Katalog

Cumhuriyet İmtiyaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı. Orfaan Erinç # Genel Yayın Koordınatörü Hikmet Çetinkaya • Yazıışlerı Müdürlerı Ibrahim Vıldız. Dinç Tayanç (Sorumlu) • Haber Merkezi Müdürü. Hakan Kara • Görsel Yönetmen Fikret Eser Dış Haberler Ergun Balcı • lstihbarat Yalçın Çakır 0 Ekonomı. Bülent Kızanlık • Radvo-TV. Uygar Eremektar 0 Kültür: Handan Ş«nköken • Spor Abdülkadir Yücelman • Yurt Haberler Mehmet Saraç • Makaleler Sami Karaören • Çevın Sevfettin Turhan # Duzeltme Abdullah Yazıcı Yayın Kurulu tlhan Selçuk (Başkan). Orhan Erinç, Oktav Kurtböke. Özgen Acar, Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner. Ergun Balcı, Dinç Tayanç, Ibrahim Yıldız. Orhan Bursalı, Mustafa Balba>. Ankara Temsılcısı Mustafa Balbay • Haber Müdürü: Doğan Akın Ataturk Bulvan No 125. Kat 4, Bakanhklar-Ankara Tel. 4195020(7 hat), Faks: 4195027 • IzmırTemsılcısı: SerdarKınk, H Zıya BIv 1352 S 2 3 Tel 4411220. Faks 4419! 17 • Adana Temsılcısi Çetin Yiğenoğlu, Inonü Cd 119 S No 1 Kat:l. Tel: 3522550. Faks 3522570 Müessese Müdürü: Erol Erkut • ICoordınator AhmetKorulsanOMuhasebe BûJentVener 0 Idarc Hüsevin Gürer 0 Işletme Önder Çelik • Bılgı-Hlem ISail İnal • Bılgısayar Sıstem. Müröet Çiler • Reklarrv Reha Işıtman > Halkla Ihşkıler N'urten Berkso> V ayiBİı>an \e Basao: Yenı Gün Haber Ajansı. Basm ve Yayıncılık K Ş Türktcagı cad _-9 4! Cağaloğlu 34334 Ist PK 246 Istanbal Tel (0 2121 512 05 05 (20 hat). Faks (0 212ı 513 «5 95 23OCAK1995 lmsak: 5.47 Güneş: 7 16 Ögle: 12.23 lkindı 14.53 Akşam: 17.16 Yatsı: 18.39 Sctıiffer mi, giysi mi? • Haber Merkezi - Italyan desinatörGianni Versace'nin 1995 ılkbahar- yaz koleksıyonunun tanıtıldığı defıle Pans'te gerçekleştirildı. Almanlann dünyaca ünlü mankeni Claudıa Schıffer, defîlenin kuşkusuz en ılgı çeken unsuruydu. Schıffer'ın katıldığı defilelere ılgınin artması insanlann giysıleri mı. yoksa giysilenn ıçindeki ünlü "top-model'"i mi görmeye geldiği sonısunu tekrar gündeme getirdi. Bundan şikâyetçı olan moda meraklılannın genel görüşü, mankenlerindıkkat çekmemesi, onlann elbise askısı ışlevıni yerine getırmelen yönünde. Ormanlar için 'leucaena' umudu • İstanbul Haber Servisi - Yangınlarvebılınçsız kuilanımla tükenen Türkıye'dekı ormanlann kısa sürede çoğaltılması için yeni bır umut ışığı olduğu sürülen 'leucaena' adındaki ağacın tanıtımı Pullman Etap Otelfnde yapıldı. ABDde bulunan Trees for the Future' (Gelecek Için Ağaçlandırma) adlı kuruluşun uzmanı Damıan Bresnan, ağacın çok kısa sürede büyüdüğünü, erozyonu önleyicı ve yağış düzenleyıcı olduğunu belırtırken. orman fakültesı temsılcileri, ağacın tropik bir bıtki olduğunu ve Türkiye'nın daha çok güney kesimlerine dikilebtleceğini sövlediler Cemiyeti'nin genel kumıhı • İSTANBUL (AA>- Ilım Yayma Cemiyeti'nin 41. Olağan Genel Kurul Toplantısı, Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda dün yapıldı. Toplantıya lstanbul Büyükşehir Belediye Başakın Recep Tayyip Erdogan da katıldı. Erdoğan yaptığı konuşmada, Italyan Savcı Dı Pietro'nun lstanbul'a gelişini eleştırerek, "Bumillet ahlaksız değildir. Ama sızin aranızda varsa, o başka" dedi SODEV'in tanışma gecesi • tSTANBUL(AA)-Sosyal demokrasi düşüncesini araştırmak, geliştırmek ve yaygınlaştırmak amacıyla, yüzü aşkın sanatçı, bilim <ıdamı, politikacı ve aydın tarafından kurulan Sosyal Demokrası Vakfı (SODEV), önceki akşam Pera Palas Oteli'nde bir tanışma gecesi düzenledı. Geceye katılan Çalışma Sakanı Nihad Matkap, yaptığı konuşmada. ulkenin ekonomık. sosyal ve yonetsel açıdan önemli sorunlarla karşı karşıya bulunduğunu, ancak bu sorunlann aşılamayacak boyutta olmadığını belirtti. İstanbul'da Itaya • İSTANBUL (AA)- tstanbul'da son 24 saat ıçensınde yapılan hava kırlilıği ölçümlerinde, kısa vadelı sınır olarak belirlenen 400 mıkrogram değeri, Fatıh'te 402 mıkrogram, Göztepe'de 464 mıkrogram olarak ölçüldü. Sadri Alışık'm sağlık durumu • tSTANBUL (AA) - Türk sınemasının ünlü sanatçısı Sadn Alışık'm yoğun bakım tedavısı, Amerikan Hastanesi'nde devam ediyor. Alışık, üç gün önce komaya girmişti. Kültür Bakanı Timurçin Savaş, "Avrupa Birliği hazırlıklan fikir ve sanat düzeyinde de olmalıdır" dedi Telif haldarı için ABD'den 1 yd süreHÜLYA KARABAĞU ANKARA - ABD, telif ve ya- yın haklan konusunda 'hak ihlal eden ûlke' konumunda bulunan Türkiye'ye. 'Telif Haklan Yasa- sı'nı çıkarması ıçin 1 yıl süre ta- nırken. 'ekonomikambargo" teh- didinde buiundu. Kültür Bakanı Timurçin Savaş, "Avrupa Birliği hazırlıklan sadece ekonomik dü- zeyde değil fikir ve sanat düze- yinde de olmalıdır" dedi. Kültür Bakanı Savaş, ABD'ye yaptığı ziyarette, 'Telif Haklan Yasası'nın çıkanlarak. yayın ve sanat haklannın korunması için Türkiye'ye 1 yıl süre tanındığını açıkladı. Düşünsel üretimeönem verilmesı gerektiğini kaydeden Savaş, yasa ile sanatçılann ulus- lararası düzeyde saygınlığının artacağına dıkkat çekti. Fıkır ve sanat ürünleri ile ilgilı 5846 sa- yılı Telif Haklan Yasa Tasan- sı'nın, Adalet veMılli Eğitim ko- misyonlanndan geçtığini anım- satan Savaş, yasanın kazandınl- ması konusunda siyasi partiler nezdinde görüşmeler yapacağını açıkladı. Yasanın 37. maddesi Bu arada 3984 sayılı Radyo ve Tele\ izyonlann Kuruluş ve Ya- yınlan Hakkında Yasa'nm 37. •Fikir ve sanat ürünleri ile ilgili 5846 sayılı Telif Haklan Yasa Tasansı'nın, Adalet ve Milli Eğitim komisyonlanndan geçtiğini anımsatan Savaş, yasanın kazandınlması konusunda siyasi partiler nezdinde görüşmeler yapacağını açıkladı. maddesi. radyo-televizyon kuru- tak ilkenin' kâr amacı gütmeden lioğlu, konunun komşu ve yara- luşlannın yayınlannda yer ver- dikleri eserlere telif hakkı öde- melerini hükme bağlıyor. Aynı madde, telif hakkı ödemelenne ilişkin esaslann meslek birlikle- rinin görüşleri alınarak Radyo- Televizyon Üst Kurulu'nca (RTÜK) saptanmasına olanak sağhyor. Telif haklan konusunda uz- man avukat thsan TeDioğlu, 'or- yaratıcı hakkı olarak değerlendi- rilmesi gerektiğini söyledi. Bazı meslek bırlıklennin haklannı aramak için yargıya başvurduk- lannı kaydeden Tellıoğlu, "ME- SAM'ın yalnızca 40'ın üzerinde dosyası yargıda. Pilot davalardan üçünü kazandık. Kasetler ve Cp'lerhariç"dedi. Özel radyolann 24 saatlik mü- zik yay ınlanna dıkkat çeken Tel- tıcı haklan yönünden önemli bır örnek oluşturduğunu vurgulaya- rak şu bilgileri verdi: "24 saat müzikyayını yapanla- nn yıkla 9 bin saat müzik yayını yapüğı, saatte ortalama 10 eser yayımladıklan varsayıldığında, yılda 90 bin eserçalınıyor demek- tir. Kimüerinin dediği gibi, TRT kıstaslan uvgulanırsa, ki bugün için yaklaşık ortalama bir eserin her yayımı 100 bin liradır, öden- mesi gerekJi mali hak bedeU 9 mil- yar olacaktır. Ancak, yaratıcı haklanna sa>gı duyan ve meslek birlikkri ile sözleşme yapan yayın kunıluşlan düşük bedel ödüyor- lar." Tellioğlu, RTÜK'nin, bu açı- dan yasal sorumluluklannı yeri- ne getirmediğini savundu. İzinsiz besteye de yasak Fikir ve Sanat Eserleri Yasa- sı'nda değişiklik öngören yasa tasansı, TBMM Adalet ve Mılli Eğitim komisyonlanndan geçti. Yapılan değişiklikle, bilgisayar programlan ve veri tabanlan da fikir ve sanat eserleri kapsamına alınarak izinsiz besteleme uygu- laması da yasaklandı. Yenı ya- sayla, fikir eserlerinın koruma süresi 50 yıldan 70 yıla çıkanl- dı. Edebı bir eserin. ancak sahibı- nin yazılı izniyle bir müzik ese- rinde kullanılabileceği hükmü getinldi. Fikir ve sanat eserlerini özgün bir biçimde yorumlayan icracı sanatçı lar da 'komşu haklar' hükmü uyannca, eser sahiplen gibi, 'tecavûzûn refp, tecavüzün menP ve tazminat' haklanndan vararlanabilecek 4 tarihi eser 'Mezopotamya'nın îlk Günleri'adlı sergide yer alıyor Türkiye'den kaçırıldı, New York'ta müşteri bekliyor... •Siyah taştan yapılmış olan Ana Tannça 13.5, tunçtan Hitit Savaşçısı 7, tunçtan Hititöncesi Boğa 4.3, mermerden Ikibaşlı Idol heykelciği ise 1.2 milyar liraya satışa çıkanldı. OZGEN ACAR NEVV YORK - Türkıye'den kaçınl- mış dört değerlı eski eser New York'ta bır antika galerisinde yüksek fıyatla sa- tışa çıktı. New York'un sanat galerilen ile tanı- nanünlü57 Sokak'tabirbınadaki'Fre- derick Schultz Ancient .Art' adlı galeri- nın '.Mezopotam> r a'nm İlkGünleri" ad- lı sergısınde yer alan 40 parça eserden dördünün, Türkıye'den geldiğini sapta- dım. Türkiye'nin New York'taki avukatlık fırmasından Larry Kaye, galenye baş- vurarak bu dört parçanın 'kökeni' hak- kında bilgi istedi. Galeri. sınırlı sayıda bastığı katalogunda gerçeği saklamıyor ve bunlann Anadolu çıkışlı eserler ol- duğunu açıkça kabul ediyor. Türkiye çı- kışlı bu eserler sırasıyla şöyle: Ana Tannça heykelciği Siyah taştan yapılmış bu 'kadın hey- kckigi'nın Anadolu ve Akdeniz'in ne- olitık dönemıne ait olduğu katalogda belırtilıyor. Başsız bu heykelcik, 325 bin dolara (yaklaşık 13.5 milyar liraya) satılmak ısteniyor. 18.5 cm yükseİcli- ğinde, siyah taştan yapılmış, üzerinde çok renkli boya izleri görülen ve IÖ 6. bin yıla tarihlenen bu heykelcik, Bur- dur'daki Hacılar neololitik dönem ana tannçalannabenziyor Onlardan, cinsel organmın daha belirgınliği ile aynlıyor. Heykelciğin kollan ve göğüslerinde si- metri bulunmuyor ve kol altındaki de- liklerle bunun yüksekçe bir yere asıldı- ğı ve doğurganlığın simgesi bir ana tan- nça olduğu anlaşılıyor. Savaşçı fıgürü Savaşçının kendisi tunçtan, elindekı savaş baltası gümüşten ve kulağındaki halka küpeler ise altından yapılmış olan bu heykelcik, 26.6 cm boyundadır. IÖ 2. bin yılın ortalanna tarihlenen bu Hitit heykelciğinin, Horoztepe ve Gaziantep'teki arkeolojik kazılarda bu- lunmuş benzerleri var. Galeri, bu hey- kelciğe 170 bin dolar (yaklaşık 7 mil- yar liralık) değer bıçmiş. Dökme tunçtan, üstü çıplak, altı etek- lı bu savaşçının ayağında çank bulunu- yor. Savaşçının gücü, ay biçıminde ikı ters ve bunlann ortasından geçen dik bir çizgi ile anlatılmış. Elindeki balta- nın benzerlennin Orta Anadolu'da ya- pılan çeşitli arkeolojik kazılarda bulun- duğu bilinıyor. Katalogda bu heykelle ilişkili olarak Prof. Ekrem Akurgal'ın Hititler kitabında yer alan Horoztepe buluntusuna gönderme yapılıyor. 1&5 cm yü ksekJiğinde, siyah taştan yapılmış, üzerinde çok renk- B o g a â l e m i ü boya izleri görülen Ana Tannça hey kelciği. Burdur'daki Hacı- Tunçtan 11.8 yükseklik ve 5 2 cm ge- lar neololitik dönem ana tannçalanna benziyor. nişliğindeki yapılmış olan bu Hitit ön- Savaşçı fıgüründe savaşçının kendisi tunçtan elindeki savaş baltası gümüşten. cesi döneme ait, yaklaşık tÖ 2100 yıl- lanna tarihlenen bu boğanın, bir simge, bir âlem olarak kullanıldığı biliniyor. Bır avuç içine rahatlıkla sığabilecek bu boğa heykelciğine galerinin koyduğu satış fiyatı 105 bin dolardır (yaklaşık 4.3 milyar lıra). Tek parça olarak tunçtan dökülmüş bu silindir gövdeli boğa heykelciği, ge- nellikle Alacahöyük'teki kazılarda orta- ya çıkıyor. Galeri, katalogunda Prof. Ekrem Akurgal'ın Hititler adlı kitabın- daki benzerlerine gönderme yapılıyor. Boğanın Anadolu'da iklim tannsı ile öz- deşleştiği ve boynuzu ile cinsel organ- lannın güç ve kudreti simgelediği belir- tiliyor. İki başh idol Mermerden yapılmış bu heykelciğin de Anadolu'dan geldiği katalogda açık- lanıyor. Erken tunç çağına. yaklaşık IÖ 3. binyılın sonuna tanhlenen bu idolün yüksekliği 11.8 ve eni ise 7.6 cm'dir. Galerinin bu esere öngördüğü değer 30 bin dolardır. (yaklaşık 1 2 milyar li- ra) Anadolu'da Kültepe'de bu tür idolle- rin bolca çıktığına dikkat çekilen kata- logda, bunlann ölu hedıyesı olarak me- zarlara gömüldüğü belirtıliyor. Bu idollerin ana tannçalan simgele- diği sanılıyor. Bu idolün bir benzeri 1983"te Avrupa Konseyı çerçevesinde tstanbul'da düzenlenen 'Anadolu Uy- garhklan' seîgisının afışine konu ol- muştu. Avukatlık firmasının galeriden ala- cağı yanıt ve Türkiye'den gelecek rapo- ra göre bu dört eser hakkında gerekJi gı- rişimin yapılacağı bildinliyor. Galerideki sergi 28 ocakta kapanıyor. Ortaçağda kürtaj kilise tarafından yasaklanmıştı Çocuğun sorumluluğu annede Çeviri Servisi - Yılbaşının ışıltılı süsle- meleri rafa kaldınldı. pahah oyuncaklar çoktan paramparça oldu. Ortaçağda ise İcoca bir aralık ayı çocuğa adanır ve kut- lamalar haçın suya atıldığı 6 ocak yortu- suna dek sürerdı. Ortaçağda çocuğun konumu, geçenler- de Paris Ulusal Kitaplığı'nda açılan bir serginin konusunu oluşturdu. Kıtaplık ar- şivinde yer alan resim ve çizimlenn yanı sıra, dış kaynaklı malzemenin de halka su- nulduğu sergi, yalnızca gençlere yönelik bir sergi olmakla kalmayıp bir özgünlük örneği sayılıyor. Sergi, o dönemin ev ve okul yaşantısı- na bir ışık tutmak ve tarihçi Philippe Ari- es'nin ortaçağda çocuklann birer "küçük adam" olduğu görüşünü çüriitmek ama- cını güdüyor. Sergideki belgeler Sergide yer alan belgeler arasında. pe- diatri kitaplan. ortaçağ azizlerinın yaşamı- nı anlatan kitaplar ve ortaçağın "Dr. Spock"u sayılan Barthelemy L'Angla- is'nin çok satan ansiklopedisi, çocuk ka- tillerinin kayıtlan ve kazılardan elde edi- •Çok yoksul çocuklann dışında tümünün bir sütninesi olurdu. Ailenin ekonomik durumuna göre, çocuğun bol ve çok çeşitli oyuncaklan vardı. Çocuğun emeklemesine izin verilmez, kısa sürede yürütülürdü. len oyuncaklar dikkati çekiyor. Ortaçağ yaşamımn birçok kişi için in- sanlıktan uzak, çirkin ve kısa olduğu ger- çeği bır yana, yaşamını sürdürebilen ço- cuklar için (o dönemde her üç çocuktan bir tanesi beş yaşına gelmeden yaşamını yiti- riyordu) yaşam elden geldiğince güzel ve mutlu idi. Kürtaj ve doğum kontrolünün kilise ta- rafından yasaklandığı ve çocuk öldürme- nin ağır bir biçimde cezalandınldığına ba- kılırsa, o dönemde çocuk, ıstenen bir şey- di. Daha sonra çocuk masumiyetin simge- si sayılarak kutsal bir nitelik kazandı ve azız resımlennin yanında yer aldı. Ortaçağda çocuklann yetiştirilmesine çok özen gösterildı. Kız-erkek aym tür giysilen gıyer, genellikle de masumıyeti temsil eden yeşil ve kızarruk ile kanama- ya karşı kırmızı renk yeğlenirdi. Çok yok- sul çocuklann dışında tümünün bir sütni- nesi olurdu. Ailenin ekonomik durumuna göre, ço- cuğun bol ve çok çeşitli oyuncaklan var- dı. Çocuğun emeklemesine izin venlmez, kısa sürede yürütülürdü. Çocuk. baba ta- rafından okşanıp sevilse de sorumluluğu 7 yaşına dek anneye aitti. Yedi yaşından sonra, baba, çocuk üzerinde daha etkin bir rol üstlenırdi. Okulda, balmumundan tab- letler üzerine yazarlar, ellerini tıpkı bır he- sap tahtası gibi kullanmayı bilirlerdi. Ki- lise yasalanna göre, kızlar 12, erkekler ise 14 yaşına gelince evlcnebilirlerdı. Ortaçağ tehlikelerle dolu bir dönemdi Veba, büyü, eşkıyalar, adam kaçırmalar... Ama her şeye karşın sevgi ve eğlence de bu dönemin kaçımlmaz birparçasıydı. Yi- ne de günümüzün şiddet içeren tüm vıdeo oyunlan bir araya gelse bile ortaçağın yarattığı ürpertiyi yaratmaktan yoksun- dur. Dünyadan Yaşlanmanm etkilerini azaltan hormon Çeviri Servisi - Yeni bir buluşa göre, bedenın ürettiği doğal bir hormon, yaşlanmayı geciktırilebıliyor. Fransa Ulusal Tıp Araştırma Enstıtüsü'nün çabalanyla bulunan hormonun; dende kınşıklık, kas gevşemesı, romatızma, kemık incelmesı, bellek yitımı gibi yaşlanma belirtilerine engel olduğu, kimi zaman da yaşamı uzatma yolunda etkili olduğu belirtıliyor Bedenımiz kısaca DHEA olarak bilinen dehydoepıandrosterone hormonunu yaklaşık yedi yaşında üretmeye başlıyor Yirmilı yaşlara gelindığınde ise üretilen hormon miktan giderek azalıyor ve 70 yaşında, en yüksek olduğu düzeyin yalnızca onda birine denk bir mıktara düşüyor. Araştırma, DHEA hormonu düzeyınin bıreyın genetık yapısına göre değıştığini, bu düzeyin de yaş ılerledikçe düştüğünü ortaya koyuyor. Kendilerine DHEA hormonu uygulanan ve yaşlan 30 ıla 70 arasında değişen deneklerden alınan sonucun son derece olumlu olduğu, ancak kesinleşmesi için üç dört yıl daha beklemek gerektiği bildinliyor. Lösemili gözeleri yok eden mantar buiundu Çeviri Servisi - tngiliz bilim adamlan, Malezya yakmlannda yetişen bir rür deniz mantannda kansere karşı olumlu etkisı olan bir kımyasal buldu. Dünyanın her bir yanından toplanan deniz mantarlannı incelemeye tabi tutan Portsmouth üniversitesi araştırmacılan, Malez>a mantannm bileşimınde bulunan maddenin lösemili gözeleri yok ettığıni belırtıyor. Çocuk, baba tarafından okşanıp sevilse de sorumluluğu 7 yaşına dek anneyeaitti. Yedi yaşından sonra, baba çocuk üze- rinde daha etkin bir rol iistienirdi. Buluşun, yeryüzünde yaşayan yaklaşık 1.5 milyon mantar türünün daha güçlü ilaçlann yapılması ve düşük yağh yenı besınlerin bulunması amacıyla incelenmesınden kaynaklandığı söyleniyor. Yeni ve daha sağlıklı besin arayışının bir parçası olarak bilim adamlan hiç bilinmeyen mantarlann saman, şeker pancan vb. bitkı atıklan üzennde yetiştirilmesi için yollar anyor. Eskimolann loırşun geçmez sığınaklan Çe\iri Servisi - Yapı malzemesi bedava. Işçıliği son derece kolay ve basit. Içi hemen hemen tam konforlu. Konforu tamamlamak için buzdolabı ve benzeri beyaz eşyaya da gerek yok. Biraz ısıtılacak olursa burada yaşamanın keyfine doyum olmaz. Gaz lambası, mum gibi aydınlatıcılarla yetinilebihyor, ama elektrik sağlanırsa çok daha iyi olur elbet. Hayır, hepsi bundan ibaret değıl. Bu yapılar çok da güvenli. Hem de en etkib silahlara karşı bile. Nitekim Isveç ordusunun 155 mılimlik topçu mermileri ve 120 milimlik havan mermileriyle giriştiği saldın, hedefi fazla etkilemedi. Bombalama sonrası hazırlanan raporlarda tahribatın asgan düzeyde olduğu behrtildi. Dahası da var Isveç silahlı kuvvetlerinin yaptırdığı incelemelere göre ilaç ve bunun dışındaki her türlü sağlık malzemeleriyle yiyecek stoklannın depolanıp saklanması için bunlardan daha ıyisi düşünülemez bile. Belki başka özellikler de sıralanabilır. Bu kadanyla yetinerek söz konusu ideal bannaklann, Eskimolann igloo adını verdiklen donmuş kardan yapılmış mağaralar olduğunu belırtelim. Hemen ardından da savaşta bunlann hedef olarak belirlenmesinin, hatta tespitınin son derece güç, hatta olanaksız olduğunu.