Katalog

24OCAK1994 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 KaMrde roket • PEŞAVAR(AA)- Afganistan'ın başkenti Kabil'de. hükümet karşıtı güçlerle Devlet Başkanı Burhaneddin Rabbani'ye bağlı güçlerarasında çatışmalar sürüyor. Afganlı kaynaklar, her iki tarafa bağlı güçlerin başkent Kabil'in güney kesimlerinde roket ve hafıf silahlarla çatıştıklannı söylediler. Başbakan Gülbeddin Hikmetyar'a bağlı Hizb-i Islami partisinden bir sözcü, Hikmetyar'ın Kabil'in güneyinde bulunan Charasyab karargahına iki roket atıldığıru söyledi. Sofya'mndenge politikası • PARİS(AA)-Bulgar Devlet Başkanı Jelyu Jelev, Fransız Le Mondegazetesine verdiği demeçte, Bulgaristan'ın NATO'ya girmesiyle Balkanlar'da bir güvenlik üçgeni oluşacağını söyledi. Bulgar Cumhurbaşkanı bu üçgenin Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan'ı kapsayacağını ifadeetti. Jelev, "Sofya'mn Türk-Yunan dengesinde Türkiye lehine ağırlık koyduğu yönünde baalannca ortaya atılan iddianın" gerçeği yansıtmadığını belirterek, "Olaylar tüm komşulanmızla ilişkilerimizin dengeli oldufunu kanıtlamıştır" dedı. Kaddafi'den yeni öneri •TRABLUSGARP(AA)- Libya Lideri Muammer Kaddafı, Lockerbie olayıyla ilgili olarak suçlanan iki vatandaşının Lahey Adelet Divanı'nda yargılanmasını önerdi. Libya teievizyonunun haberine göre Halk Kongresi'nin (Parlamento) açılışında konuşan Kaddafi, bir Amerikan yolcu uçağına düzenlenen ve 270 kişinin ölümü ile sonuçlanan sabotajdan sorumlu tutulan iki Libyalının "Yakınlan ve avukatlannın kabul etmeleri durumunda Lahey'de yargılanmalan gerektiğini" belirtti. Bkamyon silah kayıp • ÜSKÜP(AA)- Bulgaristan'ın Arnavutluk'a sattığı dürbünlü tüfek ile havan toplannın yüklendiği 6 adet Bulgar TIR kamyonunun kaybolduğu bildinldi. Silah yüklü TIR kamyonlannın sahte belge ve plaka numaralan ile Sırbistan'a kaçınlmış olmasından şüphe ediliyor. Makedonya Içişleri \e Savunma bakanlıklannın 5 aydır gizli tuttuğu, bu konuda yapılan soruşturmadan hiçbir sonuç alınamadığı öğrenildi. Arjantin'de opman yangını • BL ENOS AİRES (AA)- Arjantin'in güneyindeki Patagonya bölgesindeçıkan orman yangınını söndürmek . için çalışan itfaiyecılerden 26'sı alevlerarasında kalarak öldü. Ölenlerden en az 17'sınin 12-17 yaşlanndaki gençler olduğu bildinldi. Yetkıliler, yanarak ölen itfaiyecilerin. şiddetli rüzgânn yanganı beklenmedik şekilde '. ağaçveçalılarayayması . sebebiyle alevlerin arasında ' kaldıkİannısöylediler. Kosova'da gerginlîk • ÜSKÜP(AA)-Kosova Özerk Bölgesi'nde yaşayan • Arnavutlann lideri İbrahim . Rugov a. Sırplann baskı ve1 terör uygulayarak. bölge halkını kendilerine karşı gelmeleri için tahrik ettiklerini söyledi. Rugova, özellikle Sırp polislerin Arnavutlann evlerine "kabul edilmeyecek bahanelerle" baskınlar düzenleyip haksız tutuklamalar yaparak bölgedeki gerginliği iyice arttırdıklannı belirtti. Nahçıvan karanlıkta • IĞDIR (AA) - Nahçıvan'a, Iğdır'ın Aralık ilçesi Çamurlu köyü yakınlannda teröristlerin lOelektrik direğini tahrip etmesi nedeniyle elektrik verilemiyor. Iğdır Valisi Şemsettin Uzun, konuyla ilgili olarak AA muhahirine şunlan söyledi: "Terönstlerce lOelektrik dıreği tahrip edildi. Bu nedenle Nahçıvan'a elektrik verilemiyor." : Almangizliservisi BND, Cezayir 'detslami Selamet Cephesi miliîanlanna silah veparayardımıyapıyor.Radikal IslamaBonndesteğiFransa ve Cezayir, BND ile Islamcılar arasındakigizlibağları araştırıyor Dış Haberler Servisi - Alman Gizli Servisi BND'nin, Cezayir'de İslami Se- lamet Cephesi (FIS) ile bağlantısı oldu- ğu bildiriliyor. Haftalık The European gazetesinin haberine göre Fransız ve Cezayir ma- kamlan BND ile FIS arasındaki gizli bağlan araştınyorlar. Fransız ve Cezayir yetkililerine göre FIS mensuplannın en çok sığındığı ül- ke olan Almanya'da hükümet, Cezayir yönetiminden düşkınkhğına uğramış durumda. Bonn hükümeti bu nedenle bir gün iktidara geleceğine inandığı, İs- lami Selamet Cephesi ile ilişkilerini ge- liştiriyor. Fransız ve Cezayir makamlanna su- nulan birçok raporda, FIS militanlan- na, BND tarafından eğitim verildiği. si- lah ve para yardımı yapıldığı bildirili- yor. Bu konudaki planın BND Baş- kanı Konrad Proznen. tarafından hazırlandığı belirtiliyor. "The European", Al- man gizli servisi BND\e Kuzey Afrika'da faalı- yet gösteren Alman fir- malannın geçen yıl Ce- zayir hükümeti ile ara- lannın bozulduğunu bil- diriyor. Gazeteye göre BND, İslami Selamet Cephesi'nin iktidara gel- mesinin kaçınılmaz ol- duğuna inanarak radi- kal İslamcılarla ilişkileri- ni güçlendirme karannı aldı. Bonn hükümeti böylece. FIS ikti- dara geldığinde Cezayir'deki Fransız ve İtalyan ekonomik çıkarlannın yenni Alman çıkarlannın almasını sağlamayı KINKEL - Plana dahil mi? tasarlıyor. "The Euro- pean", bu bağlamda Almanya'nın Fas Bü- yükelçisi Wilfried Hof- mann'ın (Kendisi de Müslüman) geçen ekimde Rabat'ta yaptığı anlamlı bir ko- nuşmayı anımsatıyor. Hofmann, radikal Is- lamcılan dolaylı bicim- de desteklediği konuş- masında şöyle demişti: "Terorizm, meşru bir kurtuluş savasıdır. Ce- zayir'deki Fransız ko- lonyalistlerine karşı gerçekleştirilen terörist eylemler meşru idi. Fransızlar gibi davranan herhangi bir yönetime karşı gerçekleştirilen ev- lemler de meşnıdur." Cezayir ve Fransız yetkilileri, BND'- nin faaliyetlerine Almanya Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel tarafından yeşil ışık yakılıp yakılmadığmı merak edi- yorlar. Bilindiği gibi FCinkel de eski BND Başkanı idi. FIS ûyeleri serbest bırakıldı Cezayir'le Fransa'nın Almanya'dan kuşkulanmalan halen Cezayir'de ha- piste olan FIS lideri Abbasi Maddam- nin oğlu Kusama MaddanTnın geçen yıl Almanya'nın Münih kentinde tu- tuklanmasından sonra başladı. Kusa- ma Maddani ile birlikte FJS'in önde gelen liderlerinden Rabah Kebin de tu- tuklanmıştı. Ne var ki Cezayir hükümetinin iade talebine karşın iki tutuklu bir süre son- ra serbest bırakıldı. Almanya ve İngiltere, Ankara toplantısında Moskova ile Atina'ya mesaj verdi: TürkiyeÂvrupa'dandışlanamaz LALE SAR'IJBRAHİMOĞLU ANKARA -Soğuk savaş sonrası ortaya çıkan istikrasız bölgenin yanıbaşındaki Türkiye ile Ayrupa'nın iki güçlü ülkesi Almanya ve İngiltere, geçen hafta yapılan danışma toplantılannm ilkinde. Ankara ile dayanışma>ı vurguladılar. Avmpa Birliği'nin (AB) tam üyesi olmayan Türkıye'yi Avrupa'ya yakınlaşürmayı amaçladıklannın altını çizen İngiltere ve Almanya dışişleri bakanlan. ancak Türkiye'nin insan haklan alanında üzerinedüşeni yaparak, kendilerine yardımcı olmasını istediler. Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Büyükelçı Özden Sanberk Cumhuriyet'e yaptığı değerlendirmede. üçlü toplantının "Idmseye" karşı bir ıttifak kurulması anlamma gelmediğinin altını çizerken. Rusya'nın eski imparatorluğu tesis ederek veniden Avrupa güvenliğıne karşı tehdit oluşluramavacağı ve Yunanistan'ın da Türkive'yi Avrupa'dan dışlayamayacağj mesajının venldığını vurguladı. MüsteşarSanberk, Avrupa'nın Türkiye ile danışma mekanizması oluşturarak. kendisi için birfayda sağladığını\eTürkı>e\ıdışlayarakbir Avrupa politikasının oluşturulamayacağınınanlaşıldığını dile getirdi. İngiltere vc Almanya Dışişleri Bakanlan Hikmet Çetin, Douglas Hurd \ c Klaus Kinkel arasında geçen hafta sonuna doğru yapılan bir gün sürelı toplantıdan çıkan sonuçlar ve gcleceğe yönelik etkileri şöyle sıralanabılir: - Soğuk savaş sonrasının mahmurluğu veşaşkmlığını venı veni üzerinden atmaya başlayan Av rupa. ortak dış politikasını oluşturuken. Türkive'nin Rusya vegeneldeeskı SSCB. Kafkasva ve Örtadoğu konularında getireceği düşünce, görüş ve bilgi elcmanlan olmadan. yeni A\ rupa güv enlik sisteminin oluşamav acağının altını çizdı. - Av rupa güvenlik sisteminin önemli biravağını oluşturan Batı Avrupa Birliği'ne(BAB). Türkıye'nin ortak üyelik statüsünün tam üyelikten farksız hale getirilmesı yollan aranacak. Türkiye AB ilegümrük birliğine geçerken birliğin. Yunanistan vetosu > üzünden serbest bırakılamayan ve bugünkü değeri vaklaşık 1.4 milyarECU olarak hesaplanan yükümlülüğünü yerine getirmesi için yöntem aranacak. -Almanya. Türkiye'yi. bölgesindeki kültürvedinçatışmalanna karşı güvence olarak görüyor. Nitekim Kinkel, basın toplantısında bunun altını çizdi. P T c a r l ' a « r K f l r ^ m i î ı ı m i r J a m ' i Suri>e Devlet Başkanı HafızEsad'ın oğlu 32 jaşmdakiBasilEsad için önceki J ^ » c t U <t g U i l t C l I l l l U ğ U l l c U I l c l g ü n düzenlenen görkemli eenaze törenine en az 100 bin kişi katıldı. Törene katılan Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek ile Lübnan De\let Başkanı Refık Hariri, kalabalığın Hafız Esad'a vaklaşmasını önlcvebilmek için güven- lik güçieri ile birlikte insan çemberi oluştunmak zorunda kaldılar. Cenaze törenine eşi \e diğer aile üyeleri ile birlikte katılan Hafız tsad'ın çok üzgün olduğu gözlendi. Basil Esad'ın ileride Hafız Ksad'ın yerini alması bekleniyordu. Basil'in ölümü özerine Suri\e'de ikridar ka»gası >aşanabileceği bildirili- yor. Iktidar savaşının, Hafız Esad'ın kardeşi Rıfat Esad ileBasirin üç kardeşi arasında jaşanabileceği belirtilivor. (Fotoğraf: REL'TER) Tahran, Bosna'daki BM gücüne 10 bin asker vermeye hazır olduğunu bildirdi îran9 danBosna'ya askeröııerisi Dış Haberler Servisi - Saray- bosna'da önceki gün kızakia kayan 6 çocuğun Sırp saldınsı sonucu ölmesine tepki gösteren Bosna yönetimi, BM'den hava saldınlannı bir an önce başlat- masıaı talep ederken, İran. bu ülkeye BM Banş Gücü'ne katıl- mak üzere 10 bin asker gönder- meye hazır olduğunu bildirdi. İran Parlamentosu'nun önde gelen isimlerinden Kerim Şehr- zad, Malezya'nın başkenti Ku- ala Lumpur'da 30 ülkenin katıldiğı Bosna-Hersek konulu konferansta yaptığı konuşma- da. ülkesınin Bosna'ya 10 bin asker ve yardım çalışmalan için bir nakliye uçağı göndermeye haar ol- duğunu bildirdi. Şehrzad, dünya parla- mentolannın temsilcilerinin, Bosnalı Müslümanlann içinde bulunduklan kötü duruma bir çözüm bulunması amacıyla Saraybosna'da toplanmasını da önerdi. Sırplann cuma günü top ateşini kes- mesinden ümıtlenerek, önceki gün so- BM CenelSekreteri'ninSırplanvurtnayaniyetl yok Newyork Times: Galiyalansöylüyor NEW YORK (AA) - Bosna-Hersek'in Tuzla kentinde halk soğuktan ve gıdasızlıktan kınlırken. kente yardım ulaştırmak için harekete geçmesi beklenen Batılılar. kendi aralanndaki söz düellosuna son veremedikleri için eli kolu bağlı beklemevi sürdürüyorlar. Bu hususu eleştıri konusu yapan New York Times gazetesi. hava operasyonlan konusunda kimin yalan söylediğini de ortaya koj-maya çalıştı. BM Genel Sekreteri Butros Gali'nin resmi birziyaret amacıyla bulunduğu Hollanda'da hava harekatından yana olduğunu açıklamasına karşın Banş Gücü'ndegörev alan subaylar BM'den bu yönde bir sinyal almadıklannı açıkça ifade ediyorlar. Bu arada BM Genel Sekreteri Butros Gali'nin. bölgede bulunan komutanlardan hava harekatı yapılması konusunda kendisinc hiçbir talep gelmediğini öne sürmesine karşıhk, Banş Gücü'nün Fransız Komutanı Jean Cot,en az iki kezGali'den hava harekatına izin vermesini talepettiğini açıkladı. kağa çıkarak oynayan çocuklar, Sırp havan ateşinin kurbanı oldular. Alipa- sino Polye mahallesinde kızakla kaya- rak eğlenen çocuklardan altısı. bir ha- van mermisinin üstlerine düşmesi sonu- cu hayatını kaybetti. Patlamada dördü çocukon kişideyaralandı. Saraybosna yetkilileri. havan mermi- sinin Sırplann elindeki Necariçi semtın- den atıldığını bildirdiler. Bu saldınya kadar. Saraybosna'da yılbaşından bu yana 90 kişinin öldüğü, 400 kadar kişi- nin de yaralandığı bildirildi. İç savaşın başlâmasından bu yana kentte 1550'si çocuk 9 bin 770 kişi öldü. 57 bin 500 kişi de yaralandı. Başkenti dehşete düşüren saldından sonra BM Genel Sekreteri Butros Cali'- ye bir mektup gönderen Bosna Hersek Başbakanı Haris Sılayciç, Sırplann attığı havan mermisinin "BM güvenli bölgesi" olarak belirlenen semtte, BM Banş Gücü karargahının birkaç yüz metre ötesine düştüğünü hatırlatarak. bunun, Sırplann dünyayı hiçe saydığının yeni bir göstergesi olduğunu belirtti. P0Iİ1ÎKADA SORUMAR ERGUN BALCI Nasıl Kalkınmalı? Nasıl kalkınmalı? Türkiye'deyıllardırtartışılanvehalatartışılmaktaolan sorundur bu. Sorunun yanıtı ise genellikle kolaycılığa kaçılarak tek formülle verilmeye çalışıldı. Bir zamanlar sosyalizmden başka kalkınma yolu yoktu. Sosyalist modeller, ekono- mik açıdan başarısızlığa uğrayıp çökünce liberalizm rağbet kazandı. Kalkınmanın, zenginleşmenin sihirli anahtarı serbest piyasa idi. Turgut özal döneminde bu sav, kutsal bir ni- telik kazandı. Adam Smith'in 18. Yüzyıl'da ortaya attığı görüşleri andıran tezler savunuldu. Özel girişim için tam bir özgürlük, devletin ekonomik faaliyetleri için ise aza- mi sınırlama. "Görünmeyen bir el", ekonomik faaliyeti rayına oturtturdu. Tekyol "liberaldevrim"di. iktisatçı değiliz. Amacımız iktisadi sistemler ve kalkınma yöntemleri arasında kıyaslama yapıp, hangisinin doğru olduğunu ortaya çıkarmak ya da reçete önermek değil. Sadece ül- kelerin dışarıdan gelen "sihirli formüllerle" değil, kendi özelliklerine en uygun yollardan kalkındığma işaret et- mek. örenğin "Asya Kaplanları" diye bilinen Güney Kore, Tayvan, Singapur ve Hong Kong hiç de öyle "liberal devrim", Amerikan "laissez-faire"i ile kalkınmış değil- ler. Bu ülkeler, göz kamaştırıcı ekonomik gelişmelerini, sosyalizm ya da serbest piyasa modellerini uygulaya- rak değil, devletin yönlendirici rolü ile özel girişimciliği bağdaştırarak gerçekleştirmişler. • • • "Japon mucizesi"de ABD ve Batı Avrupa'daki liberal modelden farklı bir sistemle gerçekleştirilmiştir. Japonya'nın kalkınmasında ilginç bir rastlantı olarak Kore Savaşı önemli rol oynamıştır. ABD'nin savaş ge- reksinimleri, Japonya'nın ihracata dönük sanayiini kamçılamış, söz gelişi Toyota firması ABD'den aldığı ağır kamyon siparişleri ile canlanmıştır. 'Japon mucizesi'nin kuşkusuz birçok nedeni var: Eği- tim düzeyi yüksek bir işçi sınıfı, çalışma disiplini, sınırlı tüketim, yüksek tasarruf oranı ve yatırım, Japon kalkın- masınm altında yatan nedenlerden bazıları. Ama göz kamaştırıcı kalkınmanın gerçekleştirilme- sinde uygulanan ekonomik model de çok önemli rol oy- nadı. Japonya'da ekonomiyi, MİTİ (Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı) yönlerıdiriyor. MİTİ, yeni sanayile- rin kurulması, yeni teknolojilerin geliştirilmesi, modası geçmiş, rekabet gücünü yitirmiş eski sanayilerin yavaş yavaş tasfiyesi ve buralarda çalışan işçilerin başka iş- kollanna nakli gibi işlemleri yürütüyor. Kimi gözlemci- ler, MİTİ için "Japonekonomisiningenelkurmayı"diyor. Bilemiyoruz. Ancak gerçek şu ki Japonya'nın MİTİ tarafından yön- lendıriien ekonomik modeli, ABD'nin başına buyruk mo- delinden çok değişik. Üstelik bu model, ekonomik büyü- me açısından çok daha istikrarlı bir çizgi izlemiş. örneğin 1950-1973 yılları arasında ülkenin gayri safi yurtiçi hasılası, yılda % 10.5 gibi inanılması zor bir oran- da büyümüş. 1966-1984 döneminde ise dünya otomobil üretimindeki payı %1'den %23'eçıkmış. Japonya, ekonomisini genel bir plan çerçevesinde düzenlemesinin yant sıra araştırma ve geliştirme alan«- na da dünyada en yüksek oranda yatırım yapan ülkeler- den biri. 1990da gayri safi mılli hasılasının %3.5'ini araştırma ve geliştirmeye yatırmış. Bu oran, ABD'de %2.7 işin ilginç yanı ne biliyor musunuz? Ülkelerin, ancak kendi özelliklerine uygun yollardan kalkınabileceği. Batı'da liberal yazarlar tarafından savu- nuluyor Bir Çin'in, Amerikan ya da Alman modelini izle- yemeyeceği, ekonomik büyümesini ancak toplumun özellikleri doğrultusundaki yöntemlerle gerçekleştirebi- leceği belirtiliyor. Ama Türkiye'de sorunun tartışılması kısa süre sonra liberal - dinozor, Kemalist - anti-Kemalist. ilerici - gerici kavgasına dönüşüyor. Bu toz duman arasında da soru- nun özü gözden kaçıyor Ne diyelim. Biz, bize benzeriz. PERES'LE ARAFAT BULLŞUYOR Davos'ta banşrandevusu Dış Haberler Servisi - İsrail Dışişleri Bakanı Şünon Peres ve Filistin Kurtuluş Öreütii (FKÖ) lideri Yaser Arafatl Fı- lıstin özcrklik anlaşmasının önündcki engclleri (arlışmak üzere geldiklcn Norveç'ten ivimser avrıldılar. "Engelleri aşmaya çok >aklaştıklarım" söylejcn Pcres ve Arafal. önü- müzd'ckı hafta sonu İsviçre'- nın Davos kenlinde \eniden birara\a gclccck. Görüşme sonrasında İşraıl radyosuna bir dcmeç \eren Peres, Filistin özerklik unlaş- ması konusunda gırdiklen çıkmazın önümüzdeki cumar- tesi gününe kadar çözülebile- ceğinı bclirtcrek. "Davos'ta tüm noktalar üzerinde anlaş- mavavarabiliriz"dcdı. Hafta içındc İsrail \e Filistin he\etlcrinin Parıs"te bir ara\a geferek yazılı bir laslak üzerin- de çalışacaklannı sö\le>enen Dı^ışlcri Bakanı.daha sıiıırabıı taslağın İsrail Başbakanı İ/ak Rabin'CMiıuılacağını bildirdi. hKÖ lideri Arafaı da lwı> konusunda ilerleme ka\del- tıklerini belirtti. Her ıkı lıdcnıı jıoıuMiıeiıın a\ nniıLırı u/enıule bılıiı ' ».'r- nıekien kaçınm.ı^na k.117111. İsraıl ıad\<>Mi laıallatın MIIII gcçiî nokı.ılarınırı deııciııuı konıiMind.ı üöriishıılıçıiv •..!!- dıklamıı J U M ' J I ASKERIYARDIMLAR Yunanistan Clinton'aöfkeliATİNA (AA) - ABD'nin Türkiye've verdiği \e vermeyi programladığı silahlarla Ege'- deki askeri güç dcngcsinin Yu- nanistan aleyhinde bozul- masına neden olacağı savu- nuldu. Haftalık Ependitis gazetesi, ABD'nin Güneydoğu Anado- lu sorunu gerekçesiyle Tür- kiye've büyük bir silah yardımı programını uygula- maya başladığını belirterek "Clinton, Ege'deki güç denge- sini hozuvor" ifadesıni kul- landı. Clinton'un Brüksel'dckı NATO Zirvesi sırasında Baş- bakan Andreas Papandreu ile "vakınlığının" ABD'nin Yu- nanıstan'a vaptığı asken yar- dımda kendini nedense göster- thcdiğini vurgulayan Epcndi- "A-10 Thunderbird tipi savaş uçaklarını Türkiye've gece operasvomı vapabilecek şekil- de geliştirerek vemıcvi kabul eden ABD. aynı uçaklar için Yunanistan''ın istemir.i yerine getirmeyi reddedhor" ifadesini kullandı.