Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15 OCAK 1995 PAZAR 8 PAZAR KONUGU 'KiihiirBakaıhğıbi&sahmçknmvr' LEYLA TAVŞANOĞLU - Telifhaklanm korumak için 1951 ytiında çıkarümış bir Fikir ve Sanat EseHeri Yasası var. Buyasanın bazı maddelerinde birtakım değişiklikler yapdması öngörüldü. Bu gereksinim neden kaynaklandı? BAYDUR- Son haftalarda bizim karşımızdaki grup, açtığı kampanyaya ciddi olarak yoğunluk verdi. O grubun içinde yapimcılar var. Gizli olarak bazı televizyon şirketleri de olabilir. Telif hakkı vermek istemiyorlar. Size bir örnek vereyim. Türkiye'de Uluslararası Yazarlar ve Besteciler Cemiyetleri Konfederasyonu'nun (CISAC) toplantısi yapıldı. Curnhuriyet gazetesı dışında bunun haberi ne başka bir gazetede ne de televizyonlarda çıktı. CISAC toplantısı dört gün sürdü. Türkiye'de ilk kez böylesıne genis çaplı uluslararası bir telıf haklan toplantısı yapılıyordu. Hayret verici bir durumdu. Hiç kimse ilgilenmedi. - Peki, Küttür Bakanhğt Ugi gösterdi mi? BAYDUR-Hayır. Bakanlıktan tek bir kişi bile gelmedi. Sadece ben belki on kez Bakan'ı arayarak bilgi vermek istedim. Faks mesajı çekuı, dediler. Bunu da yaptım. Ama Kültür Bakanlığı'ndan bırakın bakanı, temsilci bıle gelmedi. - Bu kadar tarüşma neden patlak verdi? BAYDUR- Plak yapım şirketleri ılk kez adam gibi telif hakkı ödemek zorunda kaldılar. Oysa bunu yapmak istemıyorlar. Bu sonucun alınması yöntemi de komıktir. MESAM, Kültür Bakanlığı'nı dava ederek bu hakkı elde etti. Bir plak. bir kaset, bir kompakt disk basılırken bütün dünyada meslek birliklerinden izin almır. Bir plak basılırken o plak fabrikasına, meslek birliğinden izin verildiğine dair bir yazı gider. Aksi halde o plak basılmaz. Bizde ise yanlış bir uygulamayla bakanhk, şarkının yorumcusundan ya da şarkıyı söyleyenden ızın istiyor. Ömeğın ben Fatih Erkoç'la bir kaset yapıyorum. Bakanhk FaOh Erkoç'tan yorumcu olarak izin istiyor. Izni aldıktan sonra da kasete bandrol veriyor. Yaptfan hem komfc, hem de acı - Oysa bütün dünyadaki uygulamaya göre bestecilerden izin alımyor... BAYDUR- Evet. Yorumcular plak şirketleriyle sözleşmeyle bağlıdır. Aralannda bir anlaşmazlık çıkarsa plak şirketlenyle mahkemelık olurlar. Bunun bakanhkla da hıçbır ılgisi yoktur. Son uygulamaya göre izin MESAM'dan çıkıyor. Plak şirketleri bir yapımdan önce MESAM'dan izin alıyorlar. Daha sonra Kültür Bakanlığı bu izin çıkınca yapımcı şirketlere bandrol veriyor. Uygulamanın böyle olması gerekırken aksi yapılmak isteniyor. Burada Kültür Bakanlığı'nın buna sahip çıkması lazım. Yapılan hem komik, hem de acı. - Bugünlerde POPSAV'ın (Popüler Müzik Sanatçılan Vakfi) MESAM benzeri ikinci bir meslek birliği kurma çalışmalan içinde olduğu biliniyor. Bir meslek kuruluşu varken neden ikinci bir meslek kuruluşu kurma iktiyacı doğmus olabilir? BAYDUR- Ben POPSAV'ın bu işle neden bu kadar uğrastığını anlamıyorum. Çünkü POPSAV bestecilerin kuruluşu değil. Kimse bunu da anlamıyor. Evet, POPSAV'ın içinde bestecı de var. Ama hepsi değil. POPSAV telif haklanna neden bu kadar taktı, onu da anlamıyorum. Türkiye'de bir sistem kurulmuş; çalışmaya da başlamış. - MESAM içinde Galatasaray LJseB saymçokmu? BAYDUR- Epeyce var. Örneğin Tîmur Selçuk, Selmi Andak, Banş Mança Ama bunlar Galatasaraylı dıye aynı müzikal ve polıtik görüşe sahip değiller. Hepsinin görüşleri ayn. Hepımız teker teker Kültür Bakanı 'na yapılanın yanlış olduğunu anlatmaya çalıştık. Ama Fikri Sağjar kardeşimiz hiç birimizi dinlemedi. Gerçi tasan SUNUŞ: Kırkyıldanfazla birsüredir yürüriükte olan Fikir ve Sanat Eserleri Yasası 'nda değişiklikyapılıyor. Bu değişiklik eser sahiplerinin haklarını önemli ölçüde korumayı amaçlarken bu haklara sahip çıkacak meslek öYgütü sayısı konusunda hâlâ belirii bir çizgiye oturmuş değil. Müzik Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM) yöneticileri bu haklara sahip çıkacak tek bir meslek birliği kalmasında ısrarlı. Buna karşıhk Popüler Müzik Sanatçılan Vakfi (POPSAV) ikinci bir meslek örgütü kurma çalışması içinde. Çarşamba günü TBMMMilli Eğitim Komisyonu 'nda kabul edilen Fikir ve Sanat Eserleri Yasası ndaki bazı maddelerin değiştirilmesini öngören yasa tasarısı fikir ve sanat eserlerinin koruma süresini 50yıldan 70 yıla çıkanyor. Ayrıca bilgisayar programları ve veri tabanları dayasa kapsamına alınarak eser sahibinin haklan korunuyor. Komisyon dan geçen tasanya göreyasaya uymayanlara 3 aydan 3 yıla kadar hapis ve 300 milyom liradan, 600 milyon liraya kadar ağır para cezası verilecek Yasanın Meclis 'ten çıkanlması çalışmalan sürerken özellikle birdenfazla meslek örgütü kurulması ve sanatçılann haklanmn korunması konusunda MESAM Dünya Ülkeleri Temsilcisi Dağhan Baydur 'la konuştuk PORTRE/ DAĞHAN BAYDUR Istanbul dogumlu. Ilk. orta ve lise öğrenimini Galatasaray Lisesi 'ndeyaptı Istanbul tktisadi ve Tıcari tlimler Akademisi 'nde ekonomi öğnenimini tamamladı. Bütün öğrenim süresince de müzikle uğraştı Beş yaşındayken piyano dersleri alrnaya başladı. Ünıversıte öğrenimıni sürdürürken Hair müzikalinde rol aldı. Türhye nin ilk açılan diskotegi olan Klüp 33 'te birkaçyıl disc- jockey 7ikyaptı. Istanbul Radyosu için bazı müzikprogramları hazıriadı. Daha sonm reklam sektörüne geçtı. 1973-74yıüan arasında Manajans ta çalıştı 1978 de Türidye adına Eurovision ŞaHa yarışması 'na katılan Nilüfer ve Grup Nazar 'ın "Sevince " adlı şarhsının bestesiniyaptı. Uzunyıllar Ingiltere'demüzik çalışmalanm sürdurdü. Şımdi hem Ingilterv, hem de Türhye'de müzikle uğraşıyor. Aynı zamanda TüHtiye Müzik Eserleri Sahipleri Meslek Birliği 'nin (MESAM) dış dün\a temsilcılığiniyapıyor N\ ike ayakkabılan bir reklam filmi için Beatles grubunun "Revolution" adlı parçasım kullanmak istemişti. Önceden izin aldılar. Zaten Ingiltere'de önceden izin almadan bir parçayı kullanamazsınız. Kullanırsanız büyük tazminat ödemek zorunda kalırsınız. Nike ayakkabılan izin aldı ve bir dakikalık reklam filmi için plak şirketine 150 bin sterlin (yaklaşık 9 milyar lira) ödedi. 150 bin sterlin de besteci ve söz yazan hakkı olarak ödendi. Akıl almaz, değil mi? hâlâ kanunlaşmadı, ama bakanhk aynntılarla uğraşacağı yerde bızim görüslerimızı destekleseydı bugûn bu tartışmalann hepsı bitmişti. - Peki, yeni bakan Timurçin Savaş 'ın yaklaşımı nasıl? BAYDUR- Davet ettık, gelecek. Bunun altında ben yine bir sağ-sol kavgası sezıyorum. - Ama SHP'nin ve Kültür Bakanlığı 'nin MESAM'ın görüşlerine olan tavrı, sadece ANAP döneminde kurulmuş olmasından mı kaynaklanıyor sizce? Bunun îzahı bu kadar basit mi? BAYDUR-Tabii. Fikri Sağlarbunu bize böyle hiçbır zaman söylemedi. Ama düşünüyorum ve aklıma başka hiçbir neden gelmiyor. Bakın. Fikri Sağlar'm hazırladığı tasannın "Madde Gerekçderi" bölümünün Madde 7'yle ılgili gerekçesınde şöyle deniliyor: "5846 sayıb kanumın 42. maddesi tümüyie degiştirüerek yeniden kalente ahnmışar. Uygulamada meydana gelen sorunlâr ve haksızüklar dikkate ahnmış ve halen var olan meslek birliklerinin durumu yeniden incelenmiştir. Yapılan inceiemelerden sonra bu meslek birliklerinin ciddi bir meslek kuruluşu düzeyine getemediği, bazılannın normal genel kurul toplanülarını yapamadıklan, ama eski dönemlerde kurulan UişldJerle Kültür Bakanlığı kaynaklanyla beslendikleri, belirii siyasal kadrolar için birer merkez nheliğine dönüşrürüldükleri, tekeki yapıvla belirii politikaları kültür dünyasına empoze etmek istedikleri aıüaşılmış ve bu nedenle kesinlikie bir düzen değişikliğine gidilmesi gereği ortaya çıkmıştm" Bu o kadar yanlış ki... Bu görüşler bazı meslek birlıkleri için doğru olabilir, ama ben MESAM için konuşuyorum. MESAM'da muhafazakâr görüşlü bir arkadasımız olan Yddınm Gürses var. Onun yanında Banş Manço, Onno Tunç,Timur Selçuk var. Bu ınsanlann hepsı birbirinden farkh görüslere sahip Yönetim kurulu da öyle. Örneğin yönetim kurulunun bir üyesi Fuat Güner.. Orada bir sürü tartışma çıkıyor, ama sonunda bir karar veriliyor ve uygulanıyor. Bazı insanlann hatta bizim yönetim kurulu çahşmalanndan örnek almalan lazım diye düşünüyorum. MESAM'ın bütün derdı, kımın müzığı nerede çalınıyorsa onun hakkını ahp ona vermek... Zaten bir meslek kuruluşunun çalışması da öyle olmalı. Ama yineliyorum. Bugüne kadar Kültür Bakanhğı'ndan hıçbır destek göremedik. Sağlar sahip çıksayA... - Siz dediniz ki; "Fıkn Sağiar bakanlığı döneminde destek çıksaydı bu iş bitmişti." BAYDUR- Vallahi öyleydı. Biz de zaten ıçerden sahip çıkıyorduk. - Bu desteğin çıkmamasında yapımcılann bir rolü olamaz mı sizce? BAYDUR- Fikri Sağlar'ın öyle bir şey yapacağını hiç tahmin etmiyorum. Ben bunu sadece bir sağ-sol meselesi olarak görüyorum. Bu, çok sığ ve çağdışı bir tutum. Bunun çoktan, on yıl önce halledilmesi gerekiyordu. - Bunun sadece bir sağ-sol anlaşmazlığından kaynaklandığı fıkrini MESAM içinde başkalan da paylaşıyor mu? BAYDUR- Hayır, bu benım kışisel fikrim. Çünkü ortada başka bir sorun göremıyorum. Baktığınız zaman işlerin nasıl yürüdüğünü görüyorsunuz. - Fahir Atakoğlu 'nun 2000 Olimpiyatları için yaptığı bestenin Yeni Demokrasi Hareketi tarafından izinsiz benimsenmesi ve çalınmasını nasıl karşıladınız? BAYDUR- Bunun yapılmast çok ayıp. Ama bir sürü ınsan da neyin ne olduğunu bilmiyor. - Peki bu nasd öğretilir insanlara? BAYDUR- Bu işin içinde olan herkesın hiç üşenmeden devamlı konuşarak insanlara bu gerçekleri anlatmalan lazım. Pek çok kışide kötü niyet de yok. Bunlan, bılmediklennden yapıyorlar. insanlara anlattığınız zaman bir daha aynı saygısızlığı yapmıyorlar; kural buymuş diyerek telifhaklanm ödüyorlar. Bir Batı ülkesinde aynı şey olsa insanlar bestecıye inanılmaz rakamlar ödemek zorunda kalırlar. Yani milyarlarla ölçülemez. Size bir örnek vereyim: Nike ayakkabılan bir reklam filmi için Beatles grubunun "Revolution'' adlı parçasım kullanmak istemişti. Önceden ızın aldılar. Zaten Ingiltere'de önceden izin almadan bir parçayı kullanamazsınız. Kullanırsanız büyüİc tazminat ödemek zorunda kalırsınız. Nike ayakkabılan izin aldı ve bir dakikalık reklam filmi için plak şirketine 150 bin sterlin (yaklaşık 9 milyar lira) ödedi. 150 bin sterlin de bestecı ve söz yazan hakkı olarak ödendi. Toplam 300 bin sterlin (yaklaşık 18 milyar lira) etti. Akıl almaz. değil mi9 - Bu paralar hangi ölçülere göre belirleniyor? BAYDUR- Öyle bir ölçü yok. Plak yapım şirketinin takdırine bırakılıyor. - Türkiye'de kasetlerdeyüzde sekiz telif ücreti ödeniyor sanıyorum... BAYDLR-Evet Ama bestecı u Benim onayım olmadan hiç kimse o parçayı kullanamaz" diye bir şart koşarsa o zaman hiç kimse onu kulİanamaz. Besteci kullanımı serbest bırakmışsa kullanılabilir. Bu da bizde bilgisayarla zaten izleniyor. - Besteci izin vermediği zaman yaptırımı nedir? BAYDUR- Bılgısayarda bakılır. Bestecının ızni yoksa kullanılamaz. Ya da kaset bandrol alamaz. Burada başka bir çıkış yolu bulup şarkının adı yanlış venlerek kaset yapılabilır. Bu da fark edılirse yapımcınm yapımcıhk belgesı iptal edilir. Aslında şu anda yürürlükte olan kanun epeyce açığı kapatıyor. Ama Türkiye'de her konuda olduğu gıbı yasa çalışmıyor. - Ama galibayasanın açık noktalan da var. Fahir Atakoğlu 'nun başına gelenler bir örnek değil mi? BAYDUR- Hayır. Fahir ıstese onlann canına okur. Mahkemeye verır, hakkını alır. Ama bana "Benden özür dilediler. Bu bana yeter" dedi. Bence bunu >apanlann canlannı acıtmak lazım. Yoksa herkes özür dilerse muzisyenler yıne aç kalır Ama Fahir ışadamı değil, sanatçı. O yüzden de onun üzerine gıtmeyecek. - Türkiye'de telif ücretleri nasıl? Üst kurul yetkfsini kıiarnmyor BAYDUR- Kaset ve kompakt dıskte yüzde 8. Buna video üzerindekı müzik de dahil. Bu, toptan fiyat üzennden belirleniyor Öte yandan MESAM anlaşma yaptığı radyo ve televizyonlardan reklam gelıri üzerinden yüzde 4 alıyor. Bir de Radyo Televizyon Üst Kurulu'nun (RTÜK) bu konuda hâlâ belırgin bir karan yok. Bu yüzden telıf hakkı ödeyenlerle ödemeyenler arasında bir haksız rekabet doğuyor. Besteci paralannı ödemeyıp bunlan cebe atanlar hakkında davalar açıldı. Şu anda davalar sürüyor, ama RTÜK müdahale etmiyor. RTÜK müdahale etse ve dese ki; "Kardeşim >a parayı öde ya da ben senin sinyalini kapaayorum." Emın olun, ış o zaman bitecek. O zaman ya radyo ortadan kalkacak, ya da o radyo telıf hakkını ödemek zorunda kalacak. Nedendir bilinmez, Üst Kurul yetkisıni kullanmıyor. Kulağımıza geldiğı kadanyla Üst Kurul hâlâ TRT mantığıyla devlet katsayısının bilmem kaçta kaçı gibi hesaplar yapıyormuş. Nisan ayında Resmı Gazete'de yayımlanan RTÜK kuruluşuyla ilgili İcararda şöyle denivor "Radyo televizyon kuruluşlan yayınlannda ver verdikleri eserlere telif hakkı öderler. TeHf haklanyla ilgili esaslar meslek birliklerinin görüşü alınarak RTÜK'ce tespit edilir." Ama bakın, RTUK kurulalı kaç ay oldu? Daha bir kere bile MESAM'ı aramadılar, bir kere bile bıze gelmedıler. Biz onlan devamlı olarak anyoruz. Bize "Bir gün çay içmeye geliriz" dıyorlar. Bu insanlar her gün radyolann ve televızyonlann üst yönetıcileriyle birlikteler; Bestecilerin ve söz yazarlannın haklannı nasıl koruyacaklar? BİR IŞIK DAHA YANDI KARANLIKLARI ÇIKARMAK İÇİN AYDINLIĞA Aydın insan ONAT KUTLAR'ı Yitirmenin Acısını Yüreğimizde Taşıyoruz. BİR GRUP TAI ÇALIŞANI GORBON IŞIL SERAMİK A.Ş YÖNETİM KURULU'NDAN PAY SAHİPLERİNE DUYURU Sermayernizin 1.377.500.000.- TLdan 6.000.000.000.- TL'sına arttınlması nedeniyle ihraç edilen 4.622.500.000.- TL sermayeyi temsil eden 3. tertip hisse senetlerinin dağıtımı 17.01.1995 - 06.02.1995 tarihleri arasında 15 gün süre ile, 2 no'lu kupon kar- şılığı bedelsiz hisse senetleri, makbuz karşılığı bedelli hisse se- netleri aracı kurum Ekinciler Yatırım ve Menkul Değerler A.Ş.'nin aşağıda belirtilen adreslerinde, 07.02.1995 tarihinden sonra ise şirket merkezinde yapılacaktır. Pay sahiplerinin ellerindeki 2 no'lu kupon ve makbuzlannı ib- raz ederek 3. tertip hisse senetlerini almalannı rica ederiz. Ekinciler Yatınm ve Menkul Değerler A-Ş. Merkez: Yeni Sûlün Sokak No. 461. Levent/İSTANBUL. Şube: Halit Ziya Bulvan Halk Sigorta îş Merkezi No. 74 Pasaport/İZMİR. Şube: Gazi Paşa Bulvan Yılmaz Ap. 26/3 ADANA. Şirket Merkezi: Ecza Sokak Safter Han No. 6 Levent/İSTANBUL. b o g a z a t u t k u I u b i r b a r eoner olgun cengiz & yonca tolga & uluğ eelim emin igüe CABARET CİNE | H'Mİpın.ır "Mtk No _' AmaMrtkın Köy Hizmetleri kimlik kartımı kaybettim. Hükümsüzdür. SELtM ÇAVUŞOĞLU