Katalog

SAYFA CUMHURİYET 30 ARALIK 1996 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Derviş Vahdetî'ler Çoğalırken... FEVZİÇAJVILI Ankara Barosıı 4\ ıtkatlannchm G azetelerde okumuşsu- tan a. şenat adına akıl almaz katlıamla- nuzdur ABD Lzay \e Ha\acılık Daıresi (\A SA) "Pathfinder" adlıSA) "Pathfinder uzay aracını Mars a ııı- mek uzere uzay a fırlat- mış Beşyuzmılyonkılometrelikyolcu- luğuna başlayan "Pathfinder"ın Tem- muz 1997 tarıhınde Mars gezegenıne ın- mesı belenıyor Lza> aracında bulunan 49 cm boyundakı 6 tekerleklı "Sojour- ner" adlı mınık robot yervuzunden ve- rılecek radyo sınyallerı gudumunde beş yuz mılyon kılonıetre uzaklıktakı Mars yüzeyınde araştırma yapacakmış Habe- nn ozeti şu Hınstıyan Batı Marstaya- şamolanaklarını araştınyor Netalıhsız- lık1 Batı da beş yuz mıKon kılometre uzaklıktan. radvo sınyallen \e bılgısa- yarla Mars'ta araştınnaların vapıldığı gunlerde. Islam âlemıne akıl ve bılımı ılk kez bır de\let duzenıntn temel lıarcı yapan bırde\rımı yaşamaşansinı kazan- dırmış Turkıye C umhurıvetfnde "Meh- di~lerturemiş Bılgı çağının yaşantımıza damgasını vurduğu 20 yuzyılın sonundı Batı uy- garhğının esen olan birtelevizvonda.de- mokrasının olanakları ıle bov gosteren kendiMnı DervişVahdeti, Derviş Mehmet kabul eden bırbeledıvebaşkanı demok- ratık laık cumhurıyetı "zulüm rejimi" olarak nıtelemektevekendısını beledıye başkanı orununa getıren demokratık re- |ime karşı. lıalkın "kin, hırs, nefret" ıle dolu olmasını ıstevebılmelie yandaşla- n ıse ulkemızı "îjeriat isteruk" narala- n arasında şerıat adına balta ıle katala- rın kesildığı Cezayır'c kadına sokağa çıkmaokuma yasağı getınlen Atganıs- nn >apıldığı Iran a donuşturme çağnla- rı vapmaktadırlar Garıp ve şaşılası bır Derviş \ahdeti eylemı de -ne yazık kı- Adalet Bakanlı- ğı koltuğunda oturan Şevket Kazan'dan geldı Muhteremı Cemazı-yul evvelını unutsak bıle Sıvas katlıamı santk vekıl- lığınden hukumlu ceza surelerının Ku- ran dan okuy acakları cuz sav ısı oranında kısaltma kararlılığından bılıvorduk An- cak. hukukun avaklar altında olduğu adalet ve ıç guvenlıgın çetelere ve maf- yayahavaleedıldığı ışsizlığın açlıkyok- luk \e pahalılığın ınandıklan kutsal de- ğerler dahıl butun değerlen altust ettığı yargının tıkandığı, eğıtım ve sağlığın sa- dece varsıl ve guçluler ıçın mevcut oldu- ğu toplumsal değerlenn altııst olduğu ulkemızde, muhteremın başka ışı yok- muşıIasına'4 başortusü'''gıyımınekafası- nı takması şaşırtıcıdır Olay şudur 27-28 Mayıs 1989 tarıh'lennde Gıre- sun'da yapılan Turkıye Barolar Bırlıüı ITBB) 20 Olağan Genel Kıırulu nda Avukatlık Meslek Kuralları nın20 mad- desı şu bıçımde değıştmlıniştır "\\u- katlar \e stajy er av ukatlar. mesleğe y ara- şır bir kılık \e kıvafetle başlan açıli ola- rakmahkemelerdegore\ vaparlar." Esa- sen bu tanhten once de uygulanagelen. ancak bu kararla ılke kural halıne getı- nlen bu karar yedı yıldan berı uygulan- maktaıdı Bu karar dayanağını Avukat- lık Yasası'nın 49 maddesınden alır Ya- sadakı duzenleme şoyledır **4v ukatlar. mahkemelere Turkhe Barolar Birliği'nin belirteceği resmi kılıkla çıkmak zorunda- dırlar." Av ukatlar "sa\-savunma-karar~ uç- genı ıçınde sav unmavı temsıl ederler Kı- lık kıvatet meslek ahlakının bır gereğı olma vanında tek bıçımlılığın tarafsızlı- ğın bağımsizlığın uvgarlığın eşıtlığınde bır iimgesıdır \argıç sa\cı. avukat gı- v ımlennın tek bıçımde \ e ortak renk olan "siyah" oluşları bu nedenledır Duruşma kıyafetı bağımsız vargının da bırtemına- tıdır Başortıisu de bu çerçevede değer- lendınlmelıdır Dınsel ınancın vaygınor- neğı olan başortusu (turban) ıle duruşma- vakatılmak Tıırkıye Barolar Bırlıgfnce bu nedenle yasaklanmıştır Adalet Bakanı Şevket Kazan. 19 Ka- sım 19%'dayavımladığı 169"7 7savılıbır genelge ıle Turkıve Barolar Bırlığı'nın vetkısını aşarak. ınanç ve ıbadet ozgur- luğunu meslek kuralı ıle sınırlandırma- sının açık bır anavasa ıhlalı olduğu ıddı- ası ıle, TBB'nın duruşma kılık-kıyatetı konulu vukarıda metnı verılen 20 sayılı meslek kuralının mahkemelere duv urul- duğu oncekı tarıhlı bır genelgeyı vurur- lukten kaldırmı^tır \vnı genelgede Şevket Kazan"ın tur- banlı av ukatların durıi!>malara kabul edı- lıpedılemeyeceklen kararının yargıç \e sav cılann takdırınde olduğu gorus,unu de dıle getırdığı hayretle gozlenmıştır Bu talıhsız genelge ıle Adalet Bakanı TBB'vı anayasavı ıhlal ıle suçlarken gerçekte kendisı. bıryandan anavasanın 1->8 maddesını ıhlal ederek yargıç ve savulara tavsıye ve telkınde bulunmak- laanayasayı ıhlal suçunuı^lemı^ bıryan- dan da Avukatlık'1 >asahrnın49 madde- sını ıhlal ederek bu madde ıle Turkıye Barolar Bırlıgfne verılen somut "a\u- kat kılık-knafetini belirtme" yetkısını gaspetmekle \vukatlık ''lasası naaykın davranmı^tır Şoyle kı Anavasanın 138 nıaddesınde "Hiç- bir organ, nıakam. merci veya kişi. vargı \etkisinin kullanılmasında mahkemele- re ve hâkimlere emir \e talimat veremez; genelge gonderemez, tavsiye ve telkinde bulunamaz" açık hukmu yer almıştır Adalet Bakanı duruşmada avukatın gı- yeceğı kılık-kıyafetı takdır yetkısını, yar- gıç ve savcılaravermekle, mahkemelere "teikin>eta\si>e"hatta "dola\h talimat" ıçeren bır "genelge" gondermı^tır Ada- let Bakanı bu genelge ıle anayasayı ıhlal suçu ışlemıştır Ote yandan. Avukatlık Yasası'nın 49 maddesı ıle, avukatlann duruşma sıra- sindakı kılık-kıyafetını belırleme yetkı- sının açık ve net bır şekılde Turkıye Ba- rolar Bırlıgfne venldığı hususunu, her okur-y azar v atandaşın okuy up anlay aca- ğından ku^kumuz yoktur Kaldı kı, yasa- nın bu açık duzenlemesı karşısında. yar- gıç ve savcılann bır takdır yetkılennın bulunmadığı da kuşku goturmemektedır Ozetle. Adalet Bakanı. "kılık-kıvafet" konusunda genelge yayımlamakla ana- yasanın mahkemelerın yargılama yetkı- sıne mudahale edılemeyeceğıne ılışkın hukmunu ıhlal etmış. Avukatlık Yasa- sının Turkıye Barolar Bırlığı'ne verdı- ğı yetkıye tecavuz etmış. yetkı gaspında bulunmuştur Ayrıca gerek Anavasa Mahkeme- srnîn(l989 1 E.1989 'l2 K) ve gerekse Danı^tay 8 Hukuk Daıresı'nın (1993 843 E 1994 686 K) kararları ıle Turkıv e Barolar Bırlığı "ne v enlen bu yet- kı. kus,kuy a yer vermeyecek açıklıkla ka- bul edılmı^ ve uygulama ıle ışlerlık ve guç kazanmıştır Adalet Bakanı. yayım- ladığı genelge ıle yerle^ık yuksek yargı organlannın kararlannı da çığnemıştır Şu hususun bılınmesınde açık yarar goruyoruz Bayanav ukatlar dahıl butun bay an dev let memurlannın ozel ya^antı- lannda. dınsel bır dayatmanın sımgesı olmaması koşuluyla, dınsel ınançlanna uy gun bıçımde gıy ınmelenne say gılıy ız Ancak. Tanrı ıle bırey arasındakı vıcda- nı duyuş ve ınanışa dayalı bır gıyım bı- çımının, laık dev let yonetımınde. kamu gorevının yurutulmesınde dın^el bır dunya goruşunun ı^aretı olarak kullanıl- ması "demokratiklaikhukukdevleti" ıl- kesı ıle bağdaşamaz Bovle bır gıyım "Kanuna. ahlaka, mesleğin onuruna ve kurallarına uvgun davranacağıma. na- musum ve vicdanım üzerine ant içerim" şeklındekı Avukatlık Andfna aykın ol- duğu ıçın başortusu ıle duruşmay a katı- lan av ukatlar hakkında yargıç ve savcı- laryanındaTBB'ce de gereklı hukuksal ışjemının yapılacağından kuşkumuz yoktur Ote yandan. Batı'nın uzay çağını bu- tun hızı ıle yaşadığı 20 yuzyılın sonun- da. bın yıldır her alanda kapalılığın ege- men olması nedenıyle hıçbır sorununu çozemeyen ve sureğenleşen (muzmınle- ijen. kronıkleşen) sorunlarla ıç ıçe yaşa- yan Islam dunyasında. akıl ve bılımı dev- let yonetımınde temel kabul eden dev let duzenını yerleştıren Turkıye Cumhun- yetı'nde bınlerce sorun (Susurluk vb ) ortadayken bır Adalet Bakanı'nın başka- ca sorun yokmuşçasına hekım. memur. avukat gıyımı ıle uğraşmasını kaygı ve- rıcı, şaşırtıcı ve maksatlı buluyoruz Ancak. Şevket Kazan ve yandaşlan. bu anayasa yasa tanımazlıklarının hesa- bını elbette bır gun Turk adaletı onunde vereceklerdır Yargı organlannın. Turkı- ye Barolar Bırlığı ve mensubu av ukatlar- la sıv ıl toplum orgutlennın bu hukuk ta- nımazlığa gereklı dırencı gosterecekle- rınden kuşkumuz yoktur ARADABIR DURSUN AKÇAM Mafyasız, Şaibe Hamm'sız... 12 Eylul 198C darbesınden sonra "çağdaş uygar- lığın" Almanya bolumune Hamburg'a çıkmıştım Oturduğum sokakta ıkı katlı bıryapı vardı Onunde ırı bır tabela Bucherhalle Sozcuğun anlamını bıl- mıyordum Sureklı gıren çıkan ınsanlar her boydan her yaştan her renkten Meraklandım ıçerı daldım bır gun Kıtaplardan bır saray' Raflar arasında oku- yucular arılar orneğı Gorevlı bır bayan onume geç- tı, bır şeyler soyledı anlayamadım Ama o, benım acemı erat'tan olduğumu anladı hemen bır Turk- çe çevırmen çağırdı Meğer bana yardım etmek ıs- termış 1 Once "Bucherhalle"n\n Turkçe karşılığını soyledı, Halk Kıtaplığı Sonra kıtaplığı (kutuphane- yı^tanıttı Yetışkınler, gençler, çocuklar ıçın ayrı ay- rı bolumler (Abteılung) Her bolumde ayrıca kıtap, gazete, dergı okuma koşelerı En ılgıncı çocuk bo- lumu (Kınder Abteılung) Masalara kurulup takıla- rak eklenmış dınleme araçları Oğrencıler yazarın, şaırın sesınden oyku masal, şıır dınlıyor kasetler- den Bır yanda oyuncak koşesı, çeşıtlı oluşturma- lar ıçın oyuncaklar Satranç dama da var Isteyen resım yapıyor, elışı çalışıyor Ayrı bır alanda renk renk, boy boy kıtaplardan bır harman, ozel etajer- lerde, kıtap boyu uzun tahta kutularda Kuçucuk taburelerde kımı kıtap okuyor kımı kıtap seçıyor Anaokulundan bebelerde var durmadan sayfala- rı karıştırıyorlar resımlere bakarak Kıtaplardase- vımlı bır oyuncak onlar ıçın Başlarında bır bayan (Bıblıothekarın) Kutuphanedekı yayınlara ılışkın bılgıler de verdı bayan kutuphanecı Heryaşa her başa herınan- ca eğılıme gore kıtaplar Turkçe bolumden Marx, Engels, Nâzım Hikmet ten Kuran a aşırı uçtan ortasına uçsuzuna değın Satın alınacak kıtaplar, Merkez Kutuphane de(Zentalbıblıothek) uzman kı- şılerce seçılerek lısteler bıçımınde otekı halk kutup- hanelerıne gonderıiır Her kutuphane alacağı kı- tapları bu lıstelerden ışaretledıkten sonra satın alı- nır Gazete. dergıler de oyle Bır okuyucu aradığı kıtabı bulamazsa bılgısayar bağı ıle otekı kutupha- nelerden araştırılır ve okuyucunun ısteğı yerıne ge- tınlır Değılse satın alınır Halk kutuphanelerı bır eğıtım kultur-sanat mer- kezı konumunda her mahallede Ayrıntılar uzun Orneğın okuma gunlerı duzenlenır yazarla okuyu- CJ karşı karşıya getırılır Değışık konularda soyleşı- ler konferanslar duzenlenır fotoğraf resım sergı- lerı açılır Oğrencılere yoneliK oyku, şıır, resım yarış- maları çocuk tıyatroları çocuk fılmlerı gosterısı, say sayabıldıgınce Müze bekçileri: Başlangıçta Almanca adını bı- le sokemedığım bu kutuphanelerde daha sonra danışman (Leserberater) olarak çalışacağımı bıle- mezdım Yurtdışında on beş yıllık "kıta hızmetının" son dokuz yılını bu kıtaplıklarda tamamladım ikı mılyonluk Hamburg eyalet merkezınde, 60 halk kı- taplığı vardı On dort mılyonluk Istanbul metropo- lınde kaç7 Turkıye genelınde halk kutuphanele- rnın sayısı ne kadardı ve hangı "ahval ve şeraıt ıçnde" çalışıyorlardı? Anımsadıkça kara kara du- şjnmekten kendımı alamazdım "mıllı, ahlakı, dını, tanhı" yayınlardan bır mezarlık 1 Kokuşmuş bır bu- rokrası, oturduğu koltukta kasılan kravatlı çantalı mudur bır ıkı de gorevlı memur hıçbırısı meslek- ten değıl Tek bır okuyucunun uğramadığı gunler o'ur 1 Kutuphane çalışanları bır çeşıt muze bekçıle- n. "mesaı saatının" dolmasını ıple çekerler Eskı Kultur Bakanı Fikri Sağlar, bu bakanlığın de- ğerlı musteşarı Emre Kongar zamanında halk ku- tjphanelerı şoyle bır sılkelendı seçkın yapıtlar ye- n bır ses yenı bır renk getırdı bu kıtap mezarlıkla- rna Ne yazık kı uzun surmedı, sonunda sanata tu- kjrenler famılyasından besmelecı bır bakan geldı vetencere yuvarlandı kapağını buldu Kuşadası'na geldığımde ılk ışım "Halk Kutupha- resı"neugramakoldu Turıstıkalışverışmerkezının rsan selı ıçınde garıban bır eskı yapı Musluman rahallesınde bır kılıse ya da Alevı koyunde bır ca- n' Gorevlı tek bayan (ıkıncısı raporlu), kapı onun- cekı masada bekçılık yapıyor Kutuphanenın kulla- rmına ılışkın bır duzenleme, alfabetık bır sıralama cayok Kultur Bakanlığı'ndan gonderılen kımı kı- tap paketlerı açılmamış, kım bılır ne zamandan be- r 7 Raflarda kıtaplar. ansıklopedıler toz ıçınde Kutuphane kıtap gazete nemıze gerek bızım Bzler "ınşallah, Allah'ın sayesıyle" hıçbır şey oku- "adan da her şeyı bılenlerdenız tepede gudenler- îen tabanda gudulenlere değın Sendikalar ve Kooperatifçilik Prof. Dr. ZİVA GÖKALP MÜLÂYİM Ankara Imversıtesı Oğretım Lvesı ^ stanbul'da geçen kasım av ında Fnednth Ebert • Vakfı tarafından "TiırkiyVde Sendika- Koope- I ratifçilik İlişkilerinde Temel Sorunlar ve Geliş- I me Perspektıfkn"" konulu bır forum duzenlen- I mıştı Bızım de torumdakı tartışmalara temel . ^ L - olu^turan tek bıldınvı sunarak katıldığımız bu foıumda ılgılı bılım adamları sıvasal partıler sendi- kalar ve kooperatıfler temsıkılen ve bır 1LO uzmanı konuvu bır gun bovunca enıne bovunj tartıstılar Llkemızdemılvonuaşkın sendıkalı ısvi vemılyon- larca kooperatıf ortağının ekonoınık ve sosval havatı- nı ılgılendırenbuonemlı veguncel konu hakkında is- tanbul'dakı toruma sunmus olduğum goruşlen vapı- lan tartı>malannda ı^ıgındabırkooperatıKı bılımada- mı olarak burada tekrar belırtmekte varar goruvoruz Once şunu anımsatalım kı. sendıkal hareket ıle ko- operatıfçılık hareketı ışçının ekonomık ve sosyal çı- karlannı savunma açısından avnı amaca vonelık bır- bınne paralel ıkı harekettır Şoyle kı Sendikalar bu- tun guçleny le ı>çı ucretlerını yukseltmek ıçın çalışır- lar ı^çıyle ılgılı kooperatıflenn amacı INC. ışeı ueret- lennın alım defiennı arttıımaktır Bu amacı, konut ve tuketım maddelerını veçe^ıtlı hıznıetlerı ışçılereucuz fıvatla sağlayarak gerçekleştırırler İşın bır ılgınç yanı da dunyada bugunku anlamıy- la ılk kooperatıtın 21 \ralik 1844vıhnda Ingıltere'de Rochdale kasabasında 2î< dokuma ışçısı tarafından bır tuketım kooperatıfi olarak kurulmasidır Demek kı, ta ba^langıçtan ıtıbaren ışçı kooperatifçilik hareketının ıçınde bulunmuştur Yabancı ulkelerde: Sendıka-kooperatıfçılık ı^bırlı- ğını uvgulamada gelışmı^bırçok yabancı ulkedegor- mek mumkundur Bunlardan Ingıltere Danımarka. Almanya Isveç.Norveç,ItalyaveIspanyaderhalanı- labılır Ingıltere ıse ozel ve değışık bır bıçım gostermekte- dır Şoyle kı Ingıltere de ışçı sendıkalan paralannın buvuk bır bolumunu Kooperatıfler Bankası'na yatır- makta ve gereksınını duvunca oradan kredı almakta- dırlar Aynca Ingılız Işçı Konfederasvonuyıllık kong- resıne Tuketım Kooperatıflerı Bırlığı'nıdelSmılvon ortagı var) davet etmekte ve bırlığın bır temsilcısının kongrede konusmasına olanak sağlamaktadır Sendi- kalar ıle kooperatıfler Işçı PartiM. l^çı Konîederavvo- nu ve Kooperatıfler Bırlıgı vonetım kurulları uvelenn- denoluşan Llusal t>çı Konsevı ndedeyıldabırkaçkez bır arava gelerek ulkenın onemlı ekonomık ve sosyal sorunlarını goruşmektedırler Gelışmekte olan bırçok ulkde de sendikalar çogun- lukla ı>çı tuketım konut ve kredı kooperatıflerı ıle ıl- gılenmekte ınaddı yardım ve eğıtım faalıyetı ılebu ko- nudakı kooperatıfien gelıştırmeye çalışmaktadırlar Son y ıllarda Italva. Ispanya Ingılteregıbı ABulke- lennde yenı ıstıhdam yaratmak ıçın emek kooperatıf- çılığını gelıştırme konusundakı sendıka-kooperatıfçı- lık ışbırlığını de hurada anmak gerekır Orneğın Italyada 1985 yılında çıkarılan Marcora Yasası ıle emek kooperatıtçılığınemaddı dev let katkı- larını vonlendırmek uzere ulkenın en buyukuç ışçı ve uı, kooperatıtvilık konfederasyonu aralannda anla^a- rakbıı "Sana>ıFınansmanŞirketi"kurmuşlardır Dev- let venı ıstıhdam ıçın ı^çılenn kurduğu emek koope- ratıflenne bu şırket aracılığıvla sermayelerının uç ka- tını hıbe olarak vermektedır Türkive'de durum: Ulkemızde var olan sureklı fı- yat artı^ları ve toplusozleşme ıle sağlanılan ucret ar- tı^lannın vetersızlığı. sendıkalan ozellıkle yetmışlı y ıllarda kooperatifçilik hareketı ıle nıspeten yoğun bır bıçımde ılgılenmeve zoı lamı^ v e ozellıkle konut v e tu- ketım kooperatıfçılığınde bırçok olumlu deneyım ve sonuçlar da elde edılmıştır Ancak bu durum, 12 Ey- lul hukumetlennın, tum demokratık kooperatıfçıhğe A rapidly developing and leading Turkish nature conservation organisation, Doğal Hayatı Koruma Derneği (The Society for the Protection of Nature), is seeking: • an Education Officer (Ref: EO) to contnbute to the preparation and implementation of DHKD's overall educational and public avvareness activities; ın addıtion to policy development activities and lobbying for nationvvide environmental education. The ideal candidate will have: • Excellent written and oral communication skills in English and Turkish; • Good command of PC; • Teaching experience or the possession of presentation techniques; • Some knovvledge of bıology/ecology/habıtat rvpes; • Excellent organısational skills; • Excellent communication skills to persuade and influence; • A resourceful nature to cope with a wide variety of ages and different target groups; • Willingness to travel. • a Fundraising Officer, (Ref: FO) to develop DHKD's merchandise and individual supporter fundraising and to support DHKD's corporate and major donor fundraising programmes. The ideal candidate will have: • Excellent English and Turkish; • Good command of PC-especially Word, Excel, Access; • At least 2 >ears of professional vvork experience-possibly in marketing or public relations; • An innovative approach to exploit the Society's nev\ fundraising opportunities and to develop merchandise production and marketing; • Excellent organısational skills and the self-confidence to recruit and supervise a large team of volunteers. Please send cv and cover letter in confidence to Metin Konca, Assıstant Director General to reach DHKD by 13/01/1997. Fax: (0212) 279 55 44 Address: Aygul Apt 50/1, Kelaynak Sokak, Ahmet Adnan Saygun Caddesi, 2. Ulus, îstanbul Intervıevvs vvill take place in Istanbul betvveen 17/01/1997 and 28/01/1997. D O Ğ A L H A Y A T I KORUMA DERNEĞİ ve sendıkalara vonelık olumsuz tutumlan nedenıyle. seksenh vıllar ve sonrasında devam ettmlememıştır Bu arada belırtelım kı. ulkemızde var olan uç ışçı konfederasyonundan kooperatıfçılıkle ılışkısı en eskı v e en çok olanı Turk-lş'tır Gerek DİSK, gerekse Hak- Iş kooperatifçilik ılışkısıne maalesef çok az yer ver- mektedırler Halbukı sendıka- kooperatifçilik ılışkı- sının ulke duzevınde gehşebılmesı ıçın DİSK ve Hak- Iş'ın de kooperatifçilik ılışkılenne onem vermelenn- de buyuk yarar vardır Llkemızde sendıka-kooperatıfçılık ılışkisının kırk yıla vakın bır geçmışıne rağmen halen veterlı veetkı- lı bır bıçımde gelışememış olması mevzuat ve uvgu- lamada henuz çozulememış eğıtım. sendıkalann ko- operatıflere ortak olabılmelerı. kooperatıflere veterlı malı yardım yapabılmelen Kooperatıfler Bankasi ku- rulmasi vedenetım gıbı bazı temel sorunlann varlığın- dan ılen gelmektedır Bu sorunlar en kısa zamada mut- laka çozulmehdır (1) Sonuç olarak onenr ve denz kı 1)Sendikalarvekonfederasvonları(Turk-lş DİSK. Hak-lş), kooperatıflenn. ışçınm ucretını değerlendıren orgutleı%td^klannı kabul edefek. onlara yol go^ter- meiı. maddı yardımda bulunrnalı ve her araçla onlan desteklemehaSrler 2) Sendikalar v e konfederasyonlan. sendıkacılara v e ışçılere kooperatıf bılıncını kazandırmak ıçın geniş çaplı bır kooperatifçilik eğıtım faalıyetı yapmalıdırlar 3)Turk-lş. DİSK ve Hak-lş ışçı kooperatifçilik ha- reketını gelıştırme konusunuda bırbırlenvle ışbırlığı vapmalıdırlar Bu ışbırlığı tuketım ve konut koopera- tıfien ustorgutlenyle ışbırlığıvle tamamlanmalı.bov- lece aralannda kuracaklan bır "Kooperatif \ Ş " ıle ıç ve dış pıyasadan toptan alım vapmalı ve hatta bazı tu- ketım maddelen ıle vapı malzemelennın doğrudan ımalatına gıtmelıdırier 4) Yatınma yonelmede sendıkalann da desteğıyle kurulacak bır Kooperatıfler Bankasfnın çok onemlı rol oynayabıleceğı de unutulmamalıdır 5) Sendıka-kooperatıfçılık ış- bırlığınden ozelleştırmede de yararlanılmalıdır Bazı KIT'ler haraç mezat satılma yenne, ışçı- lenn kuracağı emek kooperatıf- lenne devredılmelıdır 6) Sendıka-kooperatıfçılık ış- bırlığıne sıvasal partılerle ılışkı- lerdeeklenmelıdır Lçkontede- rasyondan Hak-lş. halen Refah Partısı ıle ılışkı ıçensindedır Bu durumda. Turk-lş ıle DİSK ın kooperatıfçıiık ıçın ışbırlığıne. ışçıden yana sosyal demok- rat/demokratık sol sıvasal partı- ler (CHP DSP) de katılmalıdır Sendikalar. kooperatıfler ve sol sıvasal partılerden olu^acak bu uçlu ışbırlığı. ulkemızde son y ıl- larda tehlıke ıçensıne gıren laık- lığın demokrasinın banşin ve ınsan haklannın, sosy al adaletın korunması ve bozuk gelır dağı- lımının dengelenmesı gıbı ışçı- nın ve tum toplumun çağda^laş- ması konuiannda buyuk yararlar sağlavacak ve hatta solun bıraz canlanmasına da neden olabıle- cektır 7) Son olarak. Turkıve de sen- dıka-kooperatıfçılık ıhşkılenmn yenıden yapılanarak gelışmesi ancak, bır taraftan bu ılışkılenn dığer taraftan Turk kooperatif- çilik hareketının fınasman ust orgutlenme eğıtım, mevzuat ve denetım gıbı temel sorunlannın çozulmelenne bağlıdır (2) An- cak, daha çok buv uk aracı tefe- cı. rantıyecı holdıng vetefecıler- den yana olan son yıllardakı sı- y asal ıktıdarlar. bu sorunlan çoz- meye nıyetlı gozukmedıklen gı- bı kooperatıfçılığın her turlu olumlu gehşmesını kostekleme eğılımındedırler Bu durumda, sendıka-kooperatıtçılık ıhşkıle- nmn ışçıden yana gehşebılmesı ıçın demokratık ve etkılı sendı- ka ve kooperatifçilik hareketle- nne ıçtenlıkle ınanan ışçının emeğıne ve tum ekonomık ve sosval haklanna savgılı sol bır sıvasal ıktıdann oluşması gerek- tığı de asla unutulmamalıdır WWF" DHKD ıs an Assocıate Memher of the VV'orld Wıde Fund for Nature BifdLife INTERNATIONAL DHKD ıs Bınllıfe Partner for Turkey 11) Soı ıınlaım ıııahn etne çozum len ı^ınbıtk ZG \Iula\ım Tıırh- \ e de Sendıka Kooperuııfçıhk thşh- lermde Temel Soı ıınlar ı e Gelışme Pespekrı/Ien Fı tedı ıc h Ebert I 'ak fı tarutmdun .?' Ktısım I9V6 gımıı Isîanbul da dtızcıılem.n Ekonomı Foıumıı na sımıılan hıldııı t2i Bak Z G \Udti\ ını Koope- latı/çılık (ıkııtLt haskıı )elkm }j- unlan Ankaru /Wi s 49"-^2* CUMHURIYET'TEN OKURLARA ORHAN ERİNÇ Geçmişi Yineliyoruz... 1996'nın son haftasında medya ıle polıtıkanın ben- zer anlayışlarla gunu ya da ulkeyı kurtarmaya soyun- muş olduğu bır kez daha belgelendı Medya ıçın orneğı, CHP nın unlu Ankara Valısı Nev- zat Tandoğan'ın goruşunden yararlanarak verebılı- rız Yakalanan bır komunıstı, valı beyın karşısına çı- karmışlar Hazret kızgınlıkla soylenmış, "Sıze ne olu- yor Komunıst Partısı kurulacaksa onu da bız kura- rız " Tekelcı medyamız da tıpkı Tandoğan gıbı duşunu- yor "Lıberal gazete çıkanlacaksa bız, radıkal gazete çıkanlacaksa bız, dedıkodu gazetesı çıkanlacaksa bız, dıncı-sağcı gazete çıkanlacaksa bız, spor gaze- tesı çıkanlacaksa bız, ekonomı gazetesı çıkanlacak- sa onu da bız çıkarınz Bızım dışımızdakılere de ne oluyor" Polıtıkamızda yaşadıklarımız ıse 1950'den sonra; geçtığımızı sandıgımız demokratık donemden omek- lenıyor Soğuk Savaş yıllarında Sovyetler Bırlığı ve onun yorungesındekı o donemın deyışıyle "Demırper- de Ulkelerı' komunızmı yaygınlaştırmak ıçın çalışma- lar yaparlardı O zamanlartelevızyon dıye bır aygrt ol- madığı ıçın tek araç radyoydu Turkıye'ye yonelık ya- yınlar da Doğu Almanya'dakı "Bızım Radyo "nun Turk- çe bolumunce gerçekleştırılırdı Iktıdardakı Demok- rat Partı'nın başta genel başkanı ve başbakanı olmak uzere neredeyse tum kadrosu, muhalefet lıden Is4 met Inönü dahıl butun muhalefet sozculerını "Bızırrf Radyo 'nun agzı ıle konuşmakla, ondan emır almak- la" suçlarlardı Ancak aklı başında herkes guler ge- çerdı Şımdı Bızım Radyo yok ama ıktıdann kuçuk or- tağının lıden yenı bır kaynak buluverdı MED-TV Ozel- lıkle ana muhalefet partısı lıderı Mesut Yılmaz ıle kı- mı yazarlar Susurluk olayından sonrakı tavır ve go- ruşlerı nedenıyle Bayan Çıllertarafından "MED-TV'nın ağzıyla konuşmakla" suçlanıyorlar Allah akıl fıkır versın deyıp sozu. koşe yazarianna bırakarak geçen hafta yanda kalan tekelleşme konu- sunadonelım "Turkıye'de tekelyok"ıddıalarınakar- şı yapabıleceğımız, muhabırlığın geleneksel yaklaşı- mını surdurmek Tekellerın dağıtım şırketlerının ortak- laşa faksladığı gunluk satış lıstelerı her gun bıze de gelıyor Once hangı gazetenm, hangı tekele aıt olduğunu 'D' ve 'B harflerı ıle ışaretlıyor. sonra gazetelenn hızasın* dakı pazar payı yuzdelerını alt alta yazıp topluyoruzj ornek olarak bu kez 23 aralık - 27 aralık arasındakf beş gunun ortalama pazar paylannı alalım Doğan Grubu'nun 10 gazetesı, bu surede gunluk gazete sa- tışının yuzde 45 02'sını, Bılgın Grubu'nun dokuz ga- zetesı de yuzde 35 53'unu gerçekleştıımış Toplam satışın yuzde 80 55 ını ıkı grup paylaşmışlar Aynı sure ıçınde gunde ortalama 5 mılyon 19 bın 67 gazete satılmış Bu oran ve sayılara karşın, tekelleşme olmadığı go- ruşunu gonul rahatlığı ıle savunanlan ya da 1961 'de- kı tanımıyla "basının temerkuzu" olarak yorumlayan- lan gorunce "Acaba Batı'da tekelcılık serbest mı'>" sorusu akla gelıyor i İngiltere'de durum Ingıltere ıçın usta gazetecı Edip Emil Öymen'ın yazdıklanna goz atalım "ingiltere'de 1990 yılında değıştınlen Basın Yasa- sı uyannca bır gazete patronu, bır radyo ya da tele- vızyon şirkĞtinde en faila yuzde 20pay sahıb'tçlabı- lır. Bu gazete patronufster uluslararası boyutta bırım- paratorolsun, ısterseKuçukbıryerelgazetenm pat- ronu olsun, yasa herıkısını de kapsar Bırgazete pat- ronu, eğer gazetesı gunde 500 bın ya da daha çok satıyorsa (Ingıltere 'de gazetelenn hafta ortası gunluk satış toplamı yaklaşık 14 8 mılyondur O E) hukume- tın ıznı olmadan bır başka gazeteden hısse alamaz Ancak bu, hukumetın boyle bır alışvenşe ızın ver- mesının şart olduğu anlamında değıldır Konu once, hukumet tarafından kurulan, ama ondan bağımsız çalışan Tekeller Komısyonu tarafından ıncelenır Ko- mısyonun karan Tıcaret Bakanı'na bıldırılır Ticaret Bakanı, alışvenşe ızın verırya da vermez Bakanın ka- rarına karşı uçuncu şahıslar, yenıden Tekeller Komıs- yonu'nabaşvurabılır Hatta YuksekMahkeme'deda- va da açabılır Tekeller Komısyonu, rekabetın adıl ve hakkanıyete saygılı bıçımde yapılmasını da denetle- mekle yukumludur Komısyonun herhangı bır kararı- na karşı Yuksek Mahkeme'de dava açılabılır" Fransa'nın kurallan Fransa başlangıçta daha da katı kurallar koymuş- tu 12 Eylul 1984 gunlu yasa hıçbır basın grubunun ulusal duzeydekı toplam satışın yuzde 15'ını aşan ga- zete satın alamayacağını hukme bağlıyordu Chirac- başbakan olunca Leotard Yasası denen yenı bır ba- sın yasası hazıriattı Bu tasanyı Meclıs 1986 Hazıra- nı'nda kabul ettı Yenı yasa bır grubun ulusal tırajtop- lamının yuzde 30 dan fazlasına egemen olmasını ya- sakladı Sırada otekı ulkeler var, ama muhabır arkadaşlan- mızın kullanacağı yerlere daha fazla el koymadan bu- rada noktalayalım • Susurluk'ta 3 kasımda meydana gelen trafık kaza- sı sonrasında ortaya çıkan devlet gorevlısı-mafya-aşK ret uçgenının foyaları gun geçtıkçe çorap sokuğu gı-' bı ortaya çıkıyor Çankaya Koşku'ndekı lıderier zırve-1 sı, Susurluk Komısyonu nun çalışmaları, MİT Kontr- teror Daıresı Başkanı Mehmet Eymür'un ıfadesı, Çat- lı'nın KKTC tatılı oncesındekı adresının Çatlı-lsraıl ılış- kısını gundeme getınşı. Gazıanteplı ışadamı Mehmet Ali Yaprak'ın Bucak aılesı tarafından kaçırılışına ılış-ı kın soruşturmanın durumu, eskı Içışlen Bakanı Meh-> met Ağar ıle Ömer Lütfü Topal'ın komşu olduklari Yeşılkoy'dekı Dılkur Sıtesı'nde yeraltı dunyasının un- lu kışılerının de oturduğu Cumhurıyet'te oncelık alan, haberlerdı Haberlerı Doğan Akın, Türey Köse, Al-, per Ballı, Hülya Topcu yazdılar • REFAHYOL hukumetının, Çekıç Guç'un yenne oluştuaılan "KeşıfGuç 'un faalıyetlennın "Kuzeylrak uzennde keşıfve onleme uçuşuyla sınıhı" olduğu yo- lundakı açıklamasını, ABD'nın yalanladığını ve hava operasyonlarının surecegını bıldırmesını Lale Sanibi rahimoğlu ıle Fuat Kozluklu yansıttılar • Işkenceyle sık sık Avrupa insan Haklan Komısyo- nu gundemıne gelen Turkıye'nın çevreyle de komıs- yonun gundemıne gırdığını Asuman Abacıoğlu ha-" berleştırdı • Bergama'da sıyanurle altın ışletmecılığıne karşı yuk- selen toplumsal muhalefetı yore halkının "çıplak ey~- lem"e uzanan tepkısını Celal Yılmaz ızledı ; • Merkezı VVashıngton'da bulunan Nufus Knzj Komı-', tesı'nın 141 ulkeyı kapsayan araştırmasına gore, Tur-^ kıye'nın bazı Afnka ve Latın Amerıka ulkelenyle bırlık- te "yuksek oranda acı çeken ulkeler" ve yurttaşlık hakları konusunda ıse dunyanın en gen ulkelen ara- sında bulunduğuna ılışkın raporunu arkadaşımız Ali_ Er haberleştırdı ' • J Basın dunyamızın en onemlı odullen olarak nrtele- nen "Turkıye Gazetecılık Başarı Odullen"nden altısı-_, nı Cumhurıyet'te yayımlanan yapıtları ıle ismet Gü-, müşdere, Behiç Ak, Uğur Gunyüz, Arif Kızılyalın, Yunus Türkay ve Cemıl Cığerım aldılar • 1997'nın gonlunuzce geçmesı dıleğı ve saygılan-' mızla