolge- de banndınlmayacağına "ilişkin bir taahhüdün yer al- masını istemiş, bunun üzerine görüşmeler kesilmiş- ti. Kürt liderlerin tutumlarını değıştinmedikleri görülü- yor. Ancak Türkiye de PKK'ye ilişkin taahhüdün yer almadığı bir anlaşma metnini reddetmekte kararlıdır. • • • Türkiye'nin PKK'ye ilişkin talebine ABD tarafından da güçlü destek veriliyor. Iran'ın bölgede etkınliğini gi- derek arttırması ve Barzani'nin Kürdistan Demokra- tik Partisi'ni PKK ile uzlaştırmaya çalışması VVashing- ton'u ciddi biçimde rahatsız etmiştir. ABD, Kürt grup- larının Iran'a kaymasını önlemek için Türkiye'nin bu gruplarla diyaloğa girmesini ve onlara silah vermesi- ni önermiştir. Böylece rakip Kürt gruplarının Bağdat'la diyalog kurması konusunda anlaşamayan Türkiye ile ABD (Ankara'nın diyaloğu desteklemesine rağmen ABD buna karşı çıkıyor), iran'ı Kuzey Irak'tan uzak tutma konusunda görüş birliği içindedirler. VVashington, iran'ın etkinlik alanına girme tehlikesi ile karşı karşı- ya olan KDP ile KYP'nin Türkiye'ye kaymasını istiyor. ABD, Türkiye'ye, "Siz Barzani ve Talabani gruplan- na daha fazla silah vehn. Onlar da PKK'nin smır böl- gesinde eylem yapmasını engellesin" diyor. Ancak Ankara, Barzani ve Talabani'ye güvenmediğınden, PKK ile mücadele edeceklerine ilişkin garanti alma- dan Kürt gruplanna silah yardımını arttırmak ıstemi- yor. ' • • • Kuzey Irak'ta deyim yerinde ise bir satranç oyunu oynanıyor. Iran'la Suriye, bölgede etkinlıklerini arttır- mak ve ABD'ye karşı denge sağlamak amacıyla ra- kip Kürt gruplannı kendi yanlanna çekmeye çalışıyor- lar. Bu arada PKK ile Barzani'nin KDP'sini de uzlaş- tırma çabası içindeler. Bu iki ülkenin karşısında ise, Türkiye ile ABD bulunuyor. Tahran'ın Kuzey Irak'ta et- kinliğini arttırması Ankara ile VVashington'u çıkar or- taklığına itmiş durumda. Ama iran'a karşı ortaklık ya- pan Türkiye ile ABD, kendi aralarında anlaşamıyor- iar. Türkiye, ABD'nin Kuzey Irak Kürtlerinin Bağdat'la diyalog kurmasını engelleme politikasının, sonunda Irak'ın bölünmesine ve bölgede bir Kürt devletinin kurulmasına yol açacağından korkuyor. • • • ABD ile Iran'ın kendi yanlanna çekmek için reka- bet ettikleri Barzani ile Talabani ise, aralarında hâlâ anlaşabilmiş değiller. Örneğin, Kuzey Irak'ın başken- ti konumundaki Erbil'in silahsızlandınlması konusun- da uzfaşmazlık sürüyor. Barzani'nin bölgesinde bu- lunan Habur smır kapısından sağlanan gelirterin pay- laşımı konusunda da anlaşma sağlanamadı. KDP ile KYB arasında uzlaşmaya vanlan konulan denetleye- cek bağımsız komite için ise 6 milyon dolar gereki- yor. ABD ve Körfez ülkeleri komitenin mali yardım ta- lebini reddettiler. Özetle Kuzey Irak'ta şu anda her şey ortada. Taraf- lar, dengeyi kendi lehlerine çevirmek için yoğun ça- ba harcıyor. Ankara gerçi Talabani ile Barzani'ye gü- venmiyor. Ama Kürt liderlerin iran ve Suriye'ye kay- masını engellemek için onlarla diyalog kurmak gerek- tiğini de unutmayalım. OR UŞ/ TANJU ERDEM Emekli Amiral (1) Megali îdea ve Batı emperyalizminin Yunan desteği Türkiye ile Yunanistan ara- sında 30 Ocak-1 Şubat 1996 sürecinde Ege'de Türkiye sa- hillerine 3.6 mil mesafede uzaklıktaki ikizce Adacıkla- rı'nda egemenlik ve prestij mücadelesi tırmanma ve de- nizde ve hava sahasında sı- cak bir çatışmaya dönüşme eğilimi gösterdiği sırada ABD'nin araya girerek gerilimi azaltıcı ve sorunu dondurucu yönde diplamatik çabalannın taraflarca kabulüyle şimdilik sönme eğilimi gösterdiği bi- linmektedir. Aslında olay bir kayahklara sahip olma sorunu değil, Yunanistan'ın Türki- ye'de siyasi lideriiğin zayıf ol- duğunu değerlendirdiği birza- man diliminde, Ege'de tek yanlı olarak hâkimiyetini gös- terrne girişimi, buna Türki- ye'nin karşı çıkmasıdır. Ege sorununun tarihi Türkler, 1071 yılında Bizans ordularını Malazgirt'te yenilgi- ye uğratıp Anadolu'yu fethet- meye ve Türkleştirmeye baş- lamalarından on yıl sonra, Ege'de denize açılmışlardır. 1300-1470 yılları arasında ya- pılan fetihlerle bugünkü Yuna- nistan topraklarını da kapsa- yacak şekilde, Ege birTürk gö- lü haline getirilmiştir. 1789 Fransız ihtilali'nin ortaya çıkışı Balkanlar'da yaşayan halklan da etkılemiş 22 Mart 1829'da bağımsız Yunanistan kurul- muştur. Yunanistan'ın tarih sahnesine çıkışı Batı'da Helen Uygarlığı'nın mirasçılannın Os- manlı boyunduruğundan kur- tulup yeniden dirilişi olarak al- gılanmıştır. Yunan bağımsızlık hareketini örgütleyip isyanları uygulama alanına koyan Et- nik-i Eterya Derneği'dir. Yunan büyük ülküsü Bu demek 1814 yılında Rusya'nın himayesinde Ode- sa şehrinde kurulmuş ancak demek merkezi 1818'de is- tanbul'ataşınmıştır. Derneğin temel stratejik hedefi, önce- likle Yunanistan'ın bağımsızlı- ğını kazanmak, zaman süre- cinde çıkan fırsatlardan yarar- lanarak Yunan büyük ülküsü- üzerinde kurulan bağımsız Yunan Devleti zamanla 1.3 misli genişleyerek 132.000 km. karelik bir büyüklüğe ulaşmıştır. Emperyalistlerin iz- nini alarak 15 Mayıs 1919'da izmir'e ayak basarak Ege böl- gesini işgale başlamış ancak Mustafa Kemal Paşa'nın ön- derliğinde kurulan ulusal kuv- vetler tarafından kesin yenilgi- ye uğramıştır. Ege adalan Yunanistan'ın Anadolu sahil- lerine yakın Ege adalannı top- raklarına katışı ayrı bir incele- me konusudur. Türk halkınca şı'ndan alınan derslerin ışığın- da ingıliz amirali ve subaylar heyetince islah edilmek, yeni- den yapılandırılmak istenmiş, Meşrutiyetin ilanından sonra Donanma Milli Yardım Cemi- yeti kurularak yeni gemiler sa- tın alınmış olmasına rağmen gemilerin sürat, manevra ve si- lah yeteneklerinin görece za- yrflığı; yeterli eğitim ve lojistik destekten mahrum oluşları ne- denleriyle 1911-12 İtalya-Os- manlı savaşında Ege'ye çıka- madığından On iki adalar ve Rodos Italya tarafından işgal edilmiştir. Ayni şekilde Balkan harbinin ilk safhasında da do- Devleti'nin de katıldığı 30 Ma- yıs 1913 tarihli Londra Banş Anlaşması'nda Ege adaları konusundaki karann büyük devletler tarafından verilmesi kabul edilmiştir. Büyük dev- letlerden Ingiltere, Fransa Ege adalarını Yunanistan'a ver- mek istiyorlar; Avusturya-Ma- caristan, Almanya imparator- lukları ile Çariık Rusya'sı Bo- ğazönü ve Anadolu sahillerine yakın adalann Osmanlı impa- ratorluğu egemenliğinde kal- masını savunuyorlardı. So- nuçta Ege adalan altı büyük devletin karanyla (Gökçeada, Bozcaada, Meis hariç) Yuna- 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Anlaşması'nın 12 ve 13. mad- deleriyle Boğazönü ve civarı adalardan Limni, Taşoz ve Se- madirek'le; Doğu Ege adala- nnın (Başlıcaları Midilli, Sakız, Psara, Sisam ve Nikeria) Yu- nanistan hâkimiyetinde kal- ması hukuken tescil edilmiş, Boğazönü adalanndan Gök- çeada, Bozcaada Türkiye'ye bırakılmıştır. Askeri amaçlar Türkiye'nin Ege kıyılarından 3 mil mesafe dahilinde bulu- nan adalar da Türkiye'ye ait olacaktı. Anlaşmada Türki- Tarihsel gelişim değerlendirildiğinde Yunanistan 'ın bağımsıdığını kazanmasından genişlemesine yol açan olayların hemen tümünde Batılı emperyalist güçlerin banş toplantılarında tercihlerini adaletsiz bir şekilde Yunanistan lehine, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti aleyhine kullandıkları görülmektedir. nü gerçekleştirmekti. Bu ül- küyle bugünkü Yunanistan'ı, Anadolu'nun Ege ve Marma- ra bölgelerini, mümkünse Anadoluyu da içine alan mer- kezi Istanbul (Constantinopol) olan Bizans Imparatorlu- ğu'nun ve Doğu Karadaniz vi- layetlerimizi kapsayan Pontus Rum Imparatorluğu'nun yeni- den diriltilmesi amaçlanmıştır. Yunanistan bağımsız bir dev- let olarak kuruluşunu takiben bu yolda tutarlı davranmış ve elli bin km. karelik bir toprak bilinmesinde yarar görülmek- tedir. Yunanistan; Ege adalarını Balkan harbinin hemen baş- langısında donanmasıyla Ege denizinde deniz hâkimiyeti te- sis ederek işgal ve zapta baş- Iamıştır. Sultan Hamit'in padi- şahlığının son zamanlanna ka- dar. faal olurlarsa darbe yapa- bileceği kuşkusu yüzünden Halıç'te çürütülen, hareketten ve savaş eğitimden mahrum bırakılan Osmanlı Donanması 1897 Osmanlı-Yunan Sava- nanma Ege'ye çıkamamış, Yu- nan Donanması Ege'de Ça- nakkale Boğazı yakîaşma yol- larını kontrol altına alarak önce Çanakkale Boğazönü adaları- nı (Lımni, Gökçeada, Taşoz, Semadirek, Bozcaadayı), ıkin- cı aşamada Doğu Ege adaları- nı (başlıcaları Midilli, Sakız, Si- sam, Nikeria'yı) işgal etmiştir. Londra banş anlaşması Balkan Harbi ateşkes son- rası banş görüşmeleri Lond- ra'da yapılmış ve Osmanlı nistan'averilmiştir. Egeadala- nnın hukuki statüsünün belir- lenmesi Lozan'da olmuştur. Türkiye, Lozan banş görüş- melerinde Boğazönü adalan- nın Türkiye'ye ait olmasını sa- vunmuş, Doğu Ege adalarının ise Anadolu'nun güvenliği ve adalarıri Anadolu'ya ekono- mik bağımlılığı açısından öz- erk statüde bulunmasını iste- miştir. Türk tezi Sovyetlerce desteklenmiş, ancak başta in- giltere, emperyalist güçler bu teze karşı çıkmışlar, sonuçta ye'nin güvenlik gereksinimleri- ni karşılamak üzere Yunanis- tan'a aidiyeti kabul edilen ada- lann tahkim edilemeyeceği, askeri maksatlarla kullanıla- mayacağı hususu teyit edili- yordu. Italya ile Trablus Harbi son- rasında geçici ojarak italyan iş- galine uğrayan On iki Adalar Rodos ve Meis'in Lozan Banş Anlaşması 'yla italya egemen- liğine verilmesi de hukuken tescil edilmiştir. Ancak 2. Dün- ya Savaşı sonunda Italyanlann yenilgisi üzerine, ingiltere ve Amerika Yunanistan'ın emel- leri paralelinde On İki Adalan, Rodos ve Meis'i Yunanistan'a vermek üzere harekete geç- mişlerdir. Nitekim 10 Şubat 1947'de müttefiklerle Italya arasında yapılan Paris Barış Anlaşması'nın 14. maddesiyfe italya On iki adalar, Rodos ve Meis'in egemenliğini Yunanis- tan'a terk etmiş. anlaşmada adalann silahsızlandınlması hususu yer almıştır. Sonuç olarak; tarihsel geli- şim değerfendirifdiğinde Yuna- nistan'ın bağımsızlığını kazan- masından, genişlemesine yol açan olayiann hemen tümün- de Batılı emperyalist güçlerin barış toplantılarında tercihleri- ni adaletsiz bir şekilde Yuna- nistan lehine, Osmanlı impara- torluğu ve Türkiye Cumhuriye- ti aleyhine kullandıkları görül- mektedir. On İki Adalar, Rodos ve Me- is'in Yunanistan'a veriliş tarzı bunun yakın örneklerindendir. Türkiye'nin de müttefiki olan ingiltere ve Amerika, Sovyet tehdidini öne sürmek suretiy- le Yunanistan'ı kollamışlardır. Oysa Paris Konferansı'nda Sovyetler Birliği bu adalann Yunanistan'a verilmesine kar- şı çıkmıştır. Zira Karadeniz'den dünyaya açılmada çok önem- li bir su yolu olan Ege denizi- nin kontrolünün Yunanistan'ın tekelinde olmasını Rusya hiç- bir zaman istememiştir. Sürecek