Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 14 NİSAN1994 PERŞEMBE Kadın, toplumdayerini sağlamlaştınyorÇeuri Senisi - "Dünya (opluluğu. >eni bir >üz>ıJa girmeye hazırlannor. V1DS. çe^re kirliliği. açlık. geri kafalılık gibi global bo>utlu sonınların tehditlcri ise giin gecrikçe daha belirginlesiyor. Çözüm getirebilccek. değişik özellikler sergile>en >eni liderlere gereksinim yok mu?"' Kadın. yirminci yüzyılın başına dck -beyin ve yuniurtalıklann aynı anda gelışmelerinı sürdüremcyecekleri için eğıtimin gereksizlığini- kabul eden bir düşünccnın. kader çizgisi olmasma boyun eğdi. Menopoza kadar çocuk doğurmaması gerekıiğıni anladığında ise yemek pişiren. çocuk büyüten. do- ğurgan dişi görüntüsünü desijıirmek üzere kıpırdanmaya başladı. Ilk kez. 1920 yıllannda Batı ülkelerinde yürü- yüşlere katıldığında. haklannı elde et- mek için ileriki yıllarda gireceği çetin mücadeleyi de haber \ermiş oldu. Aynı yıllarda. kadınlanmız \ atan top- raklan üzerinde kutsal göreve çağnldıklannda. benzer değişimi baş- ka biralandagerçekleştirdiler. Kurtu- luş Savaşımızda. ccphanc arabasını çeken. sırtında uifek. erzak taşıyan. yara saraıı. hasta bakan büy ükannele- rimızdi. Cephe gerisinden askeri des- teklerken. tüm gücünü kullandı. yok- luk ıçinde olağanüstü ışler başardı. Yüzyıllar boyu. aklını annelik ve acı- ma duygulanyla >oğurarak kullandı. Hvin aörünmeven hakımi ohnavı be- cerebilcn kadın. aile içi soruniarı polı- lik bir da\ranışla ikinci planda kala- rak çözümlemenin yollannı aradı. Bu özellikleri zamanla ona. kriz anla- nnda önemli görevlerin yollannı açtı. tkinci Dünya Savaşı'nı izleyen yıllar- da. fabrika tezgahlannda oîan erkek- lerin yerini alan. harabc haline gelen kcntlerindeki yapı kalıntılannı temiz- lcyen Alman kadınlarıydı. Kadının. kişiliğinde değişik boyut- lar araması. 1950 yılından sonra daha belirgin bir şekiİ alırken. beyaz- perde burada etkin bir rol oynadı. Tüm dünyada sinema tutku halinde yayılırken. kadına da "seksi dişi 1 " gö- rünümü kazandırdı. Genç kızlann. dolgun göğüslü. iri kalçalı. sanşın yıldızlara benzemek için neredeyse be- yinleri yıkandı. Aptal eş ve iyi anne Yıllar. kadının beyazperdeden ak- tanlan sanşın. güzel. aptal. iyi eş ve anne ımajı ilc a\ unmasıyla geçti. 1%8'de o. tüm dünyada esen banş. sevgi. özgürlük rüzgârlanna kapildı \e bir çiçek gıbi açtı. Beklenmedik anda da sürpriz bir atılımla eamlan buğulu 57 Chevrolet'nin arka koltu- ğundaıı. sürücü koltuğuna geçiverdi. tzleyen yıllarda eğitiminin niteli- ğinin çalışma hayatında alacağı görcv .adın, kişiliğinde değişik boyutlar arayışıyla, 1950'li yıllardan sonra daha belirgin bir şekilde, kimden gelirse gelsin cinsel tacizi kabullenmeyeceğini anlatma olanağını buldu. Günümüzde seks sorunlannı, erkek kadar açıklıkla dile getirebilen kadın, çözümlerini de aramaya başladı. Bir gün gelecek. kocasından, sevgilisinden dayak yiyen kadına suçlu gözüyle bakılmayacak. için straıejik noktayı oluşturduğunu anladı ve erkekle birlikte sistemli bir çalışma hayatına adım attı. 1970'li yı- llarda feminisl akımlara öncülük ede- rek uç nokta arayışına bile girdi. Bir-iki kuşak annelik ve iş hayatını sürekli birlikte götürürken zorlu anlar yaşadı. Gerektiğinde savaş verdi. Ye- nilgiyi kabul cdip kabuğuna çekildiği anfar olmadı değil. Bu deneyimler. gü- nümüz kadınına öğrcnim >ıllanndan başlamak üzere. çalışma hayatını önc çıkaran uzun süreli planlar yapması gerekliliğini anlatmada yardımcı oldu. Doğum kontrol yükünü omuzla- nnda taşısa da kadın. tıptaki geliş- melerden yararlandı. "Her ninıetin bir bedeli vardır" sözünü boşa çıkar- mayan doğum kontrol haplarının >an etkileriylesavaşarak.hamilekalıpkal- mama konusunda hürriyetini ilan etti. Son yıllarda anne olma yaşı kırkın üzerine çıkınca. iş hayatındaki müca- delesi dc değişik bir boyut kazandı. Erkekle eşit koşullarda çalışmanın yollannı aramaya başladı. Oysa.erkeğin I dolannakarşıaldığı 70 sent. boğazında yumruk gibi duru- yor. Ama o. erkek ile aynı işi yapıp daha az ücret. düşük unvanla çalışıp. sırt sıvazlamasını öğrendi. Erkeklerin birbirlerinden hoşlanmasalar bile sıklıkla uyguladıklan bu politikanın disiplinı çalışma ıle bırleşınce. başan basamaklannı hızla çıkmaya ya- radığını. uygulama sonucu anladı. Unvanının. yaptığı işe uygunluğunu zaman zaman sormanın gerekliliğini gördü kadın. Terfilenn "bütçede para yok" oyunu ile birlikte sunulduğunda gerçekliliği tarlışmanın. ücret budama politikasır.a kurban gitmemek için şir- kettcki insan kaynaklannı. güçleri. düşmanlan, yandaşlan saptamanın yararlannı keşfetti. Günümüzde işyeri kurallan. hala erkeklerin çalışıp kadı- nlann evde oturduğu dönemc ait ol- duğu için. doğum izni konusunda bir- çok ülkede patronuyla pazarlığa otu- rabilivor. Ama kadına hala doğurgan dişi gö- züyle bakıldığı yerlerde ise cinsel taciz- le ıç içe yaşıyor. Yıllar boyu sustu. ko- nuşmayı ıse Anita Hill'den öğrendı. Anıta Hill ise ClarenceThomas'a karşı cinsel taciz davasını be>az erkek juri önünde kaybetti ama sessizlik bozul- du. Kadın artık kimden gelirse gelsin cinsel tacizi kabullenmeyeceğini anlat- ma olanağını buldu. Bir gün gelecek. kocasından. sev- gilisinden dayak yiyen kadına suçlu gözüyle bakılmayacak, "Neden terk etmedin", "Neden dayağı kabul ettin" sorulan yönetilmeyceek. karşı tarafa dönüp "Söylemek istediğînî başka yol- la anlatamaz mıvdın", "Neden day ak attın" diye sorulabilecek. Günümüzde scks sorunlannı. erkek kadar açıklıkla dile getirebilen kadın. çözümlerini de aramaya başladı. Kadının ilerlediği bu yol hiçdesöy- lendiği gibi "ince, uzun bir yol değil." Romantik bir görünümü dc yok! Ger- çekte yol "uzun, tozluveiri taşlı." Bası- ndan yükselen sesler ise taşlann bir süredahaayakallındaolacağınıngös- tergesi değil mi'.' Hem anne hem de iş kadını USA Today. 1989 y ılında. "Sen her şeyi beceremezsin!" başlığı altında kadınlann ufak işlere yönelmelerini öneriyordu. Aynı yıl, Nevv York Times. "Hem anne, hem iş kadını; korkutmaya baş- ladı" başlığı altında, çalışırken çocuk doğuran kadınlann. şirketlere pahalı- ya geldiğini savunuyordu. Harvard Business School mezunu birgrup kadının özel hayatlan üzerine yazılmış kitap için de şu başlığı kul- lanmışlı: "Başan için koşullandırıldı- lar. Meslek kadınları kendi kendilerini aldattılar." Fortune dergisinin kapağındaki soru oldukça ilginç: "MesJeğmiz, ço- cuklannıza zarar veriyor mu?" İç say- falarda ise bir başka endışe belirtisi yer alıy ordu:"Akıllı anneler \e uysal yöne- timlerin daha fazla yol almaîanna izin »enneyin!" Günümüzde orta kademe yöneticiliğine ağırlığını koyan kadın, 21. yüzyılda, kendıne yönetim kurul- lannda yer açmaya çalışıyor. Eş. iş. çocuk üçlüsünün idaresinde başansını kanıtladı. Şimdi yeni görev- lerin sorumluluğuna hazıdanmakıa. Amerika Birleşik Devletleri'ndeher gün iilahlı saldın sonucu ölen gençle- rin sayılannın artması. şiddetin yaygı- nlaşması karşısında tüm annelerin or- tak bir çığlıği v ar: "Dünyada daha çok kadın idareci olsaydı, silahlar böyle ko- nuşmazdı." Günümüze dek. tehlikeyi göze alan, kararlı. kati olmak. liderlikle özleşti- rilmiş, değişik boyuttaki niteliklerön plana çıkmamıştı. Oysa dünyanın değişik ırklan, on- lann değişik kültürdekı topluluklan sorunlarına sabır, anlayış. hoşgörüyle yaklaşabilecek aynntılara önem ve- ren. iletışimi güçlü. iyi dinleyici özel- likleri sergileyen liderlerin yolunugöz- lcmektedir. Selçuk Havaalanı'na çevredlerdentepki ASUMAN ABACIOĞLL İZMİR - Efes antik kentinin or- tasına. yasalara aykın olarak yapı- lan Selçuk Havaalanfnın kapasi- tesinin arttınlarak genişletilmcsi ve daha büyük uçaklann iniş-kalkı- şlanna uygun duruma getirilmesi planlanıyor. Bu arada. konuyla il- gili sorulan yanıtlamaktan kaçı- nan Kültür Bakanhğı yetkililen. geçmışte ha\aalanının yapımına izin \eren Koruma Yüksek Kuru- lu yöneticileri hakkında soruştur- ma açıldığını bildirmekle yetindi- ler. Arkeologlar Derneği yönetici- leri ise Kültür Bakanlığfnı olayın üzerine yeterince gitmemekle eleş- tirerek. soruşıurmanın uzun bir sfire geçmesine karşın sonuçlan- rr&masına dikkat çektiler. Efes antik kenti sınırlan içerisin- de 1. derece arkeolojik SİT alanı üzenndc Külıür \c Tabıat Varlı- kları Koruma Yasası'na aykın olarak yapılan Selçuk Havaalanı. şimdi de genişletiüy or. • Yasaya ve çevreye aykın kurulan havaalanının 1. derece SİT alanından kaldınlması gerekirken. kapasitesinin arttınlmasma yönelik planlar yapılmasını tepkiyle karşılayan korumacılar, suçlunun yüksek kurul olduğunu sövlediler. Ulaşiınna Bakanı Mehmet Kös- tepcn. Ege'ye yönelik projeleri açı- kladığı bir toplantıda. Selçuk Ha- vaalanı'nın pistinin 500 meıre daha uzatılacağını ve 100 kişilık uçaklann inip kalkmasına uygun duruma getirileceğini bildirdi. Ya- saya ve çevreye aykın kurulan ha- vaalanının 1. derece SİT alanından kaldınlması gerekirken. kapasite- sinin artıırılmasına yönelik planlar yapılması. korumacılar tarafından tepkiyle karşılandı. Suçlu yüksek kurul Efes antik kenıınin ortasına bir ha\aalanı kurulmasıyla ilgili geliş- meler şöy le gerçekleşti: Efes antik kcnti. Gayrimcnkul Eski Escrlcr ve Anıtlar Yüksek Kurulu"nun 1979 tarih \e A-1704 s^yılı karan ile 1. derece arkeolojik SİT alanı olarak ilan edildi. Bu ka- rardan sekiz yıl sonra Kültür ve Tabiat Varlıklannı Koruma Yük- sek Kurulu. 1. dcrcce arkeolojik SİT sınırlan içinde 1987 tarih ve 3261 sayılı karan ile bir havaalanı yapımına izin verdi. Bu kararda. "büyük ölçekli yerleşim alanını ön- görme>en, gü>enlik amaçlı, dar kapsamlı küçük bir pisti" ıçeren ha- vaaianında hızmet bınalannın yapılamayacağı. bu nedenle öneri- îecek projenin İzmır 1 No'lu Kül- tür \e Tabiat Varlıklannı Koruma Kurulu"nda değerlendinlmesinin uygun olacağı kaydedildi. Ancak söz konusu alanda. ha- vaalanının hizmet binalannın yapımına "izinsiz olarak" baş- landı. Bunun üzerine İzmir 1 No'lu Koruma Kurulu. 20.8.1991 günve 3125 sayılı karan ile uygulamanın durdurulmasını \c projenin kurula getirilmesini istedi. Kurula getiri- len proje. 1. derece arkeolojik SİT alarlında kalması ncdeni ilc İzmir 1 No'lu Koruma Kurulu'nca rcdde- dildi. Konu. değerlendirihnek üzere yeniden Kültür \e Tabiat Varlı- klannı Koruma Yüksek Kurulu"- na getirildi. Yüksek kurul. havaa- lanının yapımına izin vcrcn karan- nda ısrar etti. Bunun üzerine izmir'deki 1 No'lu Koruma Kuru- lu. projenin kurula getirilmesi için yeni bir karar daha aldı. Ancak proje. kurula getirilmedi ve hizmet bınası 1. derece arkeolo- jik SİT alanında "kesin yapdaşma yasağı getiren" yasalara. kesin hü- kümlere karşın tamamlandı. Bakanlık suskun Kültür Bakanhğı'na 1993'ün Ağustos ayında ve daha sonra pek çok kere yönelttiğimiz şu sorulara hiç yanıt alamadık: " İ . derece arkeolojik SİT alanı- nda kesin yapılanma yasağına karşın Efes antik kenti içerisinde bir havaalanı kurma projesi neden yük- sek kurula getirildi? Yüksek kurul, yasalara aykın olarak nasıl izin ve- rebildi? Yasalara aykın yapılan bu ha>aalanının kaldırılması için Kül- tür Bakanlığı ne gibi girişimlerde bulundu? Kaçak durumdaki bu ha- vaalanının yıkımı neden gerçekleşti- rilemiyor?' 1 Kültür Bakanlığı yetkililen. yazılı \e sözlü olarak iletilen bu so- rulara yanıt vermediler. Bakanlığa bağlı Kültür vc Tabiat Varlıklannı Koruma Gcncl Müdürü Mehmet Tuç. geçmişle bu havaalanının yapımına izin vcrcn kişilerın Tcftiş Kurulu'na verildiğini belirtmcklc yetindi. Ancak. başka bir açıkla- mada bulunmadı. Arkeologlar Derneği yetkilileri ise konuyla ilgili kcndilerinin de bilgi alamadığını vurgulayarak. olayın bakanlık ta- rafından hasırakı cdilmck istcndi- ğini söylediler. Turizmeköklü tedbirler gerekiyor NEVŞEHİR - Nevşehir Valisi Sait Eker, turizmde ger- çek anlamda turizm geliri elde edemedik'erini belirterek "Turizmde gelir düzeyi açısından, ekonomik anlamda za- rardayız. Gelir getirici turizm çalışmalarında geçici tedbir- lerden ziyade köklü tedbirlerin alınması gerekir" dedi. Nevşehir Valisi Sait Eker. yaptığı açıklamada. Türki- ye'de denız-kültür-doğa-tarih turizminin hakim olduğu- nu belirterek Türkiyc'yi ziyarct cdcn turistlerin görmeden ülkeden aynlmadıklan Nevşehir bölgesinde istenilen dü- zeyde turizm geliri elde edemediklerini söyledi. Ne\ şchir'in Türk turizmindc bir Antaly a örneği gibi di- rekt giriş kapısı olmasmın önemli gelışmelere sahne ola- cağını kaydeden Vali Eker. "Kapadokya turizmininbirta- kım temel sorunlan var. Ancak bu temel sorunlar alt tabanda bir yerde. geniş ölçekte uluslararası düzeyde bir ha\alimanının bulunmamasından kaynakianıyor." Mulla- ka halen yapım çalışmaları dcvam edcn Tanköy havaa- lanında gcrçekçi anlamda genişletmc ve altyapılan ta- mamlanmış havalimanının bir an önce ortaya çıkartı- lmasının bölgeye gelecek turist sayısında da önemli oyna- malara neden olacağını söyledi! Bugüne kadar turistin • Nevşehir Valisi Sait Eker. "Kapadokya turizminin birtakım temel soruniarı var. Ancak bu temel sorunlar alt tabanda bir yerde, geniş ölçekte uluslararası düzeyde birhavalimanının bulunmamasından kaynakianıyor. Gelir getirici turizm için köklü tedbirler almak gerekir'Medi. İnsanlar da böyleçevreciolsa Çevre kirliliği, dünyamızı tehdit eden tehlikelerin başında geliyor. Kazalardan ya da sanayi artıklanndun kaynakla- nan kirlenmenin \anı sıra doğa insan eliyle de kirlctilivor. Özellikle. "pef şişeler. doğa Tarafından yaklaşık 500 yılda yok edilcbildiği için son derece zararlı. Gene de insanlar. (Fotoğraf: DİNÇTAYANÇ) yolda yürürken ya da pikniğe gittiklerinde boşalan '"pet" şişclcri doğanın bağrına fırlalmaklançekinmiyorlar. O\sa. vevıeci salıibi tarafmdan eğitilmiş bir köpek bile sağa sola dağılmış plaslik artıklan toplayıp getirebilir. Ama. eaddelerde serbcstçc dolaştınp "pislcmelerine" izin vermek. köpek sahiplcrinecok daha kolay geliyorolmalı ki "çevreci" köpeklerin savısı şimdilik son derece a/. Nevşehir'e direkt ola- rak ulaşamadığını ve bu yüzdcn çcşitli ulaşım zorluklan çek- tiğini hatırlatan Vali Eker. bunun da tur tin psikolojik yönden etkilenmesine neden olduğunu ve bölgede- ki kalış süresini en aza indirerek bölgeye bı- rakabilecekleri döviz miktannı daralttığını ileri sürdü. Sıkıntılar yaşanıyor Vali Eker. Türkiye turizminin son yıllar- da önemli atıİımlar yaptığını. ancak ileri seviyede turizm olayını gerçekleştir- mek için yetersiz kaldığını söyledi. Tu- rizmde gelir yönün- den önemli sıkıntılar yaşandığını da kaydeden Vali Eker. İtalya'nın yılda 25 milyardolar. \unanistan'ın 15-28 milyardolar elde etti- ğinibelirttt. Türkiye'nin ise 5 milyar dolayında bir gelir beklentisi içerisinde olduğunu ifad'c eden Vali Eker. "Turizmde geçi- ci tedbirlerle bir > ere \ armak bir ha> li güç. Türkive gerçek- ten tüm \\rupa dünyasınınheryöndenturizmolgusunu ya- şaması için önemli kaynaklara sahip. Eğer turizmde istenf- len düzeye gelinemiyorsa bu suç sadece işletmecilerin olma- malı. Burada herkesin üzerine bir sorumluluk düşüyor. Bu so- rumluluk inancı içerisinde hareket edilince temeldeki bazı sıkıntıların çözüleceğine inanıyorum. Temiz bir çevre, em- niyet, sağlık, ulaşım her yönüyle turizmde turistin her halü- karda en temel istekleri. Bu isteklerin tamamını turiste en güzel bir şekilde verip, gelirleri de aynı düzeyde arttırmak zorundayız. Her kesimde turizm bilincinin sağlanması gerekir. Eğitimde de bunu sağ- layabiliriz. Llkemizir. turizmde önünün açık olduğuna inanıyorum. 2000'li yıllarda eğer kendimizi en iyi şekilde uyarlayabilirsek ckortomimizin temel noktasını turizm oluşturacaktır" dıyc konuştu. Avrupa'da 'erkek fahişe' salgını Ülke dışından gelen yüzlerce genç, Almanya'nın çeşitli kentleri ile Amsterdam'da "kiralık oğlan" olarak çalışıyor. Çeviri Senisi - Seks turi/minin son sapıklığı. Doğu Avrupa ülkclcrinden Balı'ya gelen küçük yaştaki oğlan çocuklan ilc dclikanlılann 'eşcin- sellik pazan'na sürülmcyc başlamasıyla ortaya çıktı. Çoğu 13-15 yaş grubundaki bu çocuklar, Almanya vc Hollanda'da yilcn 'etik değerlerin" simgcsi olarak sokakları dolduruyorlar. Polisin vc uluslararası çxxuk yardım grııpla- nnın yaplığı açıklamalara görc giuikçe artan sayılarda Doğu Avrupalı "oğlan" çocuk ve de- likanlı. kıtanın daha zengın Batı yarısında "eşcin- seller pazan"na itiliyor. Berlin Duvan'nın yıkılışından dört yıl sonra Doğu Avrupalı gcnç- lcr. bazı Batı kcntlerindeki cn hızlı büyüycn "er- kek fahişeler" grubunu oluşturuyor. Yüzlcrcc Romanyalı genç. Almanya'nın çcşitli kentleri ile Amslerdam'da "kiralık oğlan" olarak çalışıyor. The Independent gazelesinde AnnikaSavill im- zasıyla yayımlanan incelemede Doğu Avrupa kentlerinden bazılannın da seks turizmi cenneti haline gcldiklerinc dikkal çckildi. Örneğin Prag gibi bazı kentler de "seks turiz- mi"nin yeni mcrkezlen haline gelmeye başladı. Bu iilkclcrdc fahişclik ve küçük yaşta scksle ilgili yasalardaki bazı boşluklardan yararlanan tur- İann örgütlenmcsi. komünızmin Doğu Avrupa'- da çökmesindcn bu yana korkunç dcrcccdc arttı. Çoğu gizli kalıyor Fahişclik karşıtı çalışmalar yürüten Ulusla- rarası İlga Federasyonu'ndan Helene Sackstein "Ortaya çıkan her olay a karşılık düzinelercesi giz- li kalıyor. Polis bu olaylan kontrol etmekte yeter- siz kaİırken Doğu Avrupa hükümetleri de umursa- maz bir tavır takınıyoriar" diyor. Alman polisinc görc çoğu 13-15 yaşlan ara- sında ya da daha küçük olan bu çocuklar zorla Batı Avrupa'ya gelirilip sokaklarda çalışmak zo- runda bırakılıyorlar. Aralanndan bazılan çocuk pornosuna karşı yasalann daha gevşek olduğu Hollanda ve Danimarka gibi ülkelerde çekilen porno filmlerdc rol almak zorunda bırakılıyor. Kaçırma olaylanna ender rastlanıyor. Çocuk- lann çoğu kendi nzalarıyla geliyorlar. Bazılan Batı'ya güzel yemekler ve güzel elbiseler vaadiyle getinlip gerçekleri ancak iş işten geçtiğinde görü- yorlar. Uluslararası Çocuklan Savunma Derne- ğı'nden Marie-Françoise Lücher-Babbel. "Demir Perde'nin çöküşüyle, Doğu Avrupa'ya akın edenle- rin hepsi irtsancıl amaçlar taşımıyordu. Bu toplum- larda eski düzenler y ıkıhrken bazılan çocuklan sö- mürebileceklerini fark ettiler ve bu fırsatı kaçj- rmadılar" dıyor. Kiralık Doğu Avrupalı gençlerin ticareti illr kez Amsterdam'da başladı. Daha önce hiçbir eş- cinsel ilişki deneyimleri olmayan Romanyalı gençler para için bu işi yapmak zorunda kalıyor- lar. Politik sığtnma hakkı elde edemedikleri Al- manya'da Hollanda'da yaşamın daha kolay ol- duğunu duyan bu gençler. Almanya üstünden Amsterdam'a geçiyorlar. Amsterdam'da kaçak yaşayan 40 bin yabancı olduğu lahmin ediliyor. ^ncak bunlann kaçta kaçının erkek fahişe olduğunu söylemek kolay değil. En kalabalık ve en dikkat çeken grubun Romanyalılarolmasına karşın Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Polonya'dan da çok sayıda genç var.