Katalog

9 MART1994 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 13 ŞİRKETLER • CENK DENJZCİLİK, Türkye'ninılközelRo Ro Gemisi Cenk 3 Samsun-Novorossisky arasında seferlere başlayarak hizmete girdi. • IBM "Pazann Yönlendirdiği Kalite Kavramlan ve Gerçekleştiril- rnesi" konusunun işlendiği bir seminer düzenledi. «FENİŞ c c f | l 9 Topluluğu. T * 1992yıbnda 4700 tonla Türkiye'nin Aliminyvım Profil ihracatının yüzde 62sini gerçekleştirdi. 1993 yılında bu rakam 5000 tona yükseltildi. K M EMEK Şigorta, Istanbul Hava Yoilan'ru teminatı alüna aldı. • COCA-COLA'nın düzenlediği yılbaşı kampanyasına katılanlardan 1994ModelMazda626 Hatcback kazanan üç talihliye otomoilleri veriliyor. • EGE Sigorta Emsan grubunu güvenceye aldı. • AGF GARANTİ Sigorta Vestel'in Manisa'daki tesislerini güvence alüna aldı. Süt, et ve gıda sanayicilerine göre yerü üretim, ithalata yenik düşmekten kurtuldu ^Deyalüasyondanmemnunıız 9 • Tikveşli Yönetim Kurulu Başkanı Doğan Vardarlı, Türkiye'de son yıllarda hem gümrük oranlannı, hem döviz kurunun düşük tutularak gıda ithalatının körüklediğini ve 2000 yılında 10 milyar dolara ulaşması tehlikesi yaraüJdığmı belirtti. • "Dolann bugün 30 bin lira olan gerçek değerine yükselmekte olduğunu 1 ' savunan Vardarlı, ithal gıda ürünlerinin fiyatı yükseldiği için pazar payını kaybedeceğini, bundan yerli sanayici ile Anadolu'daki üreticüerin kazançlı çıkacaklannı ileri sürdü. BÜLENT KIZANLIK Türkiye'de dolann yükselişinden memnun olanlar da var. Enflasyonu kö- rükleyen etkisiyle ekonomik çevreleri ledirgin eden devalüasyon, gıda sektö- rünü rahatlattı. Hem üretim. hem kredi maliyetleri yükselen. buna karşılık satış- lan büyük ölçüde gerileyen otomotiv. beyaz eşya gibi sektörlerde. "işçilere zo- runlu izin verilmesine" varan kriz önlem- leri gündeme geldi. Buna karşın, gıda üreticileri satışlannı arttırmaya başladı. Dövız kurlannın özellikle geçen yıl enflasyonun gerisinde kalması, ithal gı- dalan Türkiye'de ucuz hale getirdiği için, yerli ürünler önemli bir pazar kaybına uğradı. Süt Et Gıda Sanayicile- ri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) verile- rine göre, gıdada ıthalatın pazar payı or- talama yüzde 10'lara yükseldi, bazı ürünlerde yüzde 15'lere kadar ulaştı. Dolann yılın ilk ayından itibaren ata- ğa kalkması ıle, şarküteri vitrinlerinden bakkal raflanna kadar yayılan ithal yiyecek-içeceklerin fiyatlan da artmaya başladı. Fiyatlaryükselince ithal gıdala- Cecenyılklmne kadar guifiruK VB ron tfjrfşuıaaı? Ürün Sûttozu Peynır Tereyaöı Donmuş et Besialîk s<â»r Kesımlık sığır Türkiye 12Q0Mw*-%26GV 1550$/ton-%5GV a»$/ton-%5<3V 1500$/ton-%15GV fl00$%ton-%$GV 800-/ton- c /0 5GV AB 1968 Won 2788 $/ton 2m$fttm 2750 $/ton i838$/tan-%ie9V 1800$/ton-516GV ra talep azaldı. Doğan yriında yalnızca hayvansal gıda ithalatımız 4 milyar do- lar, tüm gıda ithalatımız da 10 milyar dolara ulaşacaktı" dedi. " Doğan Vardarlı, 1982'de 2 milyon dolar olan hay- vansal gıda ithalatının ge- çen yıl 500 milyon dolan bulduğunu, 72 milyon do- lar olan tüm gıda ithalatının da 1.3 milyar dolara yüksel- diğini hatırlatarak, Türki- ye'nin adeta ithalatı teşvik ettiğini kaydetti. Vardarlı ithal gıdalardaki SETŞİR'de de yönetim kurulu üyeli- ucuzluğun da göstermelik ve geçici ol- ği görevini sürdüren Tikveşli Yönetim Kurulu Başkanı Doğan Vardariı'va göre, hükümet tarafından dövizde dü- şük kur uygulaması sürdürülebilseydi 2000 yılına kadar gıda ithalatı patlaya- caktı. Serbest piyasa ekonomisinde ne fıyatlann, ne döviz kurlannın tutulama- yacağını. tutmaya kalkışınca ipin gerileye- ceğini ve bugünkü gibi kopacağını vur- gulayan Vardarlı. "Ip kopmasaydı, 2000 duğunu savundu. Vardarlı, şöyle ko- nuştu: "4-5 yıldır yüzde 100 sübvanse edip öyle gönderiyorlar. Avrupa'da 3 bin dolar olan süt tozu bin 200 dolara geliyor. Tü- ketid ucuz yiyor gibi gözüküyor. Bizim hayvancılığımızı öldürdükten sonra 3-4 kat fıyat bindirecekler." Dolann bugün piyasadaki gerçek de- ğerinın 30 bin lira olduğunu öne süren Doğan Vardarb, dolar fiyatının para basarak ya da dışandan para getirerek tutulamayacağını savundu ve "Bundan borsacılar, bankacdar, ithalatçılar, para basanlar şikayet edebilir. Fakat bi/ gıda, et ve süt sanayicileri ile üreticileri olarak seviniyonız. Şimdi süt üreticilerine biraz daha yüksek fiy at ödeyeceğiz. Hem üreti- ci, hem sanayici, hem ihracatçı kaza- nacak" dedi. Üretim artacak İthal gıdanın pazar payı küçüldükçe, boşluğu yerli üretimin dolduracağıru kaydeden Vardarlı," 3-4 yıllık dövizi tut- ma politikasının sıkıntısını 3-4 ay çekece- ğiz. Fakat Türkiye doları reel değerine çekmekte doğnı yoldadır " şeklinde ko- nuştu. Dolardaki yükselişin, Anadolu'daki üreticiye yarayacağını Başbakan Tansu Çiller de hesapLyor. Çiller geçen hafta Burdurlu üreticileri Meclis'te kabul etti. Başbakan süt üreticilerine, "Beaci üreti- ci 2-3 ay içinde daha çok kazanacak" sözü verdi. HULYA GENÇ Cumtıuriyet Oazel«( ,' Türkocağı Cad. 39/41 j Cağaloğlu/İSTANBUL ! TBL: 512 05 OS I FAX: 514 O7 S1 / Aras Kargo'dan Danışma Servisi A ras Kargo Yurtıçı ve Yurtdışı Taşımacılık AŞ "Muşten Hizmetleri Danışma Servisi" kurdu. Kargo taşımacılığı konusunda 24 saat hizmet verecek bu merkezden kişi ve kuruluşlar faydalanabilecek. Türkıyede kargo taşımacılığı- nın hızlı birşekilde geliştiğini belirten Aras Kargo Genel Müdürü Aslan Kut, sektörün altyapı y\ sorunlarının henüz çözümlenme- diğini vurguladı. Ülkeçapına yaygınlaştırıl- an kargo taşımacılığın- dakımıküçük hataların meydana geldığini kaydeden Aslan Kut, "Birgünde sayılan 10 binlerle ifade edilen kişi ve kuruluşlara götürülen hizmet ile yoğunlaşan işlem hacmi, hata riskini arttırıyor. Buna hizmetten yararlanan kişi ve kuruluşlann konu hakkındaki bilgilerinin yetersiz olması da eklenince hata yapma oranı biraz daha yükseliyor"dedi. Kargo taşımacılığı alanındaki boşluğu doldurmak üzeregünün 24 saatı hizmet veren birımlere ihtiyaç duyulduğunu aktaran Kut, "bubirimler sayesinde hizmetten yararlanan kişilere kargo taşımacılığı tüm yönleriyle anlatılmalı. Meydana gelen prolemler ve aksaklıklar giderilmeli" diye konustu. Yeni kurulan 'Müşteri Danışma Servisi'ne başvurular 2752296,2752297,2752298 numaralı telefonlardan yapılacak. Aras Kargo ülke içinde 16 bölge müdürlüğü bünyesinde toplanmış400'üaşkın hizmet birimi, yurtdışında da 200'ü aşkın ülkede 526 varış merkezi bulunuyor. • Üretici görmedensatıcı değiştirmez G ayrettepe'deki APS Mağazası'ndan şubat ayı başında bot satın aldım. Botun bir hafta içerisirtde ön kısmının açıldığını gördüm. Ayakkabıyı APS mağazasına geri görürdüğümde ayakkabıyı üretici firmaya yollayacaklarını, gerekirse değiştirecekleri cevabını aldım. Kış soğuğunun birdenbire bastırdığını hatırlatarak, giymeye başka ayakkabımm bulunmadığını açıkladım. Bu nedenle bana yeni bir ayakkabı verilmesini talep ettim. Bunun mümkün olmadığını söyleyen APS yetkililerinden Ertan bey, botu üretici firmanın cevabını almadan değiştiremeyeceklerini söyledi. Üstelik botun bana iadestnin 10 günü bulacağını da sözlerine ekledi. Ertan Bey'le aramızda hoş olmayan bir tarbşma gecti. Bunun üzerine sinirlenerek botumu bırakmadan mağazadan aynldım. Bir sürü para verip, kış ortasında ayakkabtsız kalmak da epeyce canımı sıktı. Serap Güxelytlmax IİSTANBUl • • A PS Mağazasından Ertan Yazıcı ayakkabıda meydana gelen hasarın kullanım hatasından kaynaklanabileceğini hatırlatarak, "Üretici firma tarafından ayakkabının kontrol edilmesi gerekir. Sorun üretim hatasından kaynaklanıyorsa botu değiştiririz. Eğer kullanım hatası varsa tamir edıp, sahıbine iade ederiz'' ded i Serap Hanım'ın ayakkabtyı mağazaya bırakması halinde sorunun 5 gün içinde çözümlenebileceğinı sözlerine ekledi. Durumu Serap Hanıma aktardığımda, iş çıkjşı ayakkabıyı mağazaya bırakabileceğini söyledi. fkı gün sonra arayan Ertan Bey, söz konusu botta üretim hatası tespitettiklerini, Serap Hanım'a yeni bir bot verileceğiniaçıkladı. Ayakkabı üretiminde istenilen kalitenin her zaman için yakalanması mümkün olmuyor. Bu durumu kabullenmeye başlayan üretici firmalar, sorunlu ayakkabıları birseri kontroldengeçırıyor. Üretici firmanın vereceği cevabı bekleyen mağazasahipleri ise tüketicinin biraz sabırlı ve hoşgörülü olmasını istiyor. • Nasıl tükettiğini bilen kazandı T üketiciyı Koruma Derneğı tarafından 1993-94 öğretimyılı içerisinde düzenlenen "NasılTüketiyoruz"konulu karikatür, resım ve kompozisyon yarışması sonuçlandı.Ödüller, 19mart"Dünyafüketicı Hakları Günü'nde Mecıdiyeköy Kültür Merkezi'nde yapılacak törenlesahiplerine verilecek. Liselerarası karikatür yarışmasında Istanul Polıs Koleji'nden Murat Yelkovan bırincı, Muharrem özcan ikinci, Kadir özkan ise üçüncü oldu. Kompozisyon dalında Ümraniye AtakentLisesi'ndenGülümserKızıltaşbirinci seçilirken. HaKce Çefa'ntaş ikıncı, Istek Vakfı Özge Bilge Kağan Lisesi'nden Müge Yılmaz üçüncülüğe layık görüldü. Ortaokullar arasında düzenlenen karikatür yarışmasında birinciliği özel Nılüfer Kız Lisesi'nden Ülkü Osmanbeyoğlu, ikıncilığı Istek Vakfı özelAcıbadem Lisesi'nden Arzu Birol, üçuncülüğü Özel Bılfen Lisesi'nden Nesrin Oztürk aldı. Ortaokullarda kompozisyon dalında Şişlı Terakki Lisesi'nden Zeyrtep Karakaşoğlu bırincı seçilirken, istek Vakfı özel Acıbadem Lisesi'nden Esin özgözükara ikıncı, Vefa Lisesi'nden Başak özen üçüncü oldu. Resım dalında Çamlıca Kız Lisesi'nden Esra Hergünebirincilik, AynurDahi'ye ikıncılik, Aylin Yılmaz'a uçüncülükverildı. ilkokullar arasında yapılan karikatür yarışmasında da özel ideal Okullan'ndan Onur Âyhan birincı, özel Doğan ilkokulu'ndanZeynepPak ikinci, MelahatŞefızade Ilkoğretım Okulu'ndan özge Kölemen üçüncü seçildi. Resim yarışmasında Nurettin Teksan Jlkokulu'ndanOenizGüteryüzbırincifığe layık görülürken, Moda İlkokulu'ndan Oemet Kansak ikinci, Dr. Sait Darga İlkokulu'ndan Eren özsan üçüncü oldu. Kompozisyon dalında özel Doğan llkokulu'nda Cemre Sevin birinciliği alırken, özel Ayazağa Işık Lisesi'nden Duygu Ekmekçi ikinci, Özel Doğan İlkokulu'ndan AyşegülDağıstan üçüncü seçildi. • TİİKETİCİNİN TAKDİR ETTİKLERİ Güven Market üzdü, Rejoice sevindirdi A nkara Kavaklıdere'deki Güven Marketten Rejoice (kepeğe karşı etkili formullü) şampuan aldım. Sürekli olarak kullandığım şampuanın bozukolduğunu ilkkulanışımdahemen fark ettim. Bozuk Rejoice şampuanı markete götürüp, sorunumuuygunbirdilleyetkililere anlattım. Güven Marketyetkililerininyaklaşımı, 'sorunun çok zorçözülebilecek bir problem olduğunun yansıtılması' şeklinde oldu. Sonuçta defalarca gidip geldiğim marketten sorunum çözümlenmediği gibi, ağır hakaretlere maruz kalarakayrılmakzorundakaldım.sonunda Rejoice'un Ankara satış temsilcisi ile kendim görüştüm. Sorunumayakın ilgı gösteren yetkılıler, işyerime kadar yeni ürün getirmeinceliğini gösterdiler. Ülkemizde çağdaş müşteri ilişkilerı ve yöntemleriningiderekyerleştiğibirdönemde, marketyetkililerin kabadavranışlarını kınıyorum. Rejoice yetkililerine tüketici köşesi nezdinde teşekkür edıyorum. • Nurdan Ilgaıl AfiKABA İstanbul Ticaret Odası (İTO) Tüketici Şikayetleri Bürosu'na şubat ayı süresince 25 şikayet geldiği belirtildi. Ocak ayından devreden 61 şikayetle birlikte bu sayı 86ya ulaştı. Şubat ayı içinde sonuca bağlanan 18 şikayet, tüketicinin lehine sonuçlanırken, 2 şikayetin oda kaydı olmayan firmalara ait olduğu bildirildi. ötüketici. satıcının vermiş olduğu cevaplarla şikayetinden vazgeçerken, 2 şikayette de tüketicinin haksızlığına kararverildi. EKONOMİYE BAKIŞ TAJNER BERKSOY DövizKupunuNeden Tutuyopsunuz? Birkaç tane sorum var. Günlerdir kafamda taşıyorum. Kendim uğraştım, yanıtlarını bulamadım. Bilgim ve viz- yonum yetmedi. Eşin, dostun yazdıklarını okudum, bilgili insanlara danıştım. Onlardan da bir sonuca ulaşamadım. Bu sorularımı açıkça soracağım. Yetkili ve etkili kişilerin yanıt vermelerini istiyorum. Sorularım ekonomiyle ilgili. Ekonomik krizin ardından sökün eden siyasal ayıpları sorgulamayacağım. Pıyasa- ların altüst olmasından sonra, durduk yerde dokunul- mazlıkların gündeme getirilip, siyasal fırtınalar yaratıl- masının bütünüyle bağlantısız olması olanaksız. Burada da yanıt gerektiren pek çok soru var. Bunlara deginme- yeceğim. Kimsenin canını sıkıp, ağlatmak ıstemiyorum. Sorularım temelde döviz kuruyla bağlantılı. Neden dö- viz kurunun hala denetim altında tutulduğunu, bunun için neden böylesine yüksek bir faiz bedeli ödendiğini, bunun daha ne kadar süreceğini soruyorum. Benim aklıma birkaç yanıt geliyor. Örneğin, döviz ku- runun üretim maliyetlerinin belirlenmesinde önemli rol oynadığını, bir maliyet enflasyonu baskısı yaratmamak için döviz kurunun düşük, faiz oranının yüksek tutuldu- ğunu düşünmek mümkün. Ama bu inandırıcı değil. Zira yüksek faizin yaratacağı maliyet enflasyonu baskısının, döviz kurunun yükselmesinin yaratacağı baskıdan büyük olduğunuartıkcümleâlembiliyor. Döviz kurunun yükselmesinin ekonomfde durgunluk eğilimi yaratacağı, bu nedenle bedeli ne olursa olsun kurun denetim altında tutulması gerektiği de söylenebilir. Bu bedelin neredeyse gökyüzüne ulaşan faiz oranları olduğu düşünülürse, bu yanıtın da ikna edici olmadığı açık. Bu düzeydefaizoranlarının yaratacağı durgunluğun yanında, yüksek kurun besleyeceği duraklama çocuk oyuncağı gibi kalır. Döviz spekülasyonunu engellemek için kur belli bir düzeyde tutuluyor da denilebilir Bu da ikna edici bir yanıt olmaz. Mevcut rezervler ve bu faizlerle döviz kurunun uzun süre baskı altında tutulamayacağından sokakta ayakkabı boyayan çocuklar bile emin. Onun için gönül rahatlığı ile spekülasyon yapıyorlar, her ayakkabı boya- sından sonra döviz büfesine gidiyorlar. Bunlar benim aklıma gelen yanıtlar. Hiçbirisi neden yüksek faiz ve resmi rezerv erimesine katlanıp, döviz kurunu baskı altında tuttuğumuzu ikna edici biçimde açı- klamıyor. Bir de biraz komplo kokan bir yanıt var. Bazı banka ve firmaların onemlı boyutta döviz borçları olduğu biliniyor. Bunlar son krize hacimlı açık pozisyonlarla yakalandılar. Hatta, dövızle borçlanıp, borsada oynadıkları bile söy- 'eniyor. Dovız kuru yükseltilip. döviz fiyatı arttırılırsa, döviz borçlannın Turk Lırası karşılığı büyüyecek ve öden- meleri guçleşecek. Bundan kaçınmak, söz konusu banka ve firmaları daha fazla zora sokmamak için döviz kurunun yükselmesine imkan verilmediği söyleniyor. Bu durumda, yüksek faiz ve bunun ekonomiye yayılacak depresif etkileri göze alınarak döviz kurunun bir süre daha denetim altında tutulacağı ve açık pozisyonların görece uzun kalan dövizle kapatılmasma olanak verile- ceği iddia edilıyor. Bu kurgu biraz komplo teorilerini çağrıştırıyor doğrusu. Benim gibi bu tür yaklaşımları kuşkuyla karşılayanların hemen benimseyeceği bir yanıt değil. Ama ne yalan söy- leyeyim, mevcut koşullarda akla en yakın duran açıklama da bu. Zira, döviz kurunu ısrarla düşük tutmaya çalı- şmanın görünürde başka bir nedeni yok. Bu yanıtı benimsersek, bir dizi başka soru geliyor gün- deme. Zorda olan birkaç banka ya da firmayı kollamak için ekonomınin tümünü depresyon tehdidine sürükle- mek ne denli akıllı bir yöntem'' Ekonomiye böylesine bir bedel ödetmeden söz konusu kollamayı yapsanız daha akıllı olmaz mP Görüyorsunuz kafamı kurcalayan sorular var. Hepsi döviz kurunu tutma çabasının etrafında dönüyor. Benim bilgim ve becerim bunları ikna edici biçimde çözmeye yetmiyor En ikna edici gibi duran yanıt, biraz komplo koktuğu gıbı, bizi yönetenleri töhmet altında bırakıyor. Böyle düşünmekten de hoşlanmıyorum doğrusu. iyisimi siz gelin şu benim sorularımı yanıtlayın, ben rahatlayayım; sizler aklanın. Neden bunca faizi ödeyip, koşar adım depresyona gittiğimizi hep beraber öğrene- lim. ERDEMIR işçiye satılacak ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Tansu Çiller, Ereğli Demir Çelik İşletmeleri Anonim Şirketi'nin (ERDE- MİR) yüzde 51 hissesinin, Türk Metal Sendikası'na satılmasını istedi. Salış işlemine ilişkin pro- tokol bu ay sonunda sendika ile Başbakanlık Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı arasında im- zalanacak. Başbakan Çiller'in, iki hafta önce sendika yönetıcilen ıle yaptığı görüşmede. satış öneri- sini gündeme getirdiği belirtildi. Türk-İş"e bağlı Türk Metal Sendikası Genel Başkanı Mus- tafaÖzbek, ERDEMİRdeça- Uşan her işçinin 100 milyon lira vererek. fabrikaya ortak olabi- leceğini sö> ledi. Özbek, satış önerisinin Çil- ler'den geldiğini açıklayarak, 31 mart tarihinde satış için ön protokol vapılacaeını belirtti. Özbek. fabnkanın 1992'de760 mılyar lira kâr ettiğini. ancak geçen yıl kânnın 300 milyar li- raya düştüğünü vurgula ERDEMİR hisselerinin satı- şına ilişkin karar dün. Özbek ile Çiller'in. Türk-İş Genel Mer- kezi'nde yaptıklan toplanlı ile kesinleşti. 9MartÇarşamba 20.00 i GUVENUK KURULU VE DEMOKRASI Erhan Akyıldız'ın yönettiği Yüksek Tansiyon'da bu hafta MİLLİ GÜVENLİK KURULU ve DEMOKRASI tartışılıyor. Hava Kuvvetleri eski Komutanı Emekli Orgeneral Muhsin Batur ile Anayasa Hukuku Profesörü Dr. Bülent Tanör'ün katıldığı tartışma programını kaçırmayın. Unutfflayın YüksekTansiyon'dabelleklerinizdensilinmeyentartışmalaryapılır.