Katalog

SAYFA UOMHURIYEI 10 ARALIK 1994 CUMARTESİ 12 DIZI-YAZI Prof. Dr. Ergün Aybars KURTULUŞ SAVAŞI (1920-1923) VE CUMHURIYET'IN ILK YILLARI (1923-1927) Son dosya: İttihatve Terakkiİzmir Suikastı davasının Ankara'daki duruşmalannda Ittihatçılann yol açtığı yıkım sorgulandı • zmır'deki suikast davası- I nın bitmesinden sonra "Kara Çete"olarak isim- lendirilen Ittihatçılann da- vasına Ankara"da bakıla- caktı. Duruşmalara 2 ağustos öğleden sonra başlandı. Sanıklann yoklamasından sonra Savcı NecibAJiBey, iddıaname- sini okudu. Savcı, Izmır Suikas- tı gırişimini ve İttihat Terak- ki'nın bununla olan ilişkısini be- lirttikten sonra, Milli Mücadele süresince ittihat Terakkı'nin ça- lışmalarını, Kara Kemal'in par- tiyi yeniden canlandırma girişi- mini, Terakkiperver Parti'den na- sıl yararlandığını uzun uzun an- lattı. Başta Cavid Bey olmak üze- re isimlerini saydığı sanıklann ve kendilerine tebligat yapıldığı halde henüz gelmeyen Rauf \e Dr. Adnan beylerin cürümleri sa- bit oiduğu takdirde. '—gerekcür- miin yapıldığı tarihe ve gerek ye- ni Ceza Kanunu'nda buna tesa- düfeden 171'inci maddenin ihti- va ettiği âhkam-ı cezaivenin da- ha ağır olmasına ve muhaffef ce- za olması itibariyle >eni Ceza Ka- nunu'nun 55'inci maddesi dela- letiy le 58'inci maddesinetevfikan ceza' tayinı ve içlerınde Eyiip Sabri, Dr. Rasuhi. eski Hariciye Nazırı Ahmet Nesimi. Salâh Cimcoz, Ali Osman Kâhya'nın bulunduğu 32 kışınin suçlan sa- istiklâl Mahkemeleri'nin verdiği kararlarda, Türk devriminin gerçekleştiği olağanüstü şartlann etkisi bulunduğu şüphesizdir. Suikast olayındasuçlu bulunan bırçok kişinin, hukuk mahkemelerinde delil yetersizliğinden serbest kalabilecekleri açıktır. Lzmir'den sonra Ankara'da başlayan duruşmalarda genellikle İttihat Terakki'nin geçmişi ve Milli Mücadele sırasında, cumhuriyetin ilanından sonra iktidan ele geçirmek için yaptığı girişimlerin açığa çıkanlmasına çalışıldı. Birbakıma, bir devrin hesabı soruluyor, Ittihatçılann sebep oiduğu yıkım kamuoyuna açıklanıyordu. Ankara'daki duruşmalann en önemli ismi eski maliye nazın Cavit Bev'di. C'avit Bey kendisine yöneltilen suçlamalan reddetmesine karşın mahkemeyi ikna edemedi \e idama mahkum oldu. Amaç dirlik ve düzeni sağlamaktı bit oiduğu takdirde. 58'inci mad- de delaletiyle 45"ıncı maddeye göre cezalandınlmasını ıstedi. Iddianamenin okunmasından sonra sanıklardışan çıkanldılar, yalnız Küçiik Talat Bey içeride kalarak sorgusu yapıldı. Daha sonra Mithat Şükrii, Azmi. Ah- met Nesimi, Dr. Hüseyinzade Ali. Eyüp Sabri, Dr. Rasuhi ve Hamdi Baba gibi eski Ittihatçı- lar sorguya çekildiler. (1) Duruşmalarda genellikle İtti- hat Terakki'nin geçmişi ve Mil- li Mücadele sırasında^cumhun- yetin ilanından sonra ıktıdan ele geçirmek içın yaptığı gırişimle- nn açığa çıkanlmasına çalışıldı. Birbakıma. bırdevnn hesabı so- ruluyor. Ittihatçıların yol açtığı yıkım kamuoyuna açıklanıyor- du. (2) Bu duruşmalar içinde en önemlisi şüphesiz 10 ağustosta başlayan Cavit Bey'in dunışması idi. Onun duruşmasının yapıldığı gün salon tamamen dolmuştu. Damat Ferit Paşa kabınesinın kurul- masından sonra bütün eski tttihat Terakki döne- mi bakanlannın tutuklandığinı ve bu yüzden ön- ce altı ay kadar gizlendiğini, daha sonra lsviç- re'ye kaçtığını; buradaki hayatını, Bekir Sami Bey'in Londra'yagittiği yıllarda lngilizlerle iliş- kisını anlatan Cavit Bey, başkanın çeşitli sorula- n karşısında, Enver Paşa'nın Anadolu'ya gırmek istedigini duyduğunu, Talat Paşa'ya bir mektup yazarak Enver Paşa'yı bundan vazgeçirmesıni ıs- tedığıni açıkladı. 1921 'de Temmuz ayında yurda döndüğünü, Kara Kemal'in Mustafa Kemal Paşa ile olan görüşmesinden sonra kendisinın ev inde toplanarak Kara Kemal'in bu görüşme ile ilgili açıklamalannı dinlediklerini. bunun olağan bir toplantı olduğunu belirtt. Cavit Bey inandrtcı buhnmuyor Başkan Ali Be>. özelhkle İttihat Terakki'nin iktidan elde etmek için yaptığı girişimlerden. Te- rakkiperver Parti'yi ele geçirme yöntemleri ile ilişkilerini belirlemeye çalışıyordu. Cavit Bey ise kendi evinde yapılan toplantılann gizli biramacı olmadığını söylüyordu. Cavit Bey'in bütün açık- lamalan ve tttihat Terakkicilerin iktidarı ele ge- Istıklâl Mahkemelen'ninça- lıştığı ikı senelik bu son dö- nem. cumhurıyet tarihımızın en önemli bir süreci olan Türk devriminin gerçekleştirilmesi- nı sağladı. Dünyadaki devrim mahkemeleri içinde en adil hü- küm verenı. yasalara en çok bağlı olarak çalışanı ve en az kıyıcı olanı olduğunu söyleye- bileceğimiz Istiklâl Mahkeme- leri; Türk devrimine ve rejıme karşı koymak ısteyen her geri- cı ve olumsuz girişimı. sert şe- kılde bastırmış, hıyanet-i vata- niye, casusluk, karşıdevrimci ayaklanma. siyası suikast gıbı önemli davalaryanındaeşkıya- lık, şehır kabadayılığı. yolsuz- luk, rüşvet suçlanna karşı amansız bir çalışma göstermiş- tir. Milli savaşın kazanılmasın- dan sonra. Atatürk'ün amacı, Türkiye'yi çağdaş medeniyet sevıyesine çıkaımak için Türk devrimıni gerçekleştirmekti. Bunun aşama aşama gerçekleş.- tirilmesıne karşı çıkanlaroldu. Bu iki sene içinde büyük sos- yal değışiklikler. Şeyh Sait Ayaklanması sırasındaki çatış- malardışında. en az kanla ger- çekleştinldı. Fransa ve Rı» devrimlerinin bilançosu Fransız Devrimı'nde devrim mahkemelerinın anstokrasiye karşı sert bir uygulama göster- dikleri, yalnız 1793 yılında, yargılanarak 17.000 kişinin idam edildiği ve bu sayının yar- gılanmadan idam edilenlerle 40.000'i aştığı gözönüne alı- •Atatürk, 'Nutuk'ta bu olağanüstü dönem ve önlemlerle ilgili şu değerlendirmeyi yapar: "Biz, alınan olağanüstü, ama yasaya uygun tedbirleri, hiçbir zaman ve hiçbir biçimde. yasa dışına çıkmak için araç olarak kullanmadık; tersine, yurtta dirlik ve düzeniiği kurmak için uyguladık." Atatürk şövle diyor: 4 Şunu söylemeliyim ki biz, her araçtan yalnız ve ancak bir iilkii için vararlanıru. O iilkii şudur: Türk milletini medeni topluluklar içinde yaraştığı yere yüksdtmeL' nırsa. ne derece kan döküldüğü anlaşılabilir. Rus devriminde ise tüm aristokrası ve burjuva sınıflan hemen tamamen yok edilmişler; milyonlarca insan. gerek devrimciler tarafından öldüriilmüş gerekse iç savaş ve büyük sefalet sonunda ölmüş- lerdi. Bu bakımdan Türk dev- rimı. sınıfsal bir hareket olma- dığı ıçm Istiklâl Mahkemeleri de sınıf hâkımıyetıne yönelik çalışmadılar. Ancak karşıdev- rimcı güçlenn tasfiyesıne gı- dildi. Feodal bir kurum olan 'ağalık-şeyhlik' sorunu ise za- man içinde çözümlenmek ıçın sonrayaertelendi. Bu bakımdan Türk devnmi. ekonomık yapı- da köklü değişikliklere gıtme- den önce sosyal yapı>ı ve din- den kaynaklanan düşünce siste- mini degiştirmeye yöneldi. (7) Atatürk. •Nutuk'ta bu döne- me değınerek olağanüstü ted- bırler alınmak zorunda kalın- dığını. Şeyh Saıt Ayaklanma- sı'na karşı 8-9 tümen askerın kullanıldığını, Terakkiperver Partı'nın muzır çalışmaların- dan dolayı kapatıldığını. Izmır Suıkastf nın rejime yönelik bir gınşim olduğunu. Taknr-ı Sü- kûn Kanunu'nun yürürlükte bulunduğu ve Istiklâl Mahke- melerfnin çahştığı dönemde yapılan işlergözönüne getınle- cek olursa Meclis'in ve mille- tin güvenınin yerinde kullanıl- dığının anlaşılacağını belırttik- ten sonra >öv le dor 'Zorbalık düşüncesini öldüpmek' "Biz, alınan olağanüstü,ama yasaya uygun tedbirleri, hiçbir zaman ve hiçbir biçimde. yasa dışına çıkmak için araç olarak kullanmadık; tersine, yurtta dirlik ve düzenliği kurmak için uyguladık; de\ letin yaşamasını ve bağımsızlığını sağlamak için kullandık. Bi/ o tedbirleri, mil- letin medenileşmesine, sosyal gelişmesine yararü kıldık... Şu- nu söylemeliyim ki biz, her araçtan yalnız ve ancak bir ül- kü için yararlanırız. O iilkii şu- dur: Türk milletini medeni top- luluklar içinde yaraştığı yere yükseltmek ve Türk Cumhuri- yeti'ni sarsılmaz temeller üze- rinde. her gün daha çok güç- lendirmek; bunun için de zor- balık düşüncesini öldürnıek." (8) miij olmasıyla bu gizli girişim- lerden açıkça haberdar olduğu- na şüphe bırakmadığından suç- lu bulundu. Dr. Adnan Bey'in bu suçlarla ılışkisı görülmedi. Hü- seyin Cahit bu toplantılara katı- lıp alınan ilk kararları yazılarıy- la desteklemişse de suikast giri- şıminden bılgisi olmadığı kana- atine vanlarak suçsuz bulundu. Karar ve idamlar Sonuçta, Teşkılât-ı Esasiye Kanunu'nu tamamen veya kıs- men tağyir, tebdil ve ilga, Bü- yük Millet Meclisi'ni iskat veya görevden men'e cebren teşeb- büsten dolayı eski Ceza Kanu- nu'nun 95'inci maddesi delale- tiyle 55 ve 56'ncı maddelerıne \e 57'nci maddesine göre sabık Maliye Nazın Cavit. Dr Nazım. Ardahan Mebusu Hılmı ve Naıl beylenn ıdatnlanna: Ali Osman \ehbi, Hüsnü, İbrahim Edhem, Rauf ve Rahmi beylenn 55'ncı madde delaletiyle 55 ve 56"ncı maddelerdebelirtılenesaslarda- hilinde. 58'incı maddeye göre onar yıl kal'e-bend edılmesıne kararverildi.Otuzyedı sanıkbe- raat etti. (4) idam hükümleri 26'yı 27 ağustosa bağlayan ge- ce saat üçte "l'munıi Hapisha- ne' önünde uygulandı. (5) Cavıt Bey idam sehpasında bile meta- netını bozmadı. (6) İzmir ve Ankara davalan so- Ys çirmek girişımleri ile ılışkisini reddetmesi mah- kemeyi inandırmadı. Başkan Ali Bey. "tstiklâl Mahkemesi kanaat-ı vicdaniyeye ehemmiyet verir. Sizin bu ifadeleriniz bizi ikna etmemiştir. Kara Kemal gibi bir şahıs ile her gün görüşüyorsunuz ve sonra neler yaptığın- dan haberdar bulunmuyorsunuz öy le mi?" diye- rek bunu açıkça ortaya ko>du. (3) Karar, 26 ağustos perşembe günü açıklandı. 01- dukça uzun olan kararda. 'Türk milletinin kuv-vet, kudret kaynaklannın tükenmez olacağından ga- fîl bulunarak ozaman millet ve memleketi düşman ayaklan alüna atıp kaçmaktan başka çarv bula- mayan İttihat ve Terakki' mensuplannın Milli Mücadele'nın sonucunda yine iktidara gelecek- leri kanaatınde olduklan, Lozan görüşmelen sı- rasında Cavit Bey 'in ev ınde yapılan gizli toplan- tılarla ısimlen sayılan Kara Kemal, Şükrü. Isma- il Canbolat gibi eski Ittihatçılann Gazi Mustafa Kemal"e yaptıklan başvurunun reddinden sonra, Ziya Gökalp de dahil olmak üzere bir kısım üye- nin sıyasi ortamdan aynldığı. fakat diğerlerinin devam ettiğınin anlaşıldığı belirtildi. Kararda, bu gizli toplantılarda, Bü>ük Millet Meclisi'ndeki birinci ve ikinci gruplan birleşti- rip eski lttihatçılan da içine alıp Rauf Bev 'in yar- dımını sağlamak, bu olmadığı takdirde İttihatçı- lardan 15-20 kişilik bir mebuslistesıni "Müdafaa- i Hukukçular'ın şüphesinı çekmeden yine Rauf Bey'in yardımı ile kabul ettirmek veya bu da ol- madığı takdirde. açıkça İttihat Terakki olarak or- taya çıkmak karan almdığı \e bunlann hepsınin debaşansızlıklasonuçlanması üzerine. Halk Par- tisı'nı parçalamak içın gırişimde bulunulduğu; Rauf Bey'in de buna araç oiduğu, daha sonra Te- rakkipener Parti'nın kuruluşu hazırlanarak bu yolla iktıdarın ele geçınlmeye çahşıldığı uzun uzun anlatılıyordu. Amaç, İttihat ve Terakki'yi bitirmeV Mahkemenın buraya kadar olan açıklamalann- dan. ittihat Terakki 'dosyası'nın kapatılmak isten- diği açıkça anlaşılıvordu. Daha sonra. sanıklann aynayn suçlan elealındı. Ca\ıt Bey. evinde yap- tığı gizli toplantılarla İzmir Suikastı "nı hazırla>an kışilerle olan yakın ilişkisinın açıkça anlaşılması sebebıyle onlan yönetmek ve yardım sağlamak suçundan. Dr. Nazım Bey bu gızlı toplantılara ve alınan kararlara katıldığı ıçın. Nail ve Hilmi bev- lerdeyineaynı şekilde. Enver Paşa'nın Rusya"da bulunduğu tarihten beri İttihat Terakki'nin iktida- ra geçmesini sağlamak içın çalıştıklan ve bu son toplantılara da katılarak suça dahil olduklan için suçlu bulundular. Rauf Bey ise tttihatçılarla işbir- liğı yaparak yukanda sayılan girişımlerde bulun- mak. fakaten önemlisi, suikast hazırlığını duyun- ca, bunu haber vermedığı gibi u Ben gidiyorum, siz neyaparsanızyapınız" dıyerek Avrupa'ya gıt- stiklâl Mahkemeleri'nin son dönemini kapsayan iki sene içinde 2436 maznun yargılandı. Bunlardan 1343*ü beraat etti. İlk yıl sonunda 76 vicahi, 52 gıyabi idam kararı verildi. ikinci yıl sonunda idam sayılan vicahi olarak 150'ye yaklaşırken gıyabi kararlar 90 dolaylannda idi. nucunda idam edilenler ^ıınlar- dı: "Abdülkadir (eski Ankara Valisi), Nail, Nazım (doktor), Ca- vit (eski Maliye Nazırı), Hilmi (Ardahan Mebusu), İsmaiKan- polat (İstanbul Mebusu), Meh- met Hâfız (Trabzon Mebusu), Rasim (emekli baytar Albay), Rüştü Paşa (Erzurum Mebusu), Şükrü (İzmit Mebusu), Yusuf (Cürcü), Ziya Hurşid (eski Lazis- tan Mebusu), Abidin (Saruhan Mebusu), Arif (Eskişehir Mebu- su), Edib (San Efe). Halis Turgut (Sıvas Mebusu), Hilmi (Çopur), Ismail (l.az)." 7Mart 1927'de İstiklâl Mah- kemeleri'nin görev ıne son veril- mesine rağmen. İstiklâl Meha- kimi Kanunu veeklen, 1949 yı- lına kadar yürürlükte kaldı. 5 Haziran 1948de ya- pılan. İstiklâl Mehakımi Kanunu'nun kaldınlma- 5i teklıfi. ancak 4 Mayıs 1949'da sonuçlandı. istiklâl Mahkemelen'nin son dönemini kapsa- yan iki sene içinde 2436 maznun yargılandı. Bun- îardan I343'ü beraat etti tlk yıl sonunda 76 vi- cahi. 52 gıyabi idam kararı verildi. İkinci yıl so- nunda idam sayılan vicahi olarak 150'ye yakla- şırken gıyabi kararlar 90 dolaylannda idi. (l)TBUM4r}nı T-İ.dosva2i9'l9-İ5 Hâkimhet- ı MıIlı\v3-XAğustos 1926. s. 1-4 (2) Hâkimıveı-i Mil- lı\c. 9-10. 15-21 Ağustos 1926 Duruşmalann uzunol- ması sebebn le basımla vavfmlanması (okzaman alılı (3) TBMM Arşıvi. T.3. dosra 239.35 (ıkıncı bölüm) Hâkımnel-ı Mıllıve. II Ağustos 1926 (4) TBMMAr- şni. T-3. dos\a 239 19-32. Ankara htıklâl \fahkeme- M Karar Defteri. 1\ -3. esas 69. karar IIl.s 109-117. Hâkımi\et-ı Millive. 27 Ağustos 1926. Kandemır, adı geçen cser. cilt 2 s 108-119 Istiklâl Mahkemeleri nin lç\ iizü. Dün\a. (kararm tam metnını verıror) 1-6 Mart 1947. (5) Hâkımiyet-ı Mıllıve. 27 Ağustos 1926. (6) H I. Veluledeoğlu, Ankara İslıklâl Mahkemesi. Cumhu- rıvet. 25 Mart 1973. s 2 (7) AlbertSohoul. 17H9Fran- sız tnkılâbı Tarıhı. İstanbul 1969. Coskun İ'cok, Sıya- sal Tarıh. Ankara İ96 7 \. 61 MarcelLiebman. Ruslh- tıldli. Istanbıtl. I96H (8) S'utıık 642-643. Sö\lev612- 613 BİTTİ ÇALIŞANLARIN / SORULARI - SORUNLARI / YILMAZ ŞİPAL En yüksek göstergeden emekli aylığı almak için Çauşma hayatına Ağustos 1973'te Emekli Sandığı'na bağlı, belediye rabibi olarak başladun. Bir vıl sonra. Eylül 1974'te görevim- den istifa ederek ayrıldım ve uzmanlık için yurtdışına gittim. \'urtdışın- daki Mayıs 1976 üe Mayıs 1982 arasındaki çalışmalarımı. dönüşte Emekli Sandığı'na döviz olarak ckk-dim. Daha sonra, Ağustos 1986 ile Eylül 1991 tarihleri arasında. isteğe bağlı Bağ-Kur sigortalısı oldıan. Bağ-Kur'dan aldığun belgelere göre, bu kurumda 6. basamakta 5 yıl, 1 ay prim ödemiş bulunmaktayun. Bu kez Ağustos 1991'de fıilen çaltsarak SSK'ye kaydoldum. Bu iş- yerinden Mart 1992'de ayrıldım. SSK'den gelen bilgilere göre, işveren sadece 120 gün prim ödemiş. İkinci SSK sigortalısı olarak çaltşmaya başladığım tarih Nisan 1992, çıkış tarihim ise Aralık 1992'dir. Bu işye- rine haftada 3 gün gittiğimden işveren, ilk ay ki çalışmam için 30 gün, sonraki aylar için ayda 12 gün prim yatırdı. Halen çalışmakta oiduğum işyerine ise 14 Aralık 1992'de girdim. Buradan primlerimin en yüksekten ödendiği söyleniyor. Daha önceki işyerleri ise primlerimi asgari ücretten ödemiş. Sonılanm: 1) Doğum tarihim Şubat 1948 olduğuna göre, SSK'den emekli olmaya hak ka- zandımmı? 2) En yüksek göstergeden emekli maaşı almak için daha ne kadar çalışmam gerekecektir. D.S. YANIT: 1) Sosyal Sigortalar Kurumu kadın sigortahsının, yaşlılık aylığına hak kazanabilmesi için iki koşul vardır. Bunlardan birincısi, kadın sigortahnın 20 yıllık sigortalıbk süresi içinde 5.000 gün (13 yıl, 10 ay. 20 gün); malullük. yaşlılık ve ölüm sigortalan primi ödemiş olmasıdır. ikinci koşul ise kadın sigortahnın 50 yaşını doldurması ve 15 yıllık sigortalılık süresi içinde 3.600gün (10 tam yıl) malullük. yaş- lılık ve ölüm sigortalan primi ödemiş bulunmasıdır. Bu arada. yaşlı- lık aylığı bağlanmadan önceki son 7 yıllık fiilı çalışma süresinin en az yansının da Sosyal Sigortalar Kurumu'na malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalan primi ödenerek geçmesıdır. Yaptığımız hesaplamaya göre, Emekli Sandığı. yurtdışı borçlan- ması, Bağ-Kur ve SSK çahşmalannız toplamı, 14 yıl 9 ay dolaymda- dır. Bu 14 yıh aşkın sürenin son 2 yıl 7 ayı SSK kapsamında geçmiş- tir. SSK'nin kadın sigortalısına yaşlılık aylığı bağlanması için aranan 20 yıllık süre, 1993 yıhnda dolmuştur. Bu süre içinde ödenmesi gere- ken (tüm sosyal güvenlik kurumlan ile birlikte) 5.000 günü aşmış durumdadır. Ancak. SSK'den yaşlılık aylığına hak kazanabilmeniz ıçın SSK'de geçen son 2 yıl 7 aylık süreyi, 3 yıl 6 aya tamamlamanız gerekecektir. 2) Sizin konumunuzda olan ve Aralık 1992'de tavandan prim öde- meye başlayan bir SSK sigortalısına. en yüksek göstergeden yaşlıhk aylığı bağlanabiimesi için bu sigortahnın, Ocak 1993 ile 31 Aralık 2003 tarihleri arasında kesintisiz 10 takvim yılının malullük. yaşlıhk ve ölüm sigortalan primini en yüksek göstergeden (günümüz tavan göstergesı 6.650'dır) ödemesi gerekecektir. POLITIKA VE OTESI MEHMED KEMAL Oliim Var m?.Burhan Arpad, bu dünyayı koyup giderken 84'ündey- miş. Aramızda 10 yıl var. Son birkaç yıla kadar ikinci say- fada, sol köşede, haftada bir "Hesaplaşma" başlığı altın- dayazıyordu.Titizdi, kılı kırkyarardı, yazısını dahaçıkma- dan önce önüne gelene okurdu. Ne zaman tanıdım Burhan Arpad'ı? Cumhuriyet'teki köşesınde değil, yıllarca önceden. Sanırım Hulusi Dos- doğru ile birlikte yayımladıkları öykülerden tanıyordum. Ya da bu yazılar bana ilk gıbı geliyordu. Şükran Kurda- kul'un "Şaırlerve Yazarlar Sözlüğü"ne bakıyorum. Şük- ran mı atlamış? ilk yazdıkları diye înan, Yurt ve Dünya der- gıleri gösteriliyor. Sonra Yürüyüş, Adımlar var. Ben asıl tanımama geleyim. 1960'ta Vatan'daydım. Ye- ni gırmiştim. 27 Mayıs olmuş, Yassıada duruşmaları baş- lamıştı. Vatan bir atılım yapmak istiyor, Yassıada duruş- malarına büyük önem veriyordu. Istanbul'daki yazarlan- nı topladığı gıbı, Ankara'dan da beni çağırmıştı. imzasını tanıyordum, ama kendisinı ilk görüyordum. Yassıada duruşmalannı yazacak olanlar, başta Ahmet Emin Yalman olmak üzere şunlardı: Oktay Akbal, Na- im Tirali, Burhan Arpad, Emil Galip Sandalcı, Adnan Veli, Özcan Ergüder, bırde ben. Burhan Arpad, beni ta- nımadığı için Ankara'dan özel olarak çağrılışıma bir an- lam veremiyordu. Oysa çok basittı, gazetenin Ankara mu- habiriydim, Yassıada'yı dolduran siyasal kadroyu tanı- yordum. Eldeki yazar kadrosunu teker teker düzene ben sokuyordum. Bunu kavradı, sonra bırbmmize alıştık. Kad- roda iki huysuz vardı, bıri Emil Galip Sandalcı, öteki Bur- han Arpad. Yaşam boyu sol çızgiden yana oldu. Dergı ve gazete- lerdeyazdığıgibı, ikı dekitabevi kurdu (Devrim ve Arpad). Başta tuluat olmak üzere, tiyatronun çeşitli dallannda eleştiriler yazdı. Gezı notlarını yazıya çevirdi. Vatan'da uzun yıllar köşe yazısı yazdı. Almanca bildiğı için Alman- cadan bırçok kıtap çevirdi. Vatan gazetesınin ortakları arasında anlaşmazlık çıkın- ca gazete ıkıye bölündü. Arpad, Ahmet Emin'den yana oldu. Bir süre sonra da gazete kapandı. Türlu gazete ve dergılerde yazmaya başladı. Bırçok öyküsü ve kitabı var- dır. Öyküleri üstüne Oktay Akbal şunları söyler: "Dümdüz biranlatımla lırizm yapma olanağını gerçek- leştirmek ıstediği öykülerınde, şehrin hareketine kalaba- lığına, yitikliğine karıştığı, okura yakın kahramanlaryarat- tığı belirtilir. Toplumcu, gerçekçi akımdan sapmadı." Oktay Ekinci, mimari yolda yazdıklarını över. Kentin gün geçtıkçe kötüleşmesı karşısında bütün açmazları yet- kinlikle ortaya dökmüştür. Mimarlar Odası Başkanı Ok- tay Ekinci, mimar dediğine göre, bir bildıği vardır. Mımar planına aykırı ne kadar kötülükler, kabalıklar varsa yılma- dan yazmıştır. Haftada bir Oktay Akbal'ın köşesinde yaz- dıkları çok sevilirdı. Böyle bir sütunda yazmayı ona Na- dir Nadi önermiştı. • • • Abidin Dino öleli bir yıl olmuş. Dostları, sevenleri, res- samlar onu türlü yerlerde anıyorlar. Yıllarca önce Nâzım Hikmet soruyordu: "Sen mutluluğun resminiyapabilir misin?" Abidin bir süre düşünüyor; "Yaparım" diyordu. Şimdı nerede eller, parmaklar, - . Türlü desenler görürseniz, Bunlar Abıdın'ın mutluluk, Dostluk, sevginin resimleri... " ' -'--*- 1 Abidin, ' •> * - . : - , , "Mutluluğun resmini yapar mısın?" "Yaparım." BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8SOLDA.N SAĞA: 1/ Alaboyun da denılen ırı bir güvercin. II Ses... XIX. yüzyıl başlarında Fransa'da ortaya çıkan ve ikı kışıyle oynanan bir kâğıt oyunu. 3/ Rakı- sı bol, ucuz meyhane . Defa. kere. 4/ Bir mey- ve... Hangi şey. 5/ Türk müziğinde bir makam 6/ Yumurtadan yeni çık- mış ve henüz ayaklan oluşmamış yavru kurba- ğa. "II Bir oyuna ikişer kişilik gruplarla katılan- lardan her bın. . Üstten sağa doğru egık basım harfı. 8/ "Çok sarhoş" anlamında argo sözcük... Uğraş... Bir nota. 9/ Çay ağzında yapılmış olan balıkçı büğeti. YLKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Bir kapta ekşitilen \e alındıkça içıne su eklenerek çoğaltılan üzüm, el- ma. armut. vişne karışımı bir tür şerbet. II Tıp dılinde idrar salgısı- nın azalmasına verilen ad... Bir- denbire ortaya çıkan ruhsal darbe. 3/ Mayalı hamurdan yağda kızartılarak yapılan bir yiyecek... Su. 4/Gümüş ya da altını in- ce teller durumuna getirıp örerek yapılan kuyumculuk ışı. 5/ Motorlu taşıtlann elektrığinı sağlayan aygıt... Son, nihayet. 6/ Bir nota.. Çiftlik kâhyası II Soy... Akcıgerleri dinlerken hekı- min duyduğu patolojik ses. 8/Ölü yıkanan kerevet. 9/ Süs. ziy- net... Sipersız şapka. AydınlıkJ ^ J HAFTAUK HABER YORUM DERGISI Özgür Ülke'ye bomba: Faşist darbenin profesyonelleri Binbaşı Ersever in arkadaşları, Kontrgeriila'yı açıklıyor: "Hepsi azgın MHP'li"... "Devletin içinde, devietin ustünde"... Çiller'ın "Kanafı... Paşalann "iktidar oyunu"... Genel grev tartışılıyor IŞÇBI, memuru, sanatçjsı, mûhendisi, öğreüm üyesi, doktoriar... Toplumun bütün emekçı kesımlen ayaktk. Eyiemm b(ri bitmeden, diğeri başlıyor Işçı ve memur sendikalanyla, diğer emekçı kesım örgütlennın temsiicileri genel grevı tartışıyor. Şair Odabaşı gözaltında kayıp Evıne gelen arkadaşı, Yılmaz Odabaşı tarafından yazılmış, "MİT'ten getdıler Gozaltına aldılar Basına haber verin" notunu buldu. Orta Sayfa konuğu Niyazi Altunya: "Başkan Eğit-Sen'den olsun" Eğıtım-!ş Genel Başkanı Altunya ile öğretmen sendıkaiarının tnrlığı ve emekçı hareket) Ü2enne; "20 Temmuz ışçı-memur tnrlikteltği içın önemli başlangıç. Bızım sendıkamız ışçi sendikalanyla /apılan eylemlere daha büyük güven duyuyor." Doğu Perinçek'in başyazısı: "Son sosyalıst devletı yıkjık" sözüyie Çiller'ın saptadığı tarihsel sûreç. tzzettin Önder yazdı: Kürtler neden özelleştırmeye karşı olmak zonmda7 Sosyalist Parti davası "dostane çözütn" aşamasında Avrnpa Konseyı SP'rtın kapatılmasını Avnıpa İnsan Hakları Sozleşmes^'ne aykın buldu BUGÜN VE HER CUMARTESİ BAYİLERDE