Katalog

Cumhuriyet İmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı Orhan Erinç 0 Genel Yayın Koordınatöru' Hikmet ÇetinkavaO Yazııijleri Müdürlen Ibrahim Y ıldız (Sorumlu). Dinç Ta> anç 9 Haber Merkezi Müdürü: Hakan kara 9GörselYonetmen. Fikret Eser Dış Haberler Şinasi Danışoğhı • tstıhbarat: Cengiz Yıldınm • Ekonomı: Şiilent Kızanlık • Kultur Handan Şenköken • Spor Abdülkadir Yücelman w Makaleler Sami Karaören 9 Düzeltme Abdullah Yazıcı 9 Fotoğraf- Erdoğan Köseoğlu 9 Bılgı-Belge. Edibe Buğra 9 YurtHaberlerı. Mehmet Faraç YaymKunılu İlhanSelçuk(Başkan). Orhsuı Erinç. Okta> Kurtböke. Hikmet Çelinka> a, Şükran Soner, Ergun BalcL Dinç Ta\ anç. İbrahim ^ ıldız. Orhan Bursalı. Mustafa Balba\. Hakan Kara. AnkaraTemsilciM Mustafa Balba) 9 Haber Mudurir Doğan Akın Atatürk Buharı No 125. kat 4. Bakanlıklar-Ankara Tel 4H5U20 (" hat>. Faks 419502" • tzmır Temsıleısr SerdarKızık.H Zı\aBK 1352S 23Tel-4411220. Faks- 4419117 9 Adana Temsıleısı. Çetin Yiğenoğlu. Inonu Cd. 119S No 1 K.arl.Tel:363 12 11. Faks. 363 12 15 Müessese Müduru. Erol Erku> 9 Koordınatör Ahmet Korulsan 9 Muhasebe Bülent \ ener 9 İdarc Hüse>in Gürer 9 liletme Önder ÇeUk9 Bılgı-t$lem Nail İnal 9 Bılgısavar Sıstenr Mürmet ÇUer MEDYA C: 9 Yonetım Kurulu Ba^karu - Genel Mudur Gülbin Erduran 9 Koordınatör Reha Işıtman 9 Oenei Mudur Yardımeısı Mine Akdağ Tel 514 IP 53 - 5139580-513S46O-6I.Faks 513S463 V a)imla\an \e Basan: % enı Gun Haber Aıansı. Basm \e Yaymcılık A Ş ~ûrkocağı Cad 39 4] Caialogla 34334 tst PK İ46 Istanbul Tel IO H2\ 512 05 05 (20 hatı Faks 10 212)513 85 95 30ARALIK.1996 İmsak: 5.50 Güneş: 7.22 Öğle: 12.14 tkindi: 14.31 Akşam: 16.51 Yatsı: 18.18 Intennet kullanımı • ANKARA (AA) - Orta Doğu Teknik Unıversitesi. Sürekli Eğitim Merkezi (SEM). şubat ayında Internet kullanımı. basın toplantısı düzenleme. araştırma. rapor hazırlama, kalite sistemi. Auto Cad R. 12 konulannda birkaç sıünlük eöitim verecek. ÖDTÜ-SEM yetkilileri, Internet konulu seminerde amacın kullanıcı seviyesinde eğitim vermek olduğunu kaydettıler. Semıner. 18-21 şubat tarihleri arasında yapılacak \e Internc'e ilgi duyan herkese açık olacak. Auto Cad R. 12 konulu seminer de 3-7 şubat tanhleri araMtıda yapılacak ve mühendis. teknik ressam ve teknisvenlere açık olacak. 'Çam kesme çam dik' • ANKARA (AA)- Keçiören Poliklınıği, yeni yıla girerken çam kesmeyi değil. çam dikmeyi ve ağaç sevgisini aşılamak amacıvla 5 bin fidan dağıttı. Keçiören Polikliniği kurucuMi Dr. Ramazan Aydın. Dutluk'taki poliklinik merkezinde düzenlenen törende yaptığı konuşmada. beş yıldan bu yana. yaklaşan yılbaşı günlerinde çam dikmeyi ve ağaç sevgisini aşılamak amacıyla bir kampanya düzenİediklenni ifade etti. Tunizmde denetimler • AN KARA (AA) - Turizm Bakanlığı. turıstik tesıslerin daha kaliteli hizmet \ermesi ve kurallara uygun çalışması amacı>la, bu yıl toplam 2 bın 945 tesisi denetledi. 226 tesise 725 mılvon 597 bin 800 lira para cezası \erildiğıni bıldiren yetkililer. bu denetimlerden 904'ünün teknik, 130'unun işletme. 338"inin genel denetim. 104"iinün şikâyet denetimi, 469'unun da vıldızlama denetimi olduğunu kaydettiler. Yetkililer. Türkiye'nin dünya turizm gelınnden aldığı payın bu yıl yüzde 1.3 olduğunu belırterek bu oranı 2000'li yıllarda vüzde 2.6'ya yükseltmek amacında olduklarını söylediler. Noel için karanfil • ANTALYA (AA) - Antalya'dan. Noel için Ingıltere başta olmak üzere çeşitli A\ rupa ülkeleri ile Rusya. Ukrayna. Bulgaristan. Romanya ve Japonva'ya 20 milyon dal karanfil sevkıyatı yapıldı. Türkiye Çiçek Ihracatçılan Derneği Başkanı Hasan Ünal. yılbaşı nedeniyle Antalya'dan ıç pivasaya 1 milyon dal karanfil sevkiyatıyapıldığını sövledi. Ünal. Antalya yöresindeki çiçek üreticisi ve ıhracatçısı firmalann bu sezon hedeflerinin ise 170 milyon dal kesme çiçek üretimı olduğunu kaydetti. MEB burslarında artış • ANKARA (ANKA)- Milli Eğitim Bakanlığı. öğretmen ve eğitim uzmanı adaylannın burslannı 3 milvon 750 bin lıraya yükseltti. Milli Eğitim Bakanlıgı adına mecburi hizmet karşılığı ögretmen ve eğitim uzmanı yetiştiren yükseköğretim kurumlannda öğrenim vapan öğrencilerin burslarının yükseltilmesine ilişkin karar Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kazıya ara verildi • KİLİS (Cumhuriyet) - Dünvanın sekizinci. Türkiye'nin ise ikinci en büvük höyüğü olan Kilis yakınlarındaki Öylumhöyük'te 1987 vılından beri sürdürülen kazıların bu yılki bölümü tamamlandı. Oylumhövük'teki kazı ekibine başkanlık eden Anıtlarve Müzeler Genel Müdürü Prof. Dr. Eııgin Özgen. höyükteki kazılan 7 v ıldır sürdürdüklerini kavdetti. Prof. Dr. Özgen, bu vılki kazılar sırasında MO 2 ve 3 binli yıllara tarihlenebilecek mimari kalıntılan ortava çıkardıklarını bildirdi. Palandöken'deki kayak tesislerinde yaşamlannı yitiren 6 çocuktan 5'i toprağa verildi Çığ faeiasıyla %üi suçlamalarRECEP KAPUCU ERZURLM-Palandöken kayak tesislerin- de meydana gelen çığ faciasında v aşamını yi- tiren 6' çocuktan 5 "i. düzenlenen törenle top- rağa verildi. Olayla ilgili başlatılan çok yön- lü soruşturma sürerken Palandöken kayak tesislerinin Dedemanlar'a peşkeş çekildiği id- dia edildi. Dedeman Oteli'ne ait karüstü aracının (snovvtrack) neden olduğu ılen sürülen çığ- da yaşamını yitirenler ıçın dün Lalapaşa Ca- misi önünde cenaze töreni düzenlendi. Tö- rene Erzurum Yalisi Ahmet Kayhan. Erzu- rum milletvekilleri Zeki Ertuga> ve .\slan Pb- lat. Gençlık ve Spor Genel Müdürü Gazan- fer Doğu, Türk lCayak \akfı Başkanı Necdet Erünsal. Dedeman Otelı sahibi IVIurat Dede- man ile vatandaşlar katıldı. Kılınan namaz- dan sonra A.D., S.\- T.G. ve B.A.. asri me- zarlığa defnedilirken C.K. ise doğum veri olanPasinler'ınÇöğenderKöyü'negötürül- dü. Çığ düşmesı sonucu ölen M.D., önceki gün ailesi tarafından toprağa verilmişti. Dedeman Oteli sahibi Murat Dedeman. ce- naze töreni sonrasında basın mensuplanyla görüşmeyi reddetti. Dedeman. konu üzerin- de konuşmak istemedığini belirterek olaya savcılığın el koyduğunu ve soruşturmanın Vürütüldü£ünüsövledi. Dedeman. Erzurum'a • Dedeman Oteli sahibi Murat Dedeman, cenaze töreni sonrası basın mensuplan ile görüşmeyi reddetti. Dedeman. konu üzerinde konuşmak istemedığini belirterek olaya savcılığın el koyduğunu ve soruşturmanın yürütüldüğünü sövledi. Adının açıklanmasını istemeyen bir kayak uzmanı ise "Bu pistte her yıl çığ olur. Ama insanları bu pistte kayak yapmaya zorlayan Dedemanlar oldu" dedi. cenaze töreni için geldığini ifade ederek "Çok üzgünüm. olav soruşturuluyor. Kusur var mıyokmu,bunubilemiyorum'" dedi. Ba- sın mensuplannın soru sormada ısraretme- si üzerine Erzurum Emniyet Müdürü Azb Ak- so> ve \'ali Yardımcısı .\UHavdarKüçük,De- deman'ıadetakaçırarakcamiönündenuzak- laştırdı. Emniyet Müdürü Aksoy. ilk durdur- duğu sivil polis aracındakı memurları indi- rerek araca Murat Dedeman'ı bindirdi. Mu- rat Dedeman, daha sonra düzenlediğı basın toplantısında da basın mensuplannı hem hâ- kim. hem savcı olmakla suçladı. Dedeman'ı Ağar getirdi 1992 yılında Erzurum'da yatırım yapma- ya karar veren Dedeman grubuna dönemin Erzurum Valisi Mehmet Ağar önayak oldu. Palandöken kav ak merkezindeki özel idare- veaittesis. Dedemanlar'a lOyıllığınatartış- malı şekildekiralandı. Aynı dönemdeçok sa- yıda işadamı da Erzurum'a gelerek inceme- lerde bulundu. Hatta bir ara Palandöken'in kumarhane merkezi olacağı yönünde iddialar ortava atıldı. Vali Ağar'ın emniyet genel mü- dürü olmasından sonra Erzurum Valiligi'ne atanan Oğuz Berberoğlu da tesisin kira sü- resıni ıl genel meclisı üvelennin karşı çıkma- sına rağmen kabul etti. Dedemanlar da özel idareye aıt tesisi genişleterek 600 kişilık otel halıne getırdı. Palandöken kavak merkezinin. kış turiz- mine açılacağının kesinleşmesinden sonra yenıkurulacaktesislerin veteleskilerin mas- ter planı. Avustralya'dan gelen uzmanlara yaptınldı. Daha sonra master planının de- ğiştirildiği ve dağın Dedemanlar'a peşkeş çekildiği iddia edildi. Konuyla ilgili olarak bilgi veren ve isminin açıklanmasını isteme- yen bir kayak uzmanı. master planının değiş- tirildiğini doğrulayarak şöyle konuştu: 'Dedemanlar, istedikleri gibi Palandöken Dağı'nı parsellediler. Kendi müşterileri için kayak pisderi oluşturdular. Diğer yatınmcı- lara ka>ak pisti kalmasın div e v eni yapılan te- leskileri bu bölgelere kurdular. Eacianın me>- dana geldiği pist. en tehlikeli pistlerden biri. Bu pistte her yıl çığ olur. Ama insanlan. bu pistte kayak >apmaya zorlayan. Dedemanlar oldu." Facia öncesi. Erzurum Vali Yardımcısı Ali HaydarKüçükbaşkanlığında birtoplantı ya- pıldığı ve Dedeman Oteli'nin çığ tehlikesi ko- nusunda uyanldığı, Beden Terbiyesi tl Mü- dürü Nihat Gezder tarafından doğruland' Cumhuriyet savcılığı da başlattığı soruştur- ma çerçevesinde dün akşam saatlerindeolav yerinde keşif ve incelemede bulundu. tnce- İemeve 2 çığ uzmanı katıldı. Dedeman Ote- li'ne ait karüstü aracını kullanan Abdurra- him Karcıoğlu ise verdiği ifadede kuzey pis- tinden kendi isteğiyle geçmediğini belirterek şunlan söyledi- "'Pistlerdensorumlumüdiir Mücahit Kalkan. zirvede buJunan tesise er- zak götürmemi istedL karşı çıktım. Ya götü- rürsün ya da gidip muhasebeden hesabını kesersin diye tehdit edince ben de mecburi- yet karşısında erzağı götürdüm. Bu sırada çığ mevdana geldi." Öte yandan. vılbaşı gecesi Dedeman Otelı'nde yapılacak olan yeni yıl baiosu ip- tal edildi. Çığ faciasında v aşamlannı yitirenlerin ardından arkadaş- ları gözjaşı döktii. (Fotoğraf: ANADOLU AJANSI) Soğıık hava Avrupa'yı teslim aldı: 74 ölü A\ rupa'da aşın soğuklardan etkilenen iilkelerin başında Fransa geliyor. Başkent Paris'in banli\ ölerinde önceki gece 6 kişi donarak yaşamını yitirdi. (Fotoğraf: REUTER) Haber Merkezi-Yeni yıla bir gün kalaAv- rupa. kışın en şiddetli dönemini yaşıyor. Kötü hava şartlan vüzünden cumartesi gü- nünden beri Avrupa kıtasında 74 kişı yaşa- mını kaybetti. Kar ve buzlanma kara trafi- ğini altüst ederken bazı bölgelerde de çığ fe- laketleri yaşandı. Türkiye'de ise Trakya böl- gesinde kar yağışı etkisini kaybederken. buzlanma yüzünden karayolu ulaşımında aksamalar vaşanıyor. Çanakkale'de de üç gündür. kar yağışı ve fırtına nedeniyle ak- savan deniz trafiğı. normale dönerken kar Doğu'yu teslim aldı. Rusya'nın güneyindekı Kafkas Dağla- n'ndaçığınyollankapatması üzennemah- sur kalan 80 kışiyi kurtarma çalışmalan hâ- lâ sürüyor. Cumartesi günü sabaha karşı Kuzev Oset\a'da 4 kilometre uzunluğun- daki bir tünelde 120 araç ve içlerinde bulu- nan toplam 300 kışi mahsur kalmıştı. Kur- tarma çahşmalan sonucunda pek çoğu dı- şarıya çıkanldı. Geceyi tünelin içinde ge- çirmek zorunda kalan 80 kişi de dün kurta- nldı. Son 50 yılın en soğuk kışıni yaşayan Moldova'da ise hükümet olağanüstü hal ılan etti. Olağanüstü halin Rus şirketi Gazp- rom'un borçları nedeniyle Moldova'ya do- ğalgazvermeyikesmesi nedeniyle ilanedil- diği bildirildi. Yıne Kuzey Osetya'da bir dağ geçidinın karla kapanması yüzünden 8 kişinin araç- lan ilebirlikte mahsur kaldıklan bildirildi. Gürcistan'ın kuzeyinde de Tiflis'e 180 ki- lometre uzaklıktaki Krestovı geçidine çığ düş- mesi sonucu 2 kışi öldü. • Polonya'da ısının eksi 37 dereceye düşmesi yüzünden 10 kişi donarak öldü. Bulgaristan'da 10 kişi. Fransa'da 6 kişi aşın soğuktan yaşamını yitirdi. Polonya'da da son 10 yılın en soğuk gün- leri vaşanıyor. Isının eksi 37 dereceve düş- mesi ile 10 kişinin soğuktan donarak öldü- ğü bildirildi. Bulgaristan "da ise 4'ü kalmak- ta oldukları psikıyatri kliniğınin yeterli ısı- tılmaması yüzünden, toplam 10 kışi soğuk- tan öldü. Fransa da aşırı soğuklardan en fazla et- kilenen ülkelerden biri oldu. Paris'in ban- liyölerinde önceki gece 6 kişi donarak ölür- ken, sokaklarda vaşayan 56 yaşındaki bir adam da bir dükkânın önünde donmak üze- re iken bulundu. Yoğun kar yağışı yaşanan Yunanistan'da da bir kişi donarak öldü. Kötü hava şartla- nndan nasibıni alan Akdeniz adası Korsi- ka da ilk kar deneyimini yaşadı. Türkiye'de durum Kışa geç giren Türkiye'de de soğuk hava etkisini sürdürüyor. lstanbul'da özellikle yüksek kesimler karla kaplanırken Trak- ya'da kar yağışı etkisini kaybetti. Buzlan- ma yüzünden karayolu ulaşımında aksama- lar yaşanması üzerine kara\ollarında buz- lanmaya karşı mücadele çalışmalarına yo- ğunluk verildi. Yetkililer. sürücülerden, buz- lanmava karşı dikkatli olmalannı \e araç- lanna zincirtakmalannı istediler. Tekirdağ Limanı'nda. buzlanma ve fırtına nedeniy- le cuma günü durdurulan yükleme-boşaİt- ma çalışmalanna dün yeniden başlandı. Ça- nakkale'de cuma gününden beri süren ve hızı 90 kilometreve ulaşan fırtına nedeniy- le aksayan deniz trafiği normale döndü. Kar yağışı ve fırtına bugün Çanakkale ve çev- resinde yerini sakin. güneşli bir havaya bı- raktı. Meteoroloji Ntüdürlüğü yetkilileri. güneyden gelen ılık bir havanın bölgeyı et- kisi altına alacağını. ısının mevsım normal- lerine ulaşacagını kaydettiler. Hakkâri ve Yüksekov a ilçesinde dev am eden kar yağı- şı yaşamı etkilıvor. Hakkâri şehır merkezin- de kar kalınlığı bir metre. \'üksekova'da 50 santımetre. yüksek kesimlerde ise 1.5 met- reye ulaştı. Hakkâri-\'an karayolunun 16. kı- lometresindeki Çanaklı Köyü yakınına sa- bahın erken saatlennde çığ düşmesı sonu- cu yol bir süre ulaşıma kapandı. Köy Hiz- metlen Bölge Müdürlüğü yetkilılen. Hak- kâri ve Yüksekova'da devam eden kar ya- ğışı yüzünden 40 dolayında küçük yerle- şim birimiyle bağlantının kesildiğinı. yağı- şın durmasından sonra yol açma çalışmala- nna başlanacağını söylediler. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün açık- lamasına göre, soğuk ve yağışlı hava kütle- si bugün yurdu terk edecek. Ancak Batı böl- gelerimiz. bugünden ıtıbaren, Orta Akdeniz üzerinden gelen ılık ve yağışlı yeni bir ha- va kütlesinın etkisine girecek. Bu yüzden ha- va sıcaklığı yağış ve kuv^etli lodosla birlik- te, batı bölgelerimizde hissedilir derecede artacak. Yunanistan'daki Volos körfezi açıklarında deniz kazası Gemi battı 19 kişi kayboldu MURAT İLEM ATİNA- Avrupa ve Balkanlar'ı etkisi altına alan kötü hava şartlan. Yunanistan'daki Volos körfeeı açıklannda bir geminın batmasına neden oldu. 5300 gros tonluk çimento yüklü gemide bulunan ikisi kadın biri çocuk 19 kışi kayboldu. Alınan bilgiye göre önceki gece yansı havanın düzeldiğıne inanan geminin kaptanı. Yolos şehrinden aldığı çirnento yükünü Atina'ya götürmek üzere yola çıktı. Ancak kötü hava şartlan nedeniyle geminin yola çıkmasından hemen sonra ters dönerek battığı anlaşıldı. Batmadan önce gemi personeli tarafından verilen imdat çağnlan ise yanlış frekanstan yayımlandığı için • Kötü hava. 5300 grostonluk çimento yüklü bir geminin batmasına neden oldu. Kurtarma çalışmalarında, halen ters durumda bulunan teknenin su üstünde kalan bölümlerine ulaşılmaya çalışılıyor. Atina'daki deniz kontrol merkezi tarafından ahnamadı. Geminin batışından yedi saat sonra kurtulan bir mürettebat tarafından atılan işaret fişeği üzerine olay yerine gelen kurtarma gemileri. çimento yüklü geminin su üzerinde duran ters dönmüş enkazı ile karşılaştılar. Gemide bulunan 19 kişinin ise ka\bolduğu bildirildi. Kayıplar arasında bulunan iki kadın ile bir çocuğun. geminin makinistlerinin eş ve çocuklan olduğu öğrenildi. Olay. bir anda ülkeyi yasa boğarken kurtarma çalışmalan bütün hızı ile sürüvor. Olay yerinde bulunan Yunanıstan deniz ve hava kuvvetlerıne bağlı kurtarma uzmanları. ters dönen geminin içinde hava olduğuna dikkat çekerek kay ıpiarın uygun yerlerde bulunmalan durumunda hâlâ hayatta olabileceklerini ifade ediyorlar. Bu nedenle büyük bir hızia sürdürülen çalışmalarda. halen ters durumda bulunan teknenin su üstünde kalan bölümlerine ulaşılmaya çalışılıyor. ^ ^^n^ Yansı Afrika kıtasında yaşıyor 800 milyon kişi aç e-posta : tan (a vol. com. tr ANKARA (ANKA) - Dünyada yansı Afrika kıta- sında olmak üzere 82 ülke- de yaklaşık 800 milyon ki- şinin açlık sınırları içinde yaşadığı bildirildi. Dün>a Gıda Zirvesi Ge- nel Sekreteri Kay Killings Orth, 1974 yılında yapılan gıda zirvesinde. on yıl için- de açlık ve kötü beslenme- nin yok edilmesinin hedef- lendiğini. ancak aradan 22 yıl geçmesine karşın açlık ve kötübeslenmeyi yeryüzün- den silme amacının uzak bir rüya olarak kaldığını belirt- ti. Killings Orth. AnkaraTi- caret Borsası'nın yaygın or- ganı Borsavizyon'dayayım- lanan değerlendirmesinde "Teorik olarak dünyada her- kese vetecek kadar gıda ol- masına karşın bunlardan milyonlarca insan yararla- namıyor" dedi. 2030 yılına kadar dünya nüfusunun 8.7 milyara ula- şacağına dikkat çeken Kil- lings Orth. bu durumun v er- yüzündeki doğal kavnaklar üzerinde >oğun bir baskı oluşturucağını vurgulaya- rak, yeryüzünde iyi beslen- meyen insan sayısınm 2015 yılına kadar y an yanya azal- tılmasının amaçlandığını söyledi. Açlık sınınndaki ülkeler Birleşrniş Milletler Dün- ya Gıda Örgütü (FAO) ve- rilerine göre. Afrika'dakt ül- kelerin hemen hemen tama- mı açlık sının içinde bulu- nuyor. Âsya'da Çin, Hindistan ve Filipinler: Avrupa'da ve eski Soyvet cumhurivetleri arasında Azerbaycan, Gür- cistan. Ermemstan. Arna- vutluk: Latin Amerika'da Boliv\a. Dominik. Ekvador. Guatemala, Haiti. Hondu- ras \e Nikaragua; Pasifik'te Kırıbati. Papua Yeni Gine: Ortadoğu'da Mısır. Ürdün. Sudan. Suriye ve \emen aç- lık sının içinde sayılan ülke- ler arasında ver alıvor. SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN 'Katılım', Lâfta Kalırsa... âzi de. Balıkesir'deki o konuşmasında(5 Şu- bat 1922) altını çizmiştir; 'klâsik şemaya' uy- gun olarak gelişen toplumlarda, siyâsi partiler, çe- şitli sosyal sınıfların çıkarlarını savunmak için ör- gütleniyor. İngiltere buna, çarpıcı bir örnek sayı- lamaz mı? Muhafazakâr Parti, toprak sahibi soy- luların; Liberal Parti, gelişen burjuvazinin; işçi (La- bour) Partisi ise, proletaryanın partisidir; bu par- tiler, ülkenin gelişme aşamalarına denk düşen bir sırayla, tarih ve siyaset sahnesine çıkmışlardır. Hasan'la (Tanrıkut) Pangalti'daki Suna Pas- tahanesi'nde (Sabah tenhâlığı, sütlü kakao ve giz- li tömbeki kokusu: ciddi suratları, okudukları ga- zetelere sarkmış, birkaç emekli) üzerinde fazlasıy- la durduğumuz soru şu idi: Çevre ülkeleri (doğu top- lumları) 'klâsikşemaya' uygun gelişmiyorlar ki! Ay- nı sınıfsal çelişkileri o toplumlarda bulabilmek zor! Hasan doktora tezi olarak Türk tarihinde sosyal 'ta- bakalaşmayı' (o yıllarda 'sınıflaşma' denemiyor) ele almış: göçebe Türk aşiretlerinde, derebeyi/serf çelışkısi olamazdı elbet. o da sürü sahibi/çoban karşıthğı üzerinde duruyordu; sonrası, daha kan- şık: Osmanh'da toprak (mülk) önce Allah'ın son- ra padişah'ın. tımar/zeamet düzenini gerçek bir fe- odalite sayabilmek, akla uymuyor; daha sonra olu- şan gayri müslim burjuvazi, 'komprador', yâni sö- mürge zengini, göbeğinden Batılı 'metropol' ül- keye bağlı; 'klâsik şemada' olması gerektiği gibi 'ulu- sal' değil, 'kozmopolit' yâni 'işbiriikçi' dolayısıyla Anadolu ihtilâli'nde, Gâzi ve arkadaşlarını des- teklemiyor, padişahtan yana! O halde ülkemizde ulusal demokratik devrim, ona öncülük etmesi gereken ulusal burjuvazi olmadı- ğı, 'levanten' Osmanlı burjuvazisi Sevres Sözleş- mesi'nden yana olduğu için; aydınlar, eşraf, asker/si- vil bürokrasinin bir kesimi ve halkın gerçekleştir- diği bir 'tarihsel blok' (Gramsci) tarafından kota- rılmıştır; bu bakımdan, 'itici gücü' sınıfsal sayıla- maz: Gâzi'nin 'fırkasım' örgütlerken. onu geniş açılı bir 'halk cephesi' gibi tasarlamış olması da bun- dan ileri gelmektedir. iyi güzel, acaba Halk Fırkası'nın 'halk örgütü' olmaktan çıkıp, merkeziyetçi egemen bürokrasi- nin (nomenklatura) baskı 'aygıtına 'yozlaşması da. aynı sebepten değıl mi? Bu ne benzerlik?.. Daha müthişi, Sovyet ihtilâli'nin diyalektiktah- lilinin de, benzer bir tabloyu önümüze çıkar- ması: Sosyalist devrim yapılıyor. Lenin'in koydu- ğu ilk hedef sanayileşme! Bu kadarı bile, işçi sını- fının yeterince yoğun ve etkil: olmadığını göster- miyor mu? Bolşeviklerin disiplinli bir 'aygıt' olduk- ları kesin, ama Rusya'da o zaman Menşevikler, Devrimci Sosyalistler daha kalabalık ve etkili; Rusya henüz bir 'sanayidevi' olmaktan uzak, bol- şevik işçiler bir avuç; savaş sonu koşulları. yenıl- ginin ağırlığı, Lenin'in mahareti ihtilâli gerçekleşti- riyor ama; nasıl Türkiye'deki demokratik devrim, önce yaslanacağı ulusal burjuvaziyi yaratmaya kal- kışıyorsa. Rusya'daki sosyalist devrim de, öyle mujiklerden Sovyet işçi sınıfını yaratmaya çalışıyor. Merakhsı bilir, bunları otuz yıldır tartışıyorum; Anadolu ve Sovyet ihtilâllerinin mahiyetleri elbet- te farklıdır, gel gör ki. toplumun 'klâsik şemaya' uymayışı, yâni devrimin arkasında gereken sı- nıfsal gücün bulunmayışı, her iki ihtilâli 'tota- liter bir bürokrasi diktasına' yozlaştırmış; ne- ticede, Halk Fırkası da Bolşevik Partisi de baş- langıçtaki 'sivil' niteliklerini kaybedip ayncalık- lı bürokrasiler (nomenklatura) üreten birer ay- gıt'a dönüşmüştür. Her iki ülkede, totaliteriik sonrası demokra- si uygulamalarının birtürlü gerçek rayına otu- ramamış olması, besbelli buradan kaynaklanı- yor. Nasıl Rus aydın kesimi ile Türk aydın ke- simi (intelligentzia) birbirine benziyorsa. iki ülke- nin 'çoğulcu 'düzenlerinin partileri de birbirine çok benziyor: Demokrasi iddiası taşıyoriar, ne var ki ör- gütlerinin işleyişi demokratik değil! Öyledir diyebilir misiniz? Amacı başkaydı... |~\ emokrat Parti, halkın 'fe/cpa/t/'rejiminetop- LJ lumsal tepkisini iktidara taşımak amacıyla ku- rulmamıştı. 'yukardan aşağıya'. otepkiyi 'yönlen- dirmek' amacıyla kurulmuştu. Öyle de yaptı. 'Ço- ğulcu' demokrasimizin, handiyse bütün s'ıyasi partileri, böyle 'yukardan aşağıya' kurulmuş; önünde sonunda, ya kalabalığa intikal edeme- yip, 'tabelâ partisi' olarak kalmış; kalabalığa in- tikal edebilmiş olanları da, o kalabalıkla öz- deşleşemeyip birer 'aygıt'a dönüşmüştür. Aksi halde, -adları değişmiş de olsa- aynı parti- lerin, aynı 'delegelerin' seçtiği aynı liderlerle, he- men hemen yanm yüzyıldır sürüp gelmesini nasıl izah edersiniz? Demokratik düzen ve toplum, ön- ce partilerin demokratikleşmesini, parti içi oligar- şinin dağıtılmasını gerektirmiyor mu? Ünlü 'çok ta- raftar, az üye' mantığıyla demokrasinin de. sosya- lizmin de temel amacı olan 'katılım' acaba nasıl sağ- lanacaktır? 'Katılım' lâfta kalırsa, o demokrasi sayılabilir mi? http:// www. prizma.net. tr/ A İLHAN http://www.ada.com.tr./-bilgiyay/yazar/ailhan.html