Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 ŞUBAT1996 PERŞEMBE 8 DIŞ HABERLER Cumhuriyetçilerin New Hampshire'da yaptığı ön seçimi muhafazakar aday kazandı Buchanan, Dole'u yendi Cumhurhetçi başkan adayı Pat Buchanan New Hampshire'da yapılan ön seçimlerin sonuçlannı eşi ve kızkardeşiyle birlikte izledi. (REUTERS) • ABD'de kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerinde yanşacak adayını belirlemek için ön seçimlere giden Cumhuriyetçi Parti'nin dün yapılan New Hampshire ön seçimini muhafazakar gazeteci ve yorumcu Pat Buchanan kazandı FUAT KOZLUKLU VVASHINGTON-ABDbaşkanlık yanşına katılacak adaylann belirlen- mesinde çok önemli birgösterge ka- bul edilen Nevv Hampshire eyaleti ön seçimlerinde Cumhuriyetçi Partı adaylığını faşist görüşleriyle tanınan gazeteci-yorumcu Patrick (PAT) Bucranan kazandı. Demokrat Parti- nın. 20'den fazla olduğu bildirilen aday adayı arasındaki mücadelesini ise yüzde 9l'lik ezici bir oy oranıy- la Başkan Bıll Clinton göğüsledi. Türk kamuoyunda, ABD Kongre- si'ne sunduğu Ermeni yanlısı yasa ve karar tasanlanyla tanınan muhafa- PATRİCK BUCHANAN Cumhuriyetçi aday dindar seçmene kur yapıyor -*« New Hampshire'da ön seçimler 1960 yılından bu yana 25 kişilik Dixville Notch kasabasındaki oy dağılımı, Cumhuriyetçilerin başkanlık adayımn kim olacağı konusunda en belirgin gösterge ^ New Lamar Alexander Pat Buchanan Steve Forbes 25 seçmen pazartesı gecesı oyunu kuliandı. 5 kışı Demokratlara oy verdı. New Hampshıre'dakı dığer yerieştm bölgelen salı geç saatte/tte sandık başına gıttı. zakâr politikalann savunucusu ve se- çimlerin "en favori Lsmi" olan Kan- sas Senatörü Robert (BOB) J.DoIe ise yüzde l'lik oy farkıyla hüsrana uğradı. Cumhuriyetçi Parti'nin kuvvetli adayı 72 yaşındaki Dole'un önünde "şok"edici birbaşan elde eden Buc- hanan, "Bu zafer, orta sınıf Ameri- ka'nın iyi adam \e kadınlannın zafe- ridir"dedı. Liberal görüşleri ile tanınan New Hampshire'da faşist görüşlen savu- nan bir adayın ön seçim kazanması "seçmenin aşın muhafazakar politi- kaya kaymaya başlaması" şeklinde yorumlandı. Pat Buchanan, seçim zaferini siyasi gözlemcilerin ifade- siyle "çocuksu hareketleri ile" kut- ladı. Kasım ayında yapılacak başkan- lık seçimlerinde Cumhuriyetçi Par- tinin adayı olabümek için mücadele eden 8'i bilinen toplam 23 aday ara- sındaki yanş, yaklaşık 2 aydır kıya- sıya bir savaşa dönüşmüştü. Bir çe- şit "getenek" diye tanımlanan düzey- siz karalama kampanyalan ve mil- yonlarca dolarlık televızyon reklam- lanyla seçmenin oyunu almaya çalı- şan cumhuriyetçiler, liberal görüşlü New Hampshire halkına "CKnton'ı devirme sözü" verdiler. Önceki gün yapılan ön seçimler- de gazeteci ve yorumcu 57 yaşında- ki Buchanan 56 bin 453 oyla (yüzde 27) binnci olurken, 54 bin 091 oy (yüzde 26) toplayabilen deneyimli politikacı senatör Dole yüzde 1 'lik bir farkla ikinci sırada yer aldı. 46 bin 922 oy (yüzde 23) alan liberal eği- limlı eski Eğitim Bakanı ve Tennes- see V'alısi Lamar Alcxan- der'in "'Başan"' sayılan üçüncülügünün ardından da, seçim kampanyasına çok geç başlayan ancak bugüne ka- dar 20 mılyon dolann üze- nnde harcama yaptığı bildi- rilen milyarder yay ıncı Steve Forbes geldi. Forbes'in top- ladığı oy oranı yüzde 12 (25 bin 319 oy) olarak açıklandı. "Electoral Collage" denen seçim kurulu tarafından baş- kanın belırlendıği ABD'de Cumhunyetçı Parti'nin Baş- kan Bıll Clinton'ın karşısına çıkaracağı aday. büyük bir olasılıkla yaz başlannda bel- lı olacak. Aday adaylannın 996 delegenin oyunu kazan- ması gerekiyor. Beyaz Saray'a gıden yo- lun geçtiği eyalet kabul edilen ve 1 mılyon 100 bin kışılik nüfusunun yüzde 97 sı beyaz, gen kalan yüzde 3'ü ise zenci, Latin Amenkalı ve As- yalı olan New Hampshire'de on se- çim kazanan 11 aday ABD Başkan- lığını eldeett:.. Sosyal konularaağırlık veren, Na- ta ve Gatt gıbı uluslararası ticari an- laşmalara muhalif, kürtaj karşıtı, göçmen yabancılara düşman ve aşı- n dincı Patrick J. Buchanan. Amen- kan askerlerinın BM şemsiyesi al- tında görev yapmasını da ret ediyoı. Scott Raponu ortada kaldı Londra'yı geçen hafta sarsan, Irak'a yasadışı sılah satışı iddialanyla ilgili ünlü Scott Raporu'nun kimi neden suçladığı LONDRA GUNLUGU >^ y Ei hâlâ belli olmadı. Muhafazakar Parti hükümeti, "Bizim hakkımızdaki iddıalan, soruşturma yargıcı Sir Richard Scott kabul etmedi" yorumunu getirirken, ana muhalefetteki Işçi Partisi ve Liberal Demokratlar, "tam tersıne, sizi suçlu buldu" iddiasında.. Parlamento, her oturumunda aynı konuda bağnşmalara sahne olurken hükümet ise bir yandan raporu unutturmaya çalışıyor. Gelecek genel seçimde muhalefetin elinde önemli bir koz olması beklenen Scott raporunda, geçmiş muhafazakar hükümetlerin Irak'a ambargoya rağmen silah satışına göz yumduklan ve parlamentoya da yanlış bilgi verdikleri belgeleniyor. Çevre felaketi Galler'i vurdu Ingiltere'nin en gözde kuş cennetlerinden biri olan Güney Galler'deki Milford Haven kıyılannda karaya oturan 147 bin tonluk Sea Empress tankeri, bölgeyı petrole bularken kurtarma ekıpleri, çaresız durumda. Geçen cuma sabahı karaya oturan tankerden yayılan bınlerce ton ham petrol kontrol altına ..• . alınamadığı gibi kötü hava koşulları da s~^ f "^ çalışmalan büyük /"^) s^~\ ( J ölçüde etkiliyor. Ünlü \ AL ^J /~T ~J_, ExxonValdez ^ "> f~_=: felaketine yakın boyutlardaki petrol sızıntısı ve doğaya verdiği zarar göz önüne alındığında milyartarca dolar değerindeki tankerleri üreten teknolojinin ulaştığı boyutların hâlâ bu tür kazalar karşısında çaresız çırpınışı, bilim adamlannın, devlet adamlarının ve mühendislerin yüzünü kızartıyor. Ford'un ilan kupnadığıDünyanın önde gelen otomobil üreticilerinden Ford'un Ingiltere şubesi, ürünlerini pazariamakta kullandığı ve iki yıl önceki başanlı ilan kampanyasının gözdelerinden bir posteri, ilginç biçimde değiştirince çalışanlann öfkesini üzerine çekti. Söz konusu posterde, Ford fabrikasında çalışan çeşitli etnik kökenlerden gelen (siyah, Asyalı, Uzakdoğulu, beyaz) işçiler bir arada poz veriyorlardı. Ancak Ford firması, bu yıl aynı posteri yeniden basarken siyah ve Asyalı suratlar, birdenbire aydınlanıvermiş ve beyaz suratlara dönüşmüştü. Bilgisayar tekniğiyle gerçekleştirilen bu 'rötuş' farkedildiği anda kıyamet koptu. Ford'da örgütlü Ulaştırma Işçileri Sendikası, işçiler adına başvuruda bulundu ve 1500'er sterlin tazmınat koparmayı başardı. Ford'un savunması ise 'Bu ilanı beyaz tüketicilerin bulunduğu ülkelerde kullanacaktık' şeklindeydi. 'Mn.Harrods' pes etmiyor Ingiltere'yi iki yıl önce birbirine katan bir skandalın basına sızmasında büyük rolü olan Mısıriı milyarder işadamı Muhammed El Fayed, Ingiliz hükümetine karşı savaşını sürdürüyor. Ülkenin ve dünyanın en ünlü mağazalanndan, Londra'daki ünlü Harrods'ın sahibi El Fayed, yıllardır bu ülkede yaşadığı halde kendisine ve kardeşine vatandaşlık hakkı verilmemesine öfkelenerek bazı milletvekillerinin işadamlanndan rüşvet aldıklarını ve parlamentoda, onlar lehine faaliyet gösterdiklerini açıklamış ve iki Muhafazakar milletvekilini, bakanlıklardaki görevlerinden etmişti. El Fayed, Ingiliz pasaportu verilmemesini, sadece Içişleri Bakanı'nın keyfi kararına bağlayarak, önceki gün, mahkemeye başvurdu ve ııhakkım olanı alacağı" diye konuştu. Beyaz Saray'da ilk kez Şeker Bayraım kutlandıWASHINGTON (Cumhuriyet)- ABD ta- rihinde ilk kez Beyaz Saray'da Şeker Bayra- mı dolayısıyla bir resepsiyon düzenlendi. First Lady Hillan RodhamClinton'ın verdı- ğı Bayram Resepsryonu'na ABD'nın çeşitli eyaletlennden davet edilen ve araiannda Türk asıllılann da bulunduğu 180 dolayında Müslüman ile Amenkan ordusunun ilk ima- mıkatıldı Müslüman dünyasının Şeker Bayramrnı kutlayan ABD Başkanı Bill Clinton yayımla- dığı mesajda "Buolay hepimiziçinyeryüzün- deki tüm insanlar arasında banşı arzulayan karartıhğımızı \enilemek için bir nrsattır. Ye- ni doğan bu a> bu kutsal bayramın başladıö- nı bdirtirken bu ülkede ve tüm dünyada İs- lam inancına sahip tüm insanlara esseiamün aleyküm divorum"de<Jı Bayan Clinton da Beyaz Saray tarihinde ilk kez kutianan Şeker Bayramı dolayısıyla da- vet ettiği bir grup Müslümana "Dinin insani değerlerinin aşın uçiar taranndan istisman- na karşı durma" çağnsında bulundu. Hıristiyan ve Yahudilerden tepki Clintonlar'ın Beyaz Saray'daki Şeker Bay- ramı kutlaması, Amerika'dakı aşın muhafa- zakar Hıristiyanlarla Yahudıler'in tepkisine yol açtı. Bu çevTeler. önceki ak^am üstü ger- çekleştinlen davetı "seçim yatmmı" olarak nıtelendırdiler. İddıalara*Klişeteşmişveinan- dıncılıktan uzak"diye karşılık veren Müslü- man lıderlcr ise olayın "Bir dışiama değil, farklıdinlerarasında saygı, hoşgörü ve bütün- leşmeye yönelik adım" olduğunu söylediler. Müslüman lıderler, ABD Başkanı'nın eşi Hıllary Rodham Clınton'ın "Tarihi ve bugü- ne kadar yapılması gecikmiş" diye tanımla- dığı resepsıyonun Islamıyete ınananlar hak- kında medyanın yarattığı olumsuz imajı sil- mede "Çok büyük bir önem taşıdıgını" da kaydettiler. Beyaz Saray'a bıtışık Old Executive Offi- ce binasının Indian Treatv Room adlı salo- nunda düzenlenen bayraıii rc.scpbivünunda ABD ordusundaki "ilk Müslüman din ada- mı" Abdül-Raşıd Muhammed, bir konuşma yaparak davetın Amerika'daki Müslümanla- rın "hem Müslüman hem de Amenkalı'* ol- duklannı gösterme şan^ı doğurduğunu söy- ledi. Vaız subay, daha sonra da sunuşunda "HUIary Rodham Clinton, Allah seni ve aile- ni kutsasın" vazılı bir Kurandan uç pasaj okudu ve kutsal kıtabı Fırst Lady'e anmağan etti. Bayan Clinton, Kuran'ı eşine vereceği- ni bildirdi. Başkan Clinton'ın eşi, resepsiyon sırasın- da yaptığı konuşmada, kızı Chelsa'nın lsla- miyet'i araştırdığını ve islam tanhıyle ılgılı bir kursa katıldığını bıldirerek "Chelsasaje- sinde İslamiyrt'u karşı ilgi ve hayranlık du>- dugunu" dıle getirdi. Geçen yıl kızıyla bir- likte Güney Asya'yı zıyaret ettiğını hatırla- tan Bayan Clinton. şunlan sövledı: "Fakirve mücadele vı-rvn aikler gördük. Ancak ailete- rine ve inanclanna bağüuklan karşısında çok etkilendik." Basklı parti lideri tutuklandı Dış Haberler Senisi - ts- panya'da Bask bölgesinin ba- ğımsızlığı için mücadele ve- ren ETA terör örgütüne des- tek vermekle suçlanan Herri Batasuna Partisi'nin (HB) li- den Jon Idigoras tutuklandı. Parti sözcüsü. Idigoras'ın partiye yapılan suçlamalarla ilgili olarak açılan davanın duruşmasına katılmadığı için tutuklandığını söyledi. Sözcü, tutüklamanın, Idi- goras'ın Bask bölgesınde yer alan Amorebieta kentindekı evinde vapıldığını kaydetti. Bask'dilinde "halkbirligr anlamına gelen Herri Bata- suna Partisı, ETA terör örgü- tünün siyasi kanadı olarak bi- lınıyor. HB partısını 1989 yı- lından bu yana tspanya Par- lamentosu'nda temsil eden Idigoras. Bask bölgesınde yaşayan halkın baskı altında turulduğu gerekçesıyle otu- rumlara katılmama karan alarak İspanya devletinin Bask politikasını protesto ediyordu. HB lideri, kendısini tutuk- lamaya gelen Bask polisine hiç direnmedi. Bask polisi- nin en kısa zamanda kendisi- ni Madrid'e göndereceğı bil- dirilıyor. HB parti sözcüsü Floran Aoiz. "Devlet böyle ucuz gösterilerle gücünü ka- nıtlamaya uğraşıyor. Güçsüz devlet masum ınsanlan gö- zaltına alarak halkı kandın- yor" diye konuştu. A 'C\0 A Y A Y I M l. A İLHAN SELÇUK YAPITLARI DU$UNUYORUM OYLEYSE VURUN 23. BASI 120.000 TL öyleysevurvm GORULMU$TUR 8. BASI 100.000 TL AĞLAMAK GÜLMEK 10. BASI 120.000 TL DUVARIN ÜSTÜNDEKİ TİLKİ 3. BASI 230.000 TL JAPON 6ULU 7. BASI 120.000 TL ZİVERBEY KÖŞKÜ 13. BASI 100.000 TL YÜZBAŞI SELAHATTİN'İN R0MANI (İKİ CİLT) 6. BASI 320.000 TL UZEY- GUNEYIOZCAN BUZE Kafkasya Dünyanın Neresinde? Sadece coğrafi anlamda dü- şünüldüğünde başlıktaki soru yersiz gelebılir. Kafkasya, Kara- deniz ile Hazar denizi arasında 440 bin kilometrekare yüzölçü- mü, 28 milyon nufusu olan bir bölge. Soruyu dünya politikası bağlamında soruyoruz. Çünkü Ortadogu gıbi Kafkaslar da hari- tada işgal ettiğinden çok daha büyük bir önem taşıyor. Bu önem nereden geliyor? Yani, Kafkaslar dünya politikasında nereye otu- ruyor? 1990'ların başına gelindiğinde dünyada çok önemli degışiklikler yaşandı. Bunlar sadece SSCB ve çevresindeki değişikliklerdeğildi. ABD ekonomisi hızla yokuş aşa- ğı gitmeye başladı. Japonya ve Almanya Ortadoğu'daki güç dengelerini değiştirme doğrultu- sunda önemli hamleler yaptı. ABD yaptığı değerlendirmede bu gidışi önlemek için harekete geç- mesi gerektiği kararına vardı. Kendisi petrol kaynakları bakı- mından Ortadoğu'ya pek bağım- lı değil. Kullandığı petrolün sade- ce yüzde 13'ü Ortadoğu'dan ge- liyor. Gerektiğinde bunlann yeri- ne de alternatrf kaynaklar koya- bilir. Petrol, çağımızın en stratejik maddesi olarak kalmayı devam ettikçe petrol kaynaklan ve taşı- mayollan üzerinde denetim sağ- layan, rakipleri karşısında da çok önemli bir üstünlük sağlamış, bir bakıma rakiplerinin can damarı- nı eline geçirmiş oluyor. Yokuş aşağı giden ekonomi- siyle bel bağlayabileceği tek gü- cün silahlı kuvvetler olduğunu hesap eden ABD, rakipleri karşı- sındaki üstünlüğünü devam ettir- menin en kolay yolunun, onlann petrol kaynaklannı denetim altı- na almaktan geçeceğini gördü. Öyle olunca, yapabileceği tek şey, üstün silah gücünü kullana- rak petrol kuyularının başına oturmaktı. Vaşington önünde kı- srtlı bir zaman olduğunu biliyor- du. Almanya ile Japonya askeri olarak güçlenmekten ve Rusya içinde bulunduğu dağınıklıktan kurtulmadan önce bir şeyler yap- malıydı. Beşyıl önce mümkün ol- mayan şey, beş yıl sonra da mümkün olmayabilirdi. Irak, ken- di hesap hatalannın da yardımıy- la Kuveyt tuzağına düşürüldü. Körfez Savaşı'nın sonunda ABD artık fiilen de bölgeye yerteşmiş, Yeni Dünya Düzeni'nin en önem- li hamlesini yapmıştı. Altematrf petrol kaynaklan Bu durumda, Ortadoğu'ya al- ternatif petrol kaynaklan ve bu petrollerin geçeceği yollar, hem denetim artındaki kaynaklara ba- ğımlı kalmak istemeyenler, hem de üstünlüğü elden kaçırmak is- temeyenler için büyük bir önem kazanıyor. Alternatif petrol kay- naklan ve akış güzergâhlan üze- rindeki denetim ABD'ye üstün- lüğünü devam ettirme, başını Al- manya'nın çektiği Avrupa'ya ise bundan kurtulma ımkânı sunu- yor. Orta Asya ve Hazar petrolle- ri bu alternatif kaynaklann başın- da geliyor. Bu kaynaklann kontrolü ve ge- çeceği güzergâh bakımından da Kafkaslar son derece önemli. Bunu Orta Asya ve Hazar petrol- lerinin geçeceği yol için verilen "güzergâhlar savaşı" da açıkça ortaya koyuyor. ABD başından beri denetleyebildiğı ve bu dene- timi devam ettirmeyi umduğu bölgelerden geçecek güzergâh projelerini desteklerken Alman- ya ve yakın müttefiki Fransa bu- nun dışında kalan güzergâhlan destekliyor. Almanya, ABD'nin angaje olduğu projeler üzerinde de etki sahibi olma girişimlerin- de bulunuyor. Örneğin, Almanya Başbakanı Helmut Kohl, güm- rük birliği oylaması öncesinde Bonn'u ziyaret eden Tansu Çil- ler'e petrol güzergâhı konusun- da yardım önerdi. Dışışleri Baka- nı Klaus Kinkel, "Kafkaslarda aktif politika" uyannca defaıarca bölgeye gıtti. Almanya'nın, Gür- cistan'da, Ermenistan ile Azer- baycan arasındaki sorunlarda inisiyatif kazanmaya çalıştığı iz- leniyor. Öte yandan bütün bu hesaplar, Rusya'nın denetlediği bir alan üzerinde yapılıyor. Rusya, kuzey- güney aynmında dünyanın kuzey diye tanımlanan kesimindeki en güçlü dört devletten bıri. Ama içinde bulunduğumuz tarihsel kesitte, biraz Birinci Dünya Sava- şı'nın ertesindeki Almanya'yı an- dırıyor. 1980'lerin sonundaki de- ğişımlerin ardından Doğu Avru- pa'daki hegemonya alanlarını kaybetti. SSCB dağıldı. Şimdi parçalanma tehdidi Rusya'ya sıçradı. Yani, en güçlü devletler- den biri olmakla birlikte paylaşım hesaplanna konu oluyor. Rusya'nın neler yapabileceği- ni, Grozni'den yansıyan televiz- yon görüntüleri gösteriyor. Çe- çenya'da kimı kaynaklara göre 30 bin, kimi kaynaklara göre 80 bin insan öldü. Gürcistan'ın ba- ğımsızlık girişimlerinin önlenme- si için Abhazlar'a destek vererek korkunç can kayıplarına neden oldu. Gürcistan'ı hizaya getirmek için nelere kalkışılabileceğinin bir örneği de Şevardnadze'ye yö- nelik suikast oldu. Suıkasttan sonra, Rusya ve eski Sovyet cumhuriyetleri hakkında iyi ha- ber alan kaynaklara sahip olmak- la tanınan The Economist dergi- sı "Bu işe Rusya'nın kanştığıyo- lundaki kuşkular olağandan da- ha güçlü " diye yazmıştı. Akla he- men gelen bir başka örnek de Gürcıstan'da CIA görevlisi oldu- ğu ABD tarafından da reddedil- meyen bir Amerikalının öldünjl- mesiydi. Azerbaycan ile Erme- nistan arasındaki sorunlarda en önemli boyut Rusya faktörü. B J - nu en iyi Haydar AJiyev görüyor. Rusya, silahlı kuvvetlerinde yaptığı reorganızasyonda önce- liğı Lenıngrad (adı hâlâ böyle) as- keri bölgesiyle birlikte Kuzey Kaf- kas askeri bölgesine verdi. Çün- kü elindeki son hegemonya alan- larını korumak ve eski halıne ge- tirmek için can havlıyle mücade- le ediyor.