Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 14OCAK1994CUMA Kültür Bakanlığı'nın kommasında;"Geçmişten Geleceğe Anadolu El Sanatlan" adı altında dünyaya tanıtılıyor Göz nurununevrenselgezisi...ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Her şey zaten yeterince kötüyken, bir günü diğerinden ayırmaya yara- yan, sevimli ve küçük şeyler, aslına bakılırsa hiç de "küçük" değüdir. Hele işin içinde emek varsa, yürek varsa.. hele duygudan geçip par- maklara varan. oradan derinin, renkli taşlann, gümüşün, dingin mavi camın etine düşen, o eti can- landınp biçimlendiren emek ve yanı- na Anadolu'nun güngörmüş özenini katan "birikim" varsa... Türkiye'nin isimsiz sanatçılan, nesneleri canlandıran o güzel insan- lar, sanatlannı artık Kültür Ba- kanlığı'nın desteğiyle sürdürecekler. Üzerine. an bir gülümseme ya da tatlı efkar düşürülmüş tahta hokka- lar, kadın boynuna değdikçe değer- Ienen gümüş küpeler. çiftetellide şıkırdaması duyulan gerdanlıklar. artık "Satılır mı?" kaygısından uzak işlenecek işbilir ellerde. Tanıtım ve ticaret Üstelik artık, Osmanlı kadı- nlannın beyaz topuklanna değen se- def kakmalı nahnlar, miniminnaak Kibele heykelleri, turkuvaz sürahi- ler. yurtdışına da çıkanlarak, bütün ülkelerde tanıtılıp alıcı bulacak. 7 7aş işçiliğinden tahta oymacılığına, bez bezemelerinden dingin cama değin yüzyıllardır Anadolu insanının işleyip uygarlığa kazandırdığı sanat yapıtlan, artık Kültür Bakanlığı'nın koruyucu kanatlan altına alınıyor. Yurtdışında açılacak sergilerde beğeniye sunulacak yapıtlann satılmasıyla da önemli birdöviz girdisi sağlanması planlanıyor ürkiye'nin isimsiz sanatçılan, nesneleri canlandıran o güzel insanlar, sanatlannı artık Kültür Bakanlığı'nın desteğiyle sürdürecekler. Kültür Bakanlığı'nın bu geniş çaplı çalışma ıçin hazırladığı katalo- ğa, şöyle bir göz gezdiriyoruz. Ço- ğunlukla kadınlann ilgisini çeken. sonra da bayanlan, Kültür Ba- kanlığYna bağlı DÖSİM'e (Kültür Ürünleri Satış Merkezi) çeken el sa- natlan ürünlerinden 856 örnek; DÖSÎM'de hem sergilenip, hem satılan 5 bin parçadan, yalnız 856 küçük, güzel şey.. günleri birbirin- den ayıran, üzerine efkar ve gülüm- seme düşürülmüş eşsiz yapıtlar. 8 fasiküllük bir katalog Yabancı ülkelerdeki temsilcilikle- rimize ve sanat merkezlerine gönde- rilmek üzere, İngilizce basılmış, 8 fa- siküllük bu katalogda çok tanıdık ürünlerin dışında, şaşırtıcı elişleri de var. El sanatlannın hammaddeleri- ne göre sınıflandınldığı, "Geçmişten Gdeceğe Anadolu El Sanatlan" başlıklı katalog. bir yandan Türk in- sanın yaşama bakışıru somutlaştın- rken, bir yandan da Anadolu kültü- rünün sırursızlığını yansıtıyor. Uygarlığın çocukluk döneminde itibar görmüş taş işçiliğinden, eme- ğin üstün becerisinin nesneleştiği cama bir yolculuk... Kültür Bakanlığı, Anadolu in- sanının güzel olanı yaratmak serü- venine. taştan Kibele heykelcikleriy- le başlıyor. Neolitik Çağ'da yapılmış olan- lann aslına uygun olarak işlenmış ana tannça heykelleri. Sümer uy- garhğından bu yana birbirini bırak- mamış bir kan koca. Antakya taşı- ndan bir kuş. Asur tarzında yapılmış dağ tannsı... Sayfalar ilerledikçe, özgün çizgiler taşıyan "modern zamanlaruı" eşya- lan: Zarf kutulan, kalemlikler, ölüm- süz mermer. kadın kilim,dingincam. çinivazolar... Oltu taşıyla yapılmış pipolar da eksik değil. Hammaddesi taş olan yapıtlar arasında önemli bir yer alan, değerli taşlan doğal haliyle bı- rakarak ve üzerine gümüşle işleme yaparak elde edilen inanılmaz figür- İer. Opal ve agatın, renge can veren damarlanyla, ışık hüzmelerine sev- dası... Sonra kadın kilimler... Şeytanm gözünü bin rengiyle kör eden doku- ma nazarlıklar. tam ortasına. her şeye kadir bir büyü gıbi nazar bon- cuğunun kondurulduğu yastıklar... Dünyanın bütün çiçeklerinı kadının saçına konduran yemeniler... Uygarlığın simgesi Tahta ve deri işçiliklerinden son- ra, metal ve topraktan sonra, sıra ge- liyor uygarlığın simgesi cama. Insanın. ateş ve kumla yarattığı han- ka. Mezopotamya'dan Anadolu'ya gelen. oradan da dünyaya yayılan, ışığı tutup diğer yanına ulaştıran es- rarengizsaydamlık. Katalogda, genış bir yer alan camın. Anadolu'dan çıkışı. Röne- sans'ta Avrupa'da >aptığı uzun yol- culuk. sonrasında Osmanlı İmpara- torluğu döneminde geri gelişi an- latılıyor. Osmanlılar zamanında üvey evlat olarak tanınmış camın. günümüzde- kı dingin mavi biçimleri de katalog- da baş köşede. Diriltilen geçmiş Bugün. yaşamını zor koşullarda sürdüren Anadolu el sanatlan. bun- dan böyle Kültür Bakanlığı'nın Uz- man Kurulu'nca değerlendınlıp, satın alınacak. 400'e yakın üretıcı ve geliştınlmesıne katkıdan bulunulan 5 bin ürün türüile Anadolu elsanaı- iannı. kültürcl zengınliğin belgelcr olarak tanımlayan Kültür Ba- kanlığı. cl sanatlanyla ılgilı butun araştırmacı. koleksiyoncu, pazarla- macı \e elbette sanatçılan. bakanlı- ğaçağınyor. Kültür Bakanlığı, el sa- natlan alanında ürün verenlere ses- lenivor: "Türkiye'nin neresinde olursanız olun. gelin. Yapıtlarınızı tanıtalım. satın alalını. pazarlayalım." Bugünün ustalan tarafından, ye- nıden yaratılan Anadolu tarihi. küçük \e güzel şeylerle ilgilenenlcri DÖSİM'de bekliyor. Güzel olan küçük şeyler. hiç de "küçük" değil- dır aslında... KaradenizOtoyolu 'uzunvadede' yapüabilir! 530 kilometreyi bulacak otoyolda maliyetin, dağlık ve heyelanh arazi nedeniyle bazı kesimlerde kilometre başına 10 milyon dolan bulabileceği hesaplandı IŞIK KANSU ANKARA - Trafik yoğunluğunun çok yüksek düzeylere ulaştığı Batı Karadeniz'de, bir otoyol yapımı için fizibilite ve tasanm çalışmalanna bu yıl başlanıyor. Karayollan Genel Müdürü Dinçer Yiğit, Karadeniz Otoyolu'nun, uzun vadede 'yapüa- büir' gözüktüğünü açıkladı. 530 kilometreyi bulması öngörü- len otoyolda maliyetin, dağlık ve he- yelanlı arazi nedeniyle, baa kesim- lerde kilometre başına 10 milyon do- lan bulabileceği hesaplandı. Ordu-Fatsa arası Karayollan Genel Müdürü Yiğit. öncelikfi kesim olarak belirlenen Fatsa-Ordu arasına ilişkin tasan- mlann bir yıl içinde tamamlanarak, yapım çalışmalanna başlanabilece- ğini bildırdi. Samsun-Hopa arasındaki gûzer- gahta, gürüük trafık değerlerinin 4 bin 500'e yükselmesi, Sarp Sınır Kapısı'nın açılması sonucu 'Uzak- doğu' ülkelerine uzanan bir hattın başlangıç halkasının oluşması nede- niyle, Karadeniz'de bir otoyol yapıl- ması düşüncesi gündeme geldi. Baş- bakan Yardıması Murat Kara- yalçın ile Bayındırlık ve lskan Ba- kanı Onur Kumbaracıbaşrnın istek- leri üzerine. Karayollan Genel Mü- dürlüğü, bu otoyola ilişkin ön etüt calışmalannı tamamladı. Yetersizlik kapasitede Çalışmalara ilişkin Cumhuriyet'e bilgi veren Karayollan Genel Mü- dürü Dinçer Yiğit, kapasite yetersiz- liği nedeniyle Karadeniz sahil yo- lundaki sorunu çözebilecek şu üç se- çenek üzerinde durduklannı açı- kladı: "1- Trafiğin çok yoğun olduğu ke- simlerde, arazi imkanları da göz önü- ne alınarak ikileme yapılması. eğünin yüksek olduğu kesimlerde tırmanma şeritleri, kaza etütleri sonucu 'kara nokta' olarak saptanan kavşaklarda genişletme veya âlt-üst geçitler yapı- lması. 2- Mevcut yolun, tümüyle bölün- müş yol (halk arasındaki deyimiyle 1. KESİM 2. KESİM 3. KESİM 4. KESİM 5. KESİM <e K A R A D E N İ Z KARADENİZ OTOYOLU GÜZERGAH HARİTASI duble ya da çift yol) haline getirilme- si. 3- Sahil yoluna altemarif, ikinci bir otoyol yapılması." Engebeli arazi sorun Birinci seçeneğin, kapasite incele- meleri sonucunda. kısa vadede bile soruna çözüm getirmediğinin an- laşıldığına değinen Dinçer Yiğit, şunlan söyledi: "Gördük ki. Karadeniz dar bir sa- hadan gectiği. arazi çok engebeli ol- duğu, mevcut kesimlerde de fazla oy - nama şansımız oünadığı için heyelan- lar, toprak kaymaiarı, sahil tahribat- lan, akmalar nedeniyle yüksek stan- darttaki bir yol, ancak biraz daha ge- rilerden, dağlann 80-150 kodlan- ndan geçirilebilir. Bu, bir otoyol ola- bilir. Tabü, maliyeti yüksektir. Bu- nun karşdtğında. çok uzun yıllar ka- pasitesini koruyan bir yol olmasından dolayı, daha tercih edilebilir olabilir. Ön etüt, bunlan ortaya koydu. An- cak bunlar, proje yapıîdıktan, gerçek maliyetler ortaya çıktıktan sonra ka- rar vericilerin önüne konacak ve fi- nansman imkanlan doğrulmsunda da bu yolun yapunına karar verilecektir. Ama. şu andaki ön bulgulara göre bu- radaki bir otoyol, uzun vadede fizibil gözüküyor. Çünkü, daha düşük standartta yol yaparsanız, ktsa zamanda geometrik kapasitesini doldunıyor. 10 yıl sonra tekrar yeni projelerie uğraşmak zo- runda kalıyorsunuz. Belki maliyeti ilk başta düşük. ama 10 yıl sonra ye- niden yollarda yetersizlikler söz komısuoluyor. Yani, mevcut trafiği taşnnaz olu- yor. O zaman yeni alternatif arayı- şları içinde olacaksmız. Geniş bir programınız olmadığı için tıkanıyor- sunuz. O bakımdan, maliyeti yüksek olmakla beraber, y apılacak olan fizi- bilite \e proje çalışmaları da bu ön etüdü desteklerse, hükümetimiz de gerekli finans kay naklannı bulabilir- se, Karadeniz'de bir otoyolun yapıla- bileceğini. bu şekilde ortay a koymuş olacağız." Finansman etütleri Düşünülen otoyolun. Samsun'- dan Sarp'a kadar yaklaşık 530 kilo- metreyi içerdiğine dikkat çeken Din- çer Yiğit, "Eğer, buna geçmezsek, o zaman mevcut programlarımıza ilave olarak 370 kilometrelik bir yolu dub- le etmemiz gerekecek. Her iİdsinin de kaba da olsa finansman etütleri yapıldı" dedi. Yığıt, şöyle konuştu: "Böyle bir otoyol düşüncesinin, uzun vadede bu güzergahta çözüm olabileceği şeklinde bir görüş ortaya çıktı. Ama bu, bir öngörüşrür. Tama- men finansman kavnaklannın bulun- masına bağlıdır. İleri bir çalışma da yaptık. Karadeniz Otoyolu Projelen- dirme Öncelikleri Etüdü... Zaman planı da oluşturduk. Nereden başlar, hangi kesimde yatırıma yönelmeli? Mesela, birinci öncelik, Fatsa-Ordu arası. Proje çalışmaları bir sene için- de bitirilebUir, yapım çalışmalanna geçilebilir. Önümüzdeki 10 yıl içinde gerçekleşebilecek bir program olabi- leceğine, şu anda inanıyonız. Ama bu, çok önemli bir kaynağı beraberin- de getirir. 1994 yılı içinde de bunun fi- zibilite ve proje çalışmalanna başlıyoruz." Türkiye'de yaşlılara göre ev yapılmıyor İZMİR (AA) - Türkiye'de yaşlı nüfusun gıderek arttığı, buna karşı- lık onlann özellıklerinin dikkate alı- nmadan yapılan konutlarda ya- şamak zorunda bırakıldıklan bildi- rildi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mimar- lık Fakültesı araştırma görevlisi tl- kim Kaya, Türkiye'de-toplam nüfus içinde 65 yaşın üzerindekilerin ora- nının, 1955 yılında yüzde 3.39 iken, 1985"te yüzde 4.20'ye çıküğını söyle- di. Yapılan araştırmalar ile 2010 yı- lında 60 yaş üzerindekilerin oranının yüzde 8.49'a çıkacağının hesap- landığını kaydeden Kaya. konuyia ilgili şu bilgilen verdı: "Dünvada toplam nüfus içinde 60 vaşındakilerin oranı yüzde 4'ün üze- rinde ise, bu oran önemsenir. Tür- kiye'de ise, şu anda yüzde 6'yı yaka- lamış dunımdayız. Buna karşuı 5 yıllık kalkınma programlan içinde, yaşlıların fîziksel özelükleri ve gerek- sinimleri göz önüne alınarak inşa edi- len konutlar yer almıyor. Bulabildik- leri konutlarda yaşamak zorunda kalıyoriar. Oysa yaşın ileıiemesi ile birlikte kişilerde hareket azlığı başlı- yor; konutların bakımı, onarunı. te- mizliği sorun oluy or. Yaşiılar için çok odalı büyük konutlar yerine az odalı mekanlar gerekiyor. Büyük konut- larda kullanılmay an boş kalan me- kanlar hiçbir işe yaramıyor, ölüyor." Türkıye'dekı huzurevlennin yapı- mında ban noktalara dikkat edil- medığini de belırten İlkim Kaya, daha çok "neresi uygunsa" mantığı ile huzure\ lerinin ınşa edildiğini söy- ledi. Yer seçimı olanağının bulun- madığını \e bağışlanan ya da Hazi- ne'ye ait olan yerlere. yaşlı potansi- yelinin ne olduğu araştınlmadan hu- zurev lerinin yapıldığını kaydeden Kaya sözlennı şöyle sürdürdü: "Huzurev leri y apılırken, sosy al ile- tişimin rahat kunılabildiği yeıier se- çilmelidir. Çünkü yaşiılar, insanlar- dan, toplumdan kopmak istemiyor. \ ine huzurev lerine ulaşımın kolay o4- ması gerekiyor. \'aşlılar istedikleri zaman sosyal aktivitelerini yapabile- cekleri, kentin uzağında olmayan yer- leri istiyorlar. Ayrıca huzurevleri, ge- rek sağuk gerekse dini kuruluşlara y akın olmalıdır." Cinsiyet değiştiren balıklar LONDRA (AA) - Londra'daki Lee Nehri'nde dışı organlar geliştır- mış erkek alabalıklar bulundu. Bılım adamlan. yüz binlerce Londralı ıçın ıçme suyu sağlayan ne- hıre. hamılelıği önleyıci kimyasal maddeler kanştığını. bu nehirde ya- şayan erkek balıklann dişi organlar gehştirmeye ve kısırlaşmaya başla- dıklannı bildirdiler. Tanm Bakanlığı tarafından ha- zırlanan bir rapx)r. nehirlerdeki ba- , lıklarda eörülen cinsiyet değişiklik- l lennın, fngiltere'de erkeklerde kar- ! şılaşılan kısırlık sorununun incelen- i mesınde ipucu sağlayabileceğini be- ,' lırtti. Channel 4 adlı TV kanalı tarafın- dan yayımlanan bir programda da doğum kontrol hapı kullanan ka- dınlann dışkılan, deten'anlar ve ste- roidlen taşıyan lağım sulannın yüz- de 30'unun içme suyuna. yüzde 60'- ının da nehir sulanna kanştığı kay- dedildi. Bu kimy asal maddelerin nehirler- deki balıklann kısırlaşmasına yol açarken erkeklerin de daha yavaş düzeyde de olsa kısır kalma riskini antırdığı belirtilen programda. son 50 yılda İngiliz erkeklerin sperm sa- yilanmn yanya indiğine. çocuk ya- pamayan her lOaileden altısında so- runun erkekte olduğuna dikkat çe- kildi. Öte yandan Thames Water adlı özel su şirketi. ıçme sulannın son de- rece gü\enlı olduğunu ileri sürdü. Londra \e çevresıne ıçme suyu sağ- layan şirketin sözcüsü. "Suda bulu- nan çok cüzi miktarda ostrojen mad- desi kesinlikle sağlık için hiçbir tehdit oluşturmamaktadır" dedı. Ancak Liverpool Cmversıtesı- nden Dr. Vivian Hovvard, bu görüşe katılmadığını belirterek. •'Dişi or- ganlar geliştirmiş balıklann ortaya çıkması. hem insanları hem de diğer canlıları etkileyecektir. Bu sular o balıklan etkiliyorsa kesinlikle insaıt- lan da etkileyecektir" dedi. İngiliz çevreci örgütü Friends of the Earth (Yeryüzünün Dostla.n). iddialann araştınlmasını ıstedi. Ör- güt sözcüsü. "Sulara atılan biyolojik akn'f maddeler, bizi büyük ölçfide en- dişelendiriyor. Testis ve prostat kan- serierindeki artışuı nedeni de bu ola- bilir" diye konuştu. ELITE Service PATRICA VALK İade edemeyeceğiniz şey, almaya değer bulmadığınız bir şeydir. Geçen yaz yedi dolara satın aldığım hasır çantanın fermuannı Kmart'a göstere- rek, "Pek dayanmadı, göriiyor musun buradan sökül'dü" dedim. Hazırdan olsa bile bir çanta kendi kendine eskimemeli. Kağıttan da olsa bir mevsimden fazla dayanmalı. Kmart bu görüşe katıldığmı belirtti. İnsanlar size çürük çank ya da bo- zuk bir şey satmaya kalkışırsa bu dav- ranışlannı onlara yansıtın. Ama, yün kazağınızı makineye atıp küçülmesine neden olduysanız burada bir üretim Aldığınızşeykrigeriverinhatası bulmaya çahşmayın. Barbie be- beğe giysi yapın. Konumuz dükkan soymak değil. Paslanmaz çeliğinizde pas, yapışmaz tavanızda yapışma eği- limi görüyorsanız, öfkelenmeden gi- dip malı geri verin. Kimi satılan mahn iadesi ötekilerle kıyasla daha kolaydır. Yıllar önce, yağmuı - da pis bir İcoku salan tavşan bir ceket almışüm. Yağmurlu bir gün- de ceketi sırtıma geçirip dükkanın yo- lunu tuttum. Evliliğimin 15'inci yılında yeni bir şilteye gereksinmemiz olduğu artık apaçık meydandaydı. Geceleri ya ko- cam bir yana yuvarlanıyor. ya da kafa- lanmızı çarpıyorduk. Baktığım tüm şilteler bana aynıymış gibi geldi. Umutsuzlukla en pahalı olamnı satın alarak zamanla ödediğim paranın karşıhğını alacağımı sanıyordum. 20 yılhk sürede yatağın gecelik ücreti yalnızca lOsentti. Ama yatak sanki bir kaya parça- sıydı. Tırmanıyor, yuvarlanıyor, tu- tunmaya çalışıyorduk. önümüzde bo- ğuşmalı geçecek bir yirmi yıl vardı? Kendimizi 20 yıl uykusuzluk cezasına çarptınlmış gibi hissediyorduk. Ertesı gün aklıma mağazanın 60 gün içinde iade politikası aklıma geldi. Benim anladığım dilde, malın iadesi demek, ücretin geri verilmesi demekti. Ama dükkana başvıırduğumda iade- nin değiştirme anlamına geldiğini öğ- rendim. Aynı mağazalar zincirinden üç başka dükkanı arayıp satıcılann adlannı not ettim. Hepsi de yatağın iade edilebileceğini ileri sürüyordu. Bunun üzerine mağazalar zincirinin sahibini arayıp satıcılann adlannı ve- rince paramı geri alabildim. Satış yapanlar, tüketıcının hoşnut kalması durumunda bunu en az üç, hoşnut olmadığmızda ise en az on iki kişiye ileteceğinizi bilir. Aldığınız malın kötü olduğunu anlamanız za- man alabilir. ama geri vermek için geç değildir. Beş yıl önce aldığım fınn kul- landığımızda garip sesler çıkanyordu. Yazlıkta olduğundan pek sık kul- lanmıyorduk. Ama her kullanımda semsi çağınp onartmak zorunda kalı- yorduk. Sonunda servis yine bozulur- sa aldığımız yere başvurmamıa öner- di. Böylece beş yıl sonra fınnımızı 50 dolar karşıbğında geri alıp bir yenisiyle değiştırdiler. Geri vermenin temel kuralları: - Makbuz ve faturalan saklayın. Eli- nizde malı satın aldığınızı kanıtlar hiç- bir belge yoksa mağaza müdürüne başvurun ancak ödediğinizden daha düşük bir ücretin mdesıne razı olun. - Bozuk çıkan mal ile ilgili olarak yazıyla başvurularda doğru kişiyi bu- lun. Yazışmaya tüketici hizmetleri bö- lümünden başlayın. Yanıt alamaz- sanız. daha üst merdlere başvurun. - Mümkünse, hasarh mabn bir par- çasını mektubunuza iliştirin. - Yer sorununuz yoksa malın amba- lajını saklayın. - Garanti belgesini atmayın. - Başvuracağınız en son merci ya- salar olacaktır.