Katalog

8AYFA CUMHURİYET 25 NİSAN1994 PAZARTESİ 8 DIŞ HABERLER Ğflney Afrika'da patfama: 7 ölü • JOHANNESBURG (AA) «Güaey Afrika Cumhuriyeti'nin Johannesburg kentinde, dün bir otomobile yerleştirilen bombanın patlaması sonucu. 7 kişinin olduğu bildirildi. Polis; patlamanın. Afrika Ulusal Kongresi'nin bölgedekimerkez binasının karşısında meydana geldığını söyledi. Görgü tanıklan, patlama sonucu çevredeki birçok binanın hasar gördüğünü ve otomobıllenn yandığını kaydettiler. FKÖ,Atina'dan yardım istedi • ATtNA (AA) - Atina'daki FKÖyetkililerinin, kurulacak Fılistin devlctinin sağlık. kamu düzenı ve yönetimi alanlannda teşkilatlanması ıçin Yunanistan'ın yardımını istedikleri bıldınldı. Atina'danverilen haberlere göre. FKÖ lıderi Yaser Arafat'ın geçen yıl Yunan başkentine yaptığı ziyaret sırasmda vanlan mutabakai çerçevesinde. Filistin devletinin yapılanması amacıyla iki taraf arasında çeşitli alanlarda yoğun temaslar gerçekleştiriliyor. Edinilen bilgiye göre. Fılistin devleünin kurulmasının an meselesi olduğunu düşünen Yunan yetkilileri. bu devletın oluşmasında önemli bir rol oynamanın Yunanıstan"ın Ortadoğu'daki konumunu güçlendireceğine inanıv orlar. Yunan ordusunda seferberliğe ievam •ATİNA(AA)- Yunanistan hükümctinin. l974yıhndanbenSılahlı Kuvvetler'de süregelen 'genel seferberlik' halının de\ amını kararlaştırdığı bildirildi. Edinilen bilgileregöre. Savunma Bakanlığı'nın haarladığı bir yasa tasansında. genel seferberlik halinin devamının yanı sıra ktsmi seferberlik ilarıı uygulaması da getiriliyor. Ege adalan ve Meriç dahil. ülkenin tüm sınır bölgelerinde 'mılis güçleri" oluşturulmasını da öngören tasan. aynca Genelkurmay Başkanı'nın; Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri arasında bugüne kadar üstlcndıği "koordinatörlük" görevinin, •feaşkomutan' konumuna getirilmesini içeriyor. Kaptumbağalar teMikede • İZABELA ADASI (AFP) -Galapagos Adalan'nda yaşayan dev kaplumbağalan tehditedenyangmlar. 12 gündürsürüyor. Galapagos Ulusal Parkı yetkilileri, bu adalann. sayılan çok azalan dev kaplumbağalan n yaşadıği tek yer olduğunu belirterek. adanın az bulunur bitki örtüsünün yangında yok olmasından duyduklan cndişeyi dile getmj, orlar ABO,Nixon'ın yastnı tutuyor •NEVVYORK(AA)- ABD'nin 37. Başkanı Richard Nixon'ın ölümü nedeniyle ülkede bayraklar yanya indirildi. Nixon ile başkanlığı döneminde yapılan röportajlan tekrar tekrar ekrana getıren TV istasyonlan, Nixon"ın Watergate skandalıyla ilgili **Bu. benim siyasi hayatımın talihstz bir sayfasıydı" sozlerini yayımlıyor. Nixon'un Çin ile ABD arasında diplomatik ilişki kunılmasını sağlayan başkan olduğu ve Çin'e yaptığı ziyaretler de ekranlara getiriliyor. Yaşayan tüm ABD başkanlan, Nixon'ın cenazc törenine katılacaklannıbildirdiler. Moskova'da Ermeni göstepisi •MOSKOVA(AA)- Ermeniler, sözde soykınmın yıldönümü iddiasıyla Moskova'daki Türk Büyükelçiliği binası önünde bir gösteri düzenlediler. Yaklaşık 100 kişinin katıldığı gösteri, olaysız sona erdı. Polisin gerekli güvenlik önlemlerini aldığı gösteride slogan atılmadı. göstericiler binanın parmaklıklanna yaklaştınlmadı. Moskova'daki Ermeni kilisesinde de dini bir toplantı düzenlcndi. Siyahlann da katıldığıilk genelseçimyarın • Güney Afrikalı siyahlar 26-27-28 nisan tarihlerinde yapılacak olan seçimlerde ilk kez sandık başına giderek oy kullanacaklar. Seçimler sonucunda, kendisi de ilk kez oy kullanacak olan siyah lider Nelson Mandeladevlet başkanlığı koltuğuna oturacak. • Seçim öncesinde yapılan kamuoyu araştırmalanna göre, Mandela'nın liderliğindeki Afrika Ulusal Kongresi oylannenazyüzde 55'ini, beyaz Devlet Başkanı de Klerk'in liderliğindeki Ulusal Parti ise yüzde 20*sini toplayacak. • Ülkenin ilk siyah devlet başkanı olacak Mandela. pek çok köklü sorunla yüzyüze gelecek. Mandela'ya. Batılı ülkeler yardım elini uzatıyor. ABD Başkanı Clinton. Güney Afrika'ya verilecek yardım miktarmm arttırılacağını açıkladı. iriıney Güney Afrika'da ilk çok ırklı seçimler PRETOR1A hannesburg» KuzeyBat. Durbân PretoriaWtwatersrand-Vaal Kurulacak parlamentonun yapısı 400 mlllotvekill PWVbölge$i 43 KwaZulu-Natal 40 Doğu Cape 26 1 8af/Cape 21 KuzeyTransvaal 20 Kuzgy-BatıM Orange özerk devteti 15 Doğu TransvaahA Kuzey Cape 4 Yerel listelerden 200 miletvekıli seçilecek Takvim 26-27-28 Nisan Ulusal parlamento seçimi 6 Mayıs Devlet Başkanı ulusal parlamento tarafından seçilecek BAŞKAN YARDIMCILARI Partamentoda 80 koltuktan lazla koltuk kazanan partiler Başkan Yardtmcısı atama hakkma sahıp olacak, eğer hiçbir parti 80 mılietvekili çıkaramazsa 2 parti Başkan Yardımcılarını atayacak. HÜKÜMET Devlet Başkanı tarafından atanacak, seçimlerde oyların %5'ınden fazlasını sağlayan her parti oranlı temsıl sıstemi uyannca Bakan çıkaracak. AFP'den Cumhunyet'e Öze( Güney Afrika'da yarın yapılacak olan seçimde, parlamentonun 400 sandalyesi sahiplerini bula- cak. Yeni parlamento, 6 mayıs tarihinde yapacağı ilk toplantıda yeni devlet başkanını seçecek. Kronoloji Seçimlesonaeren uzundikenliyol Güney Afrikay dayann yapılacak seçimler, Devlet Başkanı Frederik De Klerk hükümeti ile Afrika Ulusal Kongresi (ANCj Başkanı Nelson Mandela'nm liderliğindeki20 ye yakın siyasat örgüt arasındayaklaşık 3 yıl süren çetin görüşmeiersonucundagerçekleşiyor. Bu süreçte önemli tarihlerşöyle: 22 Şubat 1990: Afrika Ifluşa! Kongresi (ANC) ve komünist partılen gibi yasaklanmış siyah partilerin tekrar faaliyet göstermelerine izin venkii. 11 Şubat 1990: Mandela cezaevinde 27 yıl kaldıktan sonra 71 yaşındaserbestbıraküdı. 6 Ağustos 1990: ANC sılahlı mücadeleyeson verdi. Pretoria hükümeti siyasi tutuklulan serbest bırakacağmı açıkladı. 5 Haziran 1991: Toprak mülkiyeti ve ayn bölgelerde yasama gıbi konularda Aparthaid (ırk ayınmı)yasalan iptal edildı Daha sonra insanlan ırk temelinde ayıran yasalarkaldınldı. 30 Haziran 1991: Ararthaid (ırk ayınmı) resmen sonaerdi. 2-7Temmuz 1991: Mandela, ANC'nin başkanı seçildi. 17 Mart 1992: Referandumda halkın yüzde 68.7'si De Klerk"in Apartheid'ı kaldırma politikasına destek verdi. 26 Kasrnı 1992: De Klerk. ülkede 1994 Nisanı'na kadar yapılnıası öngörülen seçimler için takvim saptanmasını önerdi 1 Nisan 1993:9 aylık bir aradan sonra anayasa görüşmeleri tekrar başladı. 2 Haziran 1993: Ülke tarihmdekıilk çok ırklı serbest seçimlcrin 27 Nisan 1994'teyapılması kararlaştınldı. Zululann lnkathaÖzgûrlük Afrika'da tarihyenidenyazılıyor Derleyen: GÜNSELİ KARTAY Romanlannız ve Ansiklopedileriniz yerinizden ahnır. Tel:5540804 Güney Afrika. tarihının ilk siyah-beyaz seçimıni yann yaşayacak. Nüfusun yüzde 70"inı oluşturan \e bugüne dek oy kullanma hakkına sahıp olmayan siyahlar ülke tarihinde ilk kez sandık başına gıdecekler. Hayatında ilk kez oy kullanacak olan 75 yaşmdakı siyah lıder Nelson Mandela. ülkenin ilk demokraük seçiminin sonucunda ilk si> ah dev let başkanı olarak lıderlik koltuğuna oturacak. Üçgün sürecek olan seçımde. Güney Afnka'yı beş yıllık bir süre için yönetecek olan merkezi hükümetin yanı sıra dokuz yerel hükümet de belirlenecek. Seçim öncesinde yapılan kamuoyu yoklamalannın sonuçlan. Afrika L'lusal Koıtgresi'nın yüzde 55 oranında oy toplayacağını gösteriyor. Taminlere göre. l'lusal Parti yüzde 20 oy oranıyla ikinci parti olacak. Yalruzca bir hafta önce seçimlere katılma karan alan Inkatha Özgürlük Partisi'nin ise parlamentoya milletvekili sokabilmek için konan yüzde 5"lık barajı ucuca geçebileceğı. diğer partilenn ise hiç birinin barajı gecemeyeceği sanılıyor. Güney Afrika'da siyahlann haklannı korumak üzere 1912 yılında kurulan Afrika Ulusal Kongresi. ırkçıhğa karşı vereceği mücadelenın bu kadar uzun zaman alacağını büyük birolasılıkla bilmiyordu. Milyonlarca siyahın en doğal haklanna kavuşabilmeleri için aradan 82 yıl geçmesı gerekti. 82 yıldır apartheid politikasına karşı siyah mücadelenın başını çeken Afrika Ulusal Kongresi (ANC), milyonlarca siyahın oyunu alarak iktidara gelecek. Ancak gözlemciler. bu seçimin ANC için gerçek bir zafer olmayacağı görüşünü giderek daha sık dile getiriyorlar. Seçmenlerin yüzde 75'ıni oluşturan lömilyonsiyah seçmenin kendi içinde bölünmüş olması. ANC'nin 'seçim zaferinf engelleyecek bir unsur olarak görülüy or. Bunun yanı sıra. siyahlann secimden zaferleçıkması durumunda kendilerinı ezeceklerinden kaygj duyan melezlerde Devlet Başkanı F.W .de Kkrkin liderliğindeki Ulusal Parti'ye destek \eriyorlar. ANC'nin iktidan garantilemiş olmasına karşın, anayasayı değjştirmek ıçin gerekli olan üçteikiçoğunluğu sağlayabıleceğı sanılmı\or. Zulu faktörü Günej Afrika'da seçimler öncesinde dozu giderek artan şıddet, ülkenin ilk demokratik seçimlerinı tehhkeyesoktu. Afrika L'lusal Kongresi taraftarlanyla Zululann destekledığı Inkatha Özgürlük Partisi taraftarlan arasındakı şiddetli çatışmalar. son a> larda günde ortalama 10 kişinin yaşamına mal oldu. Şiddetın bir türlü durdurulamadığı Zulu bölgesi KwaZulu"da seçimlenn ertelenmesi yönünde alınan karar. Zulular arasında huzursuzluğun daha da artmasına neden oldu. Devlet Başkanı de Klerk'ın gınşımi sonucunda aeçen hafta de Klerk ile Zulu lider Mangosuthu Butheiezi arasında yapılan görüşmede. ülkedekı en büyük etnık grup olan Zululann da seçıme katılmalan kararlaştınldı. Apartheid döneminde ırkçı beyaz yönetim tarafından. tüm siyah gruplar gıbi, çevresi tel örgülerle çevrilmiş.pis. tozlu yerleşim birimlenndekı tenekeevlerde yaşamaya mahkum edılen Zuiular. şimdi Kwazulu bölgesine bir tür özerklik venlmesini istiyorlar.. Zulularla yönetim arasında vanlan uzlaşmanın şimdilik kaydıyla geçerli olduğu, Zululann aynlıkçı eğilimlerinin uzun \ adede Mandela'nın başını ağntacağı savunuluyor. Irkçı beyaz vönetime karşı verdiği mücadele nedeniyle yaşamının 27 yılını cezaevinde geçiren Nelson Mandela'nın devlet başkanlığı koltuğuna oturduktan sonra yüzyüze geleceğı sorunlar bununla bitmivor. Sivah lıderin bundan sonra vereceği mücadele. belkı de bugüne dek verdiği savaşımdan daha zorlu olacak. Siyahlararasıçatışmalansona erdırmek\e siyahlann yaşam koşullannı düzeltmek. bu sorunlannenönemlileri. Batılı ülkeler. siyahlar ıçin yeni ış alanlan açmak ıçin büy ük finansal desteğe gereksinım duyan Mandela'ya yardım elini uzatmaya şimdıden başladı. PARTİLER Güney Afrika 'dayarın yapılacak olan seçimlere 27 partikatıhyor. Bunlann en önemlileri şımlar: AFRİKAULUSAL KONGRESİ 1912 yılının ocak ayında Güney Afrika Yerlileri Ulusal Kongresi adıyla kurulan Afnka ulusal Kongresi. Güney Afnka'nıneneski özgürlük hareketı. Ülkede siyah hareketin öncüsü olan ANC liden Nelson Mandela. ülkenin ilk siyah devlet başkanı olacak. Daha önceleri sol görüşü benimseyen ANC. seçimlerin v aklaşmasıyla birlikte tutumunu yumuşattı. ULUSALPARTİ Apartheid (ırk ay nmcılığı) politikasının yaratıcısı olan Ulusal Parti. Güney Afnka'yı 1948 y ılından bu > ana yönetiy or. Cumhurbaşkanı ve Ulusal Parti hdcrı Frederik V\ illem de Klerk. 1989 vılında eskı Cumhurbaşkanı Pik Botha'nın yerinı aldı. İş başına geldıkten bir yıl sonra köklü değişikliklere giriştı. Apartheid politikasını ortadan kaldırdı ve siyah özgürlük hareketlerini yasallaştırdı. Inkatha Özgürlük Partisi'nin taraftarlan, partinin secime katılma kararından memnun. İNKATHA ÖZGÜRLÜK PARTİSİ Ülkede yaşayan 8 milyon Zulunun büy ük çoğunluğu tarafından desteklenen partinin taraftarlanyla ANC taraftarlan arasında bitmeyen çatışmalar vaşanıyor. Mangosuthu Buthelezi'nın liderliğindeki partı. seçimlere katılmaya son anda karar verdi. Buthelezı'nın kurdıığu partı. beyaz sağ kanatla bağlantı ıçınde olmasına karşın ANC'vealternatif olarak görülüyor. PANAFRİKANİSTKONGRE ANC'den ay nlan bir grup tarafından 1959yılında kurulan parti. radikal birçizgide. Ocak ayında silahlı mücadeleyı bırakıncay a dek 'her bey aza bir kurşun' sloganıyla çok say ıda beyazı öldürdü. Clarence Makwetu"nun liderliğindeki parti. ülke topraklannın siyahlara gen verilmesinı ve devletın ekonomı üzennde daha fazla denetıme sahip olmasını sav unuy or. DEMOKRATİK PARTİ 1989 y ılı nisan ay ında. 'İlerlemeci Federal Parti', "Bağınısız Parti' ve 'Ulusal Demokratik Hareket'"in bırleşmesıvlekuruldu Bugüne dek apartheıd(ırk aynmcılığı) politikasına yaptığı sert muhalefetle sıyaset sahnesinde yer alan Demokraük Partı. ırkçıhk politikasıy la gerçek anlamda mücadele eden tek parti olduğunu savunuvor.De> let Başkanı F.W .de Klerk'in liderliğindeki Liusal Parti, melezlerin de desteğine sahip. Partisi. görüşmelerden çekildığini açıkladı. 8 Ekim 1993: BM, Güney Afrika'ya ekononrük yaptınmlan kaldırdı. 15 Ekim 1993: De Klerk ve Nelson Mandela'ya Nobel Ödülüvenldi. 15 Aralık 1993: AB, Güney Afnka ile nükleer işbirliği yasağını kaldırdı. 22 Aralık 1993: Güney Afrika'da Aparthaid sonrası ilk anayasa kabuledildi. 14 Ocak 1994: BM. Güney Afrikadakı seçimlere 3 bin göziemci göndermeyi kabul etti. 2 Şubat 1994: Seçim tanhleriolarak 26.27,28nisan günleri saptandı. 13 Mart 1994: Pretoria hükümeti, seçimlere kaülmak istemeyen Bophuthatsvvana özerk bölgesıni denetim altına aldı. 8 Nisan 1994: Zululann lideri Mongosuthu Butheiezi, seçimlere katılmayacağını açıkladı. 14 Nisan 1994: Anlaşmazlığı çözmeçabalan sonuç vermedi. Nelson Mandela Kurtuluşun simgesi Bu yılın Nobel Banş Ödülü'nü F.W. De Klerk ile paylaşan Güney Afrika Ulusal Kongresi (ANC) lideri Nelson Mandela ırkçıbkla mücadelenin sembolü olarak taıunıyor. 75yaşmdaki Mandela'nın Güney Afrika'da yann yaptlacak genel seçimlerden sonra oluşturulacak ilk hükümetin lideri olacağına kesin gözüyle bakıhyor. Avukat olan Mandela, 27 yıl kaldığı cezaevinde ırkçıhğa karşı verdiği mücadeleyedevametti. 11 Şubat 1990 yılında serbest btrakılan Mandela, hızh bir şekilde ANCyi silahh bir grup olmaktan çıkanp yönetime aday siyasi bir partiye dönüştürdü. Hükümeti Şasadışı' ve*yro' olarak nitelendiren Mandela: beyazazınhğı, istikrann sağlanması önündeki en büyûk engel olarak gördüğünü açıkçasöylüyor. Cezaevindeki koşullardan dolayı sağlığı kötûleşen Mandela, 34 yıl evli kaldığı VVinnie Mandela ile boşandıktan ve çoğunlukla Inkatha yanlılanyla girişılençatışmalardaen yakın arkadaşlannı kaybetmesi üzerine büyük bir ûzüntü yaşach. 12 Temmuz 1964'te ömürboyu hapiscezasına mahkum edilen Mandela, merkezcezaevme gönderilinceye dek Robben Adasındaki hapishanede 18 yıl boyunca taşlardj. Nelson Rohhîaha Mandela, 18 Haziran 1918yıhnda Transkei'deki küçük bir kulübede dünyaya geldi. Johannesburg'da hukuk eğitımi aldığısırada altın madenınde güvenlik görevlisi olarak çalıştı. Frederik willem de Klerk Irkçılığıgömdü Nobel BanşÖdülü'nü ANC lıderi Mandelaik paylaşan Güney Afrika Cumhuriyeti Devle t B aşkanı F.W. De Klerk siyahi s iyası hareketlerle g örüşmeler başlatan beyaz lıder .' . ' olarak Güney Afrika tarihınegeçiyor. 57 yaşmdakiDeKierk.350 yıldır beyaz azınhğın boyunduruğu altında yaşayan sryah çoğunluğun giderek ülke politikasmda etkiii oimaya başladığs 1989 yıhna kadar Afnkanerlerin uysal bir üyesi olmakla ve ırkçı politikalan savunmakla tanınıyor. Uluslararası baskıiar nedeniyle De Klerk l990Şubatı'nda, 1948 yıbndan bu yana iktidarda bulunan Ulusal Parü'nin ırk aynmı politikasından vazgeçeceğimaçıkladı. Bu açıklamadan birkaç gün sonra da 27 yıldır cezaevinde olan Nefeon Mandela'yı serbest bıraku. De Klerk, atüğı bu adımla yalruzca presüj kazanmakla kalmadı, ayru zamanda BM yaptırımlanrun kaldınlmasmı sagjadı. Ancak ülkedeki şiddet olaylannda bir azalma görülmedi. Gözlemciler, her açıklamasında siyahlann beyazlan yönetmesine İ M vermeyeceğini v\ırguiayan De Klerk'in ülkedeki şiddet olaylannı destekiediğini beürtiyorlar.