Katalog

TürtLraanaGûveniyoruz. nmılBonk 21 Yuıy I Banktc > ğ> Cumhuriyet / • • • 71.ri.SVrt 25049 /10000 TL <KDV içinde) TüriLirası'naj f*^ YUNUS NADİ11924-1945) BASYAZARI NADİR NAOİ (1945-1991) CUMHÜRÎYET70YAŞINDA 1924. 1994! Bugön Cumhuriyet'in 70'- ind kuruluş yıldönümüdür. Bir gazete için 70 yıl, dünya ölçeğine göre de azımsanma- yacak bir sûredir. Gutenberg'cn baskf maki- nesiyle Ibrahim Muteferrika'- nın matbaası arasında 250 yd bulunmaktadır; Agâh Efendı'- nin Tercüman-ı AfavaJ'i Batı'- daki ilk gazeteden aşağı yu- kan iki yüzyıl sonra >ayı- mlanmtştır. Bu gecikme göz önünde tutulursa, Cumhu- riyet'in Tfirkiye'de başardığı gûç iş daha iyi anlaşılabilir. Ne var ki konuya yalnız bu açtdaji bakmak. bir eksiklik sayümalıdır. • Cumhuriyet 7 Mayıs 1924'- te tstanbul'da yayın yaşamına başladı. Demek ki ilk sayunız, Anikara'da Cumhuriyet'in ila- nmdan altı ay sonra çıktı; 3 Mart 1924> de halifeük kal- dınlmış, 'Öğretim Bırliği Ya- sası' çıkarünuştı. Gazetemiz yedinci ayını dol- durmadan Âtatürk'ün mu- haliflerini drgütleyen Terak- kiperver Cumhunyet Fırkasf siyasete katıldı; on ay geçme- den Doğuda Şeyh Saıt Isyanı başladı. Çiçeği bumunda bir devletti Törkiye Cumhuriyeti; devriro- lerin eli kulağındaydı. Cumhuriyet'in anlajnmt pe- Idştiren, bu taribsel zaman di- Hmklir, 'Aydmlanma Dev- rimi'ni yaşamaya hazırianah Törkiye'de gazetemizm işjevi beörlennıişti. • Aradan 70 yıl geçmiştir. Cumhuriyet, kuruhışıımm 70'inci yıldönümünü kutlar- ken, ne yazık ki muthıhık se- vincini yeterince içine smdire- ıniyor. Çnnkü ilk saymnzm çıktiğı günden 70 yıl sonra bugün, be- lirsizlikler Tûrkiye Cumhuri- yeti'ni tehdit etmektedir. Şeri- atçılann yükselişi, yobazlık yaygaralan. dogu illerindeki terör, 'öğretim Birliği Dev- rimi'nin yıkıbnası hepimizi kaygılandıran sorunlardır. Gönül isterdi ki Cumhuri- yet, kurulusundan 70 yıl sonra bu sorunlan çoktan aşmış bir Türkiye'de yayın vaşamını sürdürsün... Ne yazık ki böyle bir ortam- danuzağız. • ' 1923 Devrimi', evrensel bo- yutlara sahip bir biiyük dö- nüşümdûr. Ancak 'ortaçağ'ı yotan 'aydınlanma' febefesi- nin ışığırîda, Türkiye'yi, cağ- daşlaştırma.va yönelik yeni bir dözene oturtan devrimin elbet- te karşıtJan vardı. Bugün de vardır. Fransız Devrimi 1789'da patladı; ülke yıllarca çalka- landı; 1814'te krallık yeniden ûBcenin başma bela oldu; 19'- UBCU yüzyıl boyunca Fransa'- dı sürgit bunaİtmlar yaşandı; tcplum, cumhuriyet, kraÜık ve inparatorluk arasında geldi gitti; ama. sonuçta çağdaş uy- gtrlığın değerleri ağır basü. Batı'da karanlığı yırtmak ve anlınlığa kavuşmak kolay ol- namış, büyük ve kanlı uğraş- lar verilmiştir; Türkiye'de 'H23 Devrimrnin gül suyuyla yıpıldığı söylenemez. Bugün vardığımız noktada, tırihin çöplüğüne gömüldüğû- nisandığunız umacılann hort- lması, kimseyi karamsarlığa sirüklememeKdir. • Cumhuriyet 7 Mayıs 1924'- n ne kadar kararlıysa, 7 Nayıs 1994'te o kadar karar- Ur. Bugünkü işlevimiz, tarihsel büncin ve bilimin aydınlıgmda sndamlaşıyor. 7Ö'inci ku- rdbş yddönümümözde bu ger- çğin altmı bir kez daha çizer- kn, ülkemizin aydınlık güçle- na bu köşeden selamlıyoruz. Cumhuriyet GAZETEMİZİ BUGÜNLERE GETİREN OKURLARIMIZA TEŞEKKÜR EDERİZ Güreş'in görev süresinin uzatılması tartışması E>emirel ile Çiller'i karşı karşıya getirdi ZirvedeyetMkavgası;îster seçimle ister tayinle göreve gelinsin, yetki bana ait. Çlller'den Demlrel'e: Yetki siyasi otoriteye ait. Komuta heyetinin bugünkü şekli yararhdır. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Genelkurmay Başkanı Orgeneral Do- ğan Güreş'in görev süresinin uzatı- Imasma ilişkın tartışmalar. Cumhur- başkanı Süleyman Demirel ıle Başba- kan Tansu Çiller'i karşı karşıya getınr- ken, peş peşe yapılan sert açıklamalar, devleün tepesindeki "yetki kavgası"nj doruğaçıkardı. Çiller, Güreşın görev süresinin uzatılması konusunda "Be- nim mutabakatnn ounadan kimse böyle bir şey yapamaz" diyen Demirel'e. "Yetki tamamıyla siyasi otoriteye ait- tir" yanıtını verdi. Genelkurmay Baş- kam'nın atanması ve görev süresı ko- nusunda günün son açıklamasını ya- pan Demirel ıse Çıllefe karşı tavnnı. "Hükümetin teklifini kabul edip etme- me yetkisi Cumhurfoaşkanı'na aittir" sözlenyle ortaya koydu Cumhurbaş- kanı. "görev süresi dolduktan sonra'" Genelkurmay Başkanlığı'ndan aynla- cağını. kendisıne sitem ederek açıkla- yan Güreş'e de, "İster seçimle, ister 'tayinle' göreve gelinsin, berkesin görev ve yetkileri Anayasa ve kanunlaıia be- lirlenmiştir" anımsatmasını yaptı. Genelkurmay Başkanı'nın görev süresı ve atanması konusunda dün ilk açıklamayı saat 15.00'te Başbakan Çiller yaptı. Çiller, Cumhurbaşkanı Demırel'in "TSK'da herkesin vedeği vardır'' dıyerek Gureş'ın görev süresi- nin uzatılmasına olumlu bakmadığını bıldırmesıne karşın, ülke çıkarlannı gözönünde bulundurarak. Genelkur- may Başkanı'nın yanı sıra "TSK'ıun komuta heyetini bugünkü şekliyle ay- nen göreve devam ettirmeye karar vere- bilecekierini" vurguladı. Çiller, yetki konusunda, "Bu konudaki yetki ta- mamıyla siyasi otoriteye aittir. Hüku- met Başkanı olarak benim bu hususta alternatif dü/enlemeler üzerinde düşün- mem ve bunları yakm mesai arkadaş- lanmla tartışmaindan daha doğal bir şey olama/" goruşunü dıle getirdi. Basına aynen yansıyan konuşması- nda, Dcvlet Bakanlan Necmertin Cev- heri ıle Bekir Sami Dace'ye. "Çalışma şimdilik üçümüzün arasmda kabm" MArkasıSa.6,Sü.4'te GENELKURMAY BAŞKANI, DEMİRELT KIZDI Güreş: Aynlıyorum • Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş, görev süresinin dolduğunu ve aynlacağını belirtti, günü geldiğinde teslinı alacak komutana nöbeti devredeceğini söyledi. Durumuna ilişkin açıklama yapan Çiller'e teşekkür eden Güreş, Demirerin, TSK'da her görevi ifa edenin yedeği vardır' açıklamasma, 'Tabii ki bu, sivil görevler için de geçerlidir' yanıtını verdi. • 6. Sayfada GONDEM IMUSTAFA BALBAY Gûreş Amaç mı, Araç mı? • Güreş'in görev süresinin uzatılması bir atama olayını aştı ve Demirel ile Çiller arasında yetki tartışmasına neden oldu. Dün art arda yapılan açıklamalarda Demirel, 'İcranın başı ve başkomutan benim'; Çiller, 'İcra tamamen siyasi otoriteye aittir'; Güreş, 'Aynlıyorum. TSK'yı tartışma dışı bırakın, polemiğinizi kendi aranızda yapın' mesajını verdi. M6. Sayfada Bankaalarasoruşturmaaçıldı ı ı ı ı I I 1 I • Şişli Cumhuriyet Savcılığı, Marmarabank, TYT ve Impexbank ile Türkinvest yetkilileri hakkmda soruşturma başlattı. • Şişli Cumhuriyet Savcıhğı, banka ve borsa aracı kurumu müşterilerinin şikayetleri üzerine başlattığı soruşturmada, bu kurumlann yetkilileri hakkında "hizmet nedeniyle emniyeti suiistimal" ve "Sermaye Piyasası Kanunu" hükümlerinin ihlal edilip edilmediğini inceleniyor. •> • Anadolu Ajansf nın haberine göre, açılan soruşturma çerçevesinde bu kurumlann yetkililerinin ifadeleri alınacak. ÖzerÇîller: Aracılıkyaptım • Başbakan Tansu Çiller'in eşi özer Uçuran Çiller dün yaptığı açıklamada 'Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdürü Özal Baysal'a, Devlet Bakanı Aykon Doğan ve Finansbank'la görüşmesini söyledim' dedi. • 6. Sayfada • Işdünyasinın tepkisi sürüyor • İTO Başkanı Atalay Şahinoğlu, Çiller'in işadamlannı "hıyanet vedalalet" içinde olmakla suçlayan sözlerine sert tepki gösterdi. Şahinoğlu, vatan hainlerin olarak nitelediği kişilerin var güçleri ile ülkede üretim yapma çabası içinde olduğunu, yaratılan ekonomik kriziden çıkış için yollararadıklannı söyledi. • Atalay Şahinoğlu, Tansu Çiller'in vatan hainleri olarak gösterdiği kişileri mahkemeye vermesi gerektiğini belırterek, bunu yapmadıgı taktirde ülkede terör havası yarattığı için kendisirrin mahkemeye çıkması gerektiğini açıkladı. m 9. Sayfada Nobeladayı Türkgenci • "Öyle Bir Masaj" kitabıyla Nobel Banş Ödülü'ne aday gösterilen 1978 doğumlu Kıvılam Tezin "însanlan şu ya da bu milletten olduklan için değil. insan olduklan için sevmeliyiz; çünkü biz her şeyden önce Dünyalıyız" diyor. MUHARREM AYDIN Krvıkım Tezin'in gözleri tşıl tşıl umut dolu. Yazdıklannı başka insanlaria da paylaşmaktan çok hoşlajııyor. "Her ülkenin, bağımsızlığinı nasıl ka- zandığını, gelecek kuşaklara aktarmak amaci) la v azılmış çeşitli kitaplar okudum. ör- neğin, "Kudüs and Kudüs" ve "Kutsal Isyan* gibi... Ovsa, Kurtuluş Savaşımızı tüm yalınlığıyla anlatan bir kitaba rastlamadım bu- güne kadar. Çünkü tarih kitaplan hep aynı monotonlukla yazılmış. Gerçeği tümüyle yan- sıtmıyOT bana göre. İşte ben de bu yüzden. ikin- ci kitabunda Kurtuluş Savaşı'nı yazacağım." Bu sözlcr. yaşamının büyük bir bölümünü edebiyata adamış bir yazara ya da bir tanhçi- ye değıl; 16 yaşında bir öğrencıye, Krtdcmı Tezin'e ait... Peki Kıvılam Tezin kim? Anlatalım: I978'de İstanbul'da doğan Kıvılam Tezin, halen Kartal'daki Özel Ahmet Şimşek Koleji 2. sınıf öğrenası. Anne ve babası öğretmen olan Kıvılam'ın ilk yazısı, henüz 11 yaşın- mArkasıSa.6,Sü.6'da Yemmf dekuzey-güneysavaşitırmaniyor • Yemen parlamentosu, yeni Devlet Başkanı Yardıması Ali Salim el Baid'in de aralannda bulunduğu eski güneyli îiderlerin meclisten ihraçedilmelerine ve bundan sonraki faaliyetlerinin ise yasadışı ilan edilmesine karar verdi. • Ülkede güneyli ve kuzeyli askerler arasmdaki çatışmalar şiddetlenince yabancılar Yemen'i terk etmeye başladılar. Aden Iimanını Fransızlann tahliyesi sırasında bombalayan bir savaş uçağı güneyliler tarafından düşürüldü. • Arap BirliğTne üye ülkeler Arap yanmadasının en yoksul ülkesi Yemen'de önceki gün patlak veren iç savaşı görüşmek ve sona erdirmenin yollannı tartışmak amaayla bugün Kahire'de bir araya geliyorlar. • 10. Sayfada • DENİZ GEZMİŞ, HÜSEYÎN İNAN, YUSUF ASLAN ANILDI • 4. Sayfada 70.yılözeleki Cur m &**' -• • ^^M ı ;> 1 . I J ^ 3 CMMfB ^ B »mlrtınıu, '§§^ B ttUtntaap H I^m Türkiye Cumhuriyeti ile yaşıt Cumhuriyet gazetesinin öyküsü 70. yıl özel ekinde. Bugün Cumhuriyet'le... tşçilerinsağlığıgüvenceye alıns Cumhuriyet'ten okurlara 5 Nisan Kararlan'yla başlayan ve donığuna ulaşan ekonomik bunalım, basın sektörünü de olumsuz yönde etkiledi. Sadece satışa dayalı ve okurlarının özverisıyle yaşamını sürdüren Cum- hunyet de bunalımdan payını aldı. Yüzde yüzü aşan kağıt, mürekkep, akaryakıt, film zamlarıyla birlıkte diğer girdiler de gazetenizi etkiledi. 8 bin lira olan Cumhuriyet'in fiyatını 2 bin lira artırmak zorunda kaldık. Ancak yalnızca nlsan ayında enflasyon yüzde 30'u aşınca yeni önfem- ler almak kaçınılmazlaştj; doların 34 bin lirayı aştığı günümüzde BUGÜN BİLİMTEKNÎK YARIN PAZAR DERGÎ daha pek çok kısıntı yapma zo- runluluğu doğdu; Pazar Dergi, Bi- lım Teknik ve Ki- tap dergilerinde ıçeriğı değıştir- meden sayfa azalttık. Bugûn- den başlayarak Cumhunyet-2'yi geçıci bir süre için yayından kaldı- rma karan verdik. Kültür ve televiz- yon sayfalanmıza dokunmadan on- lan ana gazetenin içine aldık. Cum- huriyet-2'n\n nrte- liğini arka say- famızda korumayı düşündük. Bu ekonomik bunalımı okur- lanmızla birlikte aşacağımıza inanıyoruz. Gönlümüz, e\- bırliğiyie bunalımı aştıktan sonra, ef- bette Cumhuri- yet) daha da zen- ginleştirme amacına dönük- tür. Saygı ve sevgi- lerimizle. Sayfaların yeni durumu 3,4,5 Haberlerve Pofltflca, 8,9 Para Dönym ¥• Ekonomi, 10,11 Dt? Haberler, 12 Dlrl Yantar, 13 Çtzerter, dönuşümlü olarak Vaziyetve Anfcara Havası, 14,15 Küttür Sanat, 16,17TVRadyo, 18,19Spor