Katalog

15 NİSAN 1995 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Bakü, masaya oturmaya hazır • BAKÜ(AA)- Azerbaycan Dışişlen Bakanı Hasan Hasanov, Ermenıstan ile banş görüşmelerine hazır olduklannı bildirdi. Hasanov, gazetecilere yaptığı açıkJamada, Ermenilerin, Şusa ve Laçin dahıl, ışgal ettikleri tûm topraklardan çekıJmeyi kabul etmesi halinde Azerbaycan'ın banş görüşmelerine başlayabileceğıni kaydetti. Ermenıstan'ın. görüşmelerin baslatılması için Karabağ Ermenilerinin taraf olarak tanınması önkoşulunu getirdiklerini hatırlatan Hasanov, kendilerinin, banş görüşmelerinın önkoşulsuz başlatılmasını savunduklannı ifade etti. Clinton yeniden başkan adayı • VVASHENGTON , (Cumhuriyet)-ABD Başkanı Bıll Clinton. 1996'dayapılacak başkanlık seçimınde - yeniden aday oldugunu - açıkladı. Yardımcısı Al Gore ile birlikte göreve talip olduklannı söyleyen , Clinton, destek verilmesi ve . kampanyasına para yardımı yapılması içın, demokrat partılilere çağnda bulundu. Demokrat partiden aday _ oldugunu açıklayan ABD r lideri, federal seçim komisyonuna resmi başvurusunu yaptı. Cliton yardımcısı Gore, demokrat " partıli 1 milyon seçmene '' mektup göndererek seçilmeleri durumunda ne yapmayı planladıklannı anlattılar. Karabağ için ABD formulii • VVASHTNGTON (AA) - * ABD. Kafkaslar'da banş için öncelıkle Dağlık . Karabağ Ermenileri'nin . ikna edilmesi gerektiğine _ inanıyor. ABD'li üst düzey biryetkılı. "Dağlık Karabağ, Azerbaycan'ın bir parçasıdır Karabağ Ermenilen ile Azeriler arasmdaki savaşın sona ermesıni istiyoruz. Bizım tutumuz. AGIT . gözetimınde banş görûşmelerinin baslaması ve bir gözlem gücü , oluşturularak taraflar arasında yerleştirilmesi. Bu yönde aktif olmayı da . sürdürüyoruz" dedi. Japon tarikatın kehaneti • TOKYO (AA) - Tokyo metrosunda meydana gelen ' sarin gazı saldınsından - sorumlu tutulan "Yüce > Gerçek-Aum" tarikatı liderlerinm bugün Japonya'da büyük bir ' felaket olacağını söyledığı iddiaedildi. Basındayer alan bu iddıalan ciddiye alan Japon polisi kırmızı alarma geçti. Basında yer alan haberlerde her gün binlere insanın gelip gittiği ticaret ve eğlence merkezi ünlü Shinjuku semtınde yeni bir sarin gazı saldınsı olasılığından bahsediliyor. Ffliptnter'de şiddet • MANILA(AA)- Filipinler'in güneyindeki Ipil kentinde geçen hafta 50 kışiyi katleden Müslüman militanlann rehin aldıklan kişilerden "zayif düşenleri" öldürdükleri bildırildi. Ebu , Sayyaf adlı köktendinci gnıp militanlan, Ipil • kentinın 50 kılometre - batısındakı dağlarda mevzilenmış, 30 kişıyı de rehin almışlardı. Militanlann rehinelerden 5'ini burada öldürdükleri belirtildi PKKyok • SOFYA (A.A) - Bulgaristan Içişleri Bakanhğı. PKK'nın ülke de faaliyet gösterdiğine dair ellerinde hiçbir kanıt olmadığını açıkladı. Bölücü terör örgütû PKK'nın Bulgaristan'da hiçbir faalıyetinin olmadığını ıleri süren Paraskevov. bu konunun ûzerinde hassasiyetle durduklannı bildirdi. Paraskevov 'un, bölücü terör drgütünun Bulgar aşın millıyetçi gruplanyla geçmiş dönemde Sofya'da ortaklaşa düzenledigi konferans ve gösterilerden bahsetrnemesi ise dikkat fekti. Ülkeler ve milliyetler Sovyetler Birliği döneminde Orta Asya cumhuriyetlerindeki etnik Rus sayısı 10 milyonu bulmuştu. Ancak bu Ruslara karşı günümüzde tepkiler artıyor. Etnik birleşim KAZAKİSTAN Nüfus Kazak Rus Alman Ukraynalı Özbek Tatar Diğerleri 17 milyon %39.7 37.8 5.8 5.4 2 2 7.3 ÖZBEKİSTAN Nüfus 21.2 milyon Özbek % 71.4 Rus 8.3 Tacik 4.1 Kazak 3.2 Tatar 2.1 Karakalpak 2.1 Diğerleri 8.8 K1RGIZİSTAN Nüfus Kırgız Rus Özbek Ukraynalı Alman Tatar Diğerleri 4.5 milyon %52.4 21.5 12.9 2.5 2.4 1.6 6.7 TACİKİSTAN Nüfus 5.5 milyon Tacik %62_3 Özbek 23.5 Rus 7.6 Dığerlen 6.6 TÜRKMENİSTAN Nüfus 3.8 milyon Türkmen %72 Rus 9.5 Özbek 9 Kazak 2.5 Diğerleri 7 Omsk RUSYA SemipaJatinsk» j Ust-Kamenogorslc t Türk-Rııs petrolsavaşıAnkara ile Moskova, Hazar petrolünden sonra Kazak petrolü konusunda da rekabet içinde Dış Haberler Servisi -Hazar pet- rollerinden sonra Orta Asya'da Kaza- kistan petrollen de yakın gelecekte Türkıye'nin dış politika gündeminde binnci sırada yer almaya aday. Reuter Ajansf nın muhabıri Kaza- kistan'da Tengız petrol bölgesinden gönderdiğı haberde, Türkıye ile Rus- ya'nın Hazar petrollennin yanı sıra Kazak petrollerinin nakledılmesi ko- nusunda da çetın bir rekabet içinde oldugunu bıldinyor. AFP'ye göre Orta Asya petrolüne gözünü diken Rusya, bu petrolü ta- şıyacak boru hattının Rus toprakla- nndan geçerek Karadenız'e gitmesı- ni istiyor. Türkıye ise bilindiği gıbı boru hat- tının güneyden geçerek Akdenız'e ulaşmasını savunuyor. Ajans, Kaza- kistan'ın bu çekışmede arada kaldı- ğını bildınyor. Kazak yetkilıler, bu durumda çözümün, birden fazla bo- ru hattının inşa edilmesi oldugunu belirtiyor. ABD'nin Kazakistan Büyükelçisi NVTlüamCourtney, şöylediyor: "Bir- den fazla boru hattı. petrolün tasın- masında sağhklı bir rekabeti teşvik eder."Amerikan petrol şırketi Chev- ron,Tengizpetrollerine önümüzdekı 40 yılda 20 milyar dolarhk yatınm yapmayı planlıyor. Temkiııli konuşma Kazakistan Başbakanı Akezhan Kazhegeldin, daha temkinli konuşu- yor. Şöyle diyor Kazhegeldin: "Şu anda çok büyûk bir petrol üre- timi yok. Bu nedeıîle şimdilik Kara- deniz seçeneği en iyi formüldür. Ama üeride iiretim yılda 60 miKon tonu aşdğuıda, eminim Rusya da yeni bir boru hattı döşemenin gerekli oldugu- nu kabul edecektir." Çıkartar çatışıyor Orta Asya ülkelerinin yeraltı zen- ginliklerinın bûyük devletler arasın- da çetin bir rekabete yol açtığını Amerikan Newsweek dergisi de vur- guluyor. Dergi, Orta Asya'da Türki- ye, Rusya, lran ve Batı'lı ülkeler ara- sında giderek kızışan bir rekabetin ortaya çıktığına dikkati çekiyor. Orta Asya cumhuriyetleri gerçek- ten göz kamajştıran maden zengınli- ğine sahıp. Özbekıstan'da bulunan dünyanın en zengin altın madenin- den yılda 50 ton altın üretilıyor. Ta- cıkistan, dünyanın en zengin gümüş yataklanna sahip, Kazakistan'daki petrol yataklan Alaska'nın petrol re- zervleri ile rekabet edecek boyutta. Bu ülke, aynca dünyadakı uranyum madenlerinin dörtte birine sahip. Türkmenistan ise, doğalgaz zengın- liği bakımından dünyada dördüncü geliyor. ABD-Rusya çekjşmesi Orta Asya cumhunyetlerinin zen- gınliği, ABD'nin de gözlerini açtı. Newsweek, Washington'un ''Rus- ya'yı gücendirmeme potitikasından" büyük dönüş yaparak Hazar petrolü- nü taşıyacak boru hattının Türkıye üzennden geçmesinı savunduğunu bildiriyor. Dergıye göre Orta Asya ve Kafkasya'da meydanı Rusya'ya bırakmak istemeyen ABD, böylece Moskova'nın 'yakın çevre' doktrini- ne ilk ciddı darbeyı vurdu. ABD'nin yeni politikasının amacı, Orta Asya petrollen ûzerinde Rusya'nm tekeli- ni kırmak. NVashington, bu politika uyannca bir yandan Orta Asya cum- huriyetlerini Rusya'ya bağımlılıktan kurtarmayi, öte yandan da bölgede- ki Amerikan şirketlerinin çıkarîannı korumayı amaçlıyor ABD'nin Kafkasya ve Orta As- ya'da devreye girmesi, bu bölgelerde Rusya'nın yayılmacı politikasmdan tedirgin olan Türkiye'yi rahatlatıcı bir gelışme olarak değerlendiriliyor. Ancak Ankara'nın da Moskova'yı doğrudan karşısına almak yerine iş- bırliğme ağırlık veren bir politika iz- lemesı gerekıyor. Rusya'nın yeni batağı Tacikistan• Tacikistan-Afganistan sınınnda Rus sınır muhafizlanyla tslamcı gerillalar arasındaki çatışmalarda 50 gerilla öldü. D»ş Haberler Servisi - Tacikistan, Rus- ya Devlet Başkanı Boris Yettsin'in yeni ba- şağnsı olma yolunda. Tacikistan-Afganis- tan sınınnda Tacik gerillalarla Rus sınır muhafizlan arasında meydana gelen çatış- malar yoğunlaşıyor. Rus uçaklannın önce- ki gün Afganistan'dakı lslamcı Tacik genl- lalara yönelik bombardımanında 100 kişı öldü. Sınırdaki çatışmalarda ise 50 Tacik gerillanın öldüğü bıldinldi. AFP ajansının habenne göre Rus uçak- lannın Afganıstan'ın Talokan bölgesınde- ki radikal Islamcı Tacik genlla üslenne ön- ceki gün gerçekleştirdiğı hava saldınsı sı- rasında 100 kişi ölürken 120 kışi yaralan- dı. Bağımsız ka>Tiaklar önceki günkü bom- bardımanın. Rusya'nın Tacik genllalara yönelik en büyük operasyon oldugunu bıl- diriyorlar. I TACİKİSTAN I Yüzötçütnü: 143,000 km Kişi başına getir: 490 dolar (1992) ! Nüfus: 5.2 milyon Sınaı çıktısı: 1990'dan bu yana %63'u Tacık, %23'ü Özbek %55 oranında gerıledı Rus Interfaks ajansı ise Tacik gerillala- nn önceki gün Gorno-Badakistan bölge- sinde bir konvoya saldırması sonucu çıkan çatışmalarda 50 Tacik gerilla ile 6 sınırmu- hafizının öldüğünü haber verdi. Bu arada, Tacikistan Güvenlik Bakan Yardımcısı Anatoli Kuptsov da sınır muha- fız birlıkleri ile genllalar arasında önceki gün Afgan sınınnda çıkan çatışmalarda 36 kişinın öldüğünü bildirdi. Tacikistan'da 1992 yılında çıkan ıç sa- vaştan sonra Moskova. hükümetler arası anlaşma uyannca bu ülkeye binlerce asker gönderdı. Bağımsız Devletler Toplulu- ğu'na bağlı ülkelerin de sınırda askerleri bulunuyor. Tacikistan hükümeti ile savaşı kaybettıkten sonra Afganistan'a kaçan Ta- cik gerillalar arasında geçen yıl ateşkes ilan edılmıştı. Ancak sınırda son birkaç hafta- dır meydana gelen çatışma- larla ateşkes ihlal ediliyor. Acil toplanti Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin. bölgede ça- tışmalann yoğunlaşması üzerine kabineyi acil top- lantıya çağırdı. Tacikistan'da son günler- de alevienen çatışmalann Rusya'yı bölgeye müdaha- le etmek zorunda bırakaca- ğı yorumlan yapılıyor. Dip- lomatık gözlemciler. Mos- kova'nın 'eski Sovyet cum- buriyet)erindeki Rusazmb- gın tehlikede olması duru- munda Rusya'ıun müdaha- le edebileceği' uyansını ha- tırlatarak 'Yeltsin'inÇeçen- \-a"dan sonra Tacikistan ba- tağına saplanabileceği' gö- rüşünü savunuyorlar Tacikistan'da üslenmiş Rus büiiklerine yönelik saldınlarda bugüne dek çok sayıda sınır muhafizı öldü. Tacikistan'daki gerilla grupları îslamcılarla ılımlıların ittifakı Dış Haberler Servisi - Tacikistan"da Rusya yanlısı yönetımi dev ırmek için mücadele eden gerillalarla Rus askerleri arasındakı çatışmalar ıki yıldır yoğun biçımde sürüyor. Afganistan'da üslenerek Tacikistan'daki Rus sınır muhafızlanna vur-kaç saldınlan düzenleyen gerilla gruplanndan biri, ülkenin doğusundakı Gorno-Badakistan bölgesindekı Pamiri güçleri. tkinci grup ise ülkenin iç kesimlerindeki Garm bölgesınde ortaya çıkan radikal Islamcı gerillalar. Iki yıl önce iç savaşta Ruslar karşı sında yenilgiye uğrayan grup, Kuzey Afganistan'da yeniden örgütlenerek sınır ötesinden Tacikistan'daki Rus hedeflerine saldınlarda bulunmaya başladı. Tacikistan'daki Rus yönetımine karşı işbirliğı içinde savaşan bu iki grubun Rus sınır muhafızlanna yönelik saldınlan, Vanç bölgesınde yoğunlaşıyor Rus sınır muhafizlanna karşı yalnızca geçen hafta gerçekleştırilen saldınlarda 35 Rus öldü. 70 kişi yaralandı. Rus kaynaklannın yaptığı açıklamalara göre çatışmalarda 200 Tacik gerilla öldürüldü. Tacikistan'daki Rus yönetimi Islamcı militanlan 'uzJaşılamaz' diye nıtelendıriyor. Diğer milıtan grubu olan Pamıriler'in ise görüşmeye açık olduklan bildiriliyor. Gözlemciler şubat ayında ılan edilen, ancak yeni çatışmalarla gölgelenen ateşkesin kalıcı olmayacağını savunuyorlar. tlkbahann gelışıyle birlikte dağlık bölgeyi kaplayan karlann eriyeceğıne dikkat çeken gözlemciler, bu koşullann Tacik genllalann saldınlannı kolaylaştıracağını belirtiyorlar. Çeçenler Rus uçağı vurdu Dış Haberler Servisi - Çeçen direnişçılerin, Bamut köy_üne şiddetli bir saldın başlatan Rus güçlerine ait bir uçağı ve iki helikopten düşürdük- len bildirildi. Interfaks ajansının Çeçen direnışçilere daya- narak verdiğı haberde, Çeçenierin ovalık arazide- kı son direniş mevzilerinden Bamut köyüne ıki gündür büyük bir saldın başlatan Rus güçlenne ait bir uçağı ve iki hehkopteri dün düsürdükleri belirtildi.Ajans, olayın henüz Rus askeri kaynak- lannca doğrulanmadığını kaydetti. Çeçen dire- nişçiler, uçağın SU-25 tipi Sukhoi oldugunu be- lırterek uçağın ve iki helikopterin Rus birlikleri- nm Bamut'a dün yeni bir saldın düzenledikleri sı- rada düşürüldüğünü ifade ettıler. Bu arada, Rus uçaklannın başkent Grozni'nin 50 kilometre batısında yer alan Bamut ûzerinde son birkaç gündür sortilergerçekleştirdikleri, an- cak dün sabahtan itıbaren çatışmalann şiddetlen- diğı belirtildi. Öte yandan, Rus askerlerinin pa- zargünü katliam gerçekleştirdikleri bildinlen Sa- maşki kasabasına Ruslann nihayet girmeyi başa- ran muhabirler, katliamın boyutlannı bildıren ha- berler veriyorlar. Rus askeri kaynaklannın katli- amı yalanlayan ifadelerine rağmen bölgedeki ya- bancı muhabirler ve görgü tanıklan, kasabanın caddelerinin cesetlerle dolu oldugunu ve kasaba- nın bırçok bölgesınde yeni kazılmış mezarlar bu- lunduğunu belirtıyorlar. Yerel görgü tanıklan, yaklaşık 3 bin Rus askerinin 9 nisan pazar günü sabaha karşı kasabaya girdiğini, 100 zırhlı araç ile desteklenen bu birlıklerin el bombalan, yangın bombalan ve otomatik silahlarla halka saldırdık- lannı bildırdiler. Katliamda en az 250 sivilın öl- düğü ifade edilırken Rus insan haklan savunucu- lanna göre bu rakam 650"ye kadar yükseliyor. GÜVENLİK KONSEYİ Bağdat'a kısmi petrol satLŞ izni NEW YORK (AA) - BM Güvenlik Konseyi. Irak'a 180 günlük süre içinde toplam 2 milyar dolar tutannda petrol satma ve bu paranın bir bölümüyle sıkın- tı içinde bulunan halkının gıda ve ilaç ihtiyacını karşılama imkanı veren bir ka- rar aldı. Karar, Güvenlik Konseyi'nin dünkü toplantısında oybirliğıyle kabul edildi. Irak karara yeşil ışık yaktığı takdirde, Türkiye, boru hattından akan petrolden kendi iç tüketimi içın kolaylıkla petrol temin olanağına yeniden kavusacak, akı- rılacak petrol için geçış parası alacak. Bu paranın ayda 20-30 milyon dolar tutabileceğı ve Irak'ın bunu Türkiye'ye ek miktarda petrol ihraç ederek ödeyece- ği bildiriliyor. 6. maddede ise Irak'ın ih- raç edeceği petrolün büyük bölümünün Kerkük-Yumurtalık boru hattından akı- tılması öngörülüyor. Uygulama başlayınca, Irak'ın günde 600 bin varil petrol ihraç etmesi bekleni- yor. Bunun 300 bin varilden fazlası Ker- kük-Yumurtlık boru hattından akıtılacak. Güvenlik Konseyi'nce kabul edilen karann baslıca unsurlan şöyle: •Karar çerçevesinde Irak 90 günlük süre içinde en fazla 1 milyar dolarhk petrol satabilecek. •Bu paranın yüzde 30'u tazminat fo- nu için aynlacak, geri kalanı Irak halka- nın ınsani ihtıyaclan içın kullanılacak. •Kuzey Irak'ta yaşayan Kürtler içın üç ayda bir. 130-150 milyon dolar ara- sında para aynlacak. Bu parayla satın alınacak ihtiyaç maddeleri Irak'ın ege- menlıgi altında bulunan topraklarda BM insani yardım kuruluşlannca dağıtılacak. •Güvenlik Konseyi aksine karar al- mazsa, uygulama 180 gün devam ede- cek. Konsey, 90 gün sonunda durumu yeniden gözden geçirecek. •Irak'ın ne kadar petrol ihraç ettiğı, BM taranndan tayin edılecek gözlemci- ler tarafından izlenecek. ABD-TÜRKİYE Gümrük birliği uyansı ut . FUATKOZLUKLU WASHINGTON - ABD Dışişleri Ba- kanlığı Müsteşan Strobe Talbott başkanlı- ğında Ankara'yı ziyaret eden Amerikan he- yetinin ziyaret sırasuıda Türk hükümetini gümrük birliği konusunda uyardığı bildiril- di. Amerikan heyetinin 'Avrupa Parlamen- tosu'nda bugün bir o\ lama>-a gklilse Kuzey Irak harekâtj nedeniyle Türkiye'nin AB ile gümrük birliğinin onaylanmayabileceği' düşüncesini dile getirdıkleri kaydedıldı. Amerikan yönetıminin Ankara'da en üst düzeyde yaptığı temaslar sırasında Çiller yönetiminden gümrük birliği konusunda daha önce verdiği desteği Türk ordusunun Kuzey Irak'ta bır süre daha kalması duru- munda tehlıkeye gireceğı mesajını verdiği ve çekilmenın biran önce gerçekleşmeme- si durumunda Avrupa kapısının kapanabi- leceği uyansında bulunduğu bildirildi. Washington, Ankara'nın çok güç bir ko- numda bulunduğunu, bunun da tümüyle belirsizlikleri giderek artan Kuzey Irak ope- rasyonundan kaynaklandığını dile getirdi. ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan biryetki- li önceki akşam Strobe Talbott, Rkhard Holbrooke ve Joseph Nye' ın iki günlük An- kara ziyaretı konusunda bilgi verdi. Yetki- li, ABD Dışişleri Bakanhğı Müsteşan Stro- be Talbott'un Başbakan TansuÇUler'e "En önemli diplomarJk hedef, Avrupa Paria- mentosu'nun, Türkiye'nin AB ile gümrük biriiğini onaylamasMİır. Birim değeıiendir- melerimize göre bugün bir oylamaya gidil- se onay için jeterince destek alınama/" de- dığinı söyledı. Talbott'un bu görüşlerine gerekçe olarak Türkiye'nin PKK'ye karşı Kuzey Irak'ta sürdürdüğü operasyonu ve bu harekat ile ilgili olarak Avrupa ülkele- rinin tutumunu gösterdiği ifade edildi. CLHYTON KAYGIU: En büyük tehlike lranWASHINGTON (AA) - ABD, Iran'ı Körfez bölgesindeki en büyük potansiyel tehlike olarak görüyor. ABD Başkanı Bill Clinton, önceki gece CNN TV'sine verdiği demeçte "İran, Kör- fez'de en büyük potansiyel tehdh,en büyük istikrarstzuk unsuru" dedı. İrana uygula- nan yaptınmlann sıkılastınlmasını incele- diklerini de belirtti. "Tahran'a karşı ola- bildiğince sert olmamız gerektiğini düşü- nüyorum" dıyen Clinton, lran'a karşı baş- ka önlemJer almak gerektiğini, bu konuda yapabileceklerine ilişkin bir raporun ya- kında kendisine sunulacağını kaydetti. "Kiminle konuşsak bize İran'ın istikrar- stzhk ve tehdit unsuru oldugunu söylüyor" dıyen Clinton, "Iranlılar, tutum degiştir- memekte ısrarlılar. O nedenle bizdeyeni se- çenekleri incelemekteyiz" dedi. ABD, 1980'de Iran'dan petrol ithalatını yasaklamıştı. Clinton yönetiminin, Tah- ran'a tam bir ekonomik ambargo uygula- yabileceği belirtiliyor. lran Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haştani Rafsancani ise ABD'nın baskı yoiuyia Iran'ı bıze getiremeyeceğini bildirdi.