Katalog

CumhuriyeC70. rHSAYI 25008 S A N A T K Ü L T Ü R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O N 27MMT1994PAZM Mehmet Yurtkuran'ın fotoğraf makinesi kolleksiyonculuğu 1960'k yıllara dayanıyor lOmetrekarelik alana sığan 250yıl Mehmet Yurtkuran, ilk olarak 1938 model Kodak makinesiyle fotoğraf çekmeye başlamış. (Fotoğraf: ZAFER AKNAR) ZAFERAKNAR Tutkular yaşamm lokomotifidir; sınırlan aşkla belirlenmemiştir: ya- şamak da bir tutkudur, ölmek de... Hatta eşyayı tapınırcasına sevmek de... Eşyaya tapınmanın en beürsizi ise koleksiyonculuktur... Nerede başlar. nasıl biter (mi). Bu sorulann yanıtını kimse veremez, Mehmet Yurtkuran da veremez. Mehmet Yurtkuran. Cevizlibağ Sanayi Sitesfnde rot-balans ayan yapar. Gerçek dünyası, elektronik cihazlarla donanmış bu mekan de- ğildir. Asma kata taşınmjş on met- rekarelik dünya Yurtkuran'ı anla- tır. kışilığine tekabül eder. Daimi düşler... Bu dün>a Henri Cartier Bresson geleneğine tapınan fotoğrafçılann da yüreğini ağzına getirir. komp- lekslerini dibe vurdurur, efsanevi 'Leica M'e dokunma fırsatını verir, yaşanmamış orgazmlan yaşatır... 1893 yapımı pallmeyef'la (50x50) başlar sohbetimiz, fitilli projeksiyon ve fılm gösterim makineleriyle de- vam eder. Cennet Sineması'nın neden yandığını daha iyi anlar insan. Kısa duraklamalar... Hafta sonlan bir- yantinli saçlar ve takım elbiselerle H,akiki İstanbullu olmakla övünür Mehmet Yurtkuran. Fotoğraf makinesi koleksiyonculuğu ise 1960 yıllara dayanır. Sonra merakı dallanır, budaklanır. Film kameralan, fılm gösterim makineleri derken, koleksiyonculuğu içinden çıkılmaz bir hal alır. Sonrası malum, kansıyla kavgalar başlar. Yurtku- ran, eşi ve koleksiypnu arasında gider gelir. Ne yardan vazgeçer ne de koleksiyonundan... gidilen sinemalara götürür sizi... "Nerede kalmıştık"lar daha sık söylenir olur. Ama burası rot- balansçı Mehmet efendinin mekanı- dır. Daimi düşler onun tekelindedir. ufak kaçamaklarda kurulan düşler de bizim... "Hakiki İstanbullu" olmakla övü- nür Mehmet Yurtkuran Fotoğraf makinesi koleksiyonculuğu ise 1960 yıllara dayanır. Sonra merakı dallanır, budaklanır. Film kamera- lan. film gösterim makineleri der- ken, kolleksiyonculuğu içinden çı- kılmaz bir hal alır. Sonrası malum, kansıyla kavgalar başlar. Yurtku- ran, eşi ve koleksiyonu arasında gi- der gelir. Ne yardan vazgeçer ne de kolleksiyonundan... Çareyi, ekmek teknesine koleksiyonu taşımakta bujur. Üç beş satıra sığdırmaya çalıştığı- mız bu yaşamın (öncesinin ve sonra- sının) aynntılannı Mehmet Yurtku- ran anlatıyor: "Babaniın 1938 model Kodak ma- kinasıyla fotoğraf çekmeye başla- dım. Ö zamanlar askeri okulda öğ- renciydim. 4-5 > ıl sonra bit pazarında dolaşırken, pazara elinde çuvalla bir adam geldi ve çuvalı boşaİttı. İlgimi çekti. Makinelerin fîyatı 2.5-5 liray- dı. Adamla sıkı bir pazarlığa oturduk. 10 lira>a beş makine aldım. Sonra işte gördüğünüz manzara 600'e yakın çalışır dummda makine, bir o kadar da çalışmavan makine..." Koleksı- vonculuk bu durduğu verde durur mu. durmamış da. Ardından eski film göstencılerine merak... Ardı- ndan film kameralanna... Sonra da eskı İstanbul fotoğraflanna. Bun- lann hepsini anlatmak öylesine zor ki... Mehmet Yurtkuran'ın masasında duran -bırakın telefon makinesını- telefon rehben bile 1938'den kalma 250 yılın dökümü. 10 metrekarelık asma kata sığmış. "Yarin soğuk elin- den gayri ber şeyi unutmak olanaklı" Yurtkıran'ın minıminnacık dünva- sında. Yıne kendisinden dinlevelım: "Boş zamanlanm, bit pazarlarında geçer oldu. Pazar sabahı gün doğu- muyla birlikte İstanbul'un mııhttlif yerİerinde kurulan bit pazarlarına gi- derim. Bütün günüm buralarda ge- çer. Vlutlaka koleksiyomıma kata- cak bir şeyler bulunım. Bira/ pahalı- ya patlıyor. İnanır mısınız, bir evim bile yok." Ya\ aş \ a\ aş camekanlar- da dizilı fotoğraf, film gösterim vc kameralara doğru elımızı uzatıvo- ruz. Bu 'Leica .VT Robert Capa'nın "Vunılan Asker"ını çeken mı dca- ba... Tamirlerini de kendi yapıyor Bu gaz lambalı projeksıvon makı- nesinde kimler. hangı foıoğraflannı gösterdı? Fitıl >a da gaz bmığınde göstenvı seyredenler. leknolojinın genliğine hayıflandı mı acaba? Her makmenın önünde bırbımle ılınıılı yüzlerce soru sormak olanaklı. Gör- sel araçlann kısa bir hıkavesı adeıa tüm bunlar Yurtkuran vınedcvam ediyor: "Benim kolleksiyonumun bir özel- liği \ar. Makinelerin çoğu çalışır du- rumda, tamirlerini de ben > apıv orum. Yani bozuk makineleri alıvorum. kendi olanaklarımla tamir edivonım. Fakat en büvük endişem. koleksiyo- nun ben öldüğümde ne olacağı; ço- cuklanm bu konuvla ilgilenmivor... Yazık, çok yazık olacak..." Kocaçay Deltası'yla ilgili rapor hazırlandı BURSA(AA)-Bursail sınırlan içerisindeki Kocaçay InmağYnın Marmara Denizi'nedöküldüğü yerde bulunan ve Türkiye'nın önemli kuş alanlan arasında yer alan Kocaçav Delıasfna. Doğal Hayatı Koruma Derneği (DHKD)sahipçıktı. DHKDKuşveAlanlarBölümü Koordinatörü Murat Yarar başkanlığındaki bırekip tarafından Kocaçay Deltasf nda gerçekleştınlen çalışmalar. bir rapor haline getinldi. Birerörneği Milli Parklarve Av-Yaban Ha>atı Koruma Genel Müdürlüğü. Çev re Koruma Genel Müdürlüğü ve Bursa Valiliği'ne gönderilen raporda. delta ve çevresindegözlenen bazı olumsuz gelişmelerin kaygı venci olduğuna dikkat çekildi. Kocaçay Deltasf nın heriki yanındakı göller. kumsal ve kumullar, subasar ormanlar ve gerideki büyük ormanlann zengin ve çok çeşitli yaşam ortamlan olduğuna işaret edilen raporda, deltada kış aylar nda önemli sayıda sukuşunun banndığı. geniş sazlıklar ve ormanlann gerek sukuşlan, gerekse de yırtıcılar ve ötücüler için üreme olanağı sunduğubelirtildi. Deltadaki subasar ormanda. Türkiye'de türü az kalan birkaç deniz kartalı çiftinden birinin banndığırun tahmin edildiği kaydedilen raporda, Kocaçay'da yaşanan olumsuzJuklara yer verildi. Raporda. deltanın batı tarafında poyraz ve Dalyan Gölleri'nin bulunduğu hatırlatılarak. Hazine'ye ait olması gereken göller üzerinde bir grubun mülkiyet iddiasında bulunduğu ve bu konudaki dav anın yıllardır sürmekte olduğu \ urgulandı. Bu grubun amacırun. gölü kurutarak yapılaşmaya açmak olduğu ileri süriilerek. göldeki mülkiyet sorununa biraçıklık getirilmesi istendi. Vitaminsizlik, çocuklankör ediyor Df YARBAKIR (AA) - A vitamini yetersizliği nedeniv le dün\ ada her yıl 250 bin çocuğun kör olduğu belirlendi. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tarafından hazırlanan raporda. 5 yaşından küçük çocuklarda hastalıklann veerken ölümlerin başlıca nedenlennden birinin A vitamini yetersizliği olduğu kaydedılerck. çok basit yöntemle bu sorunun tamamen ortadan kaldınlabıleceği açıklandı. Dünyadaher\ıl250bin çocuğun. A vitamini yetersizliği nedenıyle kör olduğu belırtilen raporda, şunlarkaydedildi: "Ucuz olan A vitamini kapsüllerini risk altında bulunan bütün çocuklara ulaştırmak mümkün. A vitamini yetersizliği her yıl 250 bin çocukta köriüge yol açarken. 5 yaşın altındaki çocuklarda hastalıklann ve erken ölümlerin başlıca nedenle- rinden biridir." Bahargeliyor, göçmenkuşlarneredeysegörünür Siz fark etmezsiniz. Ama ben ederim. Görmüş geçirmiş bir sandalım ben. Göçmen kuşlar yola çıktı çoktan. Birkaç hafta içinde görünürler gökyii/ünde. Gölün kıy ısında da ueurtmalar ha\ alanır. Çok değil. birkaç hafta kaldi. Bütün bir kışı burada, y apav alnız geçirdim. Küreklerim balıkçının evinde. Bir ben vardım bütün kış bovu. bir de sazlar. Soğuk kış gecelerinde sazlarla birlikte dinledik fırtınanm vahşi rürküsünü. Gün geldi buz tuttu göl. Gün geldi gün ayaza kesti. Parlay an güneşte seyrettim sudaki "ben"i. Kış boy u ince kılçıklı sazanlar. iri sazanlar korkusuzca dokunup geçtiler yanımdan. Bahar geliyor belli. Sazanların. v ayınlann artık açığımdan gcçmelerindcn belli. Neredeyse balıkçı çıkar gelir. Elinde zımpara kağıdı. kınk cam parçalan. Kalafatlanırım. Bir gelin gibi süslenir, bahara hazırlanınm. Siz o zaman göriin beni. Gökte güneşe dönen göçmen kuşlar, kıyıda çocuk kahkahalanyla bezenmiş uçurtmalar yükseldiğinde, boyam yenilenmiş, küreklerim cilalanmrş. gelin gibi salınırken gölün sularında ve yansım vururken suyun aynasına. göriin beni. Az kaldı. Tohum çatlıyor. güneş rsıtıyor, toprak uyanıy or ve gölün üstü sabahları güneşte gerinen ince bir pus tabakasıvla kaplanıyor. Çok değil birkaç hafta kaldı... (FOTOĞRAF: TAHSIN AYDOĞMUŞ) 'AIDS'in yayılması durdurulamıyofKUVEYT(AA)- Dün>a Sağlık Ör- gütü (WHO). AIDS hastalığının yayı- rmasının onlenemedığmı bıldırdı. WHO"nun. AIDS konusundaki ae- mşletilmış programının başkanı Mic- hael Merson, Kuvevt'te verdiği AIDS Konferansı'nda vaptığı konuşmada. jayılmaya devam eden ve AIDS has- talığına yol açan HIV vırüsünden et- kilenenlerin saviMnın gün geçtıkce arttığım sövledi. Nerson. "Hastahğın >a\ılmasımn sonu görünmüvor. Hastahğın vayı- Iması 21'inci yüzyılda da devam ede- cektir"dedi. AIDS'in tedavisi >a da aşının bu- lunması yolundakı çabalara değinen Merson. henüz bu konularda ılerleme sağlanamadığını ve vakında da sağla- nabıleceğini sanmadığını sövledi. HIV vırüsünden etkılenenlenn has- lalanarak öldüğü Afnka'vı. kötügün- lerin bekledığini ka>deden Merson. "Hastalığın 10 yıl önce Afrika'daki gibi hızlı vavıldığı Günev >e Güneydo- ğu Asva'da durum çok "tehlikeli. HIV viriisü, eğer bu hızıyla \ayılma>a de- D,ünya SağlıkÖrgütü'nün AIDS konusundaki genişletilmiş programının başkanı Michael Merson,hastalığın tedavisi ya da aşının bulunması yolundaki çabalara değindi. Merson, henüz bu konularda ilerleme sağlanamadığını ve yakında da sağlanabileceğini sanmadığını söyledi. \am ederse, Asya kıtasında her yıl HIV viriisünden etkilenenlerin sayısı Afri- ka'yi geçecektir" dıye konuştu. Asya'da AIDS ve HIV viriisünün yayılmasındaki patlamanın. AIDS'in nedenmin anlaşılması ve hangi vollar- la yayıldıgının belirlenmesınden sonra meydana geldiğıni bıldıren Merson. "Afrika'daki olaylann, Asya'dan çok uzakta gerçekleştiği ve Asyalılann HIV virüsüne karşı bağışık okluklan voiundaki yanlış inançlar dolayısıyla hastalık ve virüs çok büyük bir hızla yayüdı" dedi. HIV virüsünden etkilenenlerin sayısının 15 mılyon olduğunu hatırla- tan Merson. bu sayının 2000 vilına ka- dar ikiye katlanarak. 30 ıla 40 milvona ulaşacağınm tahmin edildiğini söyle- di. Merson. HIV virüsünden etkilenen 15 milyon kişiden 11 ila 12 milyonu- nun hala hayatta olduklannı da kay- detti. Merson. ortadoğu ülkelennde AIDS'ten korunmanın yollan konu- sunda özellikle kadın ve gençlere eği- tim verilmeye başlanılması gerektığını söyledi. Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da 75 bin kişinin HIV virüsünden etkilen- miş olduğunu kavdeden Merson. elde edilen bilgılenn ortadoğuya gınşinin sınırlı olması dolayısıvla eğıtime ağırlık verilmesi gerektiğinı bildirdı İnsanlann. AIDS'e karşı hayatlannı korumak amacıyla ellennde sılah bu- lunduğunu bılmeleri için. özel çabala- ra gerek duyulduğunu kaydeden Mic- hael Merson. şöyle konuşlu "Öğretmenler ve politikacılar. ebe- veynlerin karşı çıkacağı endişesivle herhangi bir topluluk ta seks konusurtda konuşmaktan korkabilirler. \ncak, tecrübelerimiz sonucunda. bütün dün- > ada insanlann, kendi ha> atları ya da çocuklannın havatlarının tehlikede ol- duğunu anladıklan zaman samimi me- sajlan dinlemevi istediklerini gördük." AIDS'e karşı mücadele için atılması gereken üç adım bulunduğunu bildi- ren Merson. bunlan şö>le özetledi: 1- AIDS'in kendi ülkenizde olmaya- cağına inanmayın. Hastalık bütün ül- kclcrde tnevcut. 2- Hastalık dolayısıvla vabancılan suclamayın. Hastalığın vaulması, daha çok halkın eğilimleri ile bağlantılı. HI\ virüsünden etkile- nenlerin. ülkeye girişlerini engellemek- \e yav ılmasının önlenmesi arasında bir bağlantı yok. .V Iıtsanların rı/ası olma- dan. emirle teste tabi tutmav ın. Emirie teste tabi turmak. zoriavıcı bir önlem- dir. AIDS'ten korunmak. cezalandıncı ya da zoriavıcı önlemlerle değil, destek gören önlemlerle sağlanabilir." Bebeğinizi okşayın, daha sağlıklı olsun LONDRA (AA)- İngıltere'dc >apı!anbıraraştınna. jnncleri tarafından sık sık okşanarak büv ütülen çocukların. dığerlenne göredaha sağlıklı ve zekı olduklannı ortava çıkardı Wolverhampton Ünıversıtesı öğretim üyelennden Dr Elvidina Adamson Macedo tarafından 12 vıldavapılanaraştırma. 100 bebektegerçekleş,tırildı. Dcnek bebeklerden bir kısmı üç hafta sürev le günde 20 dakıka okşandı Yedıvaşına geldiklenndc çocuklarda yapılan zeka.okuma vekavrama veteneklen testınde. okşanarak büv ütülen çocukların. diğerlerıne göre daha üstun olduklan göruldü. Dr. Adamson Macedo. okşamanın çocuk vücudunda endorfin adı \enlen doğal rahatlatıcı veağrı kesıci maddenın salgılanmasına yoiaçtığını.bununda bağışıklık sısteminı güçlendirdığıni sövledi. Dr Elvidina Adamson Macedo. araştırmasının ay nntıh sonuçlannı. Bnghton kcntındc vapılacak İngılız Psıkolojı Cemiyetı toplantısında sunacağını belirttı. Silikon imalatçılanndan rekortazminat BİRMİNGHAM(AA)-Kadın göğüsleri için Mİıkon ürelen ABD'ninen büvük şııketı Dovv CorningCorp. ılc Bnsıol Mvers- Squıbb. göğüslenne lakıırdıkları sılikonlann bozulması sonııcu sağlık sorunlan ile karşıiaşanlara mılyarlarca dolar ta/minat verıvor. Daha öncede üretuğı silikonlardan zarar gören kadın müşterilerinevak!aşık2milvar dolar ödemevı kabııl cden Dovv CornıngveBrıstol Mvers- Squıbb. haklarında şıkaveıte bulunan kışılerlc mahkemede hesiiplaşma verıneanlaşnıa vapmayı tercihctti vc tiim şıkavetçıleri buanlaşmava katılmavaçağırdı. Silikon iirctcn üçiincü finna Ba\tger Healthcare Corp. da avnı anlaşmava katılma nıvctındc olduğunu açıkladı. Av ukatlar. göğüslerınc [aktırdıklansılikonlarıtedeniyle sağlık sorunlan olan kadınlann bu anlaşma ile 200 bin dolarla 2 nıilv on dolar arasında tazminaı alacaklannı bildirdılerve tüm şıkavetçıleri. sonucu belli olmayan davalarda zaman yitıreceklerı yerde \ apılan anlaşmav a katılmaya çağırdılar. Sılikonlan bozulan hastalardan bazılan bulantı. eklemlerde ağrı. böbrek sorunian ve yorgunluktan yakınıvorlar Üreticı fırmalar ise siİıkonıın sağlığa zararlı olduğu volunda hıçbirkanıt bulunmamasına rağmen tazminat ödeme> i kabul ettiler.