Katalog

26 MART1996SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Almanya İktidara seçim moraliCÜNERVLREKLİk BERLİN - Pazar gunıı Almart- >a"nın uç e\aleiınde vapılan \e sosyal demokratların bu\uk o\ kaybına uğradığı \erel seçımler Bonn'dâkı Hırıstıyan Bıriık (CDL C S l ) partılerî ıle Hur De- mokrat Partı (FDP) arasiııdakı ko- alısyon hukumetıne bu\uk nıoral verdı FDP nın kotu sonuç alması \ebuu« e\aletin paı lamentosuna da »ırememeM halınde koalısyon hukumetının dagılmasından endı- se edılı>ordu Her ut evalette de FDP hıç beklenmedık çok ıyi so- nuçlaraldneseemenbıryerdeko- alısvon hukumetının dağılmasını ıstemedı sosval deınokratlara da "dur" dedı Heı ıiı, evalerte de en kotu sonuç alan partı SPD ıdı SPD'nın bu kadar kotu sonuı, al- masiııa neden olarak \enı Genel Başkan Oscar Lafontaine ın Rus- va dan gelcn Mnıan asilh goçnıen- lenn sayısının kısıtlannıasını ıste- mesı \e "Alman halkının nııllı hıs- leri\leo>naması"i;ovterıİ!\oı On cekı hafta Kurtlenn çıkardığı olu\ - ların da CDL \ao> kazandırdığı soylenıvor Baden-W urttemberg'te parsav ı toplayan panı CDL kavbcden par- tı ıseSPDoldu Hınstıvan Demok- rat Bıriık (CDL)partı'sı 1992dekı seçmılere kıvasla o\ oranını yuz- de 1 Sarttırarak vuzde41 3 evuk- selırken sosval demokratlar \ uzde 4 1 hko\ ka\bınauöradılar\emu- haletete (.ekılnıek zorunda kaldı- lar Rheınland-Pfalz evıletınde en kotu sonuı, alan partı SPD en ıvı- sı ise FDP oldu Bır oncekı seçım- lcre gore SPD \ uzdc 3 "" ov kav bı- na uğrarken baıaıı asar nıı ayinıaz ını dıve tahmın surutulen FDPov- larını vuzde 2 2 antırnıavı basardı \etopladığı vuzde9 I ovla Rheın- land-Pfalz e\aletınde uçuncu bu- yuk partı oldu SDPlı Heide Sımonis ın \onet- tığı bu evalette de sos\al demok- ratların v uzde 6 2 oranında o> kay- bı \ar Şımdıve dek tek basma ık- tıdarda olan SPD nın bundan boy- le \a FDP ıle \a da "Sc^ıller ıle bıı koalısvona gıtmesi geıekıyor Bu evalette de yuzde 8 2 o\ topla\an Bırlık90 1 l l b k partı. Fransa, İngiltere ve ABD, G. Pasifik'in nükleer silahlardan anndınlması konusunda anlaştı Pasifik'te nüldeer teıııizlikDış Haberler Servisi - Guney Pasıfık bolgeMnın nukleer silahlardan anndırılması antlaşması dun Fransa. ingiltere ve ABD tarafından ımzalandı AFPden alınan bılgıye gore Fıjı'nın başkentı Suva'dakı Guney Pasıfik Forumu Sekreterlığı nde ımzalanan antlaşmayla, ımza sahıplen Guney Pasıfık te nukleer sılah uretmemeyı bu sılahlara sahıp olmamayı, deneme vapmamayı ya da bu sılahlan kullanmamavı taahhut ettıler Antlasmayla. taraflara radyoaktıf atıklarını bu bolsıeve sokmaları da yasakiandığı bıldınldı Guney Pasıfık Forumu. Yenı Zelanda ve Avustralyada dahıl bölgedekı 16 ulkeyı temsıl edıyor 1985 yıhnda bölgedekı nukleer denemelen ve nukleer sılahların yapımını yasaklamak uzere orlaya çıkanlan Rarotonga Anlaşması'nın protokollennın ımzalanmasıyla, Fransa, İngiltere \e ABD. daha once soz konusu anlasmav ı ımzalamıs, olan nukleer sılahlara sahıp ıkı buyuk guç Rusya ve Çın'e katılmış. oldular Anlaşmanın ımza torenınde Fransa'vı Fransız Poiınezvası Hukumetının Baskanı Gaston Flosse un temsıl ettığı bıldınldı İngiltere ve ABD'nın ıse Suvadakı buvukelçılen Michael Peart ve Don Gmitz tarafından temsıl edıldıklen belınıldı Anlaşmanın ımzalanması sırasında Forum Başkanlıgı. Papua Yenı Gıne'nın Baş.bakanı Sor JuHus Chan. Fıjı Başbakanı Sitneni Rabuka ve Kınbatı Devlet Başkanı TehuroroTıtotanıklık yapmak uzere hazır bulundular Gunev Pasıfık bolgesındekı bırçok ulkenın lıderlerının, anlaşmanın ımza torenıne gozlemcı olarak katıldıklan kaydedıldi Fransa. ingiltere ve ABD. bu bolgede 1945"ten bu yana 226 nukleer deneme yaptı Fransa. Guney Pasıfik'tekı Mururoa adasındakı nukleer denemelenne, 2 ay once son vermıştı Japonya Guney Kore. Avustralya ve Yenı Zelanda'nın, ABD. ingiltere ve Fransa'nın Guney Pasıfik bolgesının nukleer silahlardan anndınlması anlas.masını ımzalamalanndan memnunıyet duyduklannı ıfade ettıklen belırtıldı Libya kimyasal silah üretecek FUAT KOZHJKLU \\ASHINGTON - Bır- leşmıs Mılletler (BM) ka- yıtlannda "Nukleer silah vapııııından çok uzak. 1980'lerde nuMeersılah va- pınıı ıçın ba/ı araç ve gereç- leri satın aldığı saptanmıştı" deııılen Lıbva nın gen,ek- te "dunvanın en buvuk >e- ralfr kımvasal silah fabrika- sına sahıp olduğu" bıldınl- dı Duny anın onde gelen ha- ber dergılennden *Time\ dun satısa sunulan sayisin- da. Lıbya nın. yeraltı kim- yasal sılah fabnkası kurdu- ğunu \e ABD Merkezı K- tıhbarat Orgutu'nun (C K ) bunu durdurmada çaresız kaldığını duyurdu -\men- kan ıstıhbarat bınmlennın 4 yıldır Lıbya yonetımının kımv asal sılah fabnkası ın- saatı ıçın gereklı donanım ve malzemelen edınmesını engellemeyeçalıstığı \ebu konuda ~baakuçukbaşan- lar~eldeettığıdebıldınluı Dergının haberınde \BD nın. CIA aracılıöıvla Lıbvada yeraltında de\ bır kımvasal sılah rabnkası ku- rulmasını onlemek ıçın gız- h bır kampanya başlattıgı bıldınldı Dergıde. CIA ve Batılı ıstıhbarat orgutlennın tesisin yapımını gecıktır- mek ıçııı çaba harcadığma dıkkat çekılırken Washmg- ton vonetımının. Lıbya'da- kı kimyasal fabrıkanm ku- rulmasının ılelebetengelle- nemeyeceğı vetesısın muh- temelen yuzyılın sonuna dogru faalıyetegeçınleceğı du>uncesın> tiydığı kayde- dıldı Tımedergısındeayn- ca, kimyasal sılah tabnkası- nın Trablus"un 65 km gu- neydoğuhunda Tarhunan kentı yakınındakı bırdağın altında ınşa edilmekte oldu- ğu ve tesıste 2000 y ılına ka- dar savaşgazı uretılebılece- ğıbıldırılıyor Dergıde CIA vetkılılennın, **Böylebir$e- vi asla durduramazsınız. Ancak zaman kazanabil- mek için > alnı/ca \ av aşlata- bilirsiniz" dedığını de kay- dedıvor Ote yandan Lıbya yone- tımının, yeraltında kimya- sal sılah fabnkası kurduğu hakkındakı ıddıalan yalan- ladıgı \e sozkonusu tesısın bır "sulama projesi'" çerçe- vesınde ınşa edıldığını ıd- dıa ettığı bıldınldı Lıbya. kimyasal sılahlann uretımı depolanması ve kullanımı- nı yasaklayan BM Sozles- mesını (1993) ımzalama- miştı Tıme'da. CIA"nın Lıbya va ekıpman verme- melen konusunda Japonya. Danımarka. Avusturya. Âl- manya. İngiltere ve Polon- ya"yı ıkna ettığı. ancak Trablus yonetımının fabn- ka ıçın gereklı parçalan başka ulkelerden temın et- mış olabılecegı belırtıldı 4--* Çin'in HaJkın Kurtuluşu Ordusu'na ait hdikopterler • Tay>an açıklannda yapüan son tatbikatta gövde gösterisi vaptılar. Çin tatbikatlan sona erdirirken Tayvan da birleşme için takvim önerdi Tayvan'dan birleşme önerisiTAİPEİ (AA) - Çın. gozdağı nıtelığındekı askerı tatbı- katlarını Tayvan seçımlerınden ıkı gun sonra sona erdirir- ken. Tayvan. Çın ıle yenıden birleşme ıçın ılk kez tak\ım onerdı Tayvan Bolge Vjlısı JamesSoong.Tavvandahılbu- tıın Çın'de Devlet Baskanlığı seçımı duzenlenmesı kosu- luyla dort yıl ıçınde yenıden bırlesmenın gerçeklesebıle- ceğını bıldırdı Tayvan yetkılılerı yenıden bırleşmenın demokratık bır sıstem ıçınde olması kosulunu daha once sık sık dıle ge- tırmışlerdı Soong'un onerısı ıse ılk kez birleşme ıçın tak- vırrl rçermesi açKindan önem taşıyon. Tayvan'da yenıden Devlet Baskanı seçılen LeeTeng-hui'nın yakın bır murte- tıkı olan Soong. bır toplantıda vaptıgı konuşmada. "Ko- münist Parti'vc, Çin'in çok vakında yeniden birieseccgini so\lemek istiyoruz. Şu andan ıtibaren dort MI ıçinde >eni- den birleşebiliriz" dedı Tayvan Başbakanı LienÇan ıse oncekı gun yaptığıaçık- lamada "Çın ile hir banş anlaşması konusunun ciddi bir şekilde düşunulmesinr ıstemistı Buarada.Çın resmı haberajansındanyapılanaçıklama- da Çin'in Tayvan açıklannda 8 gunden bu yana yuruttuğu kara, hava ve denız tatbıkatlannı sona erdırdığı açıklandı POLİTİKADA SORUNLAR ERGUN BALCI Çekiç Güç Tartışması "The New York Tımes gazetesınde geçen yıl çıkan bır yazıda "Washıngton da Irak konusunda ne ıstedı- ğını bılen bır kışı yok" denıyordu Turkıye'de son gunlerde alevlenen Çekıç Guç tartış- ması aklımıza New York Tımes'ın yorumunu getırdı ABD, aslında Irak konusunda bır açmazın ıçındedır VVashıngton, dunyanın en zengın petrol yataklarının bulunduğu bolgede kendısıne duşman bır rejımın guç- lenmesıne ızın vermez Iran'da Şah ın rejımı uzun yıllar ABD ve Batı Avrupa'nın petrol çıkarlarının jandarmalı- ğını yapmıştı Ancak Şah, Ayetullah Humeynı tarafın- dan devnlınce Batı'da buyuk telaş başladı Batı Avrupa ıle ABD bunun uzerıne Iran - Irak sava- şında Iran'a karşı laık Irak ı destekleyerek, Saddam Hüseyin rejımını dışıne kadar sılahlandırdılar Ne var kı Saddam da "haın" çıktı ve Kuveyt ı ışgal et- tı Amenka, petrol bolgesınde "Iran tehdıdınden ' kur- tulmaya çalışırken karşısına 'Irak tehdıdı çıkmıstı Irak 1991 Şubatfnda yenılgıye uğratılıp Kuveyt kur- tanldıktan sonra ABD Korfez de yenı bır polıtıkaya yo- neldı "Double Contaınement (çıfte kuşatma) denılen bu polıtıka uyarınca VVashıngton hem iran'ı hem de Irak'ı kuşatmaya başladı Daha once ABD bu ıkı ulke- yt bırbırıne karşı oynar bırı fazla guçlendığı anda otekı- ne yardım ederdı • • • Irak'ın kuşatılıp, ABD'nın petrol bolgesını denetım al- •tına almasında yaşamsal rol oynayan araç ıse Çekıç Guç'tu" ABD, Saddam'ın bır yandan ambargo bır yandan da Çekıç Guç'un baskısıyla devrıleceğını umuyordu So nunda Batı yanlısı, ılımlı bır general çıkıp, Saddam ın ık tıdanna son verecektı Ancak 5 yıldır boyle bır general ufukta gorunmedığı gıbı Çekıç Guç'un kanatları altın- da Kuzey Irak'ta bır Kurt devletının çekırdeğı oluştu Pekı Amerıka bolgede kendıne baglı bır Kurt devle- tını kurar mP Işte VVashıngton'un çıkmazı da bu noktada başhyor Bağımsız bır Kurt devletının kurulması guneyde Şııle- rın de ayaklanmasına Irak'ın tam olarak parçalanma sına yol açar Irak ın yaklaşık yuzde 6O'ı Şıılerden oluş- tuğundan guneyde ayaklanan Şııler Iran la bırleşebılır Bu takdırde petrol bolgesı tumuyle Tahran ın denetımı altına gırebılır Ustelık bır Arap ulkesının parçalanarak Kurt devletı- nın kurulması tum Arapların tepkısıne yol açacağı gıbı Tahran'ın guçlenmesı Suudı Arabıstan, Kuveyt ve nu- fusunun yuzde 7O'ı Şıı olan Bahreyn gıbı ulkelerdekı re- jımlen tehlıkeye duşurur Soruna bu açıdan bakıldığındaSaddam'ın Irak ın par- çalanmasını engeiledığı duşunulebılır VVashıngton her- halde Irak'ın kaosa yuvarlanıp parçalanması yerıne, Bağdat'ta Çekıç Guç un denetımı altında kolu kanadı kırılmış bır Saddam'ın bulunmasını tercırj eder Ancak ABD'nın bu tutarsız polıtıkası son zamanlar- da muttefıklerı tarafından bıle eleştırılmeye başlanmış- tır Irak kıtlesel sılahların ımhası konusunda BM nın şartlannı yenne getırdıgı halde VVashıngton un ısran yuzunden bu ulkeye ambargo devam etmektedır Baş- ta Fransa olmak uzere Almanya ve Italya gıbı ulkeler ıse ambargonun en azından hafıfletılmesını ve Irak la tıca- ret yapma olanagma kavuşmayı ıstemektedırler • • • Iran ve Irak'a karşı "çıfte kuşatma" potttıkasi uygulâ- yan ABD'nın bölgedekı petrol çıkariarı açısından guve-r nebılecegı tek ulke olarak Turkıye kalmıştır Ancak ABD'nın çelışkılı Irak polıtıkası Turkıye yı de açma- za ve buyuk zararlara suruklemış- tır Turkıye Irak'a ambargo yuzun- den mılyarlarca dolarlık zarara uğ- rarken, Çekıç Guç'un kanatları al- tında Kuzey Irak ta yaratılan oto- rıte boşluğu PKK nın bolgede yer- leşmesıne yol açmıştır Ankara PKK'ye karşı Mesud Barzanı ve Celal Talabanı ıle ışbırlıgı yapıp onlara yardım ettığı zaman bu kez de Kuzey Irak'ta bağımsız bır Kurt devletının kurulmasına katkıda bu- lunma durumuna duşmektedır Oysa Sayın Turgırt Özal bıraz daha temkınlı polıtıka ızleseydı Turkıye bu duruma duşmeyebılır- dı Saddam ın ordularından kaçan yuzbınlerce Iraklı Kurt un Turkıye sınırına yığılması uzerıne Nısan 1991 de Huzur Operasyonu (Ope- ratıon Provıde Comfort) başlamış sığınmacılara bınlerce ton yardım malzemesı atılmış Kurtler Irak ın kuzeyındekı 'Guvenlı Bolge ye taşınmıştı Buarada Barzanı ıle Ta- labanı de Bağdat a gıderek Sad- dam'la barışmışlar ozerklık goruş melen başlamıştı Muttefıkler bolgeden çekılmeye hazırlanıyorlardı kı İngiltere Batı- lılar çekıldıkten sonra Saddam ın Kurtlere tekrar saldırabılecegını belırterek Turkıye de bır askerı gu- cun konuşlandırılmasını onerdı ABD İngiltere ve Fransa'nın Anka- ra'ya ılettıklerı onen Turgut Ozal tarafından derhal kabul edıldı ve "Huzur Operasyonu-2" ıle Cekıç Guç Temmuz 1991 'de Turkıye ye geldı • • • Doç BaskınOran "KalkıkHo- roz" adlı kıtabında ' Huzur Ope- rasyonu-2 nın amacı Kurtlen kur- tarmaktan çıkarak Saddam ı de- vırmeye yonelmıştır Yanı amaç yozlpşmıştır' dıyor Çekıç Guç Turkıye ye geldıkten sonra bu Guç e guvenen Talaba- nı ıle Barzanı Bağdat'la ozerklık goruşmelerını yokuşa surmuştur Sayın Ozal ABD - Ingılız onerı- sının uzerıne hemen atlamayıp bolgeye BM Gucu nun gonderıl- mesı gıbı başka alternatıfier one surseydı Turkıye Çekıç Guç bela- sından kurtulabılırdı Ankara'nın ekonomık yardım- dan sılaha Hazar petrollerı ıçın boru hattından Kafkaslar dakı Rus yayılmacılıgına kadar bırçok konuda VVashıngton un destegı ne ıhtıyacı olduğundan başka bır deyışle "ABD'ye elı mahkum ol- duğundan Çekıç Guç e hayır' demesı zordur Düzeltme • Dıınku BDT Dosvası ıuLı L k- lavna Devleı Baskanı Lvtınıd Kuç- ma nın.ıdı Leonıd Kravçuknl.ııak siknu^tır Dıızeltn o/uı d'leıı/