Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28MAYIS1995 PAZAR 10 PAZAR YA2TLARI Kapanan gazeteler, dosyalanan yazılar Moskova HAKAN AKSAY Son yazıyı kestim. Dosyama koy- dum. tçime bir hûzûn çöktü: Son ya- zı! Bundan böyle çıkmayacak bu ga- zete. En iyi Rus köşe yazan VTadimir Maksirnov geçenlerdeölmüştü. Şım- di de en dürüst günlük gazete Neza- visimaya kapanıyor. Yazık! lyıceyal- nız kalıyoruz burada. Biçimi ve içeriği ile bızim Cumhu- riyet'e benzerdi Nezavisimaya. Bü- tün yayın organlannın patronlarca bölüşüldüğü bir ortamda, kendi başı- na dûrüst bir yo! tutturdu. 4.5 yıl bo- yunca adına uygun davranıp (nezavi- simaya, bağımsız demek) hiçbir ser- maye grubuna yaklaşmadı. Sansûre uğradı. Kâğıtstzbırakıldı. Borçlandı. Çalışanlan en düşûk ücretlere razı ol- dular Yine de olmadı. Kapanmak zo- rundakaldı. Son yazı ilginçtı: Genel Yayın Yönetmeni Vrtaliy Tretyakov, bazı çevrelerin, kendılenne gerekli olan parayı 'memnuniyede' verecek- lerini bildırdıklenni açıkladı. Ve ek- ledi "Ama o zaman gazetemizm çiz- gisi degişecekti; belirti bir sennaye ve siyaset gnıbunun aieti olacaktık. Ka- bul edemezdik." Hüzûn, gnrura kanşıyor. Demek ki para her şey değıl. Demek ki ıktidar çevresınde ve bankalann yakınlann- da sırnaşık danslar yapan gazetecile- rin dışında kalanlar da var. Zayıfbir umut beliriyor: Acaba ka- panırken atılan son adım tutar mı? Yani gazetenin, okurlann paylanyla bir anonim şirket haline getirilmesi ve ilerde yenıden çıkması gerçekle- şirmi?.. Herhalde pek çok kişi sevin- di bu kapanış haberine. Başta politik iktidar ve sennaye çevreleri. Ve gu- rurlu bir ölürnün, alçakça bir yaşam- dan daha keyifli olduğunu anlayama- yacak bazı gazeteciler... Gazeteden kestiğim son yazıyı yerleştirdiğim dosyaya baktım. Nezavisimaya'dan daha pek çok yazı kesmişım. Bazı cümlelerin altını çizmişim. Fikir do- lu. duygu dolu yazılar. Bana çok yar- dımcı oldular. Yaklaşık 20 yıl önce yapnğımız bir tartışma aklıma geldı. Altı çizıli kıtaplann çoğu kez daha yararlı olduğu sonucuna varmıştık. Okurken belirli bir gerilim yaşadı- ğın, tartıştığın, sonucta kazanç sağla- dığın bölümler önernli. Altını çizerek bunu gösteriyorsun. İlerde yeniden okurken en başta o bölümlere dikkat ediyorsun. Gazete yazılanru kesip dosyalama da aynı şekilde. Bir tûr sermaye birik- tiriyorsun kendine. Düşünce ve duy- gu sermayesi. Yaşamdakı en önernli birikim yani. Bazen her gûn aynı olaylarla, aynı tavırlarla ve aynı sözcûklerle yaşıyor- muşuz gibi gelıyor. llginc bır anlanm, özgün bır saptama yakaİamak kolay değil. Bır müzıkte, bır fılmde, bır re- sımde ya da okuduğun bir yazıda farklı bir yaklaşun yakalayınca coş- ku doluyorsun; o gûn boşa gıtmemiş oluyor. Bu açıdan bir bölümü kesıl- miş gazeteler daha değerli demektir. Tabii kesılen yerde kupon değil, il- ginç bir yazı varsa. îsviçre, Avrupa'nın ortasında bir ada Zürih AHMET ARPAD Bir Türk vatandaşı Almanya'ya akrabalannı ziyarete gelir. 82 yaşın- dadır. Almanya'da dinlencesi devam ederken, Zürich Gölü'nün kıyısında yaşayan tsvıçreli dostlan aklına ge- lir. Onlan iki günlüğüne ziyaret et- meyi tasarlar. Telefonlaşırlar. lsviç- reliler, yaşlı Türk dostlan vize alabil- sin diye hemen ilgili makama koşar- lar. "Bir hafta bekJeyeceksüıiz" yanı- tını alırlar. Davetıye, birkaç makamı daha dolaştıktan sonra ev adresleri- ne yollanır. Hemen Almanya'ya fakslarlar. 82 yaşındaki Türk, günde iki saatten fazla çalışmayan Isvıçre Başkonsolosluğu'na gider. "Faksla davetiye olmaz" der memur, "vize ve- remeyiz." Davetiyenin orijinali aynı gün Zürich'ten bir özel posta servisi ile yollanmıştır Aimanya'ya. "24 sa- at içinde alıcının eiine geçer", sözünü vermişrir uluslararası tanınmış bu posta servisi. Dört günde gelir. Avrupa'nın ortasında bir ada, Is- viçre. tnsanlan., bir adanın yalnızlı- ğında yaşıyor. Ulkeye gelenlerin sa- yısında gözle görülür bir azalma var. Avrupa'nın en pahalı ülkesı olma- sı, bürokrasisi, turiste vize verirken çok zorluk çıkarması en başta gelen nedenler. Orta Avnıpa'da kışiann ar- tık karsız geçmesi, fsviçre'nin kaya- ğı ile ünlü yörelerine gelen turist sa- yısını azalttı. Yeni çıkan yasalar, ta- nınmış Isvıçre bankalanna çok "müşteri" kaybettirdi. Bazı Avrupa ülkelerinin, özellikle de ABD'nin baskısı ile îsviçre, banka yasalann- da değişiklik yapmak zorunda kaldı. Olke, bu insanlar için ilgınçliğini ve çekiciliğini yitirdi. Kara para sahip- leri kendilenne başka ülkeler aradı. Amerika'davillalar.çiftlikler, apart- manlar aldılar, şirketler kurdular. Av- rupa ülkeleri liberalleşiyor. Smırlan kaldınp birbırlerine yaklaşıyor. Komşular bütünleşiyor. Isvıçre ise kabuğuna çekilmeye devam ediyor. Hiçbir politik, ticari ve kültürel söz- leşmenın altına imzasını atmıyor. Para var, ama adı yok...Türkiye'den yana yakıla üye olmaya can atnğımız Avrupa Birliği'nin derdi çok. Ama bir tanesi var ki evlere şenlik. Ortak para biriminin adı ne olacak? Bugüne kadar ECU diye gittı. Bu, İngilizce "European Currency Unıt" sözcüklerinin bas harfleri. Yani, Avrupa Para Birimi demek. Avrupa Para Birimi dediysek, Avrupa Birliği ülkelerinde para yerine kullanılıyor demedik. Bazı Avrupa ülkelerinde ECU sadece bankalarda var. ECU ile bazı ülkelerde hesap açmak da mümkün. Ama her yerde geçer akçe değil. Çünkü kullanımı kesınleşmedi. Avrupalılar oturup paranın büyüklüğüne, enine boyuna, birimine karar verecekler. Bu anlaşıldıktan sonra üye ülkeler kendi para birimlerinden vazgeçip 2000'den sonra bu Londra EDtPEMtLÖYMEN yeni para birimini kullanmaya başlayacaklar. Işte bu yüzden ECU "out", ama yerine ne "in" belli değil. ECU'nün yeni adı ne olsun? Almanlara göre "Franken" iyi bir sözcük. Ama halk marktan vazgeçmeyi zaten ıçine sindirememiş. Kamuoyu yoklamalanna göre halkın neredeyse yüzde 80'i marktan vazgeçmek niyetinde değil. Üstelık. "Franken" çok Fransız "kokuyor". Bu yüzden "Euro- mark" dediler bır ara ama tutturamadılar. Almanya ECU'yü sevmedi Cünkü onlara göre ECU enflasyonist bir para. Son 17 yılda mark karşısında yüzde 40 değer kaybetmiş. Şimdi kalkıp da böyle bır para, Avrupa Birliği'nin ortak parası mı olacak? Fransa ise ECU'den memnun. Cünkü Avrupa Birhği'ni 8. yüzyılda kendınce ilk gerçekleştıren ünlü ımparator Şarlman da Ecu adlı bir para bastırmıştı. Kendisini pek benimseyen Fransızlar, bu yüzden ECU"yu eski Ecu sayıp ses çıkartmadılar. Almanya ve Fransanın komşulan Belçika ve Lüksemburg'un bellı bir tercihi yok. Hollanda ise Alman egemenliğine hep ters bakmış. Onlar Fransızlara yandaş çıkacak. Italyanlar sessiz. Onlann parası, belli başlı Avrupa paralanndan sayılmıyor zaten. Ingilizler ise bu tartışmanın dışında. Ingilizler, Avrupa Birliği'ne zar zor bin niyazla evet dedikleri için ECU konusuna kanşmadılar. "Florin" veya "Şilin" lngilizlere uyabilir. Ama zaten umurlannda değil. Çünkü Ingiltere, Avnıpa'da tek para birimi kuilanılmasına karşı. Bu muhalefetini Avrupa Birliği üyesi sıfatıyla nasıl ve ne kadar sürdürebilecek. orası bellı değil. Zaten şu Avrupalılarda bizdeki akıl olsa, açariar bir 900 'lü hat. lsteyenler istemeyenler hemen belli olur. Hem de Avrupa Merkez Bankası üç kuruş para kazanır. 'Senin dişlerin neden büyük' Bükreş'te 25 mayısta baslavan ve yann bhmesi plardanan 'Uluslararası Drakuia Kongre'si nedeniyle Romanya'ya binlerce turist akın etti. Kongre nedeniyle bir de Drakuia sergisi acüdı. Ajksi fle sergiyi ziyaret eden bu küçük çocuk annesinden aldığı cesarerJe, korkmadan etini Drakula'nm disleri üzerinde gezdiriyor. Patronlann EldoradosııSTOCKHOLM - Başba- kan Jnparf arisson, hükü- met konağına ve bazı ba- kanlıklara yakın olduğu için kent merkezindeki tari- hi bir bınaya taşındı. I700'lü yıllardan kalan ve yeni onanm gören binanın bir bölümünü özel konut olarak. kalanını da konuk ağırlamak için ve resmi ma- kam şeklinde lcullanıyor. Başbakan, özel konut bölü- münden ötürü vergı yü- kümlülüğü olup olmadığı- nın araştmlmasını istedi. Vergi dairesi, evin piyasa değerine göre vergilendiril- mesı gerektiğini açıkladı Başbakan. önceki kiralık dairesini bırakmadığı için. buraya da vergi öderse eko- nomik olarak güç duruma diişecek. Kendisinın maaşı ayda 65 bin kron brüt (390 milyon lira ) Buraya taşına- rak hem güvenlik masraf- lannı azaltmıştı hem de özellikle yabancı konuklar için daha uygun birkarşıla- maolanağı sağlamıştı. Ora- da burada otelleri. motelle- ri ve kaynağı belirsız, söy- lentısı bol serveti de olma- dığı için şimdi eşiyle oturup kara kara düsünüyor. 'büt- çemiz yeterli mı, değil mi' diye. Bu, Isveç'ın güzel yani. Bozulmamış. cılkı çıkma- mış politıkacılar hâlâ var. Ne yazık kı şu sıralar parla- mento dışında balık baştan kokmakta. Hem özel sek- törde hem de kamu kurum- lann patronlann 'Eldora- do'su, benzen görüRnemış bir şekilde sürüyor. Bundan önceki orta-sağ koalısyon hükümetı sıra- sında bankadaki balıklar baştan koktular. Bizdeki Is- tanbul Bankası gibı burada da aynı "foabnna tekniğrv- le" genel müdürler köşeyi stockholm GÜRHAN UÇKAN döndüler. Eşe dosta karşı- lıksız krediler veren bu zat- lar, daha sonra istifa etmek zorunda kalınca, bir za- manlar uzak görüşlülük ör- neği olarak ise gırerken ha- zırladıklan altı rakamlı (TL olarak değil hıç kuşkusuz) "çıkış tazminatlanyla" dünyalıklannı kurtardılar. Şimdi ise işçilere % 3-3.5 zammı fazla bulan özel şir- ketlerin genel müdürleri, başbakanın gelinnin 3-4 katı gelirleriyle patronlar kulübünde keyif sürüyorlar. Geçenlerde lsveç-Isviçre şirketı ABB'nın bazı genel müdürlerinin. iastik fatu- rayla büyük para çaldıklan ve bazılannın Tayland'a "seks turisti" olarak gittik- leri ortaya çıktı Hemen ar- dından. De\let Karayollan Genel Müdürü'nün, kuru- mun parasıyla "personel lojmanı" olarak son derece görkemli ve deniz manza- ralı bir vıllada oturduğu if- şa olundu. Genel müdür derhal istifa etti, ama bozuk balığın kokusu dağılmadı. Çünkü şimdi de bir bölüm başkanının yaptığı yolsuz- luklar ve ABD'de düzmece bir şirkete nedeni belirsiz paralar gönderdiği haberi duyuldu Üstelik bu müdür ve arkadaşları, kurumun parasıyla lüks restoranlar- da yemiş ıçmişlerdi. Kuru- ma gönderilen faruralann birinde 44 adet konyak, ay- nı sayıda tatlı olarak değiş- tirilmişti... Bu da lsveç'in kötüyanı... Ispanya, koşar adıııı sağa gıdiyor Özerk bölge ve belediye seçimlerinin bugün yapılacağı ülkede yolsuzlıJc skandallanyla sarsılan sosyalistlerin büyük bir yenilgi alması bekleniyor ALİKIŞLAK MADRİD-Pazargünü yapılacak olan özerk bölge yönetimleri ve belediye seçimlerinde Ispanyollann çok açık bir şekilde sağ bir döneme adım atmalan bekleniyor. Franco'nun ölümünden sonra ve demokrasiye geçişle Jspanya'da 17 özerk bölge oluşturulmuştu. Pazar günü bu 17 özerk bölgeden 13'ünde seçim var. Yapılan tüm anketlere göre sosyalistlerin 13 özerk bölgeden yalnızca Extremadura'da alması. öteki 12 yerde ise muhafazakâr Halkçı Purti'nin birinci parti olması bekleniyor. Aynca Halkçı Parti'nin son belediyeden çoğunu kazanması kesin gözüküyor. Büyükşehir belediyelen de muhafazakâr partiye devredilecek. Madrid'de şımdıki muhafazakâr belediye başkanı Manzano yeniden kolayca yerini koruyacak. Barselona'da ise şimdiki sosyalist belediye başkanı MaragaO ile yerel milliyetçi partinin adayı Roca arasında başa baş giden yanşın son ana kadar sürmesi bekleniyor. Tüm anketler, Halkçı Parti'nin lideri Jose (Hose okunuyor) Maria Aznar'a çok büyük bir zafer müjdelerken 13 yıldır kesintisiz hükümette olan sosyalist başbakan Fefipe Gonzalezsosyalistleri, 1993 yılında yapılan son genel seçımlerde olduğu gibi anketlenn yine yanılacaldannı ve yine sosyalistlerin kazanacağına inandırmaya çalışıyor. Sosyalistlerin en büyük rakipleri Ispanya yerel UPC-.Kantabnya Itena Bıriığı CC: Kamıya Koalısyonu I I Seçim yaprfmayan bölgeler muhafazakârlar değıl, anketler. Gonzalez, "Anketieri yeneceğiz'' dıyor. Bununla birlikte Gonzalez, özerk bölge parlamentolannın yenileneceğı bu seçimlerde sosyalistlerin büyük bir yenilgiye uğramalan karşısında erken bir genel seçime gönüllü olmadığını belirtiyor. ispanyoUar sosyaüsfleri affetmiyor Gonzalez, sık sık Ingiltere'de yerel seçimlerde liberallerin kaybetmelerine rağmen hiçbir sağduyulu kişınin Başbakan John Major'dan erken genel seçim istemediğini vurguluyor. Belçika sosyalistlerinin Agusta helikopterîen yolsuzluğuna rağmen Belçikahlann geçen pazarki genel seçimlerde yolsuzluklara aldınş etmeyip sosyalistlere güvenlerini tazelemelerine karşı lspanyollann, Ispanya sosyalistlerinin yolsuzluk skandallannı affetmeyecekleri görülüyor. Gonzalez'in güvendiği, ne olursa olsun yüzde 30'luk sadık sosyalist oy düzeyinın tutturulamaması durumunda, partinin önde gelenlerince de erken genel seçime gidilmesı yönünde ıstekler yoğunlaşmaya başladı. Anketler, Aznar'a yüzde 40'ın üzennde bir şans verirken Gonzalez'in, yüzde 30'un altlanna düşeceğı tahmin edilıyor. Gonzalez'in azınlık hükümetine destek veren Katalonya'nın yerel milliyetçi partisi, desteğinin en azmdan yıl sonuna kadar kesin olarak süreceğini belirtiyor. Dönem başkanhğı Önümüzdekı temmuzdan itibaren Ispanya, Avrupa Birliği'nin yan dönem başkanlığını yürütecek. Dönem başkanlığının son bulacağı 1996 yılbaşından sonra Katalanlann sosyalistleri yalmz brrakmalan büyük olasılık. Sosyalistlerin bu seçimlerde batması durumunda 1997 de yapılacak genel seçimlere varmalan zorlaşacak. Sosyalistlerin oy kayıplannın önernli bir kısmı komünistlere gidecek. Komünist Partisi'nin liderliğindeki Biriesik Sol Koahsyon'un bu seçimlerde ülkenin üçüncü büyük partisi olarak yerini daha da sağlamlaştırması bekleniyor. Ispanya'nın en büyük işçi sendikası, komünist eğilımli CCOO (Işçi Komisyonlan) ilk kez açıkça üyelerine ve işçilere, Bırleşik Sol'a oy ermeleri çağnsında bulundu. Sosyalist oylann bir kısmı da sağa kayarak Ispanya'nın genç demokrasisindeki sol-sağ oranmı ilk kez sağ lehine değiştirecek. Özerk bölge ve belediye seçimlennın bugün yapılacağı ülkede yolsuzluk skandallanyla sarsılan sosyalistlerin büyük bir yenilgi alması bekleniyor. ABD ordusunda kadın subaylara cinsel taciz ANZAR- SeçimJerin favorisi Halkçı Parti'nin lideri GONZALEZ- Sosyalist lideri ağır yenilgi bekiiyor. Dış Haberler Servisi - ABD Silahh Kuvvetlen'nde görevli 50 yaşından genç kadın subaylann hemen hemen hepsinin erkek meslektaşlan tarafından cinsel tacıze uğradıklan bildirildı. Amerikan ordusunda kadın-erkek ilişkilerinın gerçek yüzünü gözler önüne seren çalışma. kadın askerlerin üçte birine tecavüz edıldiğinı ortaya koydu. Söz konusu çalışmanın sonuçlan kamuoyunda büyük tepki uyandırdı. Raporda. silahh kuvvetlere mensup kadın askerlere >önelik cinsel saldınlann, diger kamu kurumlanndaki taciz olaylanndan sayıca daha fazla olduğu belirtiliyor. Korunma önerileri Raporda aynca, şu anda aktif olarak silahh kuvvetlerde görev yapan kadınlann cinsel tacizden nasıl korunacaklanna ilişkın öneriler yer alıyor. Minneapolıs Askeri Hastanesi'nde görev yapan doktorlar, son yıllarda kadın askerler arasında büyük artış gösteren depresyon, endişe ve korku gibi şikayetlerin cinsel taciz olaylanndan kaynaklandığını ileri sürüyor. Hem evlerinde, hem de iş yerlerinde şiddete maruz kalan kadın askerlerin durumunun diğer kamu çalışanlanndan daha vahim olduğu bildiriliyor. 333 kadın askerin katıldığı araşhrmanın sonuçlannı değeriendiren bilim adamlan. yaş faktörünün cinsel tacize uğrama olasılığını etkilediğini belirtiyor. 50 yaşının üzerindeki kadınlann yüzde 37'si cinsel tacize uğrarken, 50 yaşının altındaki kadınlarda bu oran yüzde 90'lara tırmanıyor. Ahlak-sızteklif ~ Araştırmaya katılan genç kadınlann yüzde 31 'i tecavüze uğradığını itiraf ediyor. 50 yaşının üzenndeki kadınlann ise yüzde 29'u en az bir kez cinsel saldın ile karşılaştıklannı açıklıyor. Amirlenninahlaksız teklifleri reddeden pek çok kadın asker, maksatlı olarak terfi ettirilmediklerini, tayinlerinin durdurulduğunu ve çok basit işlerde çalıştınldıklannı ileri sürüyor. Washington'daki Pentagon sözcüsü Ken Bacon bu rapor karşısında silahh kuvvetleri savunarak, kendilerine iletilen tüm cinsel taciz şikayetlerini ciddiye aldıklannı. zanlılar hakkında soruşturma başlattıklannı bildiriyor. Bacon, söz konusu raporda öne sürülen rakamlann kabul edilebilir sınırlann çok üzerinde olduğunu ve bu raporun 1988'deayru konuda yürütülen araştırmanın sonuclanyla çeliştiğine dikkat çekiyor.