Katalog

27 HAZİRAN1993 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Çiller'in talimatıyla KİT'lerde emekli edilebilecek personelin belirlenmesi çalışmalan sürüyor KIT emeklisi, SSK'ya yük SERTÜĞÇİÇEK ANKARA - Başbakan Tansu Çiller"in, 25 hızmet >ılını dol- dunnuş KİT çahşanlannm emekli edileceğj yönündeki açıklamalan, SSK'da endişe varattı. SSK Genel Müdürü Kemal Kdıçdaroğlu. uygulama- nın her durumda SSK'nın aley- hine olacağını belirtirken Emekli Sandığı Genel Müdürü Özcal Korkmaz. zorunlu emek- liliğin kurumlan açısından hiç- bır sıkıntı yaratmayacağını bil- dırdı. Çiller'in talımatlanyla KİT'- lerde emekli edilebilecek perso- nelin belirlenmesi çalışmalan devam ederken uygulamanın Sosyal Sigortalar Kurumu'na (SSK) getireceğı ek yük hesap- İandı SSK'nın son 1 yıl içensin- de emekli olan KİT çalışanlan- na ilişkin verileri temel alarak yaptığı hesaplamalarda, KİT- lerden emekli edilecek işcilenn göstergelen ortalama olarak 4 bın 500 olacak Ortalama aylık bağlama oranının da yüzde 66 olacağının tahmin edildiği he- saplamalara göre ortalama ola- rak 1 kişiye venlecek emekli ayhğı 2 mil'yon 197 bın 800 lira olarak belırlendı. Bu aylığa 975 bin lıra da sosyal yardım zammı eklendiğınde. KİT'lerden emekli olacak işçıler, bugünkü fi\atlarla toplam 3 mılyon 172 bin 800 lira maaş alacaklar. KİT çalışanlannın büyük bölümünün toplusözleşmeli ol- duklannı belirten SSK yetkili- leri. "Bu nedenle primleri de tavan rakam olan 4 milyon 921 bin lira üzerinden hesaplanıyor. Yanı. bu kışilerin emekli olma- sıyla kurumun prim gelirlerinde de düşme olacaktır" dediler. Yapılan hesaplamalara göre • Yapılan hesaplamalara göre KÎTlerde 25 yıhnı dolduran 50 bine yakın işçi bulunuyor. Bunlardan tamamının emekli edilmesi. bugünkü maaşlara göre SSK'ya yılhk 3 trilyon liraya yakın bir ek yük getirecek. KIT çalışanlannın büyük bölü- münün aylık SSK prim ödentısi 1 milyon 697 bin 745 lira düze- yinde. Emekli aylıklan ve prim ge- Hrlerinin kesilmesi nedeniyle SSK'nın emekli olan her bir KİT ışçisi için kaybı. ortalama olarak 3 milyon 895 bin 545 lira olarak hesaplandı. SSK yetkili- leri, halen aylık 975 bin lira olan sosyal yardım-zammı ödemele- nnin de sigortalılann emekli olduklan kurumlarca ödenme- si gereküğini belirterek. "An- cak bu ödemeyi de genellikle biz yapıyoruz. Böylece KİT'ler- den emekli olacak her bir işçi için SSK'ya aylık olarak 4 mil- yon 870 bin 545 liraya yükseli- yor" dediler. Yapılan hesaplamalara göre KİTlerde 25 yıhnı dolduran 50 bine yakın işçi bulunuyor. Bun- lardan tamamının emekli edil- mesi, bugünkü maaşlara göre SSK'ya yılhk 3 trilyon liraya yakın bir ek yük getirecek. SSK Genel Müdürü Kılıçda- roğlu, KİTlerdeki zorunlu emeklilik uygulamasının. her durumda SSK aleyhine olaca- ğını belirterek "Bu uygulama. SSK'nın desteklenmesiyle bir- ükte gerçekleştirilmelidir. Ör- neğin, sosyal yardım zamlan- nın mutlaka kurumlarca ödenmesi lazım. Yoksa SSK'- nın zaten sıkmtılı olan mali ya- pısı daha da bozulur. SSK'nın elinde sihirli değnek yok kı kar- şılığı olmayan ödemeler yap- sın" diye konuştu. Memurların durumu Maliye ve Gümrük Bakanhğı vetkililerinden edinilen bılgilere göre KİTlerde çalışan 15 dola- yında memur bulunuyor. Bun- lardan 3 bin kadannın 25 yıhnı doldurmuş olduğu tahmin edi- liyor. 25 yıhnı doldurup emekli olan memurlara. derecelerine göre 64 milyon 979 bin lirayla 93 milyon 504 bin lira arasında değişen emekli ikramiyesi öde- necek. Bu kişilerin emekli aylık- lan da halen geçerli katsayı ve gösterge rakamlanna göre 1 milyon 970 bın lirayla 2 milyon 865 bın lıra arasında olacak. 1 derecedeki bir memurun Emekli Sandığı keseneğinin I milyon 545 bin lira olduğunu belirten yetkililer. emekli ola- cak memurlann ortalama Emekli Sandığı keseneklerinin 1 milyon lira kabul edilebilece- ğinı belirterek. "Bu durumda. ikramiyeleri dışanda bırakır- sak, bir memurun emekli olma- sı kuruma yılhk ortalama 40 milyon lira kadarek yük getirir. 3 bin memur emekli edildiğinde bu yük yılhk olarak 120 milya- nn üzerinde olur" dediler. Yet- kılıler. emekliliğin sağlık hiz- metleri harcamalannı da arttır- dığını belırttiler. Emekli Sandığı Genel Mü- dürü Özcal Korkmaz, KİTler- deki memurlann bir bölümü- nün kısa sürede emekli edılme- sinin kurumlannı sıkıntıya sokmayacağını belirterek, "Bi- zim 900 bın emeklımiz var. Bu rakamın bırkaç bin artıp azal- ması, kurumun mali yapısını etkıleyemez" dedi. HX) Türkiye'den uygulama îstîyor • ILO'ya göre TİSK ve Türk-İş'in çifte barajlan savunması, hükümetin ILO sözleşme ve ilkelerine aykın bu yasal düzenleme ve uygulamasını iptal etme yükümlülüğünü ortadan kaldırmıyor. ŞÜKRANKETENCİ ILO'da. Türkıye'nın imzala- mış olduğu ve uymakla yüküm- lü bulunduğu. 98 sayılı ILO sözleşmesı ihlali için yapılan tartışmalarda. Türkıye'nın ILO ılkelennı benimsemesı ve söz- leşmelennı onaylamasının yet- mediği, u\gulamasını buna göre düzeltmek zorunda oldu- ğu vurgulandı. Görüşmelerin yapıldığı uzmanlık komitesı 'Aplikasyon'daki tartışmalar- da. söz alan delegeler sosyal ta- raflann onayı olmasa da hükü- metin ILO sözleşme ve ılkelen- ne aykın yasal düzenlemelerini ortadao kaldırma yükümlülü- ğü bulunduğuniKinımsatular. ILO'nun Turkiye tartışması ve çıkan sonuç karanna göre TİSK ve Türk-Iş'in % 10 ve çif- te barajlan savunması. hükü- metin sendikal hak ve özgürlü- ğe. ILO sözleşmesine aykın bu yasaklamalan iptal etme yü- kümlülüğünü ortadan kaldır- mıyor. Türkıye tartışmasının onay- lanarak genel kurul karan nıte- hğine dönüşen tutanaklanna göre hükümet sözcüsü Canko- rel, çifte barajlara ilişkin sözü edilen yasa hükümlerinin ko- runmasının nedenının. yalın olarak en fazla temsıl yetkisine sahip sosyal taraflann mevcut sistemin korunmasına ılışkin uzlaşmalannın, konsensüsün olduğunu söyledı. Bayram Meral adına Türk- İş'in görüşlennı acıklayan Yü- dırım Koç, çifte barajlara 'evet' anlamına gelen. başİca değişik- likler yapılmadan çifte barajla- ra öncelik verihnesinin yanlış olacağı göriişünü açıkladı. İşçi grubu başkanı hüküme- ıın ILO'da daha önce vermiş olduğu resmi sözlen yerine ge- tınnediğinı anımsattı. 98 sayılı sözleşmeyi tam olarak uygula- tacak gerekli önlemlerin ahn- masını ve hükümet tarafından ILO'ya sürekli bilgı venlmesini ıstedi. Sadece işveren grubu sözcü- len. taraflann bu konuda ^on- sensüsü olduğır saptaması üze- rinde durdular. Türk-İş'in göriişünü açık yapmasını iste- diler. İşçi grubu sözcüleri ise arka arkaya söz alarak. Türk-İş'in onayının yetmeyeceğini, hükü- metin gereken değişikliği yap- mak zorunda olduğunu anım- sattılar. Türk hükümet sözcüsü. tar- tışmalara açıklık getınrken çifte barajlar konusunda yürürlük- tekı hükmü koruma konusun- da taraflar arasında çok açık bir anlaşma olduğunu söyledi. 98 sayılı ILO sözleşmesine ay- kın bütün yasal düzenleme ve uygulamalann tek tek kaldınl- ması yükümlülüğü üzerine, Türk hükümetı bir kez daha uyanldı. DISK'ten ortak eylem çağnsı • DİSK, Türk-İşve Hak-İş'i özelleştirmeye karşı ortak eyleme çağınrken Türk-İş ve Hak-İş'in bireysel eylem planlan yaptığı belirtildi. Haber Merkrzi - Ekonomik ağırlıkh yeni koahsyon proto- kolünün SHP tarafından da onayianması işçi kesiminin özelleştirmeye yönelik endişele- rini arttırdı. DİSK, Türk-İş ve Hak-İş'i özelleştirmeye karşı ortak eyleme çağınrken Türk- İş ve Hak-İş'ın bireysel eylem planlan yapuğı belirtildi. DİSK Yönetim Kurulu üyesi Kemal Daysal. KIT'lerin sağlıksız özelleştırilmesine karşı tavır alınması gerektiğiru belirterek "Sorun Türkiye'nin sorunu, öyleyse hep birhkte soruna sa- hip çıkalım" dedi. Türk-İş Genel Başkanı Bav- ram Meral de konuya ıhşkin yaptığı açıklamada. özelleştir- meye ıhşkin bir araştırma için- de olduklannı, çıkacak raporu ilgililere vereceklennı belirterek bugünkü yönetenlenn türn KITleri özelleştırmek istediği- ni söyledi. Meral. "Biz özelleş- tirmeye tümden karşı olamayız. Ancak Türkiye'deki KİTler. gerçekten zarar mı ediyor. etti- rihyor mu? Yoksa KİTler kar ediyor da üç beş holdinge peş- keş çekilmek mi isteniyor" djye sordu. Özelleştirmede Türk-İş'- in taraf olduğunu, buna rağ- men DYP Genel Başkanı ve Başbakan Tansu Çiller'in sen- dikalann göriişünü almadığmı kaydeden Meral, konfederas- yona bağlı sendıkalann özelleş- tinrıe konusunda son derece hassas olduklannı kaydettı. Kamu kesimınde temmuz ayın- da yaygın grevlerin başlayaca- ğına dıkkat çeken Meral, bu süreçte grevde olmayan sendi- kalann da grevdeki işçileri des- tekleyeceğini kaydettı ve '"Özel- leştırmeye ilişkın taleplerimiz de bu süreçte dile getırilecek" dedi. DİSK: Ortak eytem Kemal Daysal da açıklama- sında. kamu ışletmelennm ve- nmsiz çahştığı yönündeki id- dialara katılmadığını belirterek hükümetin elinde özelleştirme- de verimliliğe yönelik araştırma olmadığını iddia etti. Kemal Daysal, "Hiçbir temele dayan- madan "KİTler kötü çalışıyor' dıye tutturmuşlar. Âma bunu söyleyebilmek için önce ellerin- de maddi değerler olması gere- kir" dıye konuştu. KİT'lerin sağlıksız özelleştinlmesine karşı tavır alınması gerektiğini şavu- nan Daysal. "Biz Türk-İş ve Hak-İş'i bu konuda ortak ey- lemliliâe çağınyoruz" dedi. İSDEMIR'de çifte vardiya Bu arada. adım adım greve yaklaşan İSDEMİR'de işçiler, dün de vardıya çıkışı ışyerlerini terk etmediler ve çıfte vardiya yaptılar Ote yandan. Samsun Beledi- yesi ile Belediye-İş Sendıkası arasında bin 200 işçiyi kapsa- yan toplu ış sozleşmesi görüş- melerinde anlaşma sağlanama- ması üzenne greve hazırlanan işçiler. dığer sendikalarla daya- nışma karan aldılar. Samsun'- da bulunan 24 sendika şube başkanı da Belediye-İş Sendi- kası'na destek verdiklerini açık- ladılar. Menuır, sendika için alana döküldü İstanbul Haber Senisi- Memur stndikaları dün İzmir'de, Kayseri'de ve Samsun'da, yaptıkları miring \e gösterilerle, memurlara gre>li. toplu iş sözleşmeli sendika hakkı istediler. İzmir'de Karşıyaka İnsan Haktan Parkıönünde topianan ve yürüyüş korteji oluştnraıiçoksayıda kamu çahşanı, miting alanına kadar çeşitli sloganlar aCarak yüriidü. Tüm-Bem-Sen, • Eğitsen, Tarımsen gibi kamu çalışanlannın örgütlü olduğu 16 memur sendikasuun karıldığı mltingde "Ne katsay ı ne gösterge, hedefimiz toplusözleşme", "Yaşasm demokrasi mücadelemiz", "İşçi memur el ele, demokrasi cephesinde" sloganları attüar. Kayseri'de 7 memur sendikasınca dözesienen "Demokrasi veSeadikal,. ,..„, Haklar" mitingine y aklaşık 3 bin mennK ^ katıldı. Samsun'da düzenlenen mitinge ML vyliükçe izin >erilmemesi üzerine çeşitli s -r memur sendikalarınm üy eleri protesto eylemi düzenleyerek Başbakan'a telgraf cektiler. Çiftlik Caddesi'nde topianan yaklaşık bin memur, bir süre caddeyi trafığe kapadı. Başbakanlığaçeküen telgrafta. "Memur sendikalan ile ilgili genelgenizde sendikal çalışmaların eflgelleamenıesini bplirtmffli^ \^M,,:f r,A SamsunN aliliği etkinhkleriıru/i - '•. •. engellemektedir. Ba t*\ n protesto ediyof, genelgenize sahip çıkmaya çağırıyonızf' denildi. Kayseri'de düzenlenen yüriiyüşve mitinge memur çocukları da katıldı. BORSAYA DIKKAT!Yükseliş heyecanına kapılıp, borsaya girenlerin merak ettikleri sorulann cevapları... • Endeksteki yükselme devam edecek mi? • Hisse alımı için zaman uygun mu? • Uzmanların uyarıları ve tahminleri. • En istikrarlı ve en istİKrarsız 20 hisse. • • ÇILLERE MODEL ONERISI Işadamları, Tansu Çiller'in izlemesi gereken ekonomik politikayı anlattı. ISO Başkanı Hacıoğlu: "Çiller'den ümitli değilim." K0L1UK HEYECANI BORSANjN GELECEĞİE.VJ}Eki î VHMIM- mlV.lA«J>A>K)«SA tMİTtkJuftl J Vî \ATCRIMCILARIMnAIULAK IMSnBUSSISiroSSİ Bürokraside kim gidici kim kalıcı? Koltuk kapma kulislerinin içyüzü. TV UCUZLADI Doğu Bank'ta satılan televizyonlann yeni fiyatlan. Q Ton bahğı pazarı iştah kabartıyor. • KozanoğJu-Çavuşoğlu hala süründürüyor. Q Mantar üreticiliği için neler gerekli? • Emlak Bankası'ndan yeni projeler. Q Oîomobil kuyrukları sonbahara uzadı. • Kristal elmaya nasıi uzandıiar? • Küçük bankabnn şube aşkı. okumak iyi bir yatınmdır § Hürriyet I DergıGrubu OMHIJRIYETTEN OKÜRLARA ÖZGEN ACAR Peşkeşciler... Piş... Farsça "ön" anlamındaki bu sözcük Türkçeye "peş" olarak tam tersi bir anlamla "arka" olarak girmiş. Keş... Farsça "çefcen" anlamına gelen bir takı... Esrarkeş: Esrar çeken... Afyonkeş: Afyon çeken... Peşkeş.. Acaba bu sözcük ne anlama geliyor? Türk Dil Kurumu Sözlüğü'nde "peşkeş"şöyle tanımlanıyor: "Peşkeş; Farsça. Eskimiş. Armağan. Peşkeş çekmek: Başkasının malını birine bağışlamak; verilmemesi gereken bir şeyi uygunsuz bir erekle ya da yersiz olarak birine vermek." Farsça "önesürülen" an- lamındaki "piş-keş" tamlamasının Ingilizce karşılığı olan "pre-sent" ise "önden gonderi/en "anlamında "Ar- mağan" demek değil mi? Belki de başlangıçta "bir işi yaptırmak için önceden gönderilen nesne" anlamında kullanılmış da olabilir. "Türlü-çeşitli" örneğinde olduğu gibi "peşkeş çek- me"gereksiz bir tekrarla "keş-çekme"biçiminde bozu- larak Türkçeye girmiş. "Peşkeş çekme" zamanla 'armağan " antamını yitire- rek "bir yolsuzluğun, bir vurgunun, argo deyimiyle bir üçkağıdın varlığını" anlatmaya yönelik bir tamlamaya dönüşmüş. Türkiye'de "peşkeş çekme" kavramına verilecek en canlı ve en son örneğı Aktaş oiayında yaşadık. Gazetemizin genç muhabiri Hürriyet Uymaz, geçen yıl geceli-gündüzlü çalışıp, yüzlerce tanık ve yetkili ile konuşup, çeşitli belgeleri inceleyip, hukukçulara, elekt- rikmühendislerinedanışarak Aktaş olayını 14ağustosta Cumhuriyet'te günışığına çıkarmıştı. Arkadaşımızın günlerce süren haberlerini okuyanla- rın tepkileri ise çok değişik olmuştu. Kimileri "abartma"demişti. Kimileri "olamaz. Bu kadarı da fazla... Böylesine bir peşkeş çekme olayı şimdiye kadar görülmedi" demiş- lerdi. Bazılarına göre Aktaş'a elektrik hakkını peşkeş çeken Enerji Bakanlığı ve TEK yetkilileri ile bu özel kuruluşun sahip ve yöneticileri "ibret-i alem için sallandınlmalı"- ydı. Enerji Bakanlığı ile TEK'te "peşkeş çekenler ve bu- nun yanı sıra Aktaş'ta "deveyi hamutu ile yutanlar" Cumhuriyet'i trilyonlarıbulantazminatdavaları ileteh- dit etmişlerdi Zamanın Enerji Bakanları sorularımız karşısında "dut yemiş bulbül" rolünü oynamışlardı. Geçen hafta ıçinde bir başka arkadaşımız Halil Nebi- ler'in patlattığı bomba gibi habere göre Danıştay, "Ak- taş'a çekilen peşkeşi" saptamış ve TEK-Aktaş sözleş- mesinin "yasadışı olduğuna"karar vermişti. özellikle "özelleştirme" kampanyalarının yürütüldü- ğü şu sıralarda AKTAŞ olayı TBMM için iyi bir örnek oluşturmaktadır. Cumhuriyet tıpkı Aktaş oiayında oldu- ğu gibi KİT'lerin birtakım eş-dost ve yakına "öze//eşfır- mtT'&ûı aMmda peşkeŞ'Çekilfrıesinden kaygı duymakta*' dır. Dempkratik Italya'da "pej/fe^"olaylarınakarışan ba- zı bakanların, dogal yargıçiarı önünde boy göstermöfe- rini kısa bir süre önce hep birlikte izledik. Ingilterede AsilNadir'esaat "armağan"eden baka- nın istifasının ve başkanı olduğu Muhafazakar Parti'ye seçim kampanyasında "bağış" alan John Major nükü- metinin sallanmasının nedeni bu ülkedeki demokratik anlayışdeğıl midir? Türkiye'de neden demokratikleşme istenmez? Çün- kü, demokratik ülkelerde peşkeş çekenlere hesap soru- lur. Türkiye'de demokratikleşmeden önce yapılacak her türlü özelleştirmeye peşkeş olaylarının karışması ise kaçınılmaz olacaktır Cumhuriyet Gazetesi'nin Aktaş ile ilgili yayınları ol- masaydı, elektrik abonelerinin ve borsada hisse senet- leri alanların sömürülmesini acaba başka hangi gazete önleyecekti? Şimdi artık sıra "peşkeş "çilerin doğal yar- gıçiarı önüne çıkarılmasında değil mi? • Bir süre önce Cumhuriyet'te Al Baraka Türk özel Fl- nans Kurumu hakkında incelemeye dayalı bir haber yayımlandı. Haberde. ABD Missouri Üniversitesi Siyasal Bilimler Öğretim Üyesi Dr.Birol Ali Yeşilada'nın "İslam-din-poli- tika-Türkiye-Suudi Arabistan" sermayesi ile ilgili bilim- sel incelemesineyer verilmişti. incelemede Suudi Arabistan kökenli Al Baraka Bart- kası'nın Türkiye'de Nakşibendi tarikatı ilerigelenleri arasmdaki ortaklığa değiniliyordu. Al Baraka, Cumhuriyetaleyhindeotarihe kadar görül- memiş boyutta birtazminatdavası açtı. Istenentazminat 1 milyar lira gibi bir rekor rakamdı. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Al-Baraka'nın istemini ret ve Cumhuriyet'in haberinin geçerliliğini kabul etti. Danıştay ve Yargıtay gibi iki yüce yargı kuruluşunun art arda verdikleri bu kararlarla Cumhuriyet'in izlediği çizginin doğruluğu bir kez daha kanıtlanmış olmuyor mu? • Kurucumuz Yunus Nadi'nin 69 yıl önce koyduğu ilke- lerin bugün de özenle korunması Cumhuriyet'in Türk demokrasi ve basın dünyasındaki önemini sürekli ola- rak perçinliyor. Türkiye'nin en eski yarışmasını 11 dalda kazanan 14 kişiye Yunus Nadi ödülleri salı akşamı Türk-lslam Eser- leri Müzesi'nin bulunduğu ibrahim Paşa Sarayı'nda tö- renle verilecek. Ödül kazananları bir kez daha kutluyor, güç bir sorum- luluk yüklenen seçici kurul üyelerine de candan teşek- kürediyoruz. • Uğur Mumcu'nun öldürülmesinden önce üzerinde ça- lıştığı Kürt Dosyası araştırması büyük ilgi gördü. Mum- cu, araştırmasını tamamlayamadan öldürülmüştü. Mumcu'nun yazılarının bazı önemli özellikleri vardı. Mumcu, günceli yakalar, bunu bir araştırmayla destek- ler ve kanıtlarla, tanık anlatımları ile beslerdi. Mumcu daima günceli yazmak isterdi. ölümünden sonra da sürdürdüğümüz Gözlem köşe- sini Mumcu'nun "güncellik" ilkesineduyduğumuzsaygı nedeniyle artık yayımlamayacağız. Mumcu'nun yazıla- rını bundan böyle kitaplarla gelecek kuşaklara bırakma- yı planhyoruz. • Bosnalı gazeteci Ergin Hacıosmanoviç Boşnakların dramını "Bosna Cehennemı"başlığı ile birgüncedetop- ladı. Bu günce son yıllarda Türkiye'de yayımlanmış en ilginç yazı dizilerinden birine dönüştü. Bu günceyi buruk bir heyecanla bu hafta içinde Cum- huriyet'te okumaya başlayacaksınız. Gelecek hafta bir başka önemli yazı dizisi sırasını bekliyor. Sağlıklı, mutlu günler dileğiyle...