Katalog

29MART1994SALI CUMHURİYET2 SAYFA KULTUR Devlet Tiyatrolan'nda bugün kutlanacak olan 'Dünya TiyatrolarGünü'ne özel tiyatrolar ilgjsiz GeakmeHTiyatrolarGünübugün KüJrûr Servisf- Her yıl tüm dünyada 27 martta kutlanan "Dünya Tiyatrolar Günü" bu yıl ülkemizde iki gün gecikmeli olarak kutlaruyor. 27 Mart •'Dünya Tiyatrolar Günü", ye- rel seçim günüyle aynı güne rastJayınca, seçim yasaklan ne- deniyle 29 marta ertelenmişti. Enelenme karanna; seçim kanunundaki "eğlence yeri nite- liğine haiz lokantalar" ve "umu- mi eğlence yerlerine" getirilen yasak, gerekçe gösterilmişti. Devlet Tiyatrolan Genel Mü- dür Vekili Tamer Levent, "Dev- let Tiyatrolan'run içkili lokanta olmadığını; ancak, tiyatro yara- nna bu kararı aldıkİarını" bc- lirterek Dünya Tiyatrolar Gü- nü'nü 29 martta kutlamaya ka- rar verdiklerini belirtmişti. Devlet Tiyatrolan'rnn seçim yasakjan kapsamına girip gir- mediğine ilişkin belirsizliğin "kurbanı" olmak istemedigini vurgulayan Levent, tiyatro sa- naünın "yaranna" davrandık- lannı vurgulamışu. • Seçimler nedeniyle ertelenen 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü,kimi tiyatrolar farklı günlerde kutluyor ya da hiçbir etkinlik gerçekleştirilmiyor. Aralannda ITT (Uluslararası Tiyatro Enstitüsü) Türkiye Temsilciliği ve Tiyatro Eleştir- menleri Derneği'nin de bulun- duğu tiyatro kuruluşlan ve top- luJuklar 27 Man Dünya Tiyat- rolar Günü'nde seçim saatin- den sonra da perdelerin kapatı- Imasını ve ertelenmevi eleştir- mişlerdi: "Çağdaş Türkiye'de tiyatrolann hâlâ 'eğlence yeri1 statüsünde görülmesine, içkili yer' yasağı paralelinde yasak- İanmasına ve giinlük polirikanın. dplaylı da oLsa, sanatı baJtala- masma ve kesinriye uğratmasına şiddetle karşı çıkıyoruz." DT bugün kutluyor ITFın (Uluslararası Tiyatro Enstitüsü) girişimiyle 1962 yı- lından bu yana her yıl 27 martta kutlanan ve tiyatrolann ücret- siz perde açtığı bu uluslararası gün, bu yıl ülkemizde iki gün "rötarlf olarak bugün kutlana- cak. Ancak bu ertelemeye tepki gösterenler nedense tepkilerini etkin bır eyleme dönüştüreme- yip. ortak bir bir etkinlik ger- çekleştiremediler. Kimi tiyatro- lar Dünya Tiyatrolar Günü'nü önceki gün, kımileri dün, kimi- leriyse bugün kutlamaya karar verdiler. İstanbul Şefair Tiyatrolan. "Dünya Tiyatrolar Günü"nü 26 mart cumartesi günü kutlar- ken. Devlet Tiyatrolan bu günü tüm sahnelerinde 29 mart salı günü kutlayacaklannı bildirdi. Istanbul'daki özel tiyatrolar ise bu yıl Tiyatrolar Günü'nü kut- lamaya pek gönüllü görünmü- yorlar doğrusu. Şehir Tiyatrolan kutladı "Dönya Tiyatrolar Günü"nü seçimlerden bir gün önce kutla- maya karar veren İstanbul Şe- hir Tiyatrolan. 26 mart cumar- tesi günü saat 20,30'da sahnele- dikleri oyunlardan önce tüm sahnelerinde Yddız Kenter'in yazdığı bildiriyi sundu seyircisi- ne. Bildiriyi, Harbiye Muhsin Ertuğnd Sahnesfnde "Tartuf- fe"ten önce Tilbe Saran, Kadı- köy Haldun Taner Sahnesi'nde "Aile Şerefi"nden önce Gül Gfilgün. İ'sküdar Musahipzade Celal Sahnesi'nde "Bir Baş- kası"ndan önce Ayşegül San- kaya. Gaziosmanpaşa Sahnesi'- nde "Resimli Osmanlı Tarihi"- nden önce Zihni Göktay. Fatih Reşat Nuri Tiyatrosunda "Fer- manlı Deli Hazretleri"nden önce Feridun Karakaya okudu- lar. İstanbul Devlet Tiyatrolan ise bugün Taksiın Sahnesi'nde, Bursa Devlet Tiyatrosu'nun "Nihavend Longa" adlı oyunu- nu sahneieyecek. Clkü Ayva/'ın yazdığı, Murat Karasu'nun yö- nettiği oyun ücretsiz olarak sahnelenecek. Saat 20.30'da, oyunun başlamasından önce Yddız Kenter, hazırladığı bildi- risini okuyacak. Devlet Tiyat- rolan yetkilileri oyun için önce- den ücretsiz numara verildiğjni ve bu numaralann tükendiğini belirtti. Tiyatro Yazarları Derneği, "Dünya Tiyatrolar Günü"nü 4 nisanda düzenleyecekleri bir ödül töreniyle kutlayacak. Se- çimler nedeniyle erteledikleri "Dünya Tiyatrolar Günü"nü Atarörk Kültür Vlerkezi'nde kutlayacak olan TİYAP, saat 16.00-18.30 arasmda en fazla yerli eseryöneten İstanbul Dev- let Tiyatrosu ve istanbul Şehir Tiyatrosu yönetmenlerine ödül verecek. 4 nisanda özel tören Aynca. Üsküp Halklar Ti- yatrosu ve Ordu Belediye Tiyat- rosu'na özel ödül vcreceklerini belirten TİYAP Genel Sekrete- ri Sabahat Emir, kutlama kap- samında tiyatroya emeği geç- miş otuzu aşkın sanatçıya onur plaketi verileceğini bildirdi. Tiyatro Yapımcılan Derne- ğiise, yönetim kurulu toplana- madığı için bir etkinlik yapma- yacaklannı belirtti. Enis Fosforoğhı, "Dünya Ti- yatrolar Günü"nün unutuldu- ğunu ve politikanın sanatın önüne geçtiğini belirterek, özel bir etkinlik yapmamalannın nedenini, "Tiyatro afişlerine ceza kesen belediyeler, seçim ne- deniyle sokaklarda afîş cümbûşü yarattdar. Biz onlara ceza kese- miyontz. Günü iptal ettik, rume- lere başlıyonız" sözleriyle açı- kladı. *. Gönül Ülkü-Gazanfer özcan Tiyatrosu da 29 mart günü oy- nama olanaklan olmadığı için "Canım Cennette" adlı oyunla- nnı sahneleyemiyorlar. SalihKalvonTiyatrosu, "Dün- ya Tiyatrolar Günü"nü 29 martta kutlama karan alması- na karşın davet ettikleri Kimse- siz Çocuk Yurtlan'nın ders programlanyla cakışmaması için yann kutlarnayı uygun gör- müş. Kimsesiz Çocuk Yurt- lan'nda öğrenim gören çocuk- lara üretsiz olarak "Martılar Adası" adlı oyunu sunacak olan Salih Kalyon Tiyatrosu'- nda, yann saat 11.00'de oyun- dan önce tiyatro bildirisini su- nulacak. Ankara'da kınama Amatör Tiyatrolar Çevresfn- de (ATÇ) Tiyatrolar Günü'nü dün Evrensel Kültür MerkezT- nde kutladı. Son iki yıldır 27 martı "Yaşasın Tiyatro" yürü- yüşü ile kutlayan ATÇ, bu yıl amatör topluîuklann oyunla- nndan bölümler sahneledi. Et- kinlikte aynca amatör tiyatro- ya büyük katkılan nedeniyle eleştinnen Tahir özçelik'e bir plaket verildi. Ankara Devlet Tiyatrolan da bugün kutlayacaklan "Dünya Tiyatrolar GümPnde ücretsiz sahneleyecekleri oyunlardan önce bildiriyi okuyacaklar. Özel tiyatrolann genelde kutla- ma yapmadıklan Ankara'da, Anadolu Tiyatro Topluluğu, Devlet Tiyatrolan'nın karannı kınayan bir bildiri yayımladı. Sanatçılar bildiride, tiyatronun saygın yerinin korunması ge- rektiği ve böyle özel bir günün seçim nedeniyle ertelenmesinin yanlış olduğunu belirttiler. '12. Tiyatro Haftası' İıınir Devlet Tiyatrolan 29 mart günü saat 20.30'da sahne- Ierini Yddız Kenter'in bildirisiy- le açacaklar. İzmirli tiyatrose- verler 29 mart gûnü; Konak Sahnesinde "Kendi Gökyüzü- müz". Karşıyaka Sahnesi'nde ise "Kahvede Şenlik Var" adlı oyunlan ücretsiz olarak izleye- bilecekler. Dokuz Eylül Üniver- sitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro Bölümü bu yıl. aelenck- sel 27 Mart "Tiyarro Haftasr etkinlıklennı seçimlerden bir gün sonra başlattı. Dün başla- yan "12. Tiyatro Haftası Etkin- likleri'\2 nisana kadar sürecek... Dün yapılan açılış töreninde "11. Suat Taşer Kısa Oyun Ya- nşması"nın ödüllen sahiplerini buldu. İnsan haklan üzerine yaalmış ve ödüle değer görül- müş 4 kısa oyun, açılış gecesin- de sahnelendi. DEGSFetkinlikleri "Bir Alman MasaJı" adlı oyunsa Güzel Sanatlar Fakül- tesi Suat Tajjer Salonu'nda cuma günü saat 20.30'da ücret- siz olarak sahnelenecek. Hafta boyunca Atatürk Kültür Mer- kezi'nde, SahneTasanmı Sanat Dab'nın klasik ve modern. ger- çekçi ve denemeci dekor ve giysi tasanmlanyla, mekan düzenle- melerini yansıtan yüz kadar es- kiz ve 15 maket sergilenecek. Cumhurbaşkanlığı Sanat Danışmanı. Devlet Tiyatrosu sanatçısı, yazar ve eleştirmen Dinçer Sümer. perşembe günü saat 16.00'da Atatnrk Kültür Merkezi'nde bir konferans ve- recek. ULUSAL TİYATRO BİLDİRİSİ Sanatin lamıt inamyonm YILDIZ KENTER Sizler, evet. Sizler.. Orada, uzakta duranlar... Bakar mısınız lüt- fen!.. Gelsenize. gelir misiniz lütfen? Bizim ışimiz sizlerle. insanla.. Bizim işimiz insan. Kim olursa ol- sun, dünyanın neresinde olursa, dini, dili, ırkı ne olursa olsun insan. Biz sizlerle başladık, sizlerle varolduk... Eksiklerimiz, yokluklanmız oldu çok.. Tökezledik zaman za- man.. Ama ne olursa olsun yürüdük.. Kim ne derse desin büyüdük... Siz vardınızçünkü.. Bize bakıyor. bi/i görüyor, bizde yansıyan sizitanıyordunuz..Bizeel venyordunuz.. Birliktezor bir işiyürütü- yorduk. Yazan, çizeri, oyuncusuyla, tiyatrocular ve sizler, seyırci- ler el ele.. Ne oldu? Ne oldu gene? Nüfus kontrolünün bir türlü gerçeklcştirilmediği. bu yüzden de artık her şeyin yetersiz hale geldiği dünyamızda, durmadan deği- şen, ağırlaşan, ekonomik politik koşullann baskısı altında, birincil amacın, en kestirme, en kolay, en ucuz yoldan bir yerlere çıkmak. çok para, çok güç kazanmaİc olduğu dünyamızda, insana, insan olduğunu hatırlatan, insana insanlığını kazandıran sanattan. ti- yatrodan vaz mı geciyoruz?.. Olmaz. İnanmıyorum. Kendi kendimizle, kendi gerceklerimizle yüz yüze gelmekten korkar mı olduk? Bütün dünya bir sahne, kadın, erkek herkes de bir oyuncu, diyor Shakespeare.. Ben buna inanıyorum. Herkes oyuncu.. tki yüzlü değil, bin yüzlü.. Önemli olan bu yüzleri oluşturan içeriği, özü görmek, tanımak.. fnsan. bedenini, duygu ve düşüncelerini, direkt kontrolü altına alıp önyargısız, çınlgplak görebildiği zaman -ki, oyunculuğun ilk koşullanndan biridir bu; Hamlet'in dediği gibi, ne muhteşem ve ne berbat bır yaratıkla karşı karşıya olmanın dehşetini yaşar. Sevmez kcndini. Nefret eder kendinden. insandan, onun aptal suratından. öte yandan hayran kalır kendine.. fnceliğiııe, becerisine. kı- vraklığına: sevgi düşerıçine.. Yu- nus'un dedıgi gıbı. "Içinde bir damla sevgi olan, Tanrı'yı görür orda.." lşte önemli olan. bu iki a i jn- san hasletini görebilmek. gercek- ten iyi görüp tanıyabilmek, cüce- liği ile dahi ölçülü bir banş kura- bilmek.. Kişı ancak o zaman baş- kalannı da tüm yücelikleri. cüce- likleriyle görüp. kabullenıp be- nımseycbihr. Bu ortak insan özeHiklerinin. bu benzerliğin kavranması, bu özdeşleşmedir hoşgörüyü mümkün kılan; kişı- ye. düşün gücü, düş gücü ka- zandıran: ona geniş bir bakış açısı sağlayan, onu "iyi oyuncu'' Yddız Kenter kılan... Demokrasi dediğimLz ne biryerde?. Karşı olduğun herşeve hoşgöriiyle anlayışla, sevgiyle bakabilmek.. Bu bağlamda ben, demokrasi "iyi oyunculuktur" bile diyebilinm rahatlıkla. Ama öylesine nefes nefese. kıran kırana bir yanş ortamı oluştu ki... Çocuklanmıza, kcndilerine bakmayı. kendilerini görmeyi, tanı- mayı, düşünmeyi, düşleme>i başkalannın pabuçlanna girip. dün- yaya bir de onlann penceresinden bakmayı sağlayamıyoruz. Onlara. meraklı, araştıran, yatatıcı. iyi oyuncularolmayf ögrete- miyoruz bu canhıraş koşu içerisinde.. Bu yüzden kötü oyunculann sayısı arttıkça artıyor.. Dar bakış açılan, dogmatik saplantılanyla, se\gis!z. hoşgö- riisüz, insan kıymeti bilmeyen, yakan yıkan, işkence eden. av ınma, kötü oyuncular... Amacım, kötümser bir tablo oluşturmak değil. Her insanda "iyi oyuncu" olma potansiyelınin var olduğuna yü- rekten inanıyorum. Bunu kanıtlayabiliriz. birliktc. El ele.. Hadi gelin... Sanatın umut olduğuna inanıyorum. (*) Dünyada bunca güzeliik oluşmuşsa. bunda sanatın büyük payı olduğuna inanıyorum. Dünyayı yaşanır kılan ilk faktörün gene İNSAN olduğuna inanıyorum. Hadi. hadi gelin, insana insan olduğunu. insana yalnız ol- madığın! gösterebiliriz biriikte.. Şiirle, müzikle. renkle. ışıkla. dans- la, düşünceyle, düşle. Yani tiyatroyla. Ancak, sizlerle.. Sizin jaratıcı gücünüzün katkısıyla.. Biriikte, el ele, dünyaya göstereceğimız çok şey vardaha.. Haydi gelin. Gelin tiyatroya. Jack De Johnette, bu akşam yaratıcılığını uç noktalarda sergileyecek, cumartesi günü de Hermeto Pascoal Trio'da yeteneklerini!.. Cazdünyasının ikiönemlimüzisyeni kaçınlmamah CEM YEGÜL Bu hafta Cemal Reşıt Rey Konser Salo- nu iki sıradışı caz etkinliğine sahne olacak. Cemal Reşit Rey Konser Salonu ve Pozi- tif in birlikte haârladıklan 1993-1994 Caz Konserlen Serisi dahilınde gerçekleşecek • olan bu konserlerin ilki bugün akşam bü- yük caz davulcusu Jack De Johnette'in so- lo piyano davul konseri olacak. Jack DeJohnette 9 Ağustos 1942'de Chi- cago, Illinois'te dünyaya geldi. 4 yaşında klasik piyano dersleri almaya başladı. Klasik piyano calışmalanna 12 yıl boyun- ca devam ettiği ve Chicago'daki American Conservatory of Music'den diplomasını aldı. Ancak caz müziğine olan ilgisi de çok genç yaşlarda fılizlenmişti. Nitekim, klasik piyano çabşmalanna devam ederken bir yandan da Chicago'nun yerel caz toplu- luklannda calmayı ihmal etmiyordu. Orta- okul yıllannda davula olan ilgisinin farkı- na vardı. Chicago'daki müzikal bağlan- tılan çeşitüydi. Bir yandan Southside blues çevrelerinde boy gösterirken, bir yandan da avangard hareketlerin içinde bulmuştu kendisini (Association for the Advancement of Creative Musicians gibi). En aranan davulculardan biri 1966'da müziğin kalbinin attığı şehirde neler olup bittiğjni görmek için bir hafta sonunu New York'ta geçirmeye karar ver- di. Bu büyülü şehirde geçireceği sürenin bir hafta sonu ile sınırlı olamayacağını bile- mezdi o günlerde. De Johnette'i Harlem'- deki efsanegece kulübü Minton's'da dinle- yen org virtüözü John Patton kendisine sıkı bir iş teklifinde bulundu. İlk ciddi işi ise yine aynı yıl Jackie McLe- an'leydi. Ardından 1967-68 yıllannda çok popüler bir topluluk olan Charles Lloyd'- un dörtlüsüne katıldı. Daha sonra da Bill Evans ve Stan Gete ile olan beraberlikle- rini, 1969-1972 yıllan arasında Miles Davis ile olan birlikteliği izledi. 1970'lere gcldiğimizde Jack De Johnet- te'in davulcu, lider ve keyboardist olarak Hermeto Pascoal kendini aştığı yıllarda buluyoruz kendi- mizi. Bu verimli döncmde Jack DeJohnet- te'in duyarlılığı, değişkenliği ve geniş ton spektnımu onu caz dünyasının en aranan davulculanndan biri konumuna getirdi. Lider, bestekar, davulcu, piyanist Bu yıllarda Keith Jarrett, John Abercc- rombie. Pat Metheny. Ralp Tcmner ve Jan Garbarek gibi müzisvenlerle yaptığı çalı- şmalara rastlıyor ve bu yıllarda Jack De- Johnette'in yönünün fusion olduğunu, 1975'egeldiğimizde ise Jack DeJohnette'in Directions adındaki topluluğu ile fusion geleneğini devam ettirdiğinj görüyoruz. Directions. gitarda Jahon Abercrombie, basta Mike Richmond ve sak>ofonda Alex Foster'dan oluşuyorvc fusion denılen türü yeni ufuklara taşıyordu. Directıons'ı • Caz dünyasının büyük davulcusu, bestekar, piyanist, çok yönlü müzisyen Jack De Johnette, bu akşam Cemal Reşit Rey'de bir konser verecek. 'Bütün seslerin bizim etrafımızda keşfedilmeyi beklediklerine' inanan Brezilyalı bestekar ve aranjör Hermeto Pascoal da Galliano ve Nene eşliğinde konser verecek. Jack DeJohnette 1978'de New Directions izledi. Bu kez top- luluğun sound'unu trompette Lester Bo- »ie ve basta Eddie Gomez'in taze sesleri şekillendiriyordu. Jack De Johnette. ilk Special Edition adındaki topluluğunu ise 1979'da kurdu. Bu toplulukta David Murray ve Arthur Blythe gibi kalburüstü saksofoncular da yer alıyordu. Bu topluluk ile müzikal yö- nünü değiştirdiğini müjdeliyordu. Jack De Johnette. 1983'teki topluluk ise kamış- lılarda John Purcell ve Chico Freeman, trompette Baikida Carrol ve basta Rufus Reid'den oluşuyordu. 1985'te ise tumbada da Howard Johnson ve ilk Special Edition kadrosunda yer alan Purcell ve Murray'in de katılımıyla ortaya çıkan albüm "Albunı AJbum" Down Beaat tarafından yılın en iyi albümü seçiliyordu. 1980'lerdckı Special Edition lopluîuklan Jack De Johnette'in lider, bestekar, davul- cu ve piyanist olarak kendini en iyi ifade ettiği topluluklardır. Çok yönlü bir müzisyen Jack DeJohnet- te aslında kendini her zaman açık seçik ifa- de edebilen birsanatçı. Film müzikleri, Ja- pon fotoğraf sanatçısı Tadayuki Naito ile yaptığı çalışmalar ve solo performanslan da Jack DeJohnette'in yaratıolığının uzantılan. Bu akşamki İstanbul konseri de Jack DeJohnette'in yaratıcılığını uç nokta- larda sergileyeceği ender performanslar- dan biri olmaya aday. Zengin ve uçsuz bucaksız bir sound Cemal Reşit Rey ve Pozitif in bu hafta içinde gerçekleşecek diğer konseri de. 2 ni- san cumartesi akşarrunın Hermeto Pascoal Trio konseri olacak. Bu konser de Brezil- yalı müzisyen Hermeto Pascoal'ın müzik evreninden bir kesit sunması açısından ol- dukça önemli. Hermeto Pascoal 1936'da Lagoa da Ca- noa, Alagoas'da dünyaya geldi. 8 yaşında akerdeon çalmaya, ardından da yerel dans ve partilerde bir müzisyen olarak çalı- şmaya başladı. 14 yaşında evini terk etti. Caruarau. Pernambuco'da bir radyo ıstas- yonunda akordiyonist olarak çalıştıktan sonra Recife'ye yerleşerek piyano çalmaya başladı. 1950'de Rio de Janeiro'ya ve ardından Sao Pauio'ya geldi. Bu iki şehirde 20 yıl sü- recek müzisyenlik, bestekarlık ve aranjör- lük yaşamının başlangıayda bu tarih. I971'de Amerika Birleşik Devletlen'ne geldi ve ilk plak çalışmasını gerçekleştirdi. Miles Davis'in albümü "Live Evil"a iki beste çalışması ile katkıda bulundu. Her- meto Pascoal bu sıralarda Flora Purim ve Airto'nun müziklerinin arkasındaki itici olmayı da sûrdürüyordu. Hermeto Pascoal'ın yaratıcı müzikal kavramlan. zamanın büyük müzısyenleri- ni de derinden etkiledi. Bu etki> i açıkça ifa- de edenler arasında Gil Evans, Chick Co- rea, Miles Davis, Ron Carter ve daha pek çoklannı sayabiliriz. Brezilya'ya döndüğünde Hermeto Pas- coal. bir bestekar ve aranjör olarak yete- neklerini tam anlamıyla sergilemesine izin verecek bir müzisyenler topluluğunu bir araya getirdi. Bu topluluktaki müzisyenler zaman içinde değişmekle birlikte. topluluğun ıske- leti 1981'den beri hep aynı kaldı. Zamanla topluluk o kadar zengin ve uçsuz bucaksız bir sound yakaladı ki. yaratılan müzikal evrendc hem Hermeto Pascoal. topluluğun lideri olarak kendini özgürce ifade edebili- yor. hem de topluluk elemanlan kişisel öz- gürlüklerini yüceltmek ve genişletmek ola- nağını büluyorlardı. Sıradışı entrümanlar da kullanıyor Hermeto Pascoal için büyük bir senfoni orkestrası için beste yapmak. kendi toplu- luğu veya solo bir enstrüman için beste yapmak kadar doğal ve basit. Hermeto. bütün seslerin bizim etrafımızda keşfedil- meyi beklediklerine inanıyor. Müziğini de evrensel müzik olarak niteliyor. Konserle- rinde aşina olduğumuz enstrümanlann yanı sıra. şişeler, boynuzlar. tcneke par- çalan, su gibi sıradışı enstrümanlarda kul- lanıyor. 2 nisan akşamı Cemal Reşit Rey Konser Salonu'ndaki konserinde Hermeto Pasco- al'ı piyanoda izleyeceğiz. Kendisine aker- deonda Rkhard Galliano ve davulda Nene eşlik edecekler. Hem 29 mart Jak De Joh- nette, hem de 2 nisan Hermeto Pascoal Trio konserleri, caz dünyasının bu iki önemli müzisyeninin müzikal yaşantıla- nndan önemli kesitleri bizlere ulaştıracağı- ndan, kaçınlmaması gereken konserler ol- duklannı düşünüyorum.