Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
9AYFA CUMHURİYET 15 EYLÜL1993 ÇARŞAMBA
HABERLER
Karacadağ
180 öğrenci
halaokulsuz
•Ortaklannın zarar
ettikleri gerekçesiyk
kapatüklan
Diyarbakır'daki Karacadağ
Lisesi öğrencileri okullannın
açılmasını bekliyor.
DİYARBAKIR (Cıanhuri-
yet) - Özel lise statüsündakı
Karacadağ Lisesi ortaklannın
"arar «fiyonız" gerekçesiyk
okulu kapatma karan alması-
ndan sonra ortada kalan öğ-
rencilerin durumu açıklık ka-
zanmadı. Önceki gün velile-
riyle birlikte okula gelen öğ-
renciler. "Sembolik bir açıbş"
yapular. Veliler de kendi ara-
lannda bir hevet oluşturarak
Bölge Valisi Ünal Erkan'la
görüşmeyi kararlaştırdılar.
1993-94 eğıtim ve öğreiim
yıb önceki gün başlarken. 180
özel üse öğrencisi, bu uygula-
manın dışında kaldı. Özel Ka-
racadağ Lisesi ortaklannın
ani bir kararla okulu kapat-
masından sonra öğrenciler,
derslere başlayamamışlardı.
Pazartesi sabahı velilenyle
birlikte ellerinde pankartlar
taşıyarak okula giden 180 öğ-
renci, okul bahçesinde bir süre
oturdu. Daha sonra "temsüi"
bir açılış gerçekleştiren öğren-
ciler ve velileri. okul yetkitile-
riyle görüştüler ancaİc bir so-
nuç elde edemediler. Öğrenci
velileri yapuklan açıklamada,
aralannda oluşturduklan bir
heyetin. bugünkrde Olağa-
nüstü Hal Bolge Valisi Ünal
Erkan'la görûşecegini belirte-
rek şunlan söylediler:
"Çocuklarımız için bir for-
mül, bir çözüm anyoruz. Son
umudumuz sayın Cnal Erkan.
Eğer sayın Erkan da bir çözûm
getiremezse Ankara'ya gidip
çözûm arayacağız."
DameDeSion
Taksidini
ödemeyen
derse giremez
• Notre Dame De Sion
Fransız Lisesi'nde öğrenim
gören 150 öğrencinin velisi,
okul ücretinin öğrencilere
ödetilmesine tepki
gösterdiler.
fetanbul Haber Servisi - Not-
re Dame De Sion Lisesinde.
okul taksidini zamanmda
ödemeyen velilerin çocuklan
derse sokulmadı. Okul müdü-
rü, velileri sorumsuzlukla suç-
İarken veliler de okul ücretini
gecikürmenin bedelinin öğ-
rencilere ödetilmesine tepki
gösterditeT.
Notre Dame De Sion Fran-
sız Lisesi"nde öğrenim gören
yaklaşık 150 öğrencinin velisi,
okul ücretinin birinci taksidi-
ni ödemekte geciktiler. Okul
yöneümi de bunun üzerine bu
öğrencileri dün sınıflara sok-
madı. Veliler, parayı ödemek-
te geciktiklerini, ancak çocuk-
lannın bu nedenk okulun bir
bölümünde "rehin" tutalarak
derse sokulmamasıra anlaya-
madıklannı söylediler.
Okulun Türk müdürü Gö-
wüi Orhonlu ise velilere hazi-
ran ayında. yeni eğitim ücret-
lerinin ve ödeme günlerinin
yer aldığı sirküleri gönderdik-
îerini belirterek "Yelilerden
kendüerine uygun ödeme plam
yapmalannı da istedik. Ara-
dan dört ay geçmiş, ödememiş-
ler. Bu velilerin sorumsuzluğu-
4ur.
Ancak öğrencilerin
mağduriyeri söz konusu ola-
maz. Zaten Uk üç gün ders yap-
nıyonız" dedi.
Derskitabında
okul-yayıncıkavgası
• Eğitim yılının başlamasıyla birlikte yeni bir tartışma daha gündeme
geldi. Ders kitaplannı okullar satabilir mi? Bazı kitapçılar, caddelere
astıklan pankartlarda 'Kitap kitapçıda satılır, okulda okunur. Okullar
ticarethane değildir* mesajı veriyorlar.
ZAFER AKNAR
Ders kıtaplannın özel yayınevlerince bası-
lması tam bir kargaşaya neden oldu. Yeni öğ-
retim yıhnda veliler, kitabevleri ve dağıtımcılar
yaşanan kargaşadan "maddi olarak" nasiplerinı
aldı. Haziran ayında, okullara asılan listelere
göre kitap alan veliler ve kitapçılar, okullar açılı-
rken listelerin değişmesi uzerine her şevi sil-baş-
tan yapmak zorunda kaldı.
Her yıl yaşanan ders kitaplan dağıüm ve satış
bozukluğu, maddi kaybın yanında başka bir
tartışmayı da gündeme getirdi; ders kitaplannı
okullar satabilir mi? Bu sorunun yanıtına farklı
kesimlerden. farklı yaklaşımlar var. Bu durum,
kitapçılann protesto pankartlan yaptırmasına
kadar vardı. Bazı kitapçılar, caddelere astıklan
pankartlarda "Kitap. kitapçıda satılır, okulda
okunur. Okullar ticarethane değildir" mesajı ve-
riyorlar. Türkiye Yayıncılar Bırlıği Başkanı Ay-
gören Dirim okullann ders kitabı satışı yap-
masının yasal bir sakıncası bulunmadığını, ki-
tapçılann kendı kar oranlannı aruırmak için
"bir bardak suda fırtına kopardıklarınr belirti-
yor. Kitapçılar Bırliği 2. Başkanı Ahmet Polat
ise okullann kitap satmasına sıcak bakmıyor.
Polat, okullann göz göre göre vcrgi kaçırdığını.
satılan kitaplar için fış vermediğini belirtiyor.
Bürosunda görüştüğümüz Ahmet Polat, kita-
pevkrinden gelen şikayet telefonlanm yanıtla-
maktan fırsat buldukça sorunlannı bize akta-
nyor. Polat ders kitabı satışında yaşanan karga-
şayla ilgili şunlan söylüyor.
"Telefonlan görüyorsunuz, ttkn kitapçılar
mağdur durumda. Adam okul kontenjanına göre
kitap almtş; okullar kitap satma>a başlayınca,
aldığı kitaplar elinde kaldı. Şimdilik bu tür şika-
yetleri Maliye'ye bildirmeleri gerektiğini söylii-
yoruz."
Eğitim-İş Genel Başkanı Niyazi Altunya ise
okullann ders kitabı satmasının olumlu vanlan
bulunduğu görüşünde. Altunya'nın konuyla il-
gili görüşleri şöyle:
"Okulların kooperatif aracığıyla kitap. kırtasi-
ye malzemesi satmasında sakınca görmüyonım.
Özellikle ilk ve orta öğrenimde parasız eğitim ola-
nağı devlet ya da yerel yönetimlerce sağlanmadığı
sürece, bir biçimde okullar para toplay acaklardır.
Yöneticilere rüş.vet verme yerine, kooperatif
aracüığıyla hem okullann ufak tefek gereksirıim-
lerini karşıla>acak hem de yoksul öğrencilere
yardım sağla>acak bir yol tutulabilir." Ders ki-
tabı satışlannda özelleştinne kargaşası sürerken
mağdur olan veliler de dertlerini anlatacak bir
yetkili bulamamaktan yakınıyor.
Örneğin Basınköy İlköğretim Okulu"nda, ha-
ziran ve eylül aylannda iki farklı ders kitabı liste-
si asılması. velileri maddi olarak zor duruma dü-
şürmüş Bir veli, "Ders kitaplarını önceden
almıştık. Ancak bir baktık ki okulda yeni bir liste
asılmış. Ne yapacağunızı şaşırdık" diyor. Okul
yetkilikri ise lısıe değişikliğını şu şekilde açıklı-
yor:
"Ders kitapları listesi, Tebliğler dergisinde
yayımlanmadan okul listeyi yaptı. Ancak daha
sonra görüldü ki bazı kitaplar Tebliğler dergisin-
de yok. Bu nedenle ikinci liste hazırlanmak zorun-
da kalındı." Tüm bu olumsuzluklann yanı sıra
bir yayınevi sahibi ise konuya farklı bir boyu-
tuyla yaklaşıyor. Yayınevi sahibi, kitap satışının
bir yöntemi ve deneümi olması gerektiğini belir-
terek şunlan söylüyor:
"Bir yayınevi gidiyor okula. Yasal indirim yüz-
de 20. Okula diyor ki 'ben sana yüzde 40 indirim
yapanm..." Fatura yine yüzde 20 indirim üzerin-
den gözüküyor. Fakat geriye kalan yüzde 20 nere-
de. Iyi niyetli yaklaşımla okul için kuUanılıyor.
Kötü niyetli yaklaşımla birileri bunu cebe atıyor.
Hem okulların kitap satmasının öğrenciye bir
faydası da yok. İndirim ne kadar büyük olursa ol-
sun bu, tüketiciye yansımıyor.
Çünkü kitapları basılı fiyatının üzerinde veya
altında satmak vasak."
Öğrenciler arkadaşlanna kavuşmamn sevinciru yaşarken şimdi de kitaplannı nereden alacaklarımn şaşkınlığına düştüler...
Güneydoğu'da 28binöğrenciokulsuz
Yurt Haberleri Senisi - Gü-
neydoğu Anadolu Bölgesi'nde
840 okul terör ve öğretmen
yokluğu nedeniyk bu yıl eğıti-
me açılamadı. Kapalı okul sayı-
sı bakımından Mardın \e Tun-
celi illeri birinci sırada yer alı-
yor. Gümüşhane ve Bayburt'ta
ilk ve orta dereceli okullarda
495 öğretmene ihüyaç olduğu
bildirildi.
1993-94 eğitim ve öğretim yı-
lının başlamasına karşm olağa-
nüstü hal uygulanan birçok il,
ilçe ve köyde 840 dolayında
okul açılamadı. Olağanüstühal
• 1993-94 eğitim öğretim yıhnda Olağanüstü Hal uygulanan
birçok il, ilçe ve köyde 840 civannda okul terör ve öğretmen
yokluğu nedeniyle açılamadı.
kapsamında yer alanlar ve mü-,
cavir illerle birlikte kapalı okul
sayısının yoğun olduğu iller
arasında Tunceli ve Mardin ilk
sırayı alıyor. Mardin'de özellik-
le 340 okuldan 220'sinin terör
korkusu nedeniyk, 10'unun
PKK militanlan tarafmdan
ateşe verilerek yakılması, 40'-
ınm öğretmen yokluğu. 15'inin
de öğrenci yetmezliğinden eği-
^tim ve öğretim yapamadığı
kaydedildi.
Çeşitli nedenlerle eğitim ve
öğretim yapamayacak okulla-
nn ilere göre dağıhmı ise Mar-
dın 340, Tunceli 113, Siirt 110.
Hakkari 75, Diyarbakır 60.
Van 45. Batman 50. Şırnak 38,
Bingöl 8, Adıyaman 1 olarak sı-
ralandı. Güneydoğu'da bu yıl
28 bin öğrencinin eğitim ve öğ-
retimden mahrum kalacağı be-
lirtilirken bölgedeki terör olay-
lan nedeniyle Güneydoğu'yu
tehlikeli bularak gelmek iste-
meyen öğretmenkrin İstan-
bul'a tayin edilmekriyle bir
nevi cezalandınldıklan ifade
edildi. İstanbul'un öğretmenkr
için adeta bir "kabus" kenti ol-
duğu kaydedildi.
Aynca Diyarbakır'dan baş-
ka illere tayinleri çıkan 150 do-
. laymda öğretmenin, dolgun üc-
ret nedeniyle Doğuda kalrnak
için dilekçe vcrdikleri öğrenildi.
Bu arada Eğit-Sen Adana
Şube Başkanı Timur Yatar-
kalkmaz. toplumun her alanın-
da olduğu gibi. kendi işkolla-
nnda sorunlann dennleştiğini
ve yenikrinin eklendığinı kay-
dederek "Doğu ve Güneydoğu'-
da yüzlerce okul kapatılmış ve
ktşlaya dönüştürülmüştür. Yine
binlerce öğretmen açığı devam
ederken yeterli öğretmen atama-
sı yapümıyor" dedi.
Sahaflaranur yağıyor
SERAPDİKMEN
Öğrenciler ders kitaplarını almak için sahafian doldunıyor
İZMİR- Okullann açılmasıyla
birlikte, herkes kitap derdine
dûştü. Fiyatlan el yakan kitap-
lar, çocuğunu okutan ailelerin
eylül bütçelerini alt üst ediyor.
Sahaflarda bulunması olanaklı,
kullaralmış ve ucuz satılan ders
kitaplan velilere derin bir soluk
uldınyor. Ancak ders kitap-
lannm çoğunluğunun hemen
hemen her yıl değişmesinden
yakınan sahaflar bu durumun
hem kendilerinin, hem velilerin
hem de devletin ekonomisine
zarar verdiğiıü belirtiyorlar.
Sahaflarda, okullann acıldığı
bu günlerde büyük bir canlılık
gözleniyor. Kitap, dergi. belge
merakhlannın uğrak yeri olan
sahaflar. bir yandan da eski
ders kitaplannı uygun fıyatlarla
öğrencilere sunuyor.
Eski Kitapçılar ve_ Sahaflar
Derneği Başkanı Ümmühan
Ağırdaş. her >ıl değişen ders ki-
taplannın, satışlannı etkilediği-
ni söylüyor. Okullarda. kredili
sisteme geçildikten sonra bü-
yük bir ders kitabı değişikliği
yaşandığını kaydeden Ağırdaş,
Sahaflardaki
kitaplar aile
bütçelerini
rahatlatıyor
"Bu durum hem bizi, hem velile-
ri, hem de devlet ekonomisini et-
kiliyor. Kitap değişiminde ve
satışında güclük çekiyoruz. Ve-
Ulerinse, daha ucuza kitap bul-
ma olanağı ortadan kalkıyor"
diyor. Okul ders kitaplanndan
çok. üniversiteye hazırlık test
kitaplanna ihtıyacı olan genç-
ler. sahaflann degşmez dost-
lannı oluşturuyor. Üniversiteye
hazırlanan kitle. sahaflarda.
uygun fıyatla kullanılmış test
kitaplan buluyor. Ümmühan
Ağırdaş, bu gençkrin. ucuza al-
dıklan test kitaplannı biürdik-
ten sonra, bir yenisinı alabilme
olanağına kavuştuğunu vurgu-
luyor ve "Böyleee üniversite sı-
navına daha fazla soru çözerek
ha/ırlanıyorlar. Hem de bütçele-
rini sarsmıyorlar' diyor.
Konak Belediyesi'nin sözlü
izniyle çahşan sahaflann. söz-
kşmekri tamamlanmış de-
ğjl. 1 aydır Sevgi Yolu'nda çah-
şan sahaflar. burada çeşitli kül-
türel etkinlikkr yapmayı da
planhyor. Ağırdaş, aralık ayı-
nda bir müzayede gercekleşür-
mek istedikkrini belirtirken he-
yecandan gözleri parlıyor.
Okıdkıvşirketleşiyor
• Ders kitaplanndan dışında, okullar kırtasıya
malzemesi de satmaya başladılar. Veliler
öğrencilerinin mimleneceği korkusuyla
buralardan alış veriş yapmak zorunda
kaldıklannı belirtiyorlar.
tstanbul Haber Servisi - Velilerin çilesi bitmiy or. Önce
çocuklannı kaydettirecek okul aradılar, bulduklannda
karştlanna "bağış engeli" çıktı. Bu engeli de atlattıklannda
okul fonnası. ders kitaplan. kırtasiye malzemeleri satın ahmı
zamanı geldi. İşte bu noktada veliler ne yapacaklannı
şaşırdılar. Bunlan okuldan mı alsalardaha hesaplıydı, yoksa
dışandan mi?
Artık birçok okul, ders kitaplannı ve kırtasiye malzemelerini
kendisi satmaya başladı. Hatta kimi okullar, kapılanna yazı
asarak, bu malzemekrin dışandan alınmaması konusunda
velileri uyanyor.
Özel yayınevkri okullann kendi ders kitaplannı seçmesi için
indirimkr öneriyor. Bunu kabul eden okullarda. kitapçılan
devreden çıkararak, öğrendkrine ders kitaplanru kendikri
satıyor. Okullar, indirimle sağlanan geliri okulun ihtiyaçlan
için kullandıklannı belirtiyorlar.
Bazı okullar, kırtasiyecilerk de anlaşarak, diğer okul
malzemelerini de satışa çıkarıyor. Okul yönetıcikrince bu
durumun zorunlu olmadığı belirtilse de veliler, çocuklannın
"mimleneceği" korkusuyla bütün ihtiyaçlannı okuldan
karşıhyor. Sonuçta. okul malzemelenhı okuldan ya da
"dışandan' satın almak veliye yarar sağlamıyor ama "birileri"
bu şekilde para kazanıyor.
Özel okullann armalı formalan da velilerin bütçesini epeyce
sarsıyor. Her okulun forması belirli yerlerde satıbyor ve
velilerin formayı belirlenen yerin dışında saün alma şanslan
yok.
Kimi okullar da. forma. ders kitabı. defter gibi okul
malzemelerini piyaşava göre daha ucuza maletrnek için şirket
kuruyor. Ömeğin. İSTEK Vakfı'nca kurulan İSTEK AŞ.,
"kaliteli hizmeti öğrencinin ayağına görürmek" atnacıyla
kurulmuş. Bu vakfa bağlı okullarda asılı pankartlarda.
" 1993-94 öğretim y ılında öğrencilerimizin ^y ecekleri tüm
kıy afetler özel kalite > e uygun fîy atlarla hazırlanmış olup. ders
kitaplan ile birlikte yalnızca okullanmızda satışa sunulmuştur"
yazılı.
Şirkeün Genel Müdürü Latif Mutlu, amaçlannın, kaliteli ve
piyasaya göre daha ucuz okul malzemelerini velinin ayağına
götürmek olduğunu söyledi. Okul giysikrini taşerona
diktirdiklerini, ders kitaplannı kendikri ithal etükkrini. 500
araçla da öğrencilere servis hizmeti verdiklerinı belirten Mutlu,
"Ders kitaplannı piyasaya göre yüzde 2İ daha ucuz satıyoruz.
Ama velilerin okul malzemelerini bizden alma zonınlulukları
vok"dedı.
Demokratikyol, anayasanın düzeltilmesinden geçer
LATtF MUTLU
Yenileşme ve yeniden yapılaşma süreci-
ne giren ülkemiz. değişimden bahseden,
herkese iki anahtar vaat eden, enflasyonu
500 günde indireceğiz diyenleri iktidar
yapü.
Vaatlerinden hıçbirinı gerçekkştireme-
yen iktidar partisi. mega projeler hazırla-
mak ve halkın özlemkrine cevap verebik-
cek yeni değişimleri gündeme getirmeye
başladı.
Projeleri için karşılıksız para basan ikti-
dar partisi. şimdi de karşılıksız diploma
verrneye hazırlanıyor.
Üniversite giriş sınavıru kazanamayan
440.000 öğrenciye üniversite kapılannı
açan ve onlara gerçek fakülte diploması
verileceği yolunda yapılan açıklamalar, iki
günden beri öğrencileri ve kamuyu meşgul
etmektedir. Acaba. bu diplomalar bir işe
yarayacak mı? İş bulabilecekkr mi?
440.000 öğrenci için verikn yeni 2500 aka-
demik kadro, bu öğrencilere ne öğretecek,
nasıl imtihan edecek?
Milli Eğjtim Bakanı Sayın Nahit Mente-
je, bu projenin çok pahalı olmadığını vur-
gulayarak; Sadece 2500 kişilik bir aka-
dcmik kadro ile bu işi gerçekleştireceğini.
bu sistemin çok ekonomik bir yol olduğu-
nu. üniversite eğjtimi için her yıl yurtdışına
giden öğrencilerin yaklaşık 5 trilyon har-
cadıklannı, bu sistemden, ülkemizin ka-
zançb olacağını bildirmiştir.
Teşhis doğru. fakat seçikn yol yanlış.
Ecoit'in başbakanlığı zamanında buna
benzer fikirkr ileri sürüldü, hızlandınlmış
bir eğitim sistemi ile 3 ay, bir sene sayıla-
rak, bir yılda yüksekokul ve akademi dip-
lomalan verildi. Fakat, bu diploma sahip-
lerine iş verilmedi.
._ Eğitim, uzun vadeli ciddi bir yatınmdır.
Üniversitekrimiz yeterli öğretim elemanı
bulamazken, yeni açılacak 2500 öğretici
kadrosuna nereden ve nasıl. yetişmiş öğre-
tim elemanı bulunacak?
İleri sürülen bu çözümler. yaünm yap-
madan ürün elde etmek, üretiknden çok
tüketmek. yapılması zorunlu olaru yap-
madan sonucu almaktan başka bir şey de-
ğildir.
Geçen son üç yıl içinde yürütülmeye
çahşılan (LİMME) Lise Mezunlanna
Meslek Edındirme Projesi gibi bu proje
de. birkaç yıl sonra terk edikcektir.
Son elli yüda meydana gelen teknolojik
ve sosyal gelişmekre uygun olarak, Türk
eğitiminjn amaçlan doğru olarak saptan-
madığı için, ülkemiz bir türlü kalkınma
sürecine girememiş, 60 yıldan bu yana.
çağdaş medeniyet düzeyinin gelmesini
bekkmekle vakit geçirilmiştir.
Sayın Tansu ÇiBerin eğhimk ekono-
mik gelişme arasındaki olumlu etkileşme-
nin farkında olduğu, kabul edilebilir. Fa-
kat eğiümin amaçlan konusunda netleş-
miş bir fikrinin olduğuna inanmak zor-
dur.
Osmanlı İmparatortuğu'nun kurulduğu
yiizyılda, Avrupa'nın birçok yerinde, bir-
biri ardına üniversitelerin kurulduğundan
toplumumuz habersizdi. Ancak, Büyük
ResitPasa'nın(18OO-1858) Batı ile teması-
ndan sonra, bizde başlattığı tanzimatla,
biz Batı'yı göriip tanımaya ve taklit etme-
ye başladık.
11. yüzyıldan önce Batı'nın yetişmiş in-
san ihtiyacını sağlama işini, kiliseye bağlı
din adamlan üstlenmişti.
Orta Asya'dan gelerek Batı'ya ilerleyen
Türk boylannın baskısı uzerine düşünme-
ye başlayan Avrupalılar, kilise huku-
kunun ve teokratik eğitimin yetersizliğini
ve çelişkilerini görmeye başladılar. Biçim-
sel mantık ve delillendirme alanındaki eği-
timin, akademik ve uygulamaya dönük
avantajlan farkedildi. Bu inceleme ve kı-
yaslamalar, genç zihinleri, toplumsal so-
runlann kilise dışında bilim yoluyla çö-
zümlenebileceği konusunda düşünmeye
cesaretkndirmişti. Paris'te. Bologna'daki
öğrenciler, kiliseye karşı çıkarlanru savun-
mak üzere ortakhklar kurdular (Latince:
Univarsitates) Temel eğitim alanında
köklü adımlar atılmaya başlandı. Daha
sonra bu gelişmeler. Avrupa'nın diğer ül-
kelerine önıek teşkıl ederek. siyasal otorite
ve kiliseden bağımsız üniversiteler oluştu.
Bu bilim merkezlcrinde geliştirilen fıkir-
ler ve teknolojiler. hızla topluma mal edil-
di. Böyleee Batı'da birbirini izleyen sosyal
ve ekonomik gelişmeler oldu.
Japonya'da da durum ayrudır. Eğitimin
%70'i özel sektöre aittir.
Son on yılda, ekonomik ve teknik kalkı-
nması ile dünyanın hayranhğını kazanan
Güney Kore'nin nüfusu, 42 milyondur.
Japonlar gibi. bu ülkede de yüksek öğreti-
me büyük önem veriliyor. Gençkrin yak-
laşık üçte bin üniversiteye gidiyor. Mü-
hendislik gibi uygulamah bilimkr alanı-
ndan, her yıl 32.000 kişı mezun olmak-
tadır. Bu rakam Japonya'dakinden eksik,
fakat Amerika'dakinden yüksektir.
Kore Ekonomı Enstitüsü'nün bir
yayınında. hükümetin "fınansal kaynak
yoksunluğu" nedeniyk, öğrenim takbini
karşılayamaz duruma geldiğinde. özel
sektörün "işe eîkoyduğu" nu yaayor. Bu-
gün G. Koredeki 256 üniversiteden sa-
dece 50 tanesi devlete ait. 206'sı Hyundai.
Daevvoo ve Kore Havayollan gibi özel şir-
ketlere aittir.
Gerçekte ülkemizde eğitime milli bütçe-
den aynlan pay, diğer ülkelerden az olma-
makla beraber, bütçemizin küçüklüğü ne-
deniyle komşulanmıza ve diğer ülkelere
oraria az harcama yaptığjmız ortaya
çıkıyor. Bazı ülkelerk karşılaştırdığımızda
şu tablo ortaya çıkıyor
Kişi basına eğitim
harcamaları (S)
İsveç
Kanada
Norveç
İsviçre
Lüksembure
ABD
Danimarka
Hollanda
Japonya
Aİmanya
Türkiye
1665
1553
1812
1510
1492
1550
1855
1266
1237
1012
28
Bu kadar küçük bir harcama ile üniversite
mezunu genç yetiştirmenin olanağı yok-
tur. Olsaydı, Batüılar keşfeder ve bizden
önce uygularlardı.
Hükümetin, acikn Türk milli eğiümini re-
kabet ortamma açmak üzere. anayasanın
42 ve 130. maddekrindeki devlet tekeli hü-
kümkrini kaldırması gerekir. Amerika'da
ve bütün dünyada olduğu gibi siyasi oto-
rite, eğitimden elini çekmelidir.
Halkunızın parlamento üyekrini secmek-
te isabetsiz davrandığı söyknebilir, fakat
kendi kendini yetiştirmede ve okullaş-
mada isabetsizlik yapacağından korkul-
marnahdır.
Özel radyo v e TV sahiplerinin baskısı ile
anayasının 133. maddesini değiştiren par-
lamento. yeni bir baskıyı bekkmeden ken-
diliğinden yüksek öğretimi halka aç-
malıdır.
İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi,
"eğitinı ve öğretim hakkmı", temel hak ve
özgürlükkr arasında saymaktadır. Bu
yüzden, Birleşmiş Milktler üyesi devktk-
rin anayasalannda. "Eğitim ve öğretim,
devletin gözetim ve denerimi altında ser-
besttir" hükmü yer almaktadır.
1924 tarihli anayasamızda mevcut olan
hükme, 1961 ve 1982'deyazdınlananaya-
salarda da yer verilmemiştir.
Demokratik yolla kalkınma sürecine gi-
rebilmemiz için, her şeyden önce anaya-
samızın düzeltilmesiyk işe başlamahyız.