Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 2MAYIS1995SALI
8 DIŞ HABERLER
Iraıı atom bombasma çok yakmKudüs TV'si, îstanbul polisinin, Iran'm kaçak nükleer pazanndan uranyum satın aldığını dünyada ilk kez kanıtladığını açıkladı
ÖZGENACAR
Iran'ın "atom bombasT pe-
şinde olduğu, uydu fotoğraflan
ve uluslararası istihbarat rapor-
lan dışında, nûkleer madde ka-
çakçılığında alıcı konumuna
geçtiği ilk kez Îstanbul Emni-
yet Müdürlüğû Mali Şubesi'nce
kanıtlandı.
20 şubatta Israil'de yayımla-
nanbirtelevizyon haberinde, Îs-
tanbul polisinin ele geçirdiği 2.5
kiloluk "uranyum-238'' operas-
yonunda yakaladığı kişiler ara-
sında bulunan üç lranlı'mnTah-
ran ile "telefon bağLuınsT için-
de olduklanrun saptandığı öne
sürüldü. Bu haber iki gûn sonra
BBC'nin 2. kanalında Israil te-
levizyonuna dayanılarak yayım-
landı.
Bu haber üzerine kendisiyle
konuştuğumuz Mali Şube Mü-
dürü Saiih Güngör, haberi doğ-
ruladı, ancak aynntı vermedi.
Bunun üzerine olaya kanşanla-
nn yargılandığı Îstanbul l. Agır
Ceza Mahkemesi'ndeki
1995/30 sayılı dosyayı incele-
dik. Olay şöyle gelişiyor
Dosyada, 11 Ekim 1993 'te olaya kanşan
dokuz kişiden bazılannın Tahran ile yaptık-
lan telefon konuşmalanmn Mali Şube'ce
teybe kaydedildiğıne ilişkin önemlı bilgi
yer alıyor. Bu belgeye göre, üç Rus'un 2.5
kilo Uranyum-238'i satmak üzere Istan-
bul'a getirdiğini öğrenen Mali Şube, bazı
kişilerin telefonlannın dinlenmesi için
Nükleer kaçakçılık pazannda İran, Irak ve israilli ajanların yolları kesişiyor
Profesör Bakır'ın gizemli Manş yolculuğu
Prof. Pınar Bakır Ocak 1995'te THY ile
Londra'ya gitti. Türk istihbarat yetkililerinin
bilgilennin bulunup bulunmadiğın] bilmediğimiz
Prof. Bakır ile ilgili bazı sorulan da sıralayalım:
1. Prof. Bakır, Londra'nın Heathrow
Havaalaru'nda lngiliz polisi tarafından sorgulandı.
Acaba neden?
2. Bu sırada Prof. Bakır'ın yanmdaki Yocheved
Yetta Harnik adlı lsrailli bayan kimdi? Bakır ile
ılışkısi neydi? Israil'de ne ış yapıyordu?
5. Leichester'den gelen bir özel uçakla, özellikle
vergi dışı uluslararası şirketlenn merkezlerinin
bulunduğu, Manş denızindeki Guernsey Adası'na
neden gittiler.
4. Böyle bir adaya gidişlerini izah edecek bir
gerekçe gösterme yenne "Bu adada neden
bultınduklannı bilmedikkrini" so>ledıler. Prof.
Bakır böyle bir uçakla neden bu yolculuğu yaptı?
5. Belçika'ya ait uçağın Lübnanlı pilotu kımdı?
6. Prof. Bakır'ın Batı istihbarat örgütlerince
saptanan Irak ambargosunu delen ilişkilen
nelerdi?
7. Prof. BakiT tstanbul'da Mali Şube tarafından
yakalandığında bürosundaki Iraklı Serdar EHaff
kimdı ve ne iş yapıyordu? Almanya'daki
Hamburg'a 56 km, küçük Hartenholm sivil
havaalaru, bir düzine eski Cessna uçağı, yerel
paraşüt kulübünün ahşap binası, bir büfe, 9 depo
ve bir kırmızı-beyaz darnalı uçuş kulesi, sanki
hafta sonu özel uçuşlar yapanlarca ya da
ışadamlannca kullanılan bir pist görünümündedir.
Batılı istihbarat kaynaklan. burasının tran'ın, silah
parçalan ile gelişmış teknolojilerin ülkeye
taşınması amacıyla kullandığı benzen bir düzine
havaalanından biri olduğuna inanıyorlar.
Her sefennde parçalar değişik havaalanından
tran'a sevkedildiğı için ne sevkedildiğinı
anlamarun olanaksız olduğu söyleniyor. lranlılann
bugün Iraklılarla aynı yöntem, yol ve kişileri
kullandıklan biliniyor. AB havacılık kurallan,
sivil havaalanlannın gümrük denetıminden
yoksun uçuşlara izin venyor. 7.5 tonun altındaki
uçaklar da güzergâh bildirmek zorunda değil. İran
10 yıldır bu havaalanlanndan yararlanıyor.
Hartenholm Havaalanı'nı Avrupa'da silah
kaçakçıhğı ile ün yapmış, daha önce Portekiz'de
yakalanmış Iranlı silah tüccan Mebdi Khashani
ıle Iran'ın eski Petrol Bakanı Yardımcısı Mussa
Khayer HabiboUahi tarafından 1993'te satın
alındı.Khashani 1992'de Ispanyol polisi fûzelerin
güdümünde yararlanılan 200 kh/stron amfısini
Iran Hava ICuvvetleri'ne kaçırırken, yakalanmıştı.
8. Prof. Bakır ile lsrailli bayanı Guernsey
Adası'na götüren uçağın bu havaalaru ile
bağlantısı nedir?
9. Hartenholm Havaalam'ndan kalkan küçük bir
uçağın yere ınmeden Iran'a kadar gitmesi ve
dönmesı güç olduğuna göre bu uçaklar hangı
tanhlerde Türk hava kondoru üzerindeki alanlara
inmiş ve bunlara ne gibı işlem yapılmıştır? Prof.
Bakır'ın bu uçaklarla baglantısı var mıdır?
Bu sonılann yanıtlannı bilmek herhalde ilginç
olurdu...
" mahkeme karan" sağlanması yolunda
Şişlı Cumhuriyet Savcılığı'nabaşvuruyor.
Şişh 2. Sulh Ceza Yargıçlığı 1993/76 sayı-
lı karan ile başvunıyu uygun buluyor.
Karardan sonra Mali Şube, aralannda üç
Iranh'nın da bulunduğu bazı kişilenn tele-
fonlannı "16Eylül 1993ten itibaren30gün
süre ile dinlemeye" alıyor ve konuşmalan
teybe kaydediyor.
Aralannda İran İçişleri Bakanlığında Sı-
nır Ticareti Dairesi'nde yüksek düzeyde
görevli olduğu söylenen Davud Ahmedi ve
öteki bazı sanıklann Tahran"da Savunma
Bakanlığı Müsteşan ıle yaptıklan telefon
görüşmeleri dinleniyor.
Bu konuşmalarda satıcı sanıklann elle-
rindeki 2.5 kilo uranyuma Iranlı alıcılar-
dan 3.5 milyon dolar istedikleri anlaşılıyor.
Ancak, piyasada bol miktarda (yılan zehi-
ri, kırmızı cıva gibi) sahte nükleer madde
dolaştığı için Tahran'daki müsteşann alda-
tılmak istemediği dikkati çekiyor.
Yapılan pazarlık sonucunda Tahran'daki
Müsteşar, satıcılara, küçük bir örnek kar-
şılığında ve üstclik örneği incelemeden ön-
ce 50 bin dolar (yaklaşık 2.1 milyar lira)
ödemeyi kabul ediyor. Odeme üzerine Ma-
li Şube ekipleri olaya kanşan dokuz kişi-
den sekizini Türkiye'deki ilk nükleer mad-
de kaçakçıhğı suçuyla yakahyor. Bunlann
arasında üç Iranlı da bulunuyor. Sanıklar
önce Devlet Güvenlik Mahkemesi'ne sev-
kediliyor ve daha sonra davaya Îstanbul 1.
Ağır Ceza Mahkemesi'nde bakılıyor.
Tutuklanan sanıklar arasında Marmara
Üniversitesi Işletme Bölümü öğretim üye-
Ömton-Yeltsin Iran atoınunu görüşecek
• Clinton, Rusya ile Iran
arasındaki 1 milyar dolarlık
nükleer anlaşmayı önlemek
için Moskova'ya gidiyor.
ABD Başkanı Bill Clinton ile Rus Devlet
Başkanı Boris Yeltsin arasında 9 mayısta Mos-
kova'da yapılacak zirvede "İran'ın 3 yü sonra
atom bombasını gerçekJeştirmesi olasıhğT
gündemin temel maddesini oluşturacak.
Washington; Rusya ve Çin'in tran'da bom-
ba yapımına dönüşecek nükleer reaktör inşa-
sına karşı oldugunu açıkladı ve bu ülkelerden
bu projeleri iptal etmesini ıstedi.
ABD Dışışleri Bakanı VVarraı Christopher
17 nisanda New York'ta VValdorf Astoria Ote-
li'nde Çinli meslektaşı Qian Qkhen'e ve da-
ha önce de Cenevre'de Rus Bakan Andrei
Kozyrev'e bu istemi resmen bildırdi. Chris-
topher, "Hiçbir ülke banşçıl amaçlaria da olsa
tranla nükleer işbirliği yapmaz" dedi.
lşin ilginç yanı o gun aynı otelde kalan Tür-
kiye Başbakanı Tansu ÇiDer, ülkenin sınınnda
terörle ün yapmış lran'ın nüİdeer silah yapımı
konusunda herhangi bir girişimde bulunmu-
yordu. Çiller, o gün toplanan BM Nükleer Si-
lahlann Yaytlmasını Önleme Konferansı'nada
katılmıyor ve New York sokaklannda tatil ya-
pıyordu.
Ruslann 800 milyon -1 milyar dolar, Çin'in
ise bu amaçla Iran'dan 700 milyon dolar kaza-
nacaklan ve her iki ülkenin de bu dövize şid-
detle gereksinimleri olduğu biliniyor.
Ancak, ABD Savunma Bakanı Perry, "1 mil-
yar dolar Rusya için büyük para Bu program-
dan vazgeçrnek Moskova'ya güç gelebilir" di-
yor. Perry, "tran'ın atom bombası yapımı 5yıl
sürebiür. Ancak, eski Sovyet cumhurryetierin-
den getireceği mühendis ve bilim adamlan ile
süreti tuzlandınp, yapımı öne çekebiKrter" di-
yor.
Clinton'un açıklaması
Clinton 14 nisanda CNN'e verdiği özel mü-
lakatta
tt
lran körfezde en büyük potansiyel ten-
dit, en büyük istikrarsızhk unsuru; Tahran'a
karşı olabfldiğince sert olmanıı/ gerektiğini dü-
şünüyorum. Çünkü İran, terorizmi destekli-
yor. Nükleer ve kitmasal silah üretmeye çalışı-
yor" dedı.ABD'li yetkililer, Clinton'un sert
demecinin bu kez tran'a yönelik yeni bir ''Kör-
fez Savaşj"nın işareti oldugunu söylüyorlar.
Perry'nin Ocak 1995'te Kudüs'teki görüş-
melennden sonra bir lsrailli yetkıli, "Eğer
Iran'ın atom bombası yapımı durdurulamaz-
sa 1981 'de Irak nükleer sanfralını bombaladı-
ğunız gibi, lran'ın nükleer reaktörünü de yok
ederiz" dedi.
9 ocakta Rusya Atom Enerjisi Bakanı YTk-
tor Mihailov ile İran Atom Enerjisi Kurumu
Başkanı Rıza AmroUahi arasında imzalanan
anlaşma Basra Körfezi'ndeki Bushehr'de nük-
leer tesıs yapımını ongoruvor
Amerikan ve tsraıl ıstıhbaratının çektiğı uy-
du fotoğraflan geçen hafta içinde Amerikan
NBC Televizyonu'nca dünyaya gösterildı. Ba-
tılı istihbaratçılar, lran'ın Körfez'de üç adada
askeri yığınağa başladığını ve yöreye askeri
birlikler kaydırdığını öne sürdüler.
Anlaşmadan sonra bir açıklama yapan Am-
roUahi. "Rusya, tran'a nükleer tcsisin ilk bö-
lümünü. İranlı bilimadamlannın da kaülımı ile
dört >il içinde bMrme ve gerekli yakıtı sağlama
güvencesini verdi. Banşçıl amaçlı olarak 1000
megavvat elektrik üretimini hedeffiyonız" de-
di.Buna karşılık, Batılı istihbaratçılar, tran'ın,
nükleer silah yapımı için gereken malzemele-
n, Kazakistan'uı elden çıkardığı eski rnalze-
melen satın alarak sağladıklannı söylüyorlar.
Beyaz Saray sozcüsü Mike Mc Curr>, "Rus-
ya tran'a hafif sulu tipi reaktör satmak istiyor.
Nükleerdanışmanhkdemek, atom yapabflme-
yi sağlamak demektir. Nükleer teknotoji konn-
sunda İran'a güvenilemez" diye konuştu.
Geciken İran atomu
Şah zamanında, Bushehr'de Abnan Kraft-
wekunfon fîrmasınca iki adet 1200 megawat-
lık ve Fransız Framotome fîrmasınca da iki
adet nükleer santralın yapımına başlanmıştı.
Şah. aynca Urodif adlı uranyum zenginleş-
tirme konsorsiyumunda pay sahibi olmuş ve
10 bin nükleer bilim adamı. mühendis, teknis-
yen yetiştirmeyi öngören bir eğitim programı-
Atom
bombası 2.
Dürrya
Savaşı'nı
noktaladL
Savaşın
bftişinin50.
yüıru
kutJamak
üzere ABD
Başkanı Bill
Clinton 0e
Rusya Devlet
Başkanı
Boris Yeltsin
9 Mayısta
Moskova'da
buluşacak.
nı da harekete geçirmişti. Bu program gerçek-
leşseydi, tran 1984'te 6, 1990'da 371 atom
bombasına sahip olacaktı. Humeyni ihtılali ve
Irak savaşı bu gelişmeyi önledi.
Amerika, Çin'in İran'a 2 adet 300 mega-
wattlık basınçlı su reaktörü satmasını önleme-
ye çalışıyor. Çin, lsfahan'da küçük bir araştır-
ma reaktörü insa ettı. Teknisyen ve bilim ada-
mı yetiştirdi. Çin, İran'a elektromanyetik izo-
top ayıncı makine vererek az miktarda uran-
yumun araştırma amaçlı zenginleştirilmesi
olanağını sağladı.
İran sözcüsü daima nükleer silah yapımını
yalanlıyor. Şu anda bilinmeyen denklem şu:
Iran, atom bombası yapımının ne kadannı el-
de etti, ne kadannı henüz elde edemedi.
si Prof. Pınar Bakır da bulunu-
yor. Prof. Bakır'ı mahkemede,
Engin Civan'ın avukatı Profesör
Duygun Yarsuvat savunuyor.
Dünyada ilk kanıt
Dava, 1918 sayılı Kaçakçılık
Kanununun 27/1-3 ve 33/son
maddelerine dayanılarak"2530
gram uranyumun >urda kaçak
sokularak, pazariamaya teşeb-
büs" olarak açılıyor. Dokuz kişi-
den Marmara Üniversitesi
Işletme Fakühesi profesörü
Pmar Bakır, Hikmet Uzun, Kad-
ri BülentÖnaL Tiirker Erdost
ve Iranlı Davud Ahmedi tutukla-
nıyor. Ötekı sanıklar Aydın Sa-
kalb ve Iranlı Mahmud Saekli,
Hossein Shahrabi tutuksuz yar-
gıfanıyor. Erdoğan Yurdakul'a
ulaşılamıyor.
Bilırkişi, ele geçirilen madde-
nın nükleer silah yapımı dahil
pek çok alanda kullanılabilece-
ğini, ancak zengjnJeştirilmemiş
uranyum olduğu için 2.5 kilosu-
nun gümrük değerinın yaklaşık 4
milyon lıra oldugunu bildiriyor.
Oysa, İran Savunma Bakanlığı
Müsteşan daha mali incelemeden, örneği-
ne dahi 2 mılyar lira ödemişti.Böyİece, bu-
güne kadar uluslararası nükleer kaçakçılık
piyasasında plutonyum ya da uranyumun
Kuzey Kore ya da Irak tarafından alınıp
alınmadığı konusundaki tartışmalara Îstan-
bul Mali Şubesi önemli bir kanıt ile yeni bir
boyut getiriyor. lran'ın, piyasadan "kaçak
nükleer maddesatın akhğT,böylece ilk kez
kanıtlanmış oluyor.
Mahkeme, Prof. Bakır,
Uzun, Önal, Erdost, Yurda-
kul'u "gümrük değerinin 4
kaö olan 17.241.956 lira ağır
para cezasına mahkûm" edı-
yor. Tahranla yapılan teyp
konuşmalannı dikkate alma-
dığı için olacak mahkeme,
kanıt yetersizliğinden lranlı-
lar da dahil öteki sanıklan 30
Man 1994'teaklıyor.
Bu karara Hazine ve sanık-
lann avukatlan Yargıtay'da
itiraz ediyorlar. Yargıtay 7.
Ceza Dairesi 7 aralıkta
11122-12903 sayılı kararla
"sanıklara CMUK'un 135.
maddesinde öngörülen hak-
lannın hatırlatılmadığı'' ge-
rekçesiyle karan "usukkn"
bozuyor.
Israil devrede
1.5 yıl önce olan bu "tele-
fbn" olayının ilk olarak Isra-
il'de Kudüs televizyonunca
açıklanması ve buna karşılık
olayın geçtiği Îstanbul da o
zamandan bu yana Türk ba-
sınına yansımaması oldukça
dikkat çekicidir.
17 nisanda Washington
Post gazetesi, "Clinton yöne-
timinin en tepedeki kaygı-
sı"mn, İran'daki nükleer ya-
pılanma oldugunu yazdı. Ay-
nı yazıda Israil'in "Kreşen-
do Alarm - Hızlı Artan
.4Jarm" verdiği, bu uyannın
bizzat Başbakan İzak Rabin
tarafından Beyaz Saray'a ya-
pıldığı açıklandı.
Israil, ABD'ye "tran atom
bombasında kullanılacak
hammadde için nükleer
akaryakıt yapabOecek du-
rumda" ihbannda bulundu.
CIA bu uyanyı geç de olsa
doğruladı. Israil; Iran'rn, Al-
manya ve Isviçre'den mer-
kezkaç yöntemiyle uranyu-
mu zenginleştirecek araç ve
gereçler satın aldığını da bil-
dırdi.
BM <de süresiz-koşulsuz yasaklamaBM Genel Kurulunda 'Nükleer
Silahlann Yayılmasını Önleme An-
laşması (NPT)' ile ilgili konferans-
ta 'gözden geçirme' aşaması bitti.
Bugünden itibaren de 'uzahlması'
ile ilgili tartışmalara geçiliyor. Dün-
ya atom ailesinden beş büyüklerin
yanısıra pek çok ülke uzatmanm
'süresiz ve koşulsuz' olmasını ister-
ken, ailenin atom bombasına ilgi du-
yan öteki ülkeleri buna karşı çıkıyor.
ABD: 1945'te atomu yaptı ve sa-
vaşta nükleer silahı kullanan ilk ül-
ke oldu. Stratejik ve taktik nükleer
silahı 22 binden 8-9 bine indi.
Rusya(*): 1949'da atom bomba-
sını yaptı. 1980'lerde 27 bin adetle
en çok atoma sahip ülke konumuna
geçri. Sayı 10-15 bine indi.
lngfltere: 1952 'de nükleer güç ol-
du. 275 stratejik, 100 taktik nükle-
er başlığa sahipti. 250-300'e indi.
Nükleer denizaltı yapımını sürdü-
rüyor.
Fransa: 1960'ta nükleer kulübe
üye olda 500 kadar nükleer başhğı var-
dı. Nükleer cephaneliğinde azaltma
planı yok.
Çin: İlk atom denemesini 1964'te
yaptı. 300 kadar stratejik ve taktik sila-
ha sahip olduğu sanılıyor.
Sahipllği açıklanmamı$lar
Israil: 1960'lann sonunda atoma sa-
hip olduğu anlaşıldı. 100 kadar bomba-
dan söz ediliyor. Kısa menzilli nükleer
silah rampalanna sahip. NPT'yi imza-
lamadı.
Hindistan: 1974'te nükleer araç de-
: / ^
GûneyAfrika
(2Sslah
yokedik»!
Dünya atom ailesi
| | Atom afahna sahp ûfeter
| Sahpiğı açıHaımamş ûıfefer
&% Yapım duraunJanlar
HPT Artaşmasnı malamayan ûlkeler
nemesini yaptı. 40-60 atomu olduğu ve
her an 50-100 kadar yapabilecegi sanı-
lıyor. Hidrojen bombası yapım tasan-
mına geçti. NPT'yi imzalamadı.
Pakistan: 1986'da nükleer silah yapı-
mı için ilk malzemelerini sağladı. Her
an 10 atom bombası yapacak güce sa-
hip. 1989'da kısa menzilli nükleerram-
pasını denedi. ABD, bu nedenle
1990'da askeri yardımı kesti. NPT'yi
imzalamadı.
Gfzli silah yapımı peşindekiler
İran: 3-4 yıl içinde atom bombasını
yapabilir. Şah döneminden kalan tesis-
ler, nükleer araştırma prograrruna dö-
nüştüriildü.
Libva: Nükleer silah yapımından çok
uzak. 1980'lerde nükleer silah yapımı
için bazı araç ve gereçleri satın aldığı
saptanmıştı.
Cezayir: Plutonyum üretebilecek
çapta büyük bir nükleer reaktörün ya-
pımını sürdürüyor. NPT'yi imzalama-
dı.
Yapımı durdurulanlar
Güney Afrika: 1980'den beri bomba
yapacak güce sahip. Yaptığı 25 kadar
nükleer silahı yok edildi.
Irak: Körfez savaşından 1.5 yıl
önce nükleer silah yapımına baş-
ladığı belirlendi. Körfez savaşı ile
bu hedefı en azından 10 yıl erte-
lenmiş oldu.
Tayvan: Geniş bir nükleer silah
programı olmasına karşın, gerek-
li donanımdan yoksun. 1987'de
plutonyumu yapacak laboratuvar
kurduysa da ABD'nin basbsı ile
plutonyum üretim aşaması na ge-
çildiği halde durdurmak zorunda
kaldı.
Kuzey Kore: Büyük bir nükle-
er araştırma reaktörü yaptı. Nük-
leer silah yapımı için plutonyum
tesisi kuruyor. Her an 2 bomba
yapabilirdi. ABD, Çin ve Japon-
ya'nın ağır baskısı sonucunda
nükleer silah yapımını durdurdu.
Arjantin: 20-30 yıldır nükleer
silah yapım programını uygulu-
yor. Uluslararası denetim dışında
hep ış başma geçen sivil yönetim
nükleer silah yapmayacağı sözü
verdi. IAEA denetimine girdı, NPT'yi
imzalamadı.
Brezflya: 1970'lerden beri nükleer si-
lah peşinde. Sivil yönetim karşı çıkar-
ken askerler kapıyı açık bırakıyor.
NPT'yi imzalamadı.
(*) Vazgeçmek isteyenler
Kazakistaru Beyaz Rusya, Ukrayna:
Sovyetler Birliği döneminde nükleer
cephaneliğe sahip olan bu ülkeler bun-
lardan vazgeçmek istediklerini açıkla-
dılar. Bazılannı da aşamalı olarak yok
etmeye başladılar.
Nükleer kaçakçılık olaylan
TURKIYE
1. Samsun'da I6.l2.l992
tarihinde nükleer madde niyetiyle
l .350 gram sıvı cıva maddesini
pazariamaya çalışan bir Gürcü.
2. Istanbul'da4 Mart I993'te
nükleer madde diye 1350 gramlık
cıva oksidi satmaya çalışan iki
Türk.
3. Istanbul'da8 Mart I993'te
uranyum niyetiyle 870 gram
metalik cıvayı pazariamaya
çalışan 3 Türk.
4. tstanbul'da 12 Mart 1993'te 34
kilo metalik cıvayı, nükleer
madde diye pazariamaya çalışan
bir Türk yakalandı.
5. tstanbul'da 5 Ekim 1993'te 2.5
kilo uranyum-235 ele geçirildi.
Üçü Iranlı dokuz kişi olaya
kanşn.
6. Bursa'da 25 Ekim 1993'te 2.5
kiloluk cıva bileşimini nükleer
madde diye pazariamaya çalışan
6 Gürcü yakalandı.
7. Îstanbul'da havaalanında
yakalanan uranyum olayına
kanşan Türk ve yabancı uyruklu
kişiler 27 Nisan 1994'te
mahkemeye sevkedildi.
8. Îstanbul'da 18 Temmuz
1994'te 14 kilo uranyumla
bırlikte 7 Türk.
9. lstanbul'da 10 Ekim 1994'te
osmiyum olarak söylenen 8 cam
tüp içinde yılan zehin ele
geçirildi. Sahte nükleer madde
satmaya çalışan 7 Türk
yakalandı.
DUNYA
10 MaytS 1994: Almanya-
Tengen: 5.7 gram plutonyum
örneği bir özel evde ele
geçirildi.
13 Haziran 1994:
Almanya-Landshut: Örnek
miktarda plutonyum, bir
Alman işkadını, 5 Çek ve
Slovakla birhkte ele geçirildi.
10 AğuStOS 1994:
Almanya-Münıh Havaalanı:
Moskova'dan gelen bır uçakta
340 gram plutonyumu taşıyan
bir Kolombiyalı ve iki
tspanyol kurye tutuklandı.
12 AğUStOS 1994: Rusya-
Kaliningrad: St.Petersburg
polisi miktan belirtibneyen
radyoaktif maddeyi alıcı
kılığında üç Rustan ele
geçirdi. Bu kişiler daha sonra
60 kiloluk bir radyoaktif
maddeyi Polonyalı ve
Almanlara sattıklannı
açıkladılar.
EylÜ11994: Almanya-
Berlin: Moskova'dan uçakla
gelen Zaireli bir yolcunun
valizınde tanecıkleT halinde
650 gram radyoaktif madde
bulundu.
Eylül 1994: Bulgaristan-
Sofya: Rus mali olduğu
anlaşüan 17 kapsul nükleer
madde ele geçti. tncelemede
maddelerin uranyum,
plutonyum, lityum, sezyum,
telyum ve stronsiyum
olduklan anlaşıldı. Altı kişi
yakalandı.
EylÜ11994: Macaristan-
Budapeşte: Bir otelin
otoparkında Rusya'dan
getinldiği sanılan iki kilo
uranyum ele geçirildi. İki
Macar tutuklandı.
Ekim 1994: Romanya-
Bükreş: 4.5 kilo
zenginleştirilmiş uranyum
başkentin banliyösünde ele
geçti. Nükleer maddeyi
Macaristan'a götürmeye
çalışan ıkisi subay altı kişi
mahkemeye verildi.
Ekim 1994: Bulgaristan-
Malko/Tirnova sınrnnda
Romanya'dan Türkiye'ye
giden bir Türk yolcu
otobüsünde 28 kilo
plutonyum_bulundu.
Otobüsün Omer Eminoğlu ve
Cemil Sah adlı iki Türk şoforü
tutuklandı.
Kasim 1994: Kazakistan-
Yukan Kamenogorsk: lyi
depolanmamış ve 50 bomba
yapmaya yetecek yanm ton
zenginleştirilmiş uranyumun
ele geçınldiği açıklandı.
14 Arallk 1994: Çek
Cumhuriyeti-Prag: Bir
arabada 2.7 kilo
zenginleştirilmiş uranyumu
taşıyan bir Çek nükleer bilim
adamı ve iki Beyaz Rus
yakalandı.