Katalog

19 MAYIS1994 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Etibank tesis kapatü • BURSA (AA) - Etıbank, Bursa'nın Harmancık ılçesınde kurulu Kuzeybatı Krom Ocağı ıle İşietme Tesıslen'nı kapattı İşletmedeçalışan ışçılenn tamamı Emet Kolomanıt Işletmesı'ne nakledıldı Türk-İş'e bağlı Maden-lş Sendıkası Bursa Şube Başkaru İbrahim Ayaz, dunya krom pıyasalannda fıyatlann duşmesı ve eskı Doğu Bloku ülkelen ıle Arnavutluk"un pıyasalara ucuz krom surmesı sonucu, ışletmerun karlılık oranının kalmadığını soyledı Ayaz. Etıbank'ın kapattığı krom ışletmesını özel sektore kıralayacağını. bu doğrultuda ılanla ışletmea aradığına da dıkkat çekerek, "îşletmeyı kıralama yoluyla ışletecek ozel kuruluş bulunmazsa satılmasına karar venlecek" dedı Demipel fabrikası • ANKARA(AA)- Aşkabat'ta yapımı tamamlanan 'Süleyman Demırel Tejen Tekstıl Fabnkası", Turkmerustan Cumhurbaşkanı Saparmurad Nıyazov tarafından dun düzenlenen bırtorenleaçıldı Lınkwa> Investment Ltd Turkfırması tarafından yapımı tamamlanan Tekstıl Fabnkası 5000 ton-yıl ıplık ışleme kapasıtesıne sahıp Emlakbank'tan duyurusu • İSTANBUL(AA)- özelleştınlecek kamu bankalan arasında adı geçen T Emlak Bankası, ıştıraklennden sonra ıhtıyaç fazlası konut ve sosyal tesıslennden bazılannı da satışaçıkardı Gazete ılanlanyla yapılan duyunıda, ıhüyaç fazlası ya da aldcaklanndan dolayı elde edılıp Bankalar Kanunu gereğı zorunlu olarak satışı ongorulen gaynmenkullenn muhammen bedehnın 62 mıl> ar 210 mılyon lıra olduğu bıldınldı Fıyatlan 700 mıl> on hra ıle 1 mılyar 950mılyon hra arasında değışen21 daıreden 19u Atakoy'de. 2'sı Kadıkoy 'de bulunuyor Levent'tekı vıllanın muhammen değen ıse 13mıl>arlıra T Emlak Bankası, Balıkesır'ın Erdek ılçesındekı 27 odalı, 82 yatak kapasıteb sosyal tesısını 9 mılyar hra, İçel Erdemh'dekı 3 katü ve 30 odah sosyal tesıs ıle 4 kath 12 daırelı lojman bınasından oluşan kompleksını ıse 5 mılar 10 mılyon hra muhammen bedelle satışa sundu Saüşlar, 10 hazıran tanhınde ılgıh banka şubelenndeacık arttırma yontemıyle gerçekleştırılecek Türkfcenfin eylemi • İZMİR (AA) - SHP İzmır İl Başkanı Hılmı Değırmenıc, Turkıye Kent Kooperatıflen Merkez BırhğYnın (Turkkent), ınşaat malzeme fiyatlan duşunceye kadar kooperatıfınşaatlannı durdurma karannı destekledıklennı açıkladı Değırmencı. yaptığı açıklamada. Turkkent tarafından oluşturulan orgutlu tepkırun.dığertum örgutlere ornek olması gerektığmı soyledı ı Değırmencı. şu gorüşlen savundu "Turkıyemızde pek çok malın tekel konumundakı kartellerce yonlendınldığı duşunulurse. bu sunıfiyatartışlanyla halktan haksızca elde edılen kazancın boyutunu anlamak mumkun olacaktır SHP'nın hükumet ortakhğmı sürdurmesıne neden olan demokraükleşme pakeünın ıçınde anü-kartel yasasının çıkanlması da bulunmaktadır " Özfatura.BİT'len halka açıyor •İZMJR(ANKA)-İzmır Buyukşehır Beledıye Başkaru Burhan Özfatura, başta TANSAŞohnakuzere beledıyenın tnrçok şırkeunı mah yapılannı gûçlendırdıkten sonra halka açmayı ve satmayı planhyor Beledıyenın sayılan 22'yı bulan şırketınde personel fazlalığını 'yıkım' olarak gören Beledıye Başkanı Burhan Özfatura, oncehkle şırketlerdekı personel sayısını azaltmayı planhyor Bu amaçla TANSAŞ'tan 1994 yıh başından bu yana ışe ahnan 500'ün uzennde ışçırun ışıne son venhrken, ÎZULAŞ'tada260 dolaymda şoför ve hareket memuruna ışten el çektmldı îş dünyası: Bunabm, KOİ'nin yeni bir strateji saptamasını zorunlu kılıyor KITleriıı satışmdatrenkaçtı • Yaşanmakta olan ekonomık bunalım, ışadamlanmn yatınm ıçin fon ayırmalannı tümden ortadan kaldınrken bunalımın gıderek dıbe vurmaya başlaması, daha once yurtdışından özelleştırme ıçın beklenen fonlann da Türkıy e'ye gelmesını zorlaştırdı. YAKUP BİLGE Yaşanan ekonomık knz. hu- kümetın özelleştırme konusun- da behrledığı hedeflen tuttur- masını olanaksız duruma getır- dı Bunahm, bır yandan ışadam- lanmn yatınm ıçın fon ayırma- lannı tumden ortadan kaldın- rken bır yandan da daha once yurtdışından ozelleştırme ıçın gelebılecek fonlann Turkıye'ye gelmesını zorlaştırdı Özelleştırmenın bu koşullar- da yapılması durumunda. he- deflenen gehnn çok altında bır KOİ Başkanı Yaramancı Kriz, fiyatlan düşürecek Kamu OrtakJığı İdaresı (KOİ) Başkanı Tezcan Yaramancı, ekonomının çok bunahmh bır dönemdengeçtığjm behrterek daha once özeüeşürme konusundabehrtedıklen hedeflere ulaşmakta zorlanacaklannı kabul ettı Yaramana, Cumhunyet'ın sorulannı yamtlarken, ozelleştırmedeyenı strateji behrlerken, ekonomınin geçırdıği zordönemı dıkkatealmak zorunda olacaklannı behrttı ve "özefleştiritecek KİTfiyatlarmdadöşüş olabileceğini" ıma etü Yaramancı.ekonomık konjonktürun olumhıya donuşmesı durumunda, ellennde bu konudahaarbır plamn olması ıçın özelleştırme konusundakı çalışmalan ara sermeden sürdureceklennı soyledı Temmuzayından sonra onemh Kf Ffen satışa çıkaracaklanm açıklayan Yaramana, "ekonomik krizin > ılın son çeyreğinde aşılacağını ve özeİleştirme konusunda üerieme kaydedecekierine manrftğını" söyledı Yaramancı, özelleştırme konusundadış kaynakh fon bulmak ıçın de bır çaba harcadıklanna dıkkat çekerek Dünya Bankasf ndan aldıklan 100 nulyon dolarlık kredıyı özeHeştırmedekı danışmanhk hızmetınde kulianacaklanru, bunun dışmda da henuz bır kredı alamadıklannı açıkladı. gehr elde edılecek Bugunku bunalım donemınde özelleştır- menın >apılabılmesı ıçın KOİ - run yenı bır strateji gelıştırmesı de gerekecek KOİ. bugune kadar ozelleştı- remedığı tesıslen bugunku ko- şullarda ozelleştınrse 1994-95 yıllan ıçın hedefledığı 20 mılvar dolann çok altında bır gelırle vetınmek zorunda kalacak SEK"ın Istanbul tesıslenne 7 ay once 720 mılvar lıra değer bıçıhrken bugun en yuksek tek- hfi 520 mıl>ar lıra ıle Koç Hol- dıng verdı Iş dünyası, özelleştırmenın butçe açıklannın azaltılması ve ekonomının venmlıhğı açısın- dan mutlaka yapılması gerektı- ğını. ancak ekonomının buna- lımda olduğu bırdonemde KİT satışlannın da kolay olmayaca- ğını behrttı TISK Bajkanı Refik Baydur, özelleştırmenın ı>ı anlatılmadı- ğı ıçın geç kahndığını behrterek "Bundan dolayı da ne işci, me- mur. esnaf ne de çıkarları bozu- lacağı için KİT vönetkileri ile bakanlar istemektedir" dedı Turkıye'nın ıç pazannda ya- şadığı durgunluk ıle pahah kre- dılenn ışadamlannı yatınm ya- pamaz duruma soktuğunu be- İırten Baydur, ıç pazardakı zor- luklann dış sermayenın Turkı- ye'yı cazıp durumdan çı- kardığına dıkkat çekü Bedeli Hazine'je Alarko Holdıng Başkanı İs- hak Alaton, ozelleştırmenın 2-3 vıl gecıkmesının bedeli olarak Hazıne'nın 10-30 mılyar dolar arasında zarara uğradığını soy- ledı KOİ'nın ıç pıyasadan çok, dış pıyasaya yonelık yenı bır stratcjı gelıştırmesı gerektığını v urgulav an Alaton. ışadamlan- mn KOİ ye daha once teklıf et- tıklen fiyatlan veremeyecekle- nnı açıkladı KOÎ, Kamu Ortaklığı Fonu ve Özelleştirme Fonu olarak ikiye bölündü ÖzelleştirmeidaresikurulduANKARA (ANKA) - Hükumet TBMM den çıkardığı "Yetki Yasası"na dayanarak ozelleşürmeyı sıl baştan du- zenhyor Kamu Ortaklığı İdaresi Baş- kanlığı, Özelleştırme idaresi Baş- kanhğVna donüşturuluyor. Kamu Or- taklığı Fonu, Hazıne ve Dış Tıcaret Musteşarlığı'na devredıhyor özelleştır- me gehrlennın toplanacağı özelleştırme ıle ılgıh sorunlann uluslararası hakem- hk de dahıl tahkım yollanna başvurula- rak çozumlenmesı İcabul edıh>or Özelleştırme uygulamalannı hı- zlandırmaya ve kapsamını geruşletmeye yonehk kanun hukmunde kararname- ler hazırlandı Karamamelerle. tasar- ruflann teşvıkı ve kamu yatınmlannın ruzlandırılması ıle KİTlenn ozelleştınl- mesıne ıhşkın yasalarda değışıkhkler yapılıyor Çeşıtlı altyapı tesıslennın yapımına fınansman sağlayan Kamu Ortaklığı İdaresi, KamuOrtakhğı Fonu ve Özelleştırme Fonu adlanyla ıkıve aynlıyor Kamu Ortaklığı Fonu'nun özelleştırme ve özelleştınlecek kuruluş- lardan aldığı temettulerle ılgıh gelırlen Özelleştırme Fonu"na bırakıhvor Özelleştirme fonu Kamu Ortaklığı Fonu"nun vonetımı HDTM ye venhrken Kamu Ortaklığı idaresi projelen ıçensınde yer alan ya da Kamu Ortaklığı Fonu'ndan fınansman sağlanan altvapı projelen ıse ılgıh kuru- luşlann projelen arasına ahnıyor KOİ Başkanhğı. kararnameyle sade- ce özelleştırme ışlenyle ılgılenmek uzere Ozelteştırme İdaresi Başkanhğı adı altı- nda yenıden orgütlenıyor Özelleştırme Fonu'nun vonetımı de bu başkanlığa venhyor Kararnameyle. Başbakan ve Ba^ba- kan'ın behrleyeceğı uç bakan ıle özel- leştırme İdaresi Başkanı'ndan oluşan bır Özelleştırme Yüksek Kurulu kuru- luyor Genış yetkılerle donatılan O/el- leştırme Yüksek Kurulu. kuruluşlann ozelleştınne programına alınmasma ıhşkın kararlan verecek Özelleştınlecek kuruluşlann kuçultulmesı. faahyetlen- nın surelı ya da suresız olarak durdurul- ması kısmen ya da tamamen kapatı- lması ve tasfiye edılmesıy le ılgıh karar- lan alma yetkısı de venlen O\ K. Ozel- leştınne İdaresi Başkanhğı nın uygula- malannda son sozu sovlevecek SEK'te komploiddiası -VNKARA (ANKA) - SEK'ın tümunu almak uze- re Hak-Iş"e bağlı Oz Gıda 1$ Sendıkası'nın önculu- ğunde oluşturulan SEK Ortak Gınşım Komıtesı, komıtenın SEK'e holdınglerden daha duşuk teklıf verdığıne ıhşkın haberlen "ûretkrikr *e çalışanlar ale\hine kamuovunu şartlaa- dıncı komplo" olarak değerlendırdı SEK Ortak Gınşım Komıtesı tarafı- ndan yapılan dı,ıklamadd. ıhaleye katı- lan kuruluşlar ıçensınde sadece komıte- nın SEK ın ısım hdkkıyla bırhkte tumu- ne tahp olduğu hatırlatılarak "Jstanbul ve İzmir fabrikaları kurumdan ko- panldığında sektorde grup tekelı oluştu- rulmıtş. dığer 30 fabrika ıse arsa, otel gıbi uretım dışı sektorlerde rantıje olarak kul- lanılmava itılmiş olacaktır"' denıldi. IMF ile 1980'de imzalanan son stand-by anlaşması da acı reçeteyi zorunlu kılıyordu Biz bu filıııi 14 yû önce görmüştük NURSL^s EREL ANKARA -Bır İngılız ve bır Japon ban- kasının Turkıye dekı partnerlenne 1995 yıbnda "veni kredi limiri tanımavacaklarT yolunda bıldınmde bulunduklan oğrenıl- dı Uluslararası Para Fonu (IMF) ıfe ım- zalanacak stand-by anlaşmasının bır an once yururluğe gırmesının, bu ortamda "acili>etkazaııdıiı"kaydedıhyor Ulusla- rarası Para Fonu (IMF) ıle ımzalanacak Stand-by anlaşması, Turkıye'vı taze para kaynağına kavuştururken planladığı ekonomık önlemlen "taviz >ermeden uy- gulaması"nı da sağlayacak Anlaşma met- nınde taahhut edeceğı uygulamalann dışına çıkması durumunda IMF'nınTür- kıye've "kaynak kullandırmayacağı" be- hrtıhyor IMFnın, Turkıye'nın 1980 de ımzaladığı stand-by anlaşmasına "Törk hukumetının alacağı veni onlemler ıçın fona danışacağu fonun ıstediği her an Turkıje'de ınceletnelerde bu- lunabileceğı" hukmu koyduğuna ışaret edıhyor Turkıve'nın IMFıleensonırnza- ladıâ 18 Temmuz 1980 tanhh stand-by anlaşması bugünlerde ekonomı kurmay- lan tarafından "en çok okıman' 1 metm du- rumunda Kurmavldr 3 sayfadan oluşan metnı ıncelerken 14 yıl sonra aynı noktd- ya donulmuş olmasını da "tarihin tekemır edişi"ne bağlıyorlar Anlaşma metnının gınş paragrafındd "Turk Maüve Bakam'nın 2 Temmuz 1980 tarihlı nıyet mektubuna ve IMF ile Turk hükumetinin bır stand-by anlaşması imza- lama isteğine" değınılerek, IMFnın Tur- kıye've 1 yılda aktdratdgı I mılydr 250 mılyon SDR'hk (Yaklaşlk I mılyar 400 mılyon dolar) çekme haklannın hangı ko- şullarda "kuUandınlmayacağı" sı- ralanıyor Anlaşmaya gore. Turkıye nın uymak zorunda olduğu koşullar şunlar "Merkez Bankası'nın net iç variıklar konusunda ya da Merkez Bankası tarafından kamuva açtlacak kre- dileno tırtan uzennde belırlenmtş limıtlenn dışına çıkılmaması. Anlaşmanın ilk yılı sü- resince banka rezenien ve efektıf likidite U7enndekı sınırlamalara uyulması. Hukü- meün garantılı dış borclanma ıle kamu ke- simınin borçlanması uzenndeki sınıria- nıanın aşılmaması. Kur u/ennde anlaşüan uvgulamanın bozulmaması. Transferlerle ılgilı bır kısıtlama>a gıdılmemest.}abancı devletlerle varılmış bulunan dış borç odeme anlaşmalarımn takvımıne uvubnası. ıthala- ta yeni kısıtlamalar getırılmemesı." Anla^mdnın son bolumundeıse Turkı- ve nın IMF ıle sureklı "\akın ışbirliği için- de bulunacağı" fon yonetımının ıstedıgı her an Turkıye ekonomısını ıncelemeye dlabılecegı hukumlenne yer venhyor Matthöfer'in mektubu Ekonomık çevreler o gunienn Alman Mahye Bakanı Hans Matthöferın 27 Mayıs 1980 tanhınde IMF dırektoru Jac- ques de Larosiere'ye gonderdığı mektubu dnımsatardk "Almam a'nın onculuğunde gerçekkşen dış borç erteleme operasvonu Tıirkıvc'vi o yü en çok ferahlatan gelışme idi, ancak hükümetin 12 Evlul ile duşii- rubnesinhı önüne geçikmemıştı 1 " dıvorlar Avnı çe\ reler "IMF ıle srand-bv anlaş- ması vapıbnası uğruna şımdı alınan ve alı- nacak olan kemer sıkma önlemlen, ozeüik- le yaz aylarında etkısını gosterecek ve va- şanacak sosval bunalım, suasi ortamı da etkileyecektir" şcklınde konuşuv orlar ATO BAŞKANI ÇAVTJŞOĞLU: Eylüll994'te deniz bitebilir ANKARA (Cumhurivet Büro- su) - Hukumetın 5 Nısan"da açı- kladığı ekonomık kararlar çalı- şan keMmlenn yanı sıra, sanayı uretımı ıçın de tehhke ışaretlen vermeye başladı Ankara Tıcaret Odası (ATO) Başkanı Ahntet Ça- vuşoğlu. hazıran ayı sonunda bankalara ödenecek kredı faızle- nnm buyuk sıkıntı varatacağını behrterek. "Alım-satım, doviz- kur dengeieri böyle devam ettiği sürece, hukümetimizin de dış borçlan odemede /orlanması ha- tinde, F.ylül 1994 donemi sonunda deniz bitecektir" uyansını yaptı ATO'nun mayıs ayı ekonomık rapo- runu açıklayan Ça- vuşoğlu, ekonomık bunalımın, sıyaa otontenın koklü ön- lemlen zamanında almamasından do- layı artığını behrte- rek, kronıkleşmış enflasyonun durdu- rulması ıçın kamu kesımı acıklannın kapatılması, denge- sız büyumenın onlenmesı ve ya- va^laülması gerektığını soyledı Kredı faızlennın yuzde 250'ler duzeyıne çıküğına ışaret eden Çavuşoğlu, sanayıcı ve tuccann kredılen odeyebıİmesı ıçın yüzde 500-700 oranlannda kârla çah- şması gereküğını, ancak durgun- luk nedenıyle bunun olanaksız olduğunu anlattı Hazıran ayı so- nunda kredı faızlennın ödeme dönemının geldığını anımsatan Çavuşoğlu, bır çok kışının presüj kaybetmemek ıçın büyûk bır sıkıntı ıçınde faızlen odemeye çahşacağına ınandığını, ancak pı- yasalardakı durgunluğun surme- sı durumunda eylul ayınddkı odemelenn vapılamavacağını anlattı Çdvuşoğlu "Finans kesi- mi bu faizleri uretemevecek duru- ma gelecektir. sonuçta bankaların da ıçınde bulunduğu iflaslar baş- layaeakhr" dı\e konuştu Çavuşoglu 5 Nısan ıstıkrar paketı çerçevesmde KÎT urunle- nne yapılan zamlann nısan ayı fıyatlannı çok arttırdığını 1980 y ılından ben ılk defa vıllık enflas- yonun uç haneh rdkkamlara çıktığınd dıkkat çekerek, $unlan soyledı "Ekonomik paket olarak tanunlanan ıstikrar tedbırleri başardı ola- maz ve özellikle enf- lasvonun birind ne- deni olan kamu acı- klan kapatılmaz ise, ilerki aylarda enflas- vonunu daha da arta- cağı su gohırmez bır gerçektır. Turk eko- nomisi 1993 yılında yûzde 7.3 oranmda büvüme gostermıştır. Ancak bu buvumevi sağlayan faktorlen ıncelersek, bu büyumenın gerçekçı ve sağlıklı bir bûyüme oimayıp. yanılncı bir bu- yuıre olduğu ortaya çıkmak- tadır." Dovız kurlannın hızla yuksel- mesının ıthalatı azaltıa bır etkı yarattığını anımsatan Çavuşoğ- lu, ancak yabancı hammadde kullanan sanayı sektorlennm malıyetlen karşılayamadığı ıçm zor durumda kdldığını behrttı Ithalata zorlanan sanayıanın ıh- racat yapamayacağını anlatan Çavuşoğlu, yeni onlemlenn alı- nması gereküğıru soyledı TİSK tüm işkollan için ortak strateji belirleyecek Işverenlerin güç biıliğiEkonomi Servisı- Işverenler temmuz avında lekstılle başlayacak toplusozleşme goruşmelen oncesınde tum sektorler ıçın 'ortak hareket" ka- ran aldılar Turkıve I^veren Sendıkalan Konfede- rasyonu nun (TISK) Mdrmans'te vapılan \öne- tım kurulu toplanıısında. ışçı kesımıne karşı uygu- lanacdk strate)!\ı belırlemek uzere bır "Toplusöz- leşme izleme komıtesı" kurulması kdrarldştınldı TISK \ onetını Kurulu Başkam Refik Bavdur. Genel Sekreter ku- bilay Atasayar, MESS Başkanı Hulusi Çetinoğlu, Tekstıl Işverenlen Sendıkası Ba^kanı Halit \arin. Top- rak IşverenlcnSen- dıkası Başkanı ve TOBB Bdşkdnı Valrnı Ere?'ın kardeşı Zekai Erez'ın yanısıra. 27 ı^kolundan temsıİLilcnn katıldığı yonetım kurulundd toplusozleşmeler tartışıldı Sektor temsılcılen ekonomık knz nede- nıyle ortayaçıkan gelı^melenşığında kendı sorun- lannı ortaya koyarlark.cn rorlu geçecck utrct pd- zarlığında sektorlenn bırhkte hareket etnıesı uze- nnde goruş bırhğı sağlandı Goruşmelerde uvgulanacak strdtcıının es>as- TÎSK, tekstıile başlayıp. metal, kağıt, toprak \e çımento sektorleny le de\ am edecek toplusözleşme maratonu ıçın, pazarhkiarda uygulanacak ortak stratgtyı belirîemek ûzere "izleme komıtesı" kurulacak lannı beİırlemek uzere bır "izleme komitesı ku- rulmdsı kdrdrlaştınhrken bu komıtenın TÎSK yu- rutme kurulu ve uzmanlarla bırhkte hazırlıklannı burdurmesıbenımsendı Işverenlenn" toplusozleş- mc komıtesı" ne Koc ve Sabanı.! Holdıng Endüst- n llışkılen Başkanlan Tuğrul Kutatgubilik. Nflıat Yukset ıle Erdoğan Karakoyunlu seçıldıler Komı- lenın hazırlıklannı yaz dylannınsonuna kadar ta- mdmlaması vc bır metne donu^turmesı beklenı- vor TISK yetkıh- lcn belırlenecek ıl- keler uzennde ışçı kesımıylebır uzlaş- ma sdğldmdya çalı- şacakldnnı. gere- kırse ongorulen esaslann bır rapor hahnde hukumete de sunuldtağını kavdeuıler Işvcren kesımı ekonomık knz nedenıyle kredı mahyetının dahd dd yukselmesı, bunun taleptekı daralmayla bırhkte yatınm ve uretımı frenleyerek satı^lan duşurmesı uzennde duruyor İşietme karlılığının oncmlı olı,udc genledığınc dıkkat cc- ken ışverenler hıpcrenflasyon nedenıyle gınlen yuksek ucret artı^ı beklentılennı bu nedenle karşı- IdvamdVdcakldnnı sosluvorlar SERİ SONU SATIŞLARI Ithal Ev ve Buro Mobılyalan , sofra ve çatal-bıçak-kaşık takımları, aydınlatma elemanları.vazo ve dığer aksesuarlar Hacı Osman Bayırı No 1 Buyukdere / ISTANBUL Tel 223 13 20 - 223 19 73 - 223 21 24 - 223 15 85 IŞÇEMNEVREMNDEN ŞÜKRAN KETENCİ Ücretler Dondurulamaz 'Ucretler dondurulamaz" derken, beylık polıtıkacı, sen- dikacı ağzı ıle sonra sahıp çıkılmayacak bır savı ortaya atmıyoruz Turk-ls ın kahramanca ışçı haklarını savuna- bılec«ğı, ısçılerın sonuna kadar haklarına sahıp çıkabıle- ceklerı ınancında da değılız Önemlı olduğu halde, yok sayılmaya çalışılan gozardı edılen yasal bır zorunluluğu sadece anımsatmak ıstıyoruz IMF'ye venlen "ucret arttırmama sozu, ya da ıstıkrar paketınde yer afan gecmışe donuk enflasyon artışının gun- dem dısı bırakılması ucretlerın dondurulması gıbı uygula- malar ısçı çoğunluk ıçın hukuken gundeme getırılemez, gerçeklestırılemez Isçı çoğunluk ıçın geçen yıl ımzalanmış ve son 6 aylık ucret artısı dıhmı geçen 6 ayın enflasyon artışına gore belırlenecek 700 bın cıvarında ışçının bu hakkı hıçbır bıçımde gen alınamaz Ucret artışının enflasyon altı- nda tutulması, ucret dondurulması, olsa olsa bu yıl ımzala- nacak kamuda 146 bın ve ozelde 283 bın ışçı olmak uzere ancak 450 bın cıvarında ısçı ıçın ısçı sendıkalan toplusöz- leşme masasında teslım alınırsa soz konusu olabılır Toplu pazarlık hakkından yararlanabılen 1 2 mılyon cı- varındakı ışçı çoğunluğun sozleşmelen geçen yıllardan ımzalanmıştı Bu yıl yururluktekı toplusozlesmelere gore, 4 altı aylık dılımler ıçın, "bır oncekı donemın enflasyon ariışı artı refah payına gore ucret artışı belırlenecek ' Bu, yasa nıtelığınde, değıştırılemez bır kural Bu boyle olduğu ıçındır kı, geçen gunlerde, Vakıflar Ban- kası çalışanlarının ucret artışı son 6 aylık dılım ıçın yuzde 60 olarak belırlendı ve uygulandı Kamu çalışanlarının 200 bın cıvarında buyuk bır grubunun toplusozlesmesınde enf- lasyon artışı duzeyınde ucret artışı verılmesı gereken tarıh 1 temmuz Geçen yılın aralık sonundan hazıran sonuna ka- dar 6 aylık gercekleşmış enflasyon artışı esas alınacak Buna gore de geçen 6 ay ıçın 4 temmuzda yayımlanacak DIE'nın resmı ıstatıstığı kullanılacak Başbakan Çiller'ın one surduğu gıbı donemın enflasyon artışını sıneye çekıp gelecek ıcın varsayım yaparak farklı bır oran belırlemek, ucret artışlannı asağı cekmeye kalkışmak yasal oimayıp hukuken geçerlı değıl Bır an ıçın sendıkacının Turk-lş'ın yonetım kadrolannın, ışçı cıkarma tehdıdınden korkarak ya da kışısel açıklan ne- denı ıle sıyası ıktıdara gebe olmalannın sonucu dayatma- ya boyun eğıp ek bır protokol ıle sozleşmede belırlenen hukmu değıstıren, dusuk bır ucret artışına evet" demeye kalkıştıklarını duşunelım Sozleşmenın tarafı her ışçı, kendı basına yargıya gıdıp, yasal yururluktekı sozleşmenın huk- mu gereğı hak edılmış alacağının odenmedığı gerekçesı ıle dava açabılır Hak edılış tarıhınden başlayarak, odeme- nın gecıkmesı ıle bağlantılı yasal faızı de ışletılerek yargı sonunda sozleşmeye gore hak edılmıs alacağını alabılır Sozun kısası ısçı çoğunluk ıçın ortada kazanılmış, gerıye donusu olmayan yasal bır hak soz konusudur Gerıye do- nuk yasal hak gaspını, hukukun alfabesını çığneyerek, hıç- bır sıyası ıktıdar uygulayamaz Bu yıl yeni sozleşmesı olan ısçılere ısçının çoğunluğu ıçın yasalar gereğı, geçmış söz- lesmeye dayalı verdığınız haklann çok gensınde, hak ver- mek de sanıldığı kadar kolay bır ıs değıldır Kaldı kı gelece- ğe yonelık enftasyon artışı belırlemesınde sıyası ıktıdar on- gorulerıne guven bunalımı soz konusudur 12 Eylul son- rası yıne ıstıkrar paketlerı bağlantılı bu turden sozleşme denemelerı yapılmıstır Gerek YHK donemi gerekse ser- best toplu pazarlık donemlerı ıçın hukumetlerın ılerıye do- nuk enflasyon artışı resmı hesapları hep gerçekleşenın çok altında kalmış ısçı çok fazla hak kaybına uğramıştır Son- radan bu kayıpların gıderjlmesı ıçın ek protokollerle soz- leşmelerın ustune ek haklar verılmeye kalkışılmıstır An- cak Turkıye'de 5-6 yılda ışçılenn gerçek ucretlerınde yuzde 50-60 oranında çok ağır bır reel kaybın yoksullaşmanın onune geçılememıştır Uretım verımı sosyal barış onemlı yaralar almış ekonomı de duze çıkamamıştır IMF reçetesınde, ekonomık pakette ışçının hıçbır suçu olmayan kapıtalıst duzenın krızden kurtulusu adına daya- ölan ucret artışlarının dondurulmasının karşısında fıyat artışlarının da dondurulması vardır Oysa hukumetın KİT açıklannı kapatmak uzere aldığı akıl almaz yuksek zam- ların arkasından sermaye cephesı hıçbır bedel odeme- mış paralel zamlan urunlerıne aynı oranda yansıtarak stoklar yolu ıle ranttan daha da kazanclı çıkmıstır Acı re- çetenın tek yanlı acımasız ışletılmesının krızden çıkışa da beklenen bır cıddı yararı soz konusu değıldır 12 Eylul du- zenınde fıyat artışları da denetlenebılırken ve enflasyon artışı cıddı denetım altına alınmış ıken dahı rant gelırlen- nın onlenemeyısı ekonomıde beklenen kurtulusu getır- memıstı Isçılerın yoksullaşması sadece ve sadece Tur- kıye'de ekonomık krızın ve enflasyonun sorumlusunun ışçı ucretlerı olmadığının kanıtlanmasına yaramıştı Aynı fılm çok daha kotu bır kopya ıle yenıden sahneye konmuştur Seyretmeye katlanacak mıyız' HARCAMALARIN ÜÇTE BİRİ GEÇERLİ Yıllık vergi iadesi uygulaması başladı ANKARA (AA) - Ucrethlenn yıl sonuna kadar belgeledıklen eğı- tım sağhk.gıdd. gıyım kıra harcamalannın üçte bın. özel gıderın- dınmı olarak odedıklen gehr vergısınden mahsup edılecek Oncekı gunku Resmı Gazete'de yayımlanan gehr vergısı tebiığı- ne gore. ozel gıder ındınmı mukellefin kendısı. eşı ve (nafaka venl- mck suretıvle bakılanldr dahıl) 18 yd>ını doldurmamış çocuklan ıle ılgıh eğıtım sağlık gıda gıyım ve kıra harcamalannın yıllık tu- tannın üçte bınnı gecmeyecek Bu rakam ucrethnın oyılkıgelır ver- gısı matrahının yuzde "?5'ınden de fazla olmayacak Bu oran. 1994 ıçın yuzde 21 olarak belırlendı Bu kapsama ücretlen gerçek usulde vergılendınlen ucrethler alındı Gotüruusule tabı olan ucrethler ıle dığer gehr un- surlanna sahıp olan gehr vergısı mükel- letlen ucret dışmda kalan gehr vergısı mukelleflen ucret dışında kalan gehr unsurlan ıçın özel gıder ındınmı uy- guldmdsından va- rarlandmayacaklar Genel katma ve ozel butçelı kurum- lard vdpılan eğıtım sağlık ve gıda harca- malan bu kapsam- da değerlendınle- meyecek ve bu har- cdmdlar ozel gıder ındınmıne konu edılmcyecek Ayn- Nasıl hesaplanacak? Hesaplama yapıhrken ozel gıder ındınmıne esas olan tutar, yılhk gehr vergısı matrahının bu y ıl ıçın vuzde 2t> unden fazla olmavacak Bu tutar ucretlının bıryıl boy unca yaptığı eğıtım sağlık, gıda, gıyım, kıra harcamalannın üçte bınnı geçemeyecek Bovlece bulunan tutar toplam gehr vergısı matrahından mdınlecek Indınldıkten sonra kalan gehr vergısı matrahı ıle bu tutar ındınlmeden oncekı gehr vergısı matrahına uygulanan gehr vergılen arasmdakı fark ucrethye nakden veya hesaben ıade edılecek ca kamu kurum ve kuruluşlanna yapılan kıra ödemelen de bu nıte- lıkte kabul edılecek Ucrethler bu tür harcamalannı fatura. serbest meslek makbuzu, perakende satış fışı, yazar kasa fışlen ıle belgele- yecekler Ucrethler belgeledıklen bu tür harcamalan 20 Ocak 1995 gunu. mesaı saatı sonuna kadar ozel gıder ındınmıne an bıldınm ıle bu ındmme gıren harcamalannın toplam tutan ve bunun üçte bın- nı hesaplayarak ışverenlenne beyan edecekler Teblığe gore ucretlerden hesaplanan gehr vergısı uzennden mah- sup edılen bu vergı ladesmın. mahsup ışlemıran yapıldığı avda uc- rethye ndkden ödenmesı zorunlu Mahsuba rağmen arta kalan bır tutann bulunması hahnde, bu tutar ucrethlenn müteakıp aylara aıt hesaplanan gehr vergısınden mahsup edılecek