Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 7 NISAN1994 PERŞEMBE KULTUR 13. UH T SLARARASIİSTANBUL FİLM FESTIVALI 'AmerikanriiyasCkabusa dönüşürse Kültür Senisi - Son derece yaratıcı bır yonetmen olan Amir Naderi. ana- vatanı İran'dakı rejımle hep ters duş- tuğunden bır turlu filmlennı gerçek- leştırmevı kabul edecek yapımcı bula mamış ve bugune kadar hep kuçuk butçeli fılmler \onetmek zorunda kalmış Kısıtlı butçe de onu naıf bır an- latımı benımsemeye >oneltmış Üste- lık bu filmler de gostenme gıremeye- rek sadece festıvallerde kendıne yer bulabılmış Buna rağmen Naden 1985 yapımı "Davandeh" (Kondor) ısımlı filmple uluslararası arenada adını duyurmayı başardı 1986 yılında ulkesınden aynlarak Amenka ya taşınan yonetmenın bu uikede yaptığı ılk fılm 1993 >apımı "Manhattan Manzaraları." Naden kendısıne ılk kez buyuk but- çeli bır fılm >apma olanağını tanıyan venı ulkesı Amenka'ya karşı bıçak gıbı keskın bır dılle saldın>or "Man- hattan Manzaraları"nda Kent >aşamının etkılennı tek bır ka- rakter dolavımında anlatmakta yet- kınleşen \onetmen bu kez bır "dış göz" olarak farklı bır kulture bakı>or. ışını, eşını. her şeyını yıtırmış karakten aracılığıyla Kentsel yaşam alan ve şartlannın en az doğal guçler \e felaketler kadar ınsan yaşamında belırlevjcı olduğuna ınanan Naden. Nevv \ ork'un bır yanı gokdelenler \e ış merkezlerı bır yanı ıse >oksulluk \e çurumuşluğun odağı olan. ortasında, Broadvvay'de. panltıyla kuflenmenın ıç ıçe geçtığı Broadway"ı banndıran Manhattan bolgesını merkez alıyor kendıne bu son çalışmasında Kahraman Manhattan'da surukle- nırken burada bannan hemen her sos- yo-ekonomık sınıftan ınsanla tanışır ve bıze de taruştınr ve gıtgıde "\meri- kan rfivası" bır "Amerikan kabusu"na donuşur Felix ve Altın Küre Ödülü alan, En İyi Yabancı Film Oscar'ına aday gösterilen 'Çocuk Hırsızı' Çocuk sömibüsü vetarizKültür Servisi- "Çocuk Hır- sızı"nın senaryo yazan ve yo- netmenı Gianni \melio'ya bu filmı >apma fıknnı veren bır ga- zetedegorduğu fotoğraf olmuş "Fotoğraf arkadan çekilmişti »e kıiçûk bir ktz bir adamın elinden tutmuş gidit ordu. Tüm ga/ete \e televizyon imajlarında olduğu gi- bi bunun da anlamı çok beürsiz- di. Anlam. vanındaki makalede gizlivdi. \ e sekiz yaşındaki kızı- nı fahişelığe zorla>an bir anneyi anlatıyordu. Fotoğrafın altuıda ise 'bır polıs kızı kımsesız ço- cuklar yurduna goturuyor' iba- resi yer alıyordu"dıve anlatıvor, uzennde buyuk etkı bırakan bu anısını Geçen yıl İstanbul Festıvalı'- nde "I Ragazzi di V ia Panisper- na" ısımlı filmı ıle tanıdığımız Gıannı Amelıo teronzm, nuk- leer enerjı ve ıdam cezası gıbı ra- hatsızedıcı konulan filmlennde ele almayı seçen bır yonetmen Bu kez de "çocuk cinayetfcri" ıle karşımıza annesı tarafından fahişelığe suruklenen kuçuk ço- cuklann oykusu gıbı yıne ra- hatsız edıcı bır konuyla çıkıyor Oldukça mutevazı bır butçeyle hıçbır unlu oyuncuya yer ver- meden çektığı fılmde oldukça ozgur bır çalışma bıçımı kul- lanmış Amelıo Dıyaloglan fılm çekımı sırasında yazarak doğaçJama oyunculuğa ağırlık verdığını belırten vonetmen, "Kendim de yazmış olsam, kağıttaki senaryoyla perdedeki senaryonun aynı olmasına da- yanamıyorum" dıyor Amelıo vonetmenın ışını bır buzula benzetıyor ve filmı çekme aşa- masının ışın sadece gorunen yuzıı olduğuna ınanıyor Asıl ışın planlama aşamasi- nda hangı dılın kullanılacağı. hangı alternauflerın seçıleceğı ve hangı ımajlara yeru anlamlar yukleneceğı sorunlan çozumle- nırken yapıldığına ınanıyor yö- netmen Oyuncu yonetımırun de oncrrunı vurgulayan Amelıo. bırçok yonetmenın aksıne o) uncuyu karaktere uydurmak yenne. rolu oyuncuya uydur- mayı tercıh ettığını soyluyor Felı\ ve Altın Kure'Ödulu'ne değer bulunan ve En Iyı Ya- bancı Fılm Oscan'na aday gos- tenlen "Çocuk Hırsızı". İtalyan neo-realızmırun etkılennı taşı- yor \ncak bu akım ıçınde yer alan fılmler, toplumun betımle- dıklerı çokuşunun ncdenını açı- kça ortaya koyarken Amelıo avnı betımlemeyı yaparken bu- nun tek ve belırlenebılır bır ne- denı olduğunu reddedıyor Fılm çocuklara yonelık somuru ve tacızın gelıştığı çerçeveyı ay- nntılanyla onumuze koysa da bu olgunun altında yatan bır neden gostermıyor. FESTIVALDE BUCÜN Beyoğlu Emek: Manhattan Mânzaralan(12 00 18 30) Yeşıl Papayanın Kokusu (15 00,21 ^ 0 ) * Bevoğlu \tlas Aşk Ustune Tokvo(I2 00. 18 30) Lanetlıler(15OO,213O)* Beyoğlu Alkazar: Çalıntı Opucukler(12 00 18 "»0)* Budala(15 00, 21 30)* Bej oğlu A\nıpa: Çocuk Cınayetlen(12 00)* Glenn Gloud Üzenne 32 Kısa Fılm (15 00 21 30)* Aşk Yalanlan(18 3O)* Beyoğlu Bevoğlu: Tersıne Dunya (12 00)Yolcu(15 00) CBIok(18 30) Çozulmeler(21 30) Kadıkov Reks: Çocuk Hırsızı (12 00) Aşk (15 00)* BakkalınKansı(18 3 AıleTablosu(21 FESTIVALDE YARIN Bevoğlu Emek: Çorbada (12 00. Amelio'nun oldukça ozgıir çalışması olan bu fîlmi İtalyan yeni gerçekçilik etkilerini taşıyor. Korkusuz(15 00. 21 30)* Bevoğlu Atias: Benjamın'ın Kadını(I2 00,18 30) Ludwıg(15 00, 21 30)* Beyoğlu Alkazar: tkı tngılız Kızı (12" 00. 18 30)* Ateş_Me!eğı(15 00.21 30)* Bevoğlu \vrupa: Uç Koşelı Şapka(12 00)* Karanlık Sular (1S 00 21 30) MavıSurgun(18 3O) Beyoğlu Beyoğlu: Hoşcakal Urnut (12 00) Çıplak (Alı Ozgen- turk) (15 00) Kızkulesı Aşıklan (18 W)Şahmaran(21 30) Kadıkö) Reks: Alambrado (12 00)* Aynlma (15 00) Hıghvvay 6 1 * (18 30)SonMetro(21 30)* •k Alt\azıh olarak gostenme sunulacak 'Arük aşık olmanın zamanıdır'• "Aşk" fılmi Rus sinemasınm tüm üstün ömeklerini bile geride bırakan herkesin yaşadığı evrensel deneyimleri; ilk aşkı, ilk cinsel deneyimi, ilk umutsuzluğu, ilk hayal kınklığını ve ilk aynlığı konu alıyor. Filmin ana karakter- leri ilk gençlik çağını yaşayan iki dost. Todorovskv, aşk, seks. milliyetçUik konulanna ilk kez değinme cesareti bularak radikal bir fılm kotarıyor. Kültür Senisi - V alery Todoro*sky, bu- gun festıval kapsamında gorme olanağına kavuşacağımız "Aşk" ısımlı filmı gosten- me gırene kadar, adı hıç duyulmamış genç bır yonetmendı "Aşk". Rus sınemasının tum ustun orneklennı bılegende bırakan buyuk bır patlama olarak yorumlandı Sı- nema eleştırmenlen fılm uzenne ıkı ayn kampa aynldı ve basın aracılığıy İa gunler- ce suren bır tartışmava gırdıler Sınema yapımcılan ve vonetmenlen aylarca "Aşk'ı gordunuz mü?" dıverek konuşma- ya başlar hale gelmışlerdı Rusyayı aitust eden bu film, ınsanın ıçıne ışleyen bır huzunle sarmalanan bır melodram Herkesin yaşadığı evrensel denevımlen. ılk hayal kınklığını ve ılk ay- nlığı konu alıyor Fılmınanakarakterlen ılk gençlik çağını şaşavan ıkı dost Onlann yaşamına, Puşkin'ın unlu sozu. "\rtik zamanıdır aşık olmanın" sozlenyle gınyonız Vakü gelen aşk kahramanlanmızı bır partıde yakahyor ve film burdan yola çıkarak bın gıt gıde baskın cıkan ıkı aşk oykusunü anîatıyor Bır Rus gencı bır Ya- hudı kızına aşık oluyor Kızın evme her gûn tehdıt telefonlan geldığınden aılesı Israıl'e goç etme karan alıvor Yahudı duşmanlığı. telefon teronzmı, kaçınılmaz aynlık ve yaşamın bızı ısteme- den yonlendırdığı yollar bu ıkı kışının aşkının dolayımından geçerek beyazper- deye yansıyor Rafine ve zanfsınematog- rafı sayesınde sıyaset ve gunluk yaşam gıbı konular sanat duzevıne vukselebılı- yor Todorovsky hem geleneksel sınema kalıplannı kırarak hem de çok yakın bır tanhe kadar Rusya'da ele alınması vasak konulara aşk. seks ve mıllıyetçılık konu- lanna ılk kez değinme cesaretını bularak radikal bır fılm kotanvor "\şk"la 'Başkabiryer' onlan kurtoacak mı?Kultür Senisi - Yusuf Kur- çenli'nın '•Çözülmeler"ı Turk aydınının 80 sonrası duştuğu bunahmı bır aşk ov kusuv le pa- ralel olarak anlatan bır film Se- naryosu Cezmi Ersöz'un "Yap- rak Fırtınası" adb oykusunden yola çıkılarak yazıîan filmde başrollen Tarık Akan ve Nurse- li Idiz paylaşıyor Oykunun kahramanlanndan Nihal. ha- pıstekı kocasının aılesıvle bır- lıkte yaşayan. >alnız. mutsuz. hayata tutunmaya çalışan bır kadın Genç yaşta evlenmış. hıçbırşey vaşavamamış. soleğı- lımlı olmasına karşın muhafa- zakar bır v aşam suruy or Lğur ıse hem Nıhal ın hem de kocası KemaTın ortak dostu- dur 12 Mart ve 12 Eylul sarsıntılannı vaşamış. edebıya- ta meraklı, ama artık yaşamını muhasebealıkle surduren bır adam Sevmedığı bır ışle uğraş- manın ve daha da onemüsı ınandığı değerlenn ortadan kalkmasının yarattığı boşluk- tan nasıl kurtulacağını bıleme- mektedır Butun bunlann yanı sıra kuçuk kardeşıru polıtık hayata sokarak onun ıdam edılmesıne yol açmış olmanın verdığı suç- luluk duvgusu onu sureklı ra- hatsız etmektedır Bır suruklen- me ıçındekı Uğur ıle yalnızlık çeken Nıhal arasında kaçınıl- maz bır yakınlaşma doğar Yaşadıklan buyuk bır tutku değıldır amayaralannı bırlıkte sarmak uzereyolaçıkarlar <\n- cak bır başka kaçınılmazlık da onlann bu ılışkıyı yaşayamaya- cak olmalandır Hem ortak çevrelen hem de hapıstekı ko- cava karşı duyulan sorumluluk buna engel olur Öburvandan Turkıye'nın gundemınde af vardır Kemal ın hapısten çıkması soz konusudur Olavlann gelı- şımı bu ıkı ınsanı her geçen gun daha da iikıştırmaktadır "Bir başka \er"e gıtmek-kaçmak onlan kurtaracak mıdır 11 Bir suriıklenme içindeki Lğur (Tank \kan) ile yalnızlık çeken Nihal (Nurseli İdiz) arasında kaçınılmaz bir yakınlaşma doğar. Eleştirmenler BirliğVnden uyan Kultur Servıs» - Ibtanbul Bu- vuk^ehır Bdedıve Başkanlığı na gclen Recep Tavyıp Erdoğan ın bazı gazetelere verdığı demeçler- de "Şehır Tivatrolan'nda yerlı *e mılli eserler ovnanacak" dıve go- ru^ belırtmesı uzenne Tıvatro Eleştırmenlen Bırhğı bır bıldın \a\imlddi "Recep Tavvıp Erdo- ğan'ın İstanbul Beledivesı Şehir Tijarrolarrnda verlı *e mılli eser- ler OMianacağı >olundakı detneci, tiyatro butuntınun bır oğesı olan biz Tıvatro EleşnrmenJen Bırtığı"- ni bır uv anda bulunmav a \ öneltti Beledive, kultur \e sanatı destek- lemek >e gelıştirmek gore>ı çerçe- >esinde Şehir Tivatrolan'na para- sal ka>nak sağlar. \ncak. reper- tınarı belirlemek >e>a vonlendır- mek gıbı bır ışlevi voktur >e ola- maz. CMenekli tiyatrolann halk kültunıne hizmet etmek uzere dunva tnatro edebivannm klasık u> çağdaş orneklennı sunmak gıbı bır sorumluluğu vardır Bu sorum- luluk ıçındekı öiçüt mılli olup ol- mamak değıl, tıvatro değen olup oimamaktır Sanatın beledıve de- ğerlen ıçınde olçulemeveceğını Savın Erdoğan'a hatırlatır. ulke- mızuı en eski tıy atro kurumunu te- melleruıden sarsacak gınşımlerde bulunmaraasını dilenz." 'İki Efendinin Lşağı' 12-17 nisan tarihleri arasında Taksim Sahnesi'nde gorulebilir. Devlet Tiyatrosu'nda Kultur Senisi - Nısan avını tlku Ayvaz'ın "Nihavent Ix>n- ga"sıvla açan istanbul De\let Tiyatrosu ıkıncı \e uçuncu haf- talarda Trabzon De>let Tıyat- rosu nun sahneledığı "İki Efen- dinin Lşağı" ve Ankara Devlet Tivatrosu nun sahneledığı "Se>- gililer" ıle ızlev ıcılere bır"Goldo- ni şoleni" sunuvor istanbul Devlet Tiyatrosu Taksim Sahnesı nde 10 nısana kadar sergılenecek olan Sevgı lıler ı voneten Federico Tiezzi kendısını bır 'Beckett uzmanı' olarak tanımlıvor Yoneımen ovun hakkında şunlan sovlu- vor "Lsta ellerden çıkma vapıt. Mozart'ın "Komik Opera"sıvla> benzerlık gosterirken, Rossını'- nin yapıtının da habercisi nıteli- ğindedır. Bu eser yeniden doğ- maya ha/ır dunıma gelen burju- >a dunyasının konu edildıği bir çalışmadır "Sevgıliler" ile Gol- doni bize yenı tivatrosunu ku- sursuz bir biçimde tanıtır. Artık hiçbir iletisim kapasılesi kalma- yan,tekrarlama ve taklıt oğele- riyle dolu. kulturel açıdan gucu- nü yinmıiş, geleneksel bır bıçım olmaktan oteve gıdemeven Commedie dell'arte'den çok uzak, çok farklı bır tivatrodur bu. Gulduren değil gulümseten dramatik oğeleriyle kendisinı kabul ettirir" Oyunun muzık rejısorluğunu Sandro Lombar- di. sahne tasanmını Cem Ko- roglu gıvsı tasanmını Ruggero V itrani. ışık tasanmını Hikmet Peker gerçekleşnrmış C arlo Goldonı nın başyapıtlanndan bın kabul edılen"Sevgılıler ıkı yuz yıldır sevırcıyle buluşjn bır komedı Ikıncı o>un. "Ikı Efendinin UşağY", yıne Taksim Sahnesı - nde 12-17 nısan tanhlen arasın Goldoın da sahnelenecek Danıel Holli- ger ın vonettığı ovunun sahne ve kostum tasanmı Hakan Dundar a mask tasanmı Pat- rick Brunet e ışık tasanmı ıse Selım \ üdız a aıt Oyunda \r- lecdıinovu canlandıran Ünsal Coşar rolunu şovle tanımlıvor " \rlecchiiH). hayatın özunu ka\- ranıış bır uşaktır. O açlığa dava- namaz, daha çok vemek ıçin iki efendıve bırden uşaklık eder. Karnı dovduktan sonra ise aklı- na gelen se\dadır...Bırçok tivat- rovu etkilediğı gibi Arlecchino bızım tı> atromuzu da etkilemis- tir. Özellikle Orta Ovunu'nda, kimi zaman Ibış'te. kimı zaman Karagoz-Hacnat'ta onun izleri gorulur. Bızim tiplerimiz de ça- ğımmn hastalıkları; iki yuzlu- luk, hırs. acımasızhktan uzak, basit, saf ve bir çocuk kadar te- mİ7dir: rıpkı Arlecchino gibi" Ikı Etendının Lşağı ıleaynı zamanlarda istanbul Devlet Tivatrosu nun bır konuğu daha olacak İzmir Devlet Tivatrosu, Robert Bolt un "Her Dewrde Adam" adlı ovununu Oda Tı- vaırosu nda sergıleyecek Pas- temac ın "Dr.Jı>ago"sunun se- narvosunu da yazmış olan Bolt un ovunu, 1535*te yargıla- narak ıdam edılen hukuk adamı ve vu7Jr Thomas More un \a- ^amını konu alıvor Yonetmen Malcolm Keith Ka> ^unlan sovluvor "Thomas More için aptal dıvebilır mıviz? Tannsal bir erdem ve ınançtan >azgeç- mışsek...Evet...More şunu so- rar: Eğer.tnsan ınançlarına, ılke- lenne, değer vargılarına sonuna kadar bağlı kalamnorsa ona "insan'ın kendisi diyebilir miviz? Yaşadığımız şu dunyada ınsan, kadın «a da erkek, kendini baş- ka v oÜa tanunlav abilir mı?" Şef Madimir \ alek Prag Radyo Senfoni Orkestrası Istanbıü'da Kultur Servısi - Avrupa nın en tanınmış orkestralanndan Prag Radvo Senfonı Orkestrası 8 9 ve 10 nısan tanhlennde Cemal Reşit Rey Konser Salonu nda bır dızı konser vermek uzere Istanbul'a gelıyor 1994 un Yapı Kredı nın 50 vılı olmasi dolav ısıy İa duzenlenen sa- nat etkınlıklen kapsamında ul- kemıze gelen "Prag Radvo Senfo- ni Orkestrası" programında. Orta Avrupdmuzığınınenonem- lı orneklennı sunacak 1926 vılında kurulan 93 kışılık Prag Radvo Senfoni Orkestrası Çek Filarmonı \e Prag Senfoni Orkestraları v İa bırlıkte Prag ın en onemiı uı, orkestrası arasındd ver alıvor Şet ve bestecı O. Jere- mias ın onderlığınde gelışen orkestrdvı ddha o tanhte Prokofyev, Respıghi \c Scherchen gıbı unlu bimier vonettı Ikıncı DunvaSa- vaşı nınardından Ancerl klimavckromholc'un vonettığı topluluk. Munch Rozhdestvenskv Neumann Haçaturyan gıbı unlu konuk şeflerle de çalıştı 198> tenbu vanaMadımır Valek ın ddimı şeflığını Vdptığı orkcstra Prag, Brahslava. \tına. Montreu\, \iyana, Lu- zem, Lınz ve İstanbul Festnallen ne pek çok kez katıldı Âvrupa ve Lzakdoğu da başanlı turnelergen,ekleştırdı Çek Cumhunvetı nın onde gelen seflennden bın olan \ alek Çek Radvo Senfoni ve Prag Senfoni orkestralannın daımı sefi Prag Muzik Akademısı nı bıtıren sanatçı 1977-87 arasmda daımı şeflığı- nı vaptığı Prag Senfoni Orkestrası nın 1991 de tekrar başına geçtı Buorkestravla Avrupave ABD deturnelervapan \alek Lzdkdo- ğudd da konserler verdı ve onemiı testıvallere katıldı Szeryng, Oistrakh. Sphakov Magaloff lshıkawa gıbı dunva vapında solıst- lerle konserler \eren Valek Çek besteulenn vanı sıra Brahms, Mahler ve Stravinskv gıbı bestecılen de buvoık başanvla vorumlu- vor Prag Radvo Senfoni Orkestrası nın solıstı olan pıyanıst Nelson Goemer 1969 da \rjantin dedogmuj vepıvanova beşydşmda baj- lamış Ogrenımını Buenos \ires te surduren sanatçı ılk konsennı 11 \aşında vermış ve 1986 da Franz Lıszt ^ arışması nda bınncı olmuş CenevTe Konsenatuvarı nda Mana Tipo ıle burslu olarak çalıştı- ktan sonra ^v^upa nın çeşıtlısanatnıerkezlennde konserler verme- ve ba^lamıs 1990 dd Cenevre Lluslararası Pivano Varışması nda bınneılık kazanan sanaçı. Japon- \d vaıkıturnevdptı Goemer, Philarmonia, Londra Fılarmonı gıbı tanınmış orkestra- Idr eşlıgınde sıkça çalmaktadır Prag Radyo Senfoni Orkest- rası vanndanıtıbarenartardauç gun Cemal Reşit Rev Konser Sa- lonu nda verecegı konserlerde Çek muzığının kuruculanndan sav ılan Smetana nın Mondau Su- itı çağdaş Rus muzığının onde gelen ısmı Rachmaninof un "2. Pivano Konçertosu" vıne Çek muzığının dunvada tanınması- ndd onemiı rol ovnamış olan Dvorak ın "\ eni Dunya Senfoni- Piyanist Nelson Goerner a"nı seslendırecek