Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 25OCAK1994SALI KULTUR Orhan Alkaya'nın yönettiği 'Gölge Ustası' Şehir Tiyatrolan'nda sahneleniyor Soluk gölgelerin 'naif dünyası'DİKMEN GÜRÜN UÇARER ölge Ustası' 1980 ön- cesi yazılmış bir oyun. Yeşim Dorman ve Yıldırun Türker'in or- tak üretimi. Türker'ın _ _ değindiği gibi. 'çokça naif bir dünya tasviri.' İlişkilerdeki. kı- şilerdeki yer yer oturmamışlık, galiba bu naiflikten kaynaklanmakta. Çizil- mek istenenle ortaya konan tasvirin pek örtüşmediği gözlemleniyor. Oyun kişileri. Musavver Hanım. Tardu. Se- niha ve bu insanlann yaşamlanna kısa bir süre için giren Cengiz. Bir yanda dış dünya ile ilişki kuramamış bir üçlü. öte yanda ise 'dtş dünya'dan gelen ade- ta simgesel bir kişi. Bu kişiye yazarlar ve yönetmen farklı açılardan bakar. Cengiz, yazarlannın gözünde bir göl- ge ustasıdır. Soluk gölgeler olarak tanımladıklan bu insanlann resimlen- ni çizmeyc çalışan genç adama yak- laşımlan sıcaktır. ölge Ustası Yazan: Yeşim Dorman, Yıldınm Türker/ Yöneten: Orhan Alkaya' Dekor: Ersin Satgan, Kostüm: Fügen Yazıcı/ Müzik: Ayşe Tütüncü ' Oynayanlar: Tomris İncer, Arif Akkaya, Rozet Hubeş, Murat Dal Orhan Alkaya ise onu Musavver Hanım, Tardu ve Seniha üçgenrndeki dengeyi altüst eden kışi olarak görür. Cengiz-Tardu hesaplaşması, bu açı- dan önemlidir. Bu sahnede ikisi ara- sındaki dinamiğin izleyiciye geçmeme- sinin nedenlerinden biri. sanınm Cen- giz fıgürünün bu iki farklı yorum arasında sıkışmışlığı. Yönetmenin ha- reket noktası, Cengiz'in aile içınde va- şanan gerçeği kavrayamamış olması- dır. Türker ise onun çağnsına -ne denli cılız ve acemi olursa olsun- bu ınsanla- nn kulak vermelerini diler. Belki daha detaylı bir dramaturji çalışması ya da metnin yazarlanyla birlikte yeniden elden geçirilmesi, Cengiz-Tardu sah- nelerinde birtakım soru ışaretlenne meydan vermeyebilirdi. Bu sahneye ilişkin bir başka soru da iki erkeğin arasında bir kıvılcımın ça- kıp çakmadığı. Seyirci sanki ikilemde Musavver Hanım (Tomris İncer) adeta oyunla bütünleşiyor, Tardu'de (Arif Akkaya) genç adamın ezikliğini belli çizgide veriyor (üstte), Seniha (Rozet Hubeş) rahat oyunculuk sergilemiyor ve Cengiz'in (Murat Dal) daha çarpıcı olması gerekti. şilere ve olaylann gelişimine bakıldığında. yenilmişliklerinin buradan kaynaklandığı görü- lür. Sorun. öncelikle kendi içle- rindedir. Seniha şızofrendir. Önüne gelen erkek ondan ya- rarlanmaktadır. Babasız ve sa- kat bir çocuk doğurmuştur. Çocuk ölmüştür. Yönetmen, genç kadına en azından şizof- ren damgasını oyunun başında vurmamış. ama onun 'normal'- ini değışik bir açıdan sunmayı amaçlarken içinde bulunduğu ortama pek de uymayan sanki prensesvari bir yorum içine sokmuştur. Tardu. Seniha"nın problemlerinden dolayı ve ken- di sorunlan nedeniyle yaşamla olan tüm bağlannı koparmıştır. Musavver Hanım ise hem ken- dinin hem çocuklannın sorun- lannı taşımasına karşın. dış dünyaya onlar kadar kapalı de- ğildir. Bir tek odur bu üçgende sıradışı olmayan. Bu arada, Musavver Hanım devince kö- mür karnesi çağnşım vaptı. Sahneleme. giysiler. oyunun günümüzde geçtiğj izlenimini veriyor. O zaman neden kömür karnesi? Eskiye bir çeşit özlem mi? Kimi kez bir oyunu düşünür- ken. bir ısim sürekli öne çıkar, akıllarda yer eder. 'Gölge L's- tası'nda böyle bir durum ya- şanıyor ve Musavver Hanım rolünde Tomris İncer adeta oyunla bütünleşiyor. Gençli- ğınde belli bir sosyal konumu olan. daha sonraki değjşimı ol- guniukla karşılayan. iğnecılık y aparak aılenin geçımine katkı- da bulunmaya çalışan. düş kınklıklannı sevecenlikle. ira- deyle örten bir Musavver Hanım. Herdavranışı. hersözü sağlam bir oyunculuk örneği... Tardu "de Arif Akkaya, genç adamın saplantılannı. bunalı- mlannı ve yer yer duyduğu ezikliği belli bir gerilim çizgisi içinde veriyor. Seniha"da Rozet Hubeş, genç kadının hastalıklı yapısını sergilerken, sanki her zamanki rahat oyunculuğun- kalıyor, ama belki de bilinçli olarak yaratılmış bir ikilemdir bu. 'Gölge Ustası'nda bu dört insanın yaşamla ilişkileri. yaşamı algıiayışlan. vurgulanmak istenen motif. Bu motif nasıl beslenmiştir° Kanımca metinde öne çıkan bu insanlann '50'lerden bu yana yavaş yavaş tırmanışa geçen ve son on yılda çılgınlaşan 'yükselen de- ğerler'in yozlaştırdığı düzene ayak uy- duramamış olnıalan değil. kendi so- runlanyla boğuşuyor olmaiandır. Ki- lunduğu ortama göre hayii rafı- ne bir Seniha. Cengiz'de Murat Dal'ın > ıllann düzenini bir anda altüst edecek bir karizmaya, çarpıcıhğa sa- hıp olması gerekmez miydı diye düşü- nüvorum. 34 yıldır kimlik arayışını sürdüren Türk balesi ve olumlu adımlar atılan Modern Dans Yeniden doğuş yılı olması dileğiyle GEYVAN MCMILLEN " ^ T 1 ^ ^ ans sanatında geçen m Myılın değerlendırme- m Bsını yaparken uzun m ^w yıllardır ^ ~ ^ ^ ^ araştırdığım konu- * ^ ^ ^ ^ * lardan bıri olan ba- lenin sorunlanna da değinece- ğim. Son yıllarda bale kimlik arayışı içinde olup, bale toplulu- ğu olmak için uğraş vermektedır. 34 yıl sonra halen özerklık ka- zanamamış olması. operanm bir kolu olarak yönetılmesı. bale sa- natına ve sanatçılanna çok bü- yük sanatsal zorluklar getirmek- tedir. Çalışmalannı doğru bir dü- zen içinde icra edemedikleri için performans kalitelen bütün ıyi niyetlerine rağmen istenilen düze- ye ulaşamamaktadır. (Örneğın. Batı'da bir bale topluluğu yılda 120 temsil yapabilirken bızde bale ancak yılda 36 gösten yapa- biliyor.) Modern dansta gelişmeler Batı'da opera ve bale topluluk- lan ayn çalışırlar. Her iki sanatın sağlıklı çalışabilmesi için en doğ- ru yol budur. Operanın kendi bünyesinde bale gmbu vardır. Diğer önemli bir konu ise çok farklı sanatlar olduklanndan. teknik ve sanat açısından ayn uz- manlar tafafindan yönetilmesı gerekmektedir. Dünyanın hiçbir ülkesinde ba- leyi operacılar, operayı da balecı- ler yönetmez. Her iki sanatın da kendine özgü calışma düzeni vardır. Bu düzen ve sistem sa- natın ve sanatçının gelişmesini sağlar. sanatı ileri götürür. Ülke- mizde de baleye Batı'dakı bale topluluklan gibi bir sistem getıri- lip, Türkiye"deki şartlara uyar- lanmasıyla. en kısa zamanda per- formans kalitesi artacaktır. Sayın Kültür Bakanımız Fikri Sağlar'm bu konuda çalışmalan vardır. Konunun bir an önce hayata ge- çinlmesi ile bale hak ettıği düzeve ve yere gelecektir. Geçen yıl modem dansta çok olumlu adımlar atıldı. Ankara Devlet Opera ve Balesi bünyesin- de kurulan Modern Dans Toplu- luğu (MDT) ile Mımar Sınan Üruversitesi Konservatuvan'nda Modenı Dans Bölümü'nün açı- lması 1970"li yıllann başından beri Ankara'da süregelen mo- dern dans eğjtimi ve topluluk ku- rulması çabalan. aradan bunca Ankara Modern Dans Topluluğu, bir Miıiır >aııat \oneınıcnı üerhan Vlurphy >e i7dansçısıylaçokolumiuçalışmalarM:rgiliyor. yıl geçtikten sonra gerçekleşmiş oldu. Ankara Modern Dans Top- luluğu'nun Sanat Yönetmenı Beyhan Murphy ve 17 dansçıdan oluşan kadrosu. çok olumlu çalı- şmalar sergileyerek bir senedır Ankaralı dansseverlere modem dansın ilgınç ömeklenni sun- maktalar. İlk defa perdelerinı "Pehlivan", "Doruk", "Gelen", han Murphy'nın koreograf dansçılan ile kurduğu ekıbı Istanbul seyircisinin de görmesini isterim. Diğer önemli bir olay da Mı- mar Sinan Üniversitesı Bale Bö- lümü Ana Sanat Dalı Başkanı Meral Tunalfnın yoğun çabalan ile Türkiye'de ilk kez modern dans bölümünün açılması ve eği- olması .kuruma zaman kazandı- racağı gibi yetişen genç dansçıla- ra da modern dans topluluğunda dans etme olanağı \erecektir. Her ülkenın sanatını kendi sa- natçılan yaratır. Bu. ülkenin sa- natının doğru gelişmesi açısından çok önemlidir. Bu açıdan. mo- dern dans için ülkemızde 1970'- lenn başından ben yapılan çalış- Dünyanın hiçbir ülkesinde baleyi operacılar, operayı da baleciler yönetmez. Her iki sanatın da kendine özgü çalışma düzeni vardır. Ülkemizde de baleye Batf daki bale topluluklan gibi bir sistem getirilip, Türkiye'deki şartlara uyarlanmasıyla en kısa zamanda performans kalitesi artacaktır. "Biz" ile açan MDTnin repertu- vannı Beyhan Murphy'nin yanı sıra Binnaz A\dan. Yasemin Altı- oklar. Michael Popper, Richard Alston'un koreografileri oluştur- makta. Modem dansın en önemli özel- liklennden bın günceli yakalaya- bılıp zamanın dansını yarat- maktır. Toplumun bunu kısa za- manda başarması onun doğru volda olduğunun göstergesi. Bey- time başlamasıdır. Meral Tu- nalı'nın böylesine zor bir işi ko- tarmış olması, ülkemiz dansı adı- na son yıllarda atılmış en önemli adımdır. Her işin başında olduğu gibi zor şartlarda çalışmalannı sürdüren bölüm. yakın gelecekte ilk mezunlannı verecek. Bu aşa- mada anık İstanbul Devlet Ope- ra ve Balesi'nin de modern dans topluluğu kurması gerekiyor. Bünyesinde yeterli kadroya sahip malar. Türk koreograflannın ve dansçılannın eseridir. Yaratan- lar, eğıtenler ve dans edelerin öz- verileriyle modem dans bugünkü şeklini bulmuştur. Kanımca ül- kemizin dansında son yıllarda en önemli gelişme budur. A\ nca se- yirci potansiyeli de gün geçtikçe artmakta. genç seyirdler çoğun- lukla yeni ve çağdaş yapıtlara ilgi duymaktadır. Her sanat daima kendini veni- leme peşındedir. Dansta. veni akımlar son vıllarda gerçekten çok ılgınç koreograflar ortaya çıkardı. Amenka'dakı postmo- dem koreograflann çalışmalany- la Avrupa"dakı dans tıyatrosu- nun gelişmeleri sanat adına çok önemlidir. Her \ıl vapılan dans festivallerinde >eni akımlan izle- mek dans adına heyecan verici. Dans Batı'da altın devrini yaşı- yor. çoğalan seyirci ve sağlanan maddi olanaklar bunu gösteri- v or. Her geçen günde değışik top- luluklar onava çıkmakta. Bizde ise özel topluluklann sayısı bir elin parmaklanndan da az ve ço- ğalamıyor da. Örneğin geçen yıl Turkuaz Modem Dans Toplu- luğu'nun yıllarca hazırlandıktan sonra maddi olanaksızlıklar se- bebiyle çahşmalannı sona erdir- mek mecburiyetınde kalması üzücü \e düşündürücüdür. 1994 yıhnın ülkemiz dans sa- natında yeniden doğuş v ılı olması arzusuyla. çelişkilerden uzak yeni yapılanma ile. huzurlu bir calı- şma ortamında üretken çalışma- lann çoğalmasını dılerim. 34 vıl sonra bale \e modem dans. eös- terdiğı rjerformanslarla buna çoktan hak kazandı. Devlet Ttyatrokai'nda Yeferandum ANKARA (AA) - Devlet Tı- yatrolan'nda. genel müdür ve sanat yönetmeni seçımı ile bı- rim tiyatro uygulamasının yön- temını belirlemek üzere tüm sa- natçılann katılacağı bir referan- dum yapılacak. De\ let Tiyatrolan Genel Müdürü Yücel Erten tarafın- dan referandum konusunda vapılan duyuruda. bütün sa- natçılann 31 ocak pazartesi günü 10.00-17.00 saatleri ara- sında. bağlı bulunduklan tiyat- ro müdürlüklerinde hazırlana- cak iki ayn sandıkta. referan- dum ıçın oy küllanacağı bildiril- di. Buna göre sandıklann binn- de. 1994-95 tiyatro sezonunda sanat v önetmeni müdürleri böl- geler bazında sanatçılann ovla- nyla seçılerek genel müdür ta- rafından görevlendinlmesine vönelik olarak. "1994-95 sezo- nuna bölgenizde secilmiş bir sa- nat yönetmeni müdür ile girmek ister misiniz?" sorusu ıçın o> kullanılacak. Sadece Ankara"dakı sanatçı- lar avnı sandıkta bu »orunun >anı sıra, "1994-95 sezonunda Ankara De\let Tiyatrolan'nda birimleşme doğrultusunda bir uvgulamava gecilmesini ister misiniz?" sorusunun yanıtını da \erecek. Kurulacak ıkincı sandıkta ise. genel müdürün Devlet Ti- vatrolan sanatçılannın oylanv- İa seçilerek Kültür Bakanlığı'na önenlmesı konusu şu soru ıle değerlendınlecek: "1994-95 ti- yatro sezonunda De>let Tiyatro- lan Genel Müdürii'nün. sanatçı- lann oylanyla seçilerek, Kültür Bakanı'na önerilmesini ister mi- siniz?" Referandumda. kullanılacak oylar tiyatro müdürlükleri ta- rafından hazırlanacak. Sanatçı- lar ovlannı. daha önce hazırla- nacak listelere imza atarak kul- lanacaklar. Oy pusulalan "Evet" ve "Hayır" olarak dü- zenlenecek. Bu arada. Devlet Tiyatrolan Genel Müdürü Yü- cel Erten. Devlet Tiyatrolan"- nın yayın organı Bülten'de refe- randum konusunda düşüncele- rini açıkladı. "Quo Vadimus" (Referandum) başlıklı vazısı- nda Erten, referandum süreci- nin ilk aşaması olarak İstanbul "Birim Tij atrosu" denev ımınin görülebileceğı görüşüne v er \ er- dı. Yazısında, sanatçılara bir çağn da yapan Erten, "Sanatçı- lannıız şu üç sonıya etet ya da hayır şeklinde >anıt \ererek, bu kunımun geleceğini belirlemeye vönelik somut adıtn atsınJar. 'Evet' ya da Iıayır'. Bu kadar açık ve dolaysız" dedi. Turan Dursun y dan 'Kuran AnsiklopedisV Kültür Servisi - Kaynak Yayınlan. Turan Dursun'un yapıtlannı vayımlamayı sürdürüyor. Son olarak, Dursun'un v ıllar süren bir çakşma sonucu haarladığj Kuran Ansiklopedisı vayımlaruyor. İslamdünyasındailk olduğu belırtilen sekız ciltlik ansiklopedide yer alan ayet ve hadislerin asıllan. Türkçeleri ve açıklamalan birlikte verilirken, açıklama ve y orumlann kaynaklan da belirtilmiş. 'Politikada Bir Sarı ÇizmelV Nokta Tiyatrosu'nda Kültür Servisi - Abdullah Şahın Nokta Tiyatrosu, Recep Bilgıner'in "Politikada BirSan Çizmeli" adlı oyununu sahneliyor. Haşmet Zey bek'in yönettiği: Abdullah Şahın, Ercüment Balakoğlu. SevtapTürkav.SettarTannöğen. Dılek Kerv an. Songül Şener. Ay tekın Aygün ve Metin Karaman'ın rol aldığı oyun. tesadüfen. daha çok para zoru ıle milletv ekili seçılen bir "san çızmeir'nin etrafında dönüyor. MüzıkdüzenlemesıniOnurKurtar, AJi İlıkanve Nazmi Menteş'ın birlikte gerçekleşıirdiğı oyun. İstanbul Kadıköy Halk Eğitim Merkezı Salonu'nda pazargünleri saat 15.00 ve I8.00'deser2ilenıvor 'Yaratı' dergisi Kültür Servisi - İki ay da bir > ayımlanan şiir dergisi " Yaratf'nın ocak-şubat sayısında Vecdi Erbay'ın "Mülteci Sevda", Mustafa Özturanlı'nın "Kü'f. Hüseyin Yurttaş'ın "Uzak Sesler". Fergun Özelli'nın "Yaşamak Bir İnattır". Rahmi Durmaz'ın "Şey". Asker Yüksektepe'nin "Binncı Coğul Şahis İçin Arayış". Musa Tekin'in "Ay Altı Ayınlen". Alı Üşümezgezer'in "Aşksız". Yunus Koray'ın "Şaıre Şiir" adlı şiırlen; Hüseyin Köse'nin "İ> i Ama Bir Adı OJsun muT ', Mehmet Orhan Doğantuğ"un "Dil Üzerine". Hayati ,\zim"in "Bir Başıma", Gülseren Alçı'nın "Sevi Yorgunu" adlı yazılan ile y irmi bir ozanın şıır ödülleri üzerine düşünceleri yer alıyor. 'Şeyh Bedrettin Destanı'devam ediyor Kültür Servisi-Tunçcl Kurtız'ın "Şeyh Bedrettin Destanı-Günümüz İçin Bir Ay ın" adlı oyunu. solıst Sema veçellist Dimo ile birlikte YerebatanSarayı veSes Tiyatrosu'nda sergilenmey e dev am ediy or. Oyun. 29 ocak günü saat 19.30'da. 20 ocak günü saat 17.00"de Yerebatan Saray ı'nda; 2-3-4 şubdt günlen de saat 21.00'de Ses Tiyatrosu'nda sahnelenecek. Adana'ya Pir Sultan Abdal Derneği ADANA (Cumhuriyet Günej İUeri Bürosu) - Pir Sultan Abdal Kültür Derneğı Adana Şubesi törenleaçıldı. Seyhan Kültür Merkezi karşısında bulunan sokaktaki Pir Sultan Abdal Kültür Derneğı Adana Şubesı'nın açılışına genel başkan Murtaza Demır. Seyhan BeledıyeBaşkanı Yalçın Akyol.ÇHPSeyhan İlçe Başkanı Fehrriı Kaya. DEP Seyhan İlçe Başkanı Mehmeı Çelikten. sendikacılarveçok ' sayıda yurttaş katıldı. Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Murtaza Demirtörendeyaptığı konuşmada. Adana'dd 14. şubelennı açtıklannı belırterek. . "Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Türkiye'nin dört bir yanındaörgütlenmektedır. Önümüzdekigünlerde Bodrum. Tokat ve Turhal'da olmak üzere üç şubemizi daha açacağız" dedi. "Türk Tiyatrosu Oyun Yazma" Yarışması İSTANBUL (AA) - Müjdat Gezen Sanat Kültür \ e Eğitim Yakfı tarafından düzenîenen "Türk Tiyatrosu Oyun Yazma Yanşması"ndaödüllersahıplerini buldu. Müjdat Gezen Sanat Merkea'nde (MSM) düzenîenen ödül törenınde bınncıliğı "Kuğular Şarkı Söylemez" adlı oy unuy la Ferdı Merter kazanırken. mansıy on ödülünü "İlık Sularda Durdum" adlı oyunuyla Nihal Geyran Koldaş kazandı. Toplam 89 oyunun katıldığı yanşmada birincılık ödülü 20 mılyon \ e mansıy on ödülü 5 mily on lira oy un y azarlanna vakıî"başkanı Müjdat Gezen tarafından verildi. Ödül töreninden sonra MSM öğrencılerinin hazırladıklan "Replıkler" adlı oy un da sergilendı. Ayşe Cesur'un resimleri Akbank Bebek Sanat GalerisVnde Kültür Servisi - Ay şe Cesur Akbank Bebek Sanat Galcnsfndesergiaçtı. 1956yılında Bulgaristan'ın Razgrad şehnndedoğan sanatçı Bulgaristan Stanke Dimitrov Üniversıtesi Resım Bölümündeöğrenımgördü. İlk ödülünü 1974 vılında Bulganstan Amatör Ressamlar Yanşmasf nda alan Ayşe Cesur. Razgrad'da 4 yıl resim öğretmenliği yaptığı sırada bırçok karma sergiye katıldı. kışısel sergıleraçtı veödüller kazandı. Yağlıboya. pastel. batık ve seramik ağırlıklı çalışan sanatçı son kişisel sergisini de Akbank Çorlu Sanat Galerisi'nde açmıştı. Ayşe Cesur'un resim sergisi 8 şubat tarihine kadar görülebilecek. 'Mahmut ile Yezida' A ntalya 'da ANTALYA (AA) - Antaly a Dev let Tiy atrosu. Murathan Mungan'ın 'Mezopotamya Cçlemesi"ninilk oyunu 'Mahmut ıle Yezıda"yıyannsahneleyecek. Mustafa Avkıran'ın yönettiği. müzikleriniHansTschritcsh'in. danslannı ise Sigrıd Seberich'in yaptığı oyunun. geleneksel dans ve müzıklennı ise İhsan Kılavuzgerçekleştirdi. Antaly a Dev let Tiyatrosu yetkılilen, oyunun. "ölümüne yaşanan" bir sevda öyküsü ile birlikte toprak kavgasını anlattığını, bunlann ışığında töreler, törelerin kurban ettiği insan ve toplumlann sorgulandığını söylediler. Yetkil'ler. Mezopotamya ÜçlemesfninTürk tıyatrosunun şu anda geldiği noktayı sorgulamak açısından önemli olduğunu belirterek. ıkinci oyun olan "Taziye"nin mart. "Geyikler Lanetler "ın ise mayıs ayında sahneye konulacağını bildirdiler.