Katalog

SAYFA CUMHURIYET 2 10 OCAK1994 PAZARTESİ 6 Sevimli beyaz balinanın varhğı, Gerzelilere 'resmi' simgelerinin ne olduğunu unutturdu ama, 'o' heykeli ve öyküleriyle hala capcanlı yaşıyor Aychn'ın rakibi,Haa Kadı HorozuOKTAY EKİNCİ Sivastopol'dakı yuvasmdan kaçıp Gerze'ye "sığmdığı'' gunlerden ben, Aydın ıçın ne zaman bır haber gelse "artık şunu yazayım" dedım, ama yazamadım Sevımlı beyaz balınamızın çevre- sınde öylesıne coşkulu bır sevgı yu- mağı oluşmuştu kı. gıderek yıtırdığı- mız "insancıl duygulanmızı", hıç de- ğılse bır balınaya karşı yenıden aru- msamış olmamızı zedelemek ıs- temedım Dahası, yanhş anlaşıl- maktan, Gerzelı dostlanmızı ıncıt- mektençekındım Onedenledeyak- laşık ıkı yıldır, "Ajdın'ı Gerze'mn yeni simgesi ilan edenler, acaba 'eskı' simgesi Hacı Kadı Horozu'nu ne vaptüar..." dıye soramadım 'EfsanevT bir simgeydi Arkadaşımız Cengiz Demirel'ın Sınop'tan bıldırdığı haberler, bu ko- nudakı suskunluğumu artık nokta- hyor 6 Aralık 1993 gunu olu olarak Samsun'dakı Gubre Sanayıı kıyısı- na vuran ve daha sonra gızlıce go- mulen be>az bahnanın Aydın olabı- leceğı kaygısı, ılgılı herkesı ayağa kaldırmış durumda Çevre Bakanlı- ğı "Hayır, Aydın ölmedT dıye halkı sükunete çağınrken, Gerze Beledıye Başkanı Durmuş Çetin, emın olabıl- mek ıçın "bilimsel otopsT ıstı>or Aydın'ın Karadenız kıyılanmıza gelıp de, başta Gerze Beledıye Baş- kanı, Kaymakamı, bahkçılar, yore halkı ve hatta Smop Valısı. dığer komşu beledıye başkanlan ve de hatta Çevre Bakanı ve bılumum sıvıl ve resmı zevatın sevgıhsı ve bır "miIB turizm umudu" oluncaya dek, Gerze denıbnce elbette kı once " H a a Kadı Horozu" akla gehrdı I986'da basılan ve Gerze'nın "tu- ristik değerlerim" tanıtan festıval broşurunde, bu unlu horoz ıçın "Tûrkçe ve tngilizce" olarak şu bıl- gıler yazılıvdı "Simsiyah ve parlak rüvlerinde güneş «şığının tüm renkleri yansır. Bu guzel gorunumü, kıpkır- mızı ıbikler tamamlar. Sahibını çok iyi tanır. Kskançtır, disiplinlidir, do- vuşkendır. Vakıtnakıttır'sözüsanki onlar için soylenmiştir. Seher vakti başlayan gorevlen öğle. ikindi, ak- şam, yatsı ve gecenin 12.00'sinde dü- zenli otüşlerle son bulur. Ayaklan ve mahmuzları uzun olduğundan. yemi- nı çömelerek yemesi, diğer horoz tür- lerinden apayrı bir başka eşsiz ozelli- ğidir..." Bu nıtelıklenyle Gerze'nın "resmi simgesi" de olan Hacı Kadı Horozu ıçın, Rusya'dan Avdın gelınceye Gerze'nin simgesi bir horoz. dek zengın bır soylenceedebıjatı da gelışmıştı Orneğın, hemen her Ger- ze muhabbetınde anlatılanlara gore, Osmanlı donemınde bır gun, Istan- bul'a gıden Gerzelı balıkçı, yanında horozunu da goturur Dolmabahçe onlennde otme>e başlayan horozu sara>dan padışah bıle duyar ve "tez huzuruna çıkartı- lmasını"ıster Ertesı gun sarayın en dovuşken horozlanyla karşılaşan Hacı Kadı Horozu hepsını teker teker \ener ve ustune uzun bır "fi-firü-uuûu" çeker Padışah da davanamaz ve "Şayet adam olsaydın, seni Gerze'ye kadı yapardım" dıye sırtını sıvazlar, balıkçıya da bırkaç kese altın vere- rek yolcu eder Alamet-i farika Şımdı dıyeceksınız kı, beyaz balı- na Aydın'la, muhteşem horoz Hacı Kadı nın ne ılgısı var, bın balına. oburu horoz' "Aydın'ın ölduğii >e gizlice gömül- dügü" savlanru duyunca, artık da- >anamayıp, yazmaİc ıstedığım de bu zaten Gerze'nın efsanevı horozu, tu- nzm broşurlennde her dılden, ozel- lıklen anlatılan, kentın "alamet-i fa- rikası" olmuş, hatta kenıe "heykeli dikilmiş" olan Haa Kadı Horozlan -sıkı durun- bugun artık "yok"... Anlatayım Gahba 1986yada87ydı Gerzı'- nın genış \e kultürlu kaymakamı Özcan Erdoğan'ın davetı uzenne bu guzel ılçeye gıtmıştık Tanhını ınce- ledık, doğasından keyıf aldık, kultu- ruyle gururlandık Sonra, dıllere destan şu unlu Hacı Kadı Horozu heykelının onunde resım de çekür- mıştık Son gun. Gerze'den aynlma- dan bır deşu sevımlı hayvanın"ken- disini" gormek ıstedık Aldığımız yanıt, o gezıye aıt notlarında hala sakbdır "- Ne yazık ki, nesli tukendi. Hiç katanadı. V eniden urerilmesı de artık olanaksız..." Evet Hayvan turlenne olan sev- gımız, horozlanmızın bıle "bitiril- mesine" sevırcı kalabılecek duzey- deydı Bır kent, "simge olarak seçti- ği" kumes hayvanını bıle koruya- mamıştı Gerze'nın Hacı Kadı Horozu ar- tık, Karadenız'e doğru "öter gibi ya- pan" heykelıyle ve ılçenın sembölu sayılan çızımlerde "grafik olarak" y aşıyor Oykulen ıse yennı"Aydıniı gûrüerin anılanna" bırakıyor Ne dersınız9 Elın beyaz bahnası- na bunca gozyaşı dokenlere, ya da eğer yaşıyorsa sevınç çığlıklan atan- lara, acaba sormazlar mı "az efsa- nevi horozlannızi koruyamadınız, tu- kettiniz; simdi başkalannın yetiştirip eğittığı bir hav>anın peşıne ne hakla düşüyorsunuz?.." dıye Neyse kı Çevre Bakanlığımız "resmen" açı- klamış Samsun Valısı Şinasi Kuş da "ölmüş olamayacağınT belırtmış Kımse merak etmesın, Aydın, Ka- radenız'de sağ sabm yuzuyor Yakı- nda yıne başını sudan çıkartacak ve Gerze'den tum Turkıye'ye mutluluk ruzgarlan yayacak Nisan 1992'de Beyaz Balina'nın he\keli dikildi. Böjlece Hacı Kadı Horozundan sonra ikinci kezbir "hayvan hejkeli" Gerze'yi süslemeye başladı... Fotoğrafta heykeltraş çiftNilgün veAhmet Nuray, Aydın'ın heykelinin önünde. BetonIstanbul'un'anıtağaçlan' Onceormanlarvardı... Sonra korularkaldı... Şimdi de tek tek ağaçlar... Onlarda, testerelere kurban edilip ölecekleri günü bekliyorlar kahramanca fstanbul Haber Servisi- Kımısı dallanyla nıce ruzgarlara ve fırtına- lara karşı koydu asırlarca Kımısı- nın govdesı, türlu aşklara "tabela"- lık yaptı yıllar boyu Zaman akıp gıttı, ınsanlar değıştı, ancak onlar toprağa kok salmış gövdelenyle hep aynı yerde dort mevsım başka renk vermeye devam etüler Gun oldu yağmura yakala- nan "kaçak aşıklara" sığınak oldu- lar, gûn geldı seynne doyumsuz bır "yeşıl tablo"ya donuştuler Kımbıhr kaç çeşıt kuşa ev sahıplı- ğı yaptılar karşılık beklemeksızın Kımbıhr kaç çocukla goz goze geldı- ler gulumseyerek Kımbıhr kaç çıfte el salladılar usulca Kımbıbr yapraklan altında neler duydu. neler gördu ınsanlara daır Ne yazık kı, lstanbul'un Istanbul kadar eskı ve gızemh ağaçlannın çoğu hjç beklenmedık bır anda top- rağa duştu Hem de çebk testerelenn gıdıp gelen keskınlığıyle Yerlennı bır anda gokdelenlere bıraktılar Kaç ınsan omrune bedel bır surecın ıçınden geçerek gunumuze ulaşan kentın tanhırun taruğı ağaçlar bırer bırer kayboldular FotoğVaf sanatçısı Alberto Modı- ano, İstanbul'un son anıt ağaçlan- ndan altısını DEMPA Pazarlama A Ş 'nın takvımı ıçın fotoğraflamış Modıano, gunün bınnde yok edıhne tehbkesıne karşı, Gulhane Parkı'nın gınşının karşısındakı, bugûn Suley- manıye'de bır restoranın bahçesın- dekı, Sultanahmet Camıı'nın avlu- sundakı, Topkapı Sarayı'nın gınşın- dekı çınarlan fotoğraflayarak olum- sûzleştırmek ıstemış Bız de bu anıt ağaçlan ılk çeken sanatçısına sadık kalarak yenıden gorüntuledık Çebk Gulersoy'un, "Anıt Ağaç- lar" takvımıne yazdığı yazıdan kuçuk bır abntı yapıyoruz "Ağaç kadar ınsana yakın ve onun karşısında durmadan goru- num değıştıren, en azından dort tab- loyu, hem de ınsan omrunu on kere yırmı kere aşan bır zaman parçası boyunca bıkmaksızın sergjleyen bır başka yaraük var mı1 ' Öyle ya. çev- remızden, önce koca dağlan ele alabm hepsının tepesı her zaman karh, onun altı yalçın kaya daha altı ya topraktır ya da en çok yeşılbktır Tek bır resımdır bu Uzanıp gıden kırlar ovalafTyaylalar, duzlükler de çoğu bırbınne benzer doğrusu Hem tekdûze hem en fazla uç beş renklı Bıze uzak mesafeler, el enşmez ses yeüşmez Yerde bıtkıler dünyası bır hab gıbı bütünleşır Boyanır durur ama Bır yaz sıcağında çoğu 'kuru ot olur nızgarla savrulur Hayvanlar alemınde, her bır yaratık apayn bır resımdır Hepsı ne kadar ılgmç Ama butun yaşamlan boyunca, tu- haftır kı, hep aynı görunûşlennı sur- durmezler mı9 Çoğu da ıznınızle. ya çırkın, ya korkunçtur Hemen hepsı de bızden, - yıne bızım yüzumuzden bıle olsa- kaçıp, uçup gıtmezler mı7 " lstanbul'da değıl anıt ağaç, yerel yonetımlenn duyarsızlığı, haın elle- nn çaktığı bır kıbnt, atüğı bır sıgara, bır kaç mılyarbk ınşaat sevdasına çocuklannın geleceğını hıçe sayan muteşebbısler sayesınde sıradan ağaçlar bıle bır bır yok edıhyor Çev- recı orgutlenn çabalan ıse yok edıle- nın yanında yaraülanı yok denecek kadar kuçük boyutlara çekıyor Anıt eserlere, anıt ağaçlara sahıp çı- karken, genç kuşak yeşıle de sahıp çıkmamız gerektığı bıbnayle hepı- mızm bır fidan dıkme kampanya- lanna katılmamız gerekıyor Film başma 1 milyon dolar alıyor Hollywood'un en pahalı kadını: Julia Roberts «/ulia Roberts ile artık yalnızca Richard Gere, Kevin Costner ve Arnold Schwarzenegger gibi oyuncular ücret bakımından boy ölçüşebiliyorlar. Julia Roberts artık Harrison Ford kadar ücret istiyor. Ve alıyor da. GtRHVNUÇKAN Eski kitaplarda tstanbul "tepeleri ormanlarla kaplı, ağacı >e yeşili bol bir sağında solunda varlıklarım, zamana ve acunasız insanoğlunun para tut- dûnya cenneti" olarak tanımlanıyor. Oysa, bugunun Istanbulu'nda. bıra- kusuna mevdan okurcasına surdüren yuzlerce vaşında ulu çınarlara rast- kalım ormanı, konıların sav ısı da giderek azalıv or ve y erlerini birer çir- lay abilmek mumkun > e onlar, insanoğlunu utandırmak istercesine, gölge- kinlik anıtı olan gokdelenlere terk ediyorlar umarsızca. Gene de, kentin lcrivle sennleüyor durup soluklananları. (HATICE TUNCER) buldukça yemek pışırdığını soyle- meden duramıyor Şarkıa eşı Lyle Lovett (36) konusunda ıse, Nevv York'ta otur- mayı sevdıklennden oturu bu ko- nuda bır anlaşmazhk çıkmadığını soylemekle vetınıvor ve eklıyor -Sabahlan o studyoya gıdıyor, ben sete Hepsı bu' uanda ABD'de gösterilmekte olan "Pelikan Davası" adlı fılminin üç haftada 70 milyon dolar getirmiş oldu- ğunu öğrenince Julia Roberts sevincinden deliye dönmüş STOCKHOLM - Pretty Wo- man'la gonullere taht kuran Julia Roberts, çok mutlu Mutluluğu "country" şarkıcısı L)le Lovett'le bır sure once ansızın yaptığı evlıhkten gelmıyor valnı- zca, Prettv W oman n y anm mılv ar dolar yaparak gışe rekoru kılması- ndan da değıl Şu anda bır fılm çe- vırmekte olan ve hemen ardından yenı bır fılmın çekımıne hazırlanan yıldızın mutluluğu sınema dun- yasının beşığı olan Hollvvvood'un en pahalı kadını olmasından kay- naklanıvor 26 yaşındakı >ıldız. fılm başına 1 mılvon dolar alarak rekor kırmakta Erkek vıldızlar arasında >alnı- zca Richard Gere, Kevin Costner ve Arnold Schwarzenegger ucret bakımından onunla bov ok,uşebı- lı>or Julia Roberu> drtık Harrison Ford kadar ucret ıstıvor ve alı>or da Genellıkle sıkılganlığıvla tanı- nan Roberts kısa bır sure once Nevv York Tımes ıle Premıere'm sorulannı vanıtladı Şu anda ABD de goste- nlmekte olan Pelıkan Davası adlı fılmının uç haftada 70 mılvon dolar getırmış olduğu belırtıhn- ce sevıncını şo>le dıle ge- tırdı -Adunın afişte olmasının izle>ici çekmeye vettiğini söyluyorlar. Bir kadın ola- rak bundan çok hoşlanı- yorum. Bugûne dek hep er- kek sanatçılar a\nı şeyi yaptılar. Sıranın biz kadı- nlara geunesi hoşuma gıdı- yor doğrusu. Julia Roberts şu sıralar "I Love Trouble" (Belavı Sevenm adlı bır komedı çevırmekte Karşısındakı o\uncu Nick \olte. Bu filmde Julia, Şıkagolu bır kadın gazetecıv ı can- landınvor Bıtmek uzere olan bu çalışmasını, Valerie Mar- tin'ın romanından bevaz- perdeye aktanlan ve >o- netmenbğını Stephen Fe- ars'ın vaptığı "Mary Re- illj " ızleyecek Bu fiİmde- kı rolunun, Dr Jekyllın hızmetçısını canlandır- mak olduğunu belırtmek, konunun ılgınçlığını an- latmaya yeter Juba Roberts, herkes gıbı bır kadın olduğunu soyluyor Ozel >aşantısı- ndan soz etmevı pek . ,. — , ..-== -=-, r , sevmese de evının kadını l ' u ' ı a Roo«rts HoUywood un en çok kazanan olmaya çalıştığını fırsat aktnsioldu.