Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 HAZİRAN 1995 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Lozan, petrol, PKK ve su Sıra Doğu Anadolu'da baraj yapmaya gelınce sorunlar derhal başgösterdı. Sunye ve Irak, suyu keseceğız korkusu ıle bölgede huzursuzluğu başlattılar. Dr. NEZtH H. NEYZt ~ L ozan Antlaşması yapılır- ken en önemlı konular Bo- ğadar ve Musul olmuştur Musul'u Ingılızlermütare- keden sonra haksızca ışgal etnuşler ve bız de çekıl- mekte olduğumuz ıçın bırakmak zorun- da kalmışız Ancak Lozan'da bız. Trak- ya sımnmızı sağlamak amacı ıle Musul konusunuılenbırtanhebırakmışız Lo- zan 'dan üç yıl sonra 1926'da tngılızlerle Musul konusunda koşullu bır anlaşma yapılmış Yinru beş yıl çıkacak petrolûn yüzde onunu almak uzere anlaşmışız Fakat uzun yıllar Ingıhzler, Musul pet- rolûnu ışletmemış, ancak 1950'lerde bır- kaç yüz bın sterhn vermışler ve konu ka- panmış Lozan'da sınırlar çızılırken petrol çok önemh bır rol oynamıştır Irak petrolle- nnden başka Kuveyt, Katar, Dubaı gıbı yerlenn galıp ulkeler aralannda paylaşıl- ması ılgınçtır Basra Korfezı'ndekı Arap şeyhlıklen yuzyıllardan ben bır himaye polıtıkası güdükrek Osmanlı yönetımı- ne karşı sureklı ayaklandınlmış, bunun sonucunda Osmanlı egemenlığı belırsız bır dunıma duşmuştu Lozan'da Sunye sınvrı çızılvrken, Fransızjeologlann o za- mankı olanaklarla saptadıklan petrol ya- taklannı Sunye tarafında bırakacak bı- çımde çızılmıştır 1923'te cumhunyet ılan edıhyor ve 1924'te hılafet kaldınhyor Aynı anda da Şeyh Saıt ısyanı başlıyor ve ulke, o ka- dar zayıf durumda kı, asıler Dıyarbakır ve Elazığ'ı ışgal edıyor, Ingilızlerle Mu- sul sorunu sürmekte, sınır tam çızılme- mış, ancak asken güçlenn arası açılmış ve öylece duruluyoT Şeyh Saıt ısyanı "d_i kurtannakiçin'' başlatıhyor ve butun ulkede ayaklanma- nın yayılması ıçın propaganda yapılıyor Bu faahyetı Avrupa basını çok destekle- mıştır Şeyh Saıt ısyan hareketı ulusal bır hareketolarak değıl, bır dın hareketı ola- rakgostenhyordu Amaç, genelde, "Din eWen gjdıyor" ayaklanması başlatmaktı Halkın dev letle guçbırhği yapması sonu- cu Şeyh Sait'ın yo\u kesılmış ve Iran'a kaçamadan yakalanmıştı Dış dünya, Şeyh Saıt ısyanı uzennde çok duruyor- du Olay gerçek önemınden çok dahabü- yükbıçımde değerlendınlıyor ve özellık- le ltalyan basımnda, Anadolu baştan ba- şa hahfecılenn ısyan alanı olarak göste- nlıyordu Bu şekılde, yenı kurulan cum- hunyetın ne olacağı bellt değıl gıbı bır hava yaratılmaya çahşıhyordu Şeyh Saıt'ın tstanbul"da Ayan Meclı- sı üyesınden Şeyh Abdülkadir ıle ılışkı- sı olduğu anlaşılıruş ve bır soruşturma başlatılmış, gorevlı kışıler Şeyh Abdül- kadır ıle kendılennı Ingılız hükûmetının sorumlu ajanlan olarak tanıtarak temas sağlamışlardı Şeyh Abdülkadır, aldana- rak guvenlık görevlılenne açılmış ve kendılenyle bır Kurt hükumetı kurmak ıçın gereklı parasal olanaklar konusun- da görüşmeler yapmıştır Buısyanın ulu- sal bır hareket olmadığı ve ışın ıçmde tngılız parmağınm bulunduğu, böylece ortaya çıkmiştır Daha 1838'de Kürt bey- len ısyan etmış, Bedirhan Bey'ın ve Sa- id Bey'ın kalelen topa tutularak ortadan kaldınlmıştı Bu çarpışmalarda bır bö- lum Kürt halkı, Osmanlı ordusu ıle be- raber çarpışmıştır Doğu Anadolu'dakı sosyal konulan ıyıce ıncelemek gereklıdır Doğuda şeyh egemenlığı hükum surmüş, her aşıretın kendı koylen ve nufuz alanı olmuştur Osmanlı yönetımı bu durumu kabullen- mış, yuzyıllarca bu bölge, bu koşullar altında yönetılmıştır, hatta Balkan Har- bı'nın en zor dönemlennde Kürt beyle- n, Hamidiye ataylan kurarak Osmanlı yönetımını desteklemışlerdır Lozan görüşmelennde şöyle ya da boyle tam ıstemeyerek de olsa bugünkü sınırlanmızı kabul edıyoruz Cumhun- yet dönemınde uzun yıllar ınsanlar banş ıçınde bu bolgede yaşıyor ve yıne şeyh ya da şıh olarak esİcı Kurt beylen nüfuz alanlannı koruyorlar Sevr Antlaşması'nda muttefîkkr do- ğuda bır Kurt devletı konusunu ortaya at- mışlardı PKK konusu, bır ıç ayaklanma bıçimınde ortaya çıkmış, Kıbns olayla- n bıtımınde ve ASALA'aın Dışışlen go- revlılenmıze yaptıgı saldınlardan sonra gıttıkçe hız kazanmıştır PetrolsuzbırakılanTurkıye, 1940'lar- da Raman petrol alanını bulunca yaban- cı petrol şırketlen pek şaşırmışlardı Ge- çen yırmı yıl ıçmde arama teknıklen ge- hşmış ve Turk mühendısler, kuçuk de olsa bır petrol yatağı bulmuşlardı Daha sonra Batman-Dortyol boru hattı da bü- yuk zorluklarla başanlmıştır Şımdıkı boru hattı çahşmalan bu konununbır de- vamıdır Lozan'da sınırlar çızılırken hep petrol duşunulmuş, fakat su unutulmuştur Yuzyıllardan ben kar, kışın dağlara yağ- mış ve buzullar oluşmuştur Yazın dağın karlan enmış ve ılkbaharda da buzullar kısmen enyerek suyu devamlı olarak Dıcle ve Ftrat'a akıtmıştır Teknolojmın ılerlemesı ve DSİ (Devlet Su Işlen) gıbı kuruluşlann guçlenmesıyle barajlar ku- rulmayabaşlanmıştır Ankara, Adanave Eskışehır'de hem elektnk hem de sula- ma ıçuı baraj yapımı hızla ılerledı Sıra Doğu Anadolu'da baraj yapmaya gelınce sorunlar derhal başgösteTdı Su- nye ve Irak, suyu keseceğız korkusu ıle bölgede huzursuzluğu başlattılar Lo- zan'da Türkıye petrolsuz bırakılmış, fa- kat dağlardakı karlar düşünûlmemıştı Keban ve Atatürk barajlan, Doğu Ana- dolu'da buyük yapay goller yarattı Böl- genın ıklımı değışmeye başladı Van Go- lu de bunlara eklenınce Marmara Denı- zı 'nden fazla su Doğu Anadolu'da bınk- tı Yıne Dıcle ve Fırat'a gerektığı kadar su bırakılıyor, fakat eskısı gıbı başı boş değıl ve suyun denetımı bıze geçtı Aman anımsatmayalım, yoksa baraj- lan da özelleştınp suyumuzu toptan satarlar Vahdettin'in ihanetleri ABDULLAH KEHALEAmştırmaa-. B ır süre önce atv'de yayımlanan bır programda cumhunyet tanhımıze aıt ve sozde bugune deİc hıç bılınmeyen sırlaraçığavuruldu Refah Partılı Ha- san Hüseyin CeyUn'ın Bandırma va- purunun boyu ve baca uzunluğu ıle ıl- gılı müthış (') açıklamalan, ınsana küçük dılını yut- turacaknıtelıkteydı Buşaşkınlıgınnedenı.adıgeçen kışının söyledıklen değıl, onlan yenı ve cıddı bır şey- mış gıbı bıze sunmaya çalışan Faöh Çeldrge ve onu onaylav an Turk Tanh Kurumu Başkanı Prof Dr Yu- suf Halaçoğlu ıdı Her ne kadar vapurun bacasmın 19 metre oluşu ıle Vabdetön'ın suçsuzluğu arasındadoğ- rudan bır bağ kurmaya çalışmak anlamsız ıse de ve o yüzden de Bandınna vapuru uzennde çok durmak gerekmıyorsa da bırkaç ömek vermenın yararlı ola- cağı kanısındayız 1) Bandırma vapurunun kaptanı tsmail Hakkı Dur- smı, vapurun durumunu açıklamıştır Pusula bulun- mamaktadır ve bata çıka 3 gûnde Smop'a vanlmış- tır Mustafa Kenud, Sınop'ta karaya çıkınca Sam- sun' a kara yolu ıle gıtmek ıçın yol ve taşıt aramış, ça- balan olumsuzlukla sonuçlanınca arkadaşlanna "Çocuklari Daha bir geceKk tehtike var, onu da atia- t__riz" demıştı 2) Acaba gemı TV'de anlatıldığı kadar buyük ve mukemmel ıse nıçın denız yolu ıle gıtmek tehlıkelı bulunmus. ve karayolu ıle gıdılmeye çahşılmıştır 0 3) Bandırma vapurunda bulunan Teğmen Muzaf- ferK_ç'ıngunlüğündel7Mayıs 1919Cumartesıgü- nüne an sav fada şunlar yazılıdır "Dalgalann sarsın- ösı hâlâ devam edryoc Esasen vapur pek küçükve es- •Kımya Yüksek Mühendisı kL Paşafle(Mustafa Kemal'ı kastediyor) lbrahım Ta- lı hariç, herkesi denız tutmuştur 4) Türk Tanh Kurumu Başkanı o gece özetle şun- lan söyledı "Külüstür bir vapuria, Ingilizlerden ka- carak layıdan gittiği $o>lenı\or. N ıUar önce yazılmış fslaın Ansiklopedisi'nde bunun aksı \aavor. Kakü ki belgelerde bunun bovle olmadığı\azihdm-Tarihimi- zi gençterimize doğru yolla anlatahm." Vapurun durumu ıle ılgılı omekler verdık îngılız- lerden kaçarak gıttığı konusu ıse gayet açıktır Ingı- hz kuvvetlennın kontrolunden geçmeden bır gemı- nın denıze açılması yasaktı O yuzden gemıye tngı- lızler gelmış, cephane aramış ve bulamamışlardı Bu- nun uzenne Mustafa Kemal "Ahmaklar,bfakaçakeş- ya ya da süah götürmüyoruz, azim ve iman götürü- yoruz" demıştır Bandırma vapurunda bulunan Hüsr- rev Gerede, anılannda bunu anlatır Geçenlerde ken- dısı ıle goruşmek olanağı bulduğumuz Seiçuk Gere- de (Husrev Gerede'nın oğlu), babasının bu anılan kendısıne de anlattığını soylemıştır Aynca RaufOr- bay,gemınm harekâtından once Mustafa Kemal'ı bu konudauyarmış, to lngi_krgeı_vibatıracak_r'' de- mıştır Bunun uzenne de gemı, kıyıya yakın gıtmek zorunda kalmıştır Zıra, ancak o şekılde battıklan takdırde kıyıya çıkıp kurtulma umıtlen vardı Padı- şah Vahdettin'in ıhanetlen konusunda da yıne bırkaç ornek venhrse yetennce aydınlatıcı olacaktır 1) Padışah Vahdettın, kurtuluş mucadelesını bal- talamak ıçm ehnden gelen her şeyı yapmıştır Mus- tafa Kemal ve mucadele arkadaşlan hakkında Şey- hulıslam Dürrizade AbduUah'a "Öküirülmekri ca- tz_r" dıye ferva çıkarttinp ölüm fermanmı Ingılız uçaklan ıle Anadolu'nun dört bır yantna attırmış ve tüm yurtta ıç ısyanlan başlatmıştır 2)Kurtuluş mucadelesı ıçın bın bır zorlukla ele ge- çırdığı cephaneyı Anadolu'ya taşırken haınce pusu kurarak HamdiBey'ı ve daha nice Kuvayı Mılhye as- kennı oldürttuğu ıçın, ıç ısyanlann en onde gelen ısımlennden Ahmet Anzavur'u tngılızler alnna bo- garken Vahdettın de paşalığa terfi ettırerek odullen- dırmıştı Hasan Huseym Ceylan'ın "Vabdettin'in çfl çil altın dağrtttğT dedığı kışı Mustafa Kemal değıl, Anzavurolsa gerektır Zıra MustafaKemal'e venlen para, resmı kaynaklarda mevcuttur Bakanlar Kuru- iu tutanaklanna gore hükümet, 1 Hazıran 1919'da Mustafa Kemal ve kurulun ödeneğıne yanm aylık zam yapmış ve kurula venlen para 1145 TL olmuş- UIT Mustafa Kemal'e venlen de yalnız 1000 TCdır Her ne kadar bu konuda bazı yazarlar tarafin- dan 30 000 ya da 40 000 altın gıbı abartmalı rakam- lar ılen surulmuşse de gerçek durum böyle değıldır Boyle olduğunu varsaysak bıle, Pans Banş Konfe- ransı'na gıden Damat FeritPaşabaşkanlığındakı he- yete sadece vol masraflan ıçın 70 000 altın venldığı düşünülürse, bu paralarla mıllı mucadele yapılması- nın mümkun olmadığı açıktır 3) Özgurlük savaşı veren bır mılletın başında bu- lunan Vahdettın, onlara destek olacağı yerde, lngılız- lerebaşvurup Türkıye'nın 15 yıl süre ıle Ingıltere'nın sömürgesı olmasını teklıf etmıştır Bu habenn kay- nağı olan kıtap, bır Turk Tanh Kurumu yayınıdır 4) Vahdettin'in şımdı söz konusu edecegımız ıha- netı ıse gorecelı olarak dığerlennden daha az bılınır Belkı de ancak yakın tanhımızle ozel olarak ılgıle- nenler bılırier Ingılız belgelennden ortaya çıkanlan bu ıhanet, 1975 yılında çıkan Belleten'ın 154 sayı- sında Dr Salahi R Sonyd tarafından belgelenn on- jınal fotokopılen ıle yayımlanmıştır Bılındığı gıbı Belleten, Türk Tanh Kurumu yayınıdır Dolayısı ıle bu konuyu en ıyı bılenlerdenbınsının, TurkTanh Ku- rumu Başkanı olması gerekır Söz konusu ettığımız ıhanet şoyledır Atatürk'un Soylev'de belırttığı gıbı o, düşmanlann Anadolu'yu kavgasız gürültusüz bı- rakmayacaklannı bıhyordu Ancak yıne de bu ınan- cını kanıtlamak, ıtılaf devletlennın ıç yüzunu açıkla- mak ve Yunanıstan'a destek sağlamaya çalışan Yu- nan Başbakanı Dimitrios Gunaris başkanlığındakı kurulun ılışkılennı etkısız bırakmak amacı ıle Avnı- pa'ya bır kurul göndermek ıçın Bakanlar Kurulu' nda karar aldırdı Kurula Yusuf Kemal'ın (Tengırşenk) başkanlık etmesıne karar venlmıştı Vahdettın, Yu- suf Kemal'ın gorevını güçleştırmek ıçın Ahmet tz- îet Paşa başkanhğındakı ayn bır kurulu Avrupa'ya gonderme karan aldı thanet halkalanna kurtuluş mü- cadelesıne ındırdığı darbelerden bır yenısını ekleyen Vahdettın, \usuf Kemal kurulu' uyelennden özel kâtıp Kemal Bey'ın kayınpedennın evınde bulunan valızını, ıkı gunluk yokluğundan yararlanarak ajan- lanna açtırmıştı Bavulun ıçınde bulunan 6 adet gız- lı belgenın fotokopılennı çektınerek belgelenn yıne valıze yerleştuılmesını emretmış ve fotokopılennı 6 Mart 1922 günü emektarbır mabeyıncısıyle tngılte- re yuksek komıserlığı baştercümanına göndermışh Sır Horace Rumbold. bu durumu 7 Mart 1922 tan- hınde Lord Curzon'a yolladığı 232 sayılı gızlı bel- gede bıldırmıştı Görüldüğu gıbı Osmanlı Padışahı Vahdettın, belgelen çaldırtarak Turkıye'yı ışgalınde bulunduran duşman bır ulusun dıplomatık temsılcı- sıne göndermış, ulusal akıma ve yurdu kurtarma ça- balanna hıyanet etmıştır PENCERE Çata Pata... Geçen gun bır gazetede ılgınç bır haber okudurn Tur- kıye'de mafyanın el atmadığı yer kalmamış, sılahlı 50 bın adamdan oluşan bır ordu, yerattı orgutlennın kurallannı ul- kede yurutuyormuş Bu ışlen ıyı bılen bın, "50 bın kışı az gelır" dedı, "buış- lerden ekmek yıyen en az 700 bın kışıdtr" Kımbılır'? 50 bın mı, 100 bın mı, 200 bın mı'? Önemlı değıl Nereye baksan mafya! Zavallı otopark kâhyasının, elı sılahlı bır çetenın adamı olup olmadığını bılemezsın Ganp, çoluk çocuğunu geçın- dırmek ıçın bır yere sığınıvenyor Senet mafyası, kumar mafyası, gazıno mafyası, fuhuş mafyası, arazı mafyası, ge- cekondu mafyası, ıhale mafyası, pazar mafyası, uyuşturu- cu mafyası, beledıye mafyası, gaynmenkul mafyası, btl- mem ne mafyası Mafya, medyaya gırdı mı9 Elı kulağında Engın Cıvan-Selim Edes davasını ne çabuk unuttuk' Alaaddın Çakıcı da bu ışın ıçındeydı, Özal aılesı de1 . Da- vanın en onemlı tanıgı Uğur Kılıç tabancayla susturuldu, ıkıncı onemlı tanıgı Semra Özal, Amenka'ya grttı, unuttu- aıldu, dosya hafrf cezalarla kapandı.. Pekı, sılahlar sustu mu? Yok canım Gunaydın gazetesı sahıbı Bekir Kutmangıl olduruldu, unlu ışadamı Emın Cankurtaran kurşunlandı, gun geçmı- yor kı sağda solda bır hesaplaşma, gazete sayfalanna yan- sımasıni Çata pata, dan dun, kıran kırana otuz ıkı kısım tekmılı bırden gangster fîlmlenne rahmet okutacak bır sı- nema şendı gıbı gozlenmızın onunden geçıyor.. Geçen gun bın dedı kı. - Teksas'a döndü Ötekı, "Hayır" dedı, "Şıkago'ya, " Bır dost guluyordu - Kotumseriığe gerek yok1 Amenka da boyte kalkındı Mafya, soygun, sömürü, adaletsızlık, tekelcılık, vahşı ka- pıtalızmın cangılında doğaldır Gökdelenler, bu cangılın koklu ağaçlan gıbı büyurier Altta kalanın canı çıkar Kanlı rekabetın çatışma/an, sermaye patlamalannın gürültulen, zorbalık ortamında buyumeyı ve gelışmeyı sımgeler Tür- kıye genç ve kabına sığamayan bır toplum' 21'ıncı yüz- yıla atılımcı bır ruhla gıreceğız.. Gerçek mı? • Geçen gun bızım gazetede çıkan bır başka haberde ne yazıyordu? . Son yapılan araştırmalara gore ABD'de ulu- sal gelınn yuzde 40'ını, nufusun yuzde 1 'ı elınde tutuyor- muş Bır "oh" çekmez mısınız? Turkıye'dekı sosyal adaletsızlıkten soz açanlar, Amen- ka'ya bakıp ağızlannı muhurlesınler mO Yoksa bu ışın ıçınde bır başka ış mı var? Amenka, bızımkı gıbı tefecı- rantıye toplumu mu? Super uretımden ne haber^ Amenka, 20'ncı yuzyıla nasıl gımnıştı'' Evet bır yandaTeksas yasalan, ote yanda Şıkago gangs- terierının seruvenlerıyle kulaklanmız dolmuştur, New York'un gokdelenlen de unludur Ama şu gerçeğın de altı çızılmelı 1860 ıle 1900 arasında ÂBD Patent Yönetımı, 676 bın buluşa patent verdı Yıne 1860'tan 1900'e dek Bırleşık Devtetler'de ekıler topraklar ıkı kat buyudu • Eskı cumhurbaşkanlanndan Celal Bayar'ın unutular yan bır sozu vardır "- Turkıye, küçük Amenka olacak* " Olduk, ama, nasıC Gittim, Akkrcdi'dcıı Konııt Krcdisi gördüm, aldım!.. KraU Mikan (MUjooTU) 100 500 750 1.250 Aylık Geri ödeme Tablosu V_cU 20 496 273 102 481 ybb 153 7 22 049 256 203 415 12 Ay Vaddi 12 256816 61284083 91 926 124 153 210 20" 18 Ay Vaddi 9^62 621 48813 106 "3 219659 122 032--65 24 Ay V_rfi 8 718 902 43 594 510- 65 391 7 65 - 1089862^5 1 milyar 250 milyona kadar kredt kullanabılır gerı ödemenızı % 6.25 ten başlayan faızlerle yapabılırsınız Akkredi'dcn Tasıt Kredisi Krtdl MUoan (MUyonTL) 100 250 500 750 Aylık Geri ödeme Tablosu Vaddi 38 061314 95 153 285 190 306 5^1 285 459 856 6 A, VadcU 20 938 "94 52 346985 104 693 971 15" 040 956 12 A) Vaddi 12"34 849 31 83" 122 63 6"4 245 95 511368 18 Ay Vaddi 10 500 550 26 251375 52 502 ^50 78 754126 [Akkredi çok kâr 11 ] 750 milyona kadar kredı kullanabılır gerı ödemenızı % 6.25 ten başlayan faızlerle vapabılırsınız Akkredi'den İhtivac Krcdisi Türkiye'nin güvenli tüketiciİcredisi, Akkredi'dir. Akkredi'nın konut, taşıt, ihtiyaç kredilerinden birini seçin ya da dilerseniz, hepsini aynı anda kullanın... t ş t e A k k r e d i a v a n t a j l a r ı : Akkredi'de faizler çok hesaplı ! Üstelik, şimdi Akbank, Akkredi faizlerini daha da indirdi. Akkredi'nin sunduğu ödeme kolaylıkları çok cazip ! Koşulları çok uygun ! Dilerseniz, istedigınız an Akkredi'nizin tümunü geri ödeyebilırsıniz. Akkredı'de sürpriz yok, guven var ! Akbank'tan tüketici kredisi kullananlar sıkıntı yaşamamış, her dönemde kârlı çıkmışlardır. 0 Akbank, her zaman olduğu gibi, şimdi de tüketici kredisi faiz oranlarını vade süresince kesinlikle yükselttneyecektir. Siz de, Akbank'a gelin, Akkredi olanaklarını görün, Akkredi'yi ve ihtiyacınız olan her şeyi kolayca alın. Yaşamınızı kolaylaştırın. Kredi Miktan (MUyooTL) 10 25 40 50 Aylık Geri ödeme Tablosu Vaddi 3 833 233 9 583 084 15 332 935 19166169 6Ay Vaddi 2 133 5^9- 5 333948 8 534 317 10 66"'896 9Ay VadeU 1 585 520 3 963 800 6342 080 "92 7 600 12 Ay Vaddi 1311 180 3 2^950 5 244 7 20 6 555 901 - 50 milyona kadar kredı kullanabılır gerı ödemenızı °/o 6.60'tan başlayan faızlerle yapabılırsınız Avansı Kısa vadelı nakıt ıhtıyaçlarınızı, Akbank Kredı Kartı'nızla dıledığınız an tum Akbank şubelerınden, Akmatık'lerden ve Altın Nokta amblemh ATM'lerden karşılayabıhrsınız Kredı Kartı Nakıt Avansı aylık faız oranı % 9.75'ur Akhesap Acil İhtiyav Krcdisi Akhesap'ınızda para kalmadığında ya da >eterh para bulunmadığında Acıl Ihtıyaç Kredı'nız otomatık olarak devreye gırer ve odemelerınızı sızın adınıza kredı lımıtınız dahılınde yapar Acıl Ihtıyaç Kredisi aylık faız oranı % 9'dur AKBANK G ü v e n i n i z i n E s e r i