Katalog

2KASIM1993SAU CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER KGB generaline tutuklama • Dış Haberler Senisi - Soğuk sa\ aş dönemınde Sovyet ısühbarat örgütü KGB'nın karşı casusluk dairesinde önemü görevler üstlencn eski KGB generab Oleg Kalanin komünist rejim karşıtı Bulgar yazar Georgy Markov'un 1978 yıhnda Londra'da ucu zehirli şemsiyeyle öldürülmesinde sorumluluğu olduğu gerekçesiyle önceki gün Londra'da tutuklandı. İfadesi ahndıktan sonra serbest bırakılan Kalunin, Rusya'da Gorbaçov'un başlattığı reform harekeünden sonra demokrat olduğunu ilan etmişve daha sonra KGB'den istifa ederek Yeltsin'in destekçilerinin arasına katılmıştı. 3. Fransız da serbest • D^ Haberler Servisi- Cezayıı\de gcçen hafta radıkal İslamcı mihtanlar tarafından kaçınlan Fransa Büyükelçibği'nde görevli üçüncü Fransızın da kurtanldığı bıldınldı. Jean-Claude Thoenot fle Alaın Fressıer adh Fransızlann kurtanldığının açıklanmasından bırkaç saat sonra, Thevenot'un eşı Micbefc Thetenot'un da özgürlüğüne kavuştugu büdihldi. Üçüncü Fransızın nasıl ve nerede kurtanldığı konusunda bir açıklama yapılmadı. Kaçınlan üç Fransızdan ikisının kurtanlması sırasında en az 7 radıkal İslama terönstin öldürüldüğü bıldınldi. KB Enerji Kongresi• ANKARA(AA)- Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, dünyanın Türkiye'nin bulunduğu bölgedeki enerji kaynaklanna tnuhtaç olduğunu belirterek, bunun birtakım siyasi olaylann da sebebı olduğunu söyledi. Demirel. "İstikrann muhafazası halinde, dünya bölgenın kaynaklanndan her şekilde faydalanabılır" dedi. Cumhurbaşkanı Demirel, çalışmalanna dün başlayan Karadenız Ekonomik Işbirhği(KEİ)l. Uluslararası Enerji Kongresi'nde yaptığı konuşmada, insanhğın birbiri ile banş içinde yaşayabildıği sürece, refahı meydana getirebileceğıni belirtti. Türkmenistan'da yeni para birimi • AŞKABAT(AA)- Türkmenistan'da Sovyet dönemi rublesinin kullanımına bugünden itibaren son verilerek, para birimi olarak artık sadece ulusal para 'manat'ın geçerli olduğu açıklandı. Resmi gazete Türkmenskaya Iskra'da konuyla ilgjli çıkan yazıda 'Türkmenistan halkının yeni parasının hayırlı olrnasf dileği ifade edildi. Türkmenistan'm manatı kullanma karan üzerine ilk kutlamayı yapan Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel. Türkmenistan'm milli para birimine geçişinin, bu ülkenin siyasi ve iktısadi başansının ve kararlıüğının ifadesi olduğunu vurguladı. Ege adalamna 2.7 trilyonTL • ATİNA(AA)- Yunanistan'ın Ege Denızi'ndeki küçuk adalannın tanm ve hayvancılık alanında kalkınması amacıyla önümüzdeki beş yıl içinde Avrupa Topluluğu'ndan tam 2.7 trilyon lıra (54 milyar drahmi) alacağı bildirildi. Tanm Bakanhğı çevrelerinden edinilen bilgilere göre, söz konusu para Ege adalanndaki tanm alanlannda baa yeni ürünler yetişürilmesi ve tanm ürünlerinin nakliyatı için çiftçilere prim olarak dağıtılacak. Trinidad'da tanker kazası • PORT-OF SPALN (AA) - Trinidad'da Norveç bandıralı bir tankerin infılak etmesi sonucu 2 kişinin öldüğü. 3 kişinin de kaybolduğu bildirildi. Yetkihler, Port-OfSpain Limanı açıklannda demirli tankerde bir patlama meydana geldiğıni ve hemen ardından geminin yanmaya başladığını söylediler. Kazada. gemide bulunan 24 denizcıden ikisının öldüğü, kayıp üç kişinin de ölmüş olabileceği belirtildi. Avam Kamarası, sert yasalann uygulanması için Başbakan Major'a baskılannı yoğunlaştırdı Londraterörekarşıseıtleşiyor EDıPEMÎLÖYMEN LONDRA - Kuzey İrlanda'da ü- rmanan terörle başedebilmek amacıyla, terörle ilişkili olduklan- ndan kuşku duyulan kişilerin, mah- keme karan olmaksızın süresiz gö- zalünda tutulması için Başbakan John Major hükümetine yönelik baskılar yoğunlaştı. Terörle mücadelede, halen yürür- lükte olan sert yasalara karşın, bu yasalarda öngörülen maddelere uzun süredir başyurulmuyordu. Ingiltere'nin Kuzey İrlanda eyaleti- nin İrlanda Cumhuriyeti ilebirleş- mesini savunan aynlıkçı İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) ıle bir- lik yanlısı Protestan militanlann te- rörü karşılıklı olarak tırmandırdı- klan 1971-75 döneminde başvuru- lan önlemlerden. demokrasi ile bağ- daşmadığı gerekçesiyle uygulama- dan vazgecilmişti. Şimdi ise, işlctil- meyen bu yasalara geri dönülmesı için Avam Kamarası'nda güçlü bir eğilim baş gösterdi. Kuzey İrlanda Bakanı Sir Patrick Mayhew da mil- letvekilleri arasında böyle bir eğili- min bulunduğunu doğruladı. Çözüm arayışlan Kuzey İrlanda sorununa hem İngjltere hem İrlanda Cumhuriyeti'- nin bırlikte çözüm aramalannı ön- gören 1985 Anlaşması uyannca. Kuzey İrlanda Bakanı Mayhew ile İrlanda Dışişleri Bakanı Dkk Spring bu hafta sonuna doğru Dub- lın'de bir araya gelecekler. Olağanüstü Durum Yasası Tırmanan terör, Ingiltere'yi de acıya boğdu. Yakınlan ölenler, birbirlerini teskin etmeye çalışıyor. (REUTER) İki ülke arasında, soruna görüş- meler yolu ile çözüm arama çabalan ise. Kuzey İrlanda'daki Protestan rnilitanlan öfkelendiriyor. Eyaletin İngiliz yönetiminden çıkamaya- cağını sürekh vurgulayan Protestan mıîitanlar. aksi halde topyekün bir iç savaş çıkarma tehdidinde de bu- lunuyorlar Katoliklerin "Derry", Protestan- lann ise "Londonderry" dedikleri sınır kentinde dün üç saat süren so- kak çatışmalannda resmi dairelere molotof koktevli atıldı, camlar kınldı, resmi araçlar tahrip edildi. Polis, göstericileri plastik mermi kullanarak dağıttı. Başbakan John Major'ın, soruna görüşmeler yolu ile çözüm bulun- ması konusunda Kuzey İrlanda'da Katolik seçmen tabanına dayanan SDLP lideri John Hume ile görüşüp görüşmeyeceği henüz belli değil. Milletvekili olan John Hume, IRA'- nın siyasi partisi olan Sinn Fein lide- ri Gerry Adams ile gizli görüşmeler yapmışü. John Hume, başlatılan sü- recin, soruna çözüm için en kuvvetli umut ışığı olduğunu söyledi. İrlan- da Başbakanı Albert Reynolds da, "Sorun hakkında siyasi süreç eksik- tir. Meydan, şiddet yanlılanna bu-akıku" dedı. Ancak bütün bu gö- rüşlerin. sokaklara egemen olan şid- det yanlılannı etkileyeceğı sanılmı- yor. Hiç ardı kesilmeyen terör ve şid- det eylemterine. ancak son on gün içinde kitlesel ölümle sonuçlanan katliamlann ardından İngiliz ulusal basınının ön sayfalannda yer verilir oldu. Tekyargıçlı mahkeme,jet yargdama LONDRA (Cumhuriyet) - Kısaca Gözaltı Yasası olarak bilinen 1973 yılında kabul edilen Olağanüstü Durum Yasası, IRA başta olmak üzere bir çok Protestan ve Katolik militan örgütü yasadışı ilan etmişti. Yasa uyannca, terör sanıklan, tek yargıçlı, ama jürisiz mahkemelerde hızla yargılanıyor. Yasa, bu tür suçlara verilecek cezalara ilişkin bir düzenleme getirmiyor. Bu konuda ikinci bir yasa ise 1974'de çıkartıldı. Terörü Önleme Yasası uyannca. hükümet, terör zanlısı olarak ilan etüğı kişilerin ülkeyegirişıni yasakhyor. Kuzey İrlanda. ulaşımı denetim altında tutulabilen bır >er olduğu için de yasa uyannca. Kuzey İrlanda'da oturan kişilerin İngütere'ye girmesıni engellemek kolay. Aynı yasa uyannca polis, mahkemeden tutuklama emri olmadan. şüpheli gördüğü kışileri gözaltına alabiliyor. Ancak 48 saat içinde mahkeme önüne çıkartması şart. İçişleri bakanı y a da Kuzey İrlanda bakanmın emriyle bu zanlının en fazla 5 gün daha mahkemeye çıkanlmadan gözaltında tutulması mümkün. Her iki terör yasası da yürürlüğe girdıkten sonra anayasaya uygunluğu açısından hukukçular tarafından değerlendirildi. Her iki yasa da belli sürelerde Avam Kamarası tarafından yeniden ele alınıp oylanıyor, Ceza Muhakemesi Yasasi'nda yapilan birdeğişıklikle de İrlanda Cumhunyetı'nde terör zanlısı olduğu saptanan bir kışi, K. İrlanda'ya getirilip yargılanabıliyor. Ya da tam tersi de mümkün. 1RA, İrlanda'da da yasadışı. Bosna'da katliam korkusuDç Haberler Servisi - Bosna- Hersek' te Hırvat nüfusun yo- ğun olduğu Vares bölgesinde Müslümanlara yönelik saldın- lann yoğunlaştığı ve evlerini terketmeye zorlanan Müslü- manlann omıanlara ve bölge- deki askeri birliklere sığındığı bildiriliyor. Görgü tanıklanna göre. Hırvat birlikleri Müslü- man sivilleri ve tutsaklan yargı- lamadan idam ediyorlar. Bölgedeki Kıalhaç görevlile- rinin verdiği bilgiye göre, Hır- vatlar tarafından saldınya uğ- rayan, ölümle tehdit edilen ve evleri yağmalanan Müslüman- lar, yeni bir katliam korkusuyla akın akın evlerini terkediyorlar. Kjzılhaç, Vares'te tam bir kar- gaşa yaşandığını ve son günler- de en az 1500 Müslümanın evıni terkederek yakınlardaki ormanlara ve askeri birliklere sığındığını bildirdi. Kınlhaç'ın görgü taruklanna dayanarak verdiği bilgiye göre, Hırvat bir- likleri bölgedeki sivilleri ve sa- vaş tutsaklannı yargılamadan idam ediyorlar. Generak göz hapsi Öte yandan savaş suçlannı 'örtbas etmekle" suçlanan Bos- na Genelkurmay Başkanı Sefer Haliloviç, evinde göz hapsine alındı. Kimliğini açıklamayan bir hükümet yetkilisinin AFP'ye verdiği bilgiye göre Haliloviç hakkıdaki karar, geçen hafta Saraybosna'da iki isyancı aske- ri komutarun tutuklanması ve cinayet şebekelennin dağıtıl- ması operasyonundan sonra alındı. Kronolojl Dış Haberler Servisi - Kuzey İrlanda'da 1969 yılından bu yana yaklaşık 3.100 kişinin ölümüne neden olan terörist saldınlann en kanlılan şunlardı: • 4 Aralık 1971-Protestan terör örgütü UlsterGönüllü Gücü (UVF), Belfast'ta bir ban bombaladı. 15 kişi öldü. • 30Ocak 1972-Kanlı Pazar'. Londonderry'de 13 Katolik sivil, İngiliz paraşütçüler tarafından öldürüldü. • 21 Temmuz 1972- Kanlı Cuma". IRA'nın Belfast'ın çeşitli bölgelerine yerleştirdiği 22 bomba paüadı, 9 kişi öldü. • 2Ekim 1975- UVF birdizi saldında bulundu, 12 kişi öldü. • 4-5 Ocak 1976H 5 Katolik öldürüldü. Ertesi gün aynı yerde 10 Protestan öldürüldü. • 27 Ağustos 1979- 18 İngiliz askeri IRA bombasıylaöldü. • lMart-3Ekinıı981- Belfasttaki MazeCezaevi'nde açlık grevi yapan 101 RA'lı öldü. • 6 Aralık 1982-İrlanda Ulusal Özgürlük Ordusu (INLA), bir diskoteğe saldırdı; 11 asker, 6 sivil öldü • 28Şubat 1985-IRA,birpolis karakoluna havan topuyla saldırdı, 9 polis öldü. • 24Ekiml990-îkiIRA saldınsında 6 asker, 1 sivil öldü. • 4Şubat 1992- IRA'nın siyasi kanadı Sınn Fein'ın merkezıne silahlı saldında 4 kışı öldü. • 5 Şubat 1992; Protestan terör örgütü Ulster Özgürlük Savaşçılan'nın (UFF) saldınsında 5 Katolik öldürüldü. • 23 Ekim 1995- Belfast'ın Protestan mahallesindeki patlamada 10 kişi öldü, 56 kişi >aralandı. • 23-28 Ekim 1993- 7 Katolik öldürüldü, 5 Katolik yaralandı. Gürcü asker, Senaki'yi geri almak için düzenlenen saldında topu ateşb'yor, yanındaki asker ise güriürüden rahatsız olduğu için kulağını kapatıyor. Senaki kenti Gamsahurdiya'ya bağlı kuvvetlerin elinden geri alındı Gürcübirlikleri karşı saldırıdaD^ Haberler Servisi - Gürcistan'- da hükümet birhklen önceki gün gerçekleştirdiklen karşı saldında devrik Devlet Başkanı Zviad Gam- sahurdiya'ya bağlı kuvvetlerin elin- den Senaki kentini geri aldılar. Gamsahurdiya yanlılan, geçen cuma Senaki kentine girmişler ve demıryolunu koruyan Rus birlikle- rine ateş açmışlardı. Gürcistan Dev- let Başkanı Eduard Şevardnadze, Se- naki kentinın asilere düşmesınden sonra cepheye giderek komutayı ele almıştı. Şevardnadze, dün yaptığı açıkla- mada Gamsahurdiya yanlılan ile uzlaşmanın kesinlikle söz konusu olmayacağını belirterek "Gürcis- tan'ı büyük bir felakete sürüklemek isteyen isyancıları ezmekte ka- rarlıyız'' dedi. Şevardnadze, şöyle devam etti: "Ben her zaman uzlaşmacı >e banşçı yollan tercih ettim. Ama bu nokta- dan sonra uzlaşma artık ülkeye zarar verir. Çünkü karşı taraf. fırsat bulur- sa tekrar saldıracaktır. Görevimiz Gürcistan'ın bölünmez bütünlüğfinü kesinlikle güvence altına almaktır." TASS \e İnterfaks ajanslannın bildirdiğjne göre. Semakı kentini Gamsahurdia yanlılannın elinden alan hükümet birlikleri halen Hobi çevresinde büyük bir askeri yığınak yapıyorlar. Hobi'nin Gürcü hükümet birlik- leri tarafından alınması halinde, devnk Devlet Başkanı Gamsahur- dia'nm üssü olarak bilinen Zugdidi, kentı, Gürcü bırliklennin ilerleyişi karşısmda korumasız kalacak. Gürcistan Devlet Başkanı Edu- ard Şevardnadze'nin de hükümet birliklerini cesaretlendirmek için cephe boyunca askeri karargahlan ziyaret ettiği ve askeri operasyon- lann hazırlıklanyla bizzat ilgilendiği belirtiliyor. Muhalefet, olanaksızlıklara ve kısa zamana karşın, 12 aralık seçimlerine hazırlanmaya çabalıyor Rusya seçimleıiyangındanmal kaçınrgibi- 1 - HAKAN AKSAY MOSKOVA - Rusya'da iktidar, yangından mal kaçınr gibi hazırla- nıyor 12 aralık seçimlerine. Para ve propaganda olanaklan sınırlı olan muhalefet güçleri. çok kısa bir süre içinde seçimlere hazırlanmak ama- ayla çabalannı sürdürmeye çalışı- yor. İktidar yandaşı seçım bloklan ise başta televizyon ve basın olmak üzere her türlü devlet desteğinden yararlanıyor. Yasakb polıtik çevre- İerin yanı sıra, seçimler için gerekli hazırlığı yapamayan partiler de par- lamentoya gıremeyecekler. Aynca Federal Meclis'in kapılan, yüzde 5'- lik o> barajıru aşamayan güçlere de kapalı olacak. Rusya iktidan, hemen her gün ya- yımladığı yeni kararlarla "oyunun kurallarr'nı kendine göre düzenli- yor. Muhalefetinciddi seçim blokla- n kuramayacağı kanısına vanldığı anda. Duma'nın 1/3'lük bölümünü oluşturması öngörülen politik ör- gütlere aynlan kontenjan 1'2'ye yükseltildi. Yeltsın. hükümet üyele- rinin, görevlerini terk etmeden se- çim kampanyasını yürütebilmeleri için de gerekli kolaylığı sağladı (Medyayı denetleyen Enformasyon Bakanı, aynı zamanda "Rusya'nın Seceneği" adb blokun yöneticilerin- den biri). Öte yandan, bazı parti ve gazete- ler üzerindekı yasağın kaldınlacağı açıklanmış olmasına karşın somut adım aülmayarak oyalama takbğı izleniyor. Dahası, daha hala son şekli veril- memiş olan yeni anayasanın. her- hangi bir tartışma olmaksızın, se- çimlerle birlikte halkın onayına su- nulması (kabul ya da red şeklinde tek soruyla) kararlaştınldı. Yeni anayasada. Rusya Federas- yonu'na bağlı tüm birimlerin -ister cumhuriyet olsun. isterse de küçük bir özerk bölge- eşit savılacağı ve bûnlann egemenliğiyle ilgili daha önceden alınmış karann geçersiz sa- yılacağı. yani kimseye federasyon- dan aynlma hakkının tanınmayaca- ğı belirtiliyor. Komünist anayasada bile biçimsel de olsa aynlma hakkı- na sahip olan özerk cumhuriyetler, bu karara tepki duyuyorlar. Bu arada son zamanlarda iktidar çevresinden pek çok etkili isim, 12 Haaran 1994'te yapılacağı açıklan- mış olan devlet başkanlığı seçımleri- nin yapılmasından vazgecilmesini, Boris Yeltsin'in olağan görev süresi bitene kadar başta kalmasını öneri- yor. Politik gözlemciler, büyük ola- sılıkla Yeltsin'e bağlı birkaç seçim blokunun, Duma'nm çoğunluğunu oluşturacağını ve başkanlık seçimle- rinin iptali karannın yeni parlamen- toda çıkanlacağı öngörüsünde bu- lunuyorlar. 12 aralık seçimlerinin ve anayasa referandumunun geçerli sayılması için, seçmenlerin yalnızca yüzde 25'- inin oy kullanmasının yeterli olduğu açıklandı. Yuın: Seçtaı bloklmrı Moskova Bakü'ye şantaj yapıyor MOSKOVA (AA) - Rusya hükümeti- nin, Azerbaycan'ın güneyinde yeniden başlayan Ermeni saldınlannı durdur- mak için Azerbaycan yönetimininin as- keri ve ekonomik iki koşulu yerine getir- mesini istediği bildirildi. Turan Ajansı'nın diplomatik kaynak- lara dayandırarak verdiği habere göre, Ermenilerin askeri operasyonlannın durdurulması için Rusya hükümetinin baskı yapmasını sağlamak üzere Azer- baycan Dışişleri ve Savunma Bakanhğı'- ndan bazı yetkihler, Moskova'da iki gündür Rus meslektaşlanyla görüşmeler yapıyorlar. Ajansın verdiği habere göre Ruslann bu görüşmelerde öne sürdüğü askeri ko- şul, Rus birliklerinin, "Banş Gücü" adı altında yeniden Azerbaycan topraklan- na girmesini ve çatışma bölgelerinde konuşlandınhnasını öngörüyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, geçen ay başında Moskova'da düzenlenen Kafkasya doruğunda, Rus- ya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in, Azer- baycan'da yeniden Rus askeri birlikleri konuşlandınlması yolundaki önerisini reddetmişti. Rusya hükümetinin ileri sürdüğü eko- nomik koşulun ise Azerbaycan'ın Hazat Denizi'ndeki haklanndan önemli ödün- ler vermesini öngördüğü belirtiliyor. Turan'm haberine göre Rusya, Azer- baycan'dan, Hazar Denizi'ndeki ekono- mik çıkar alanının genişhğinin, kıyıdan 12 mil yerine 10 mile ındırilmesini kabul etmesini istiyor. Azerbaycan'ın bu koşulu kabul etmesi halinde, petrol açısından çok zengjn ol- duğu sanılan 2 mıllik bır şent üzerinde Rusya'nın kendisi için petrol üretme hakkı doğacak. GOÇDURMUYOR 70 bin Azeri îran'a sığındı Dış Haberler Servisi - Ermeni sakfcnlaJ n nedeniyle Azerbaycan'dan İran'a ka- can mültecilerin sayısının 70 bıne ulaştığı bildirildi. İran resmi haber ajansı İRNA, son bir hafta içinde İran topraklanna sığman Azerilerin büyük çoğunluğunun yanlan- na hiçbir şey alamadan. perişan halde sınıra ulaştıklannı haber verdi. 50 bin sığınmacının. tran'ın Azerbay- can'ın İmisli bölgesinde kurduğu cadır kamplara götürüldükleri belirtildi. İran İRNA ajansı da binlerce Azeri mültecinin. yollarda Ermeni çetecilerce öldürüldüğü. bir çoğunun da İran sını- nndakj Aras Nehri'ni geçmeye çahşır- ken boğulduğunu bildirdi. Ajans, sadece önceki gece 32 bin mül- tecinin İran sınınndan içeri girdığinı be- lirtti. Son Ermeni saldınlannda yaşamı- nı yitiren Azerilerin sayısı bilinmiyor. HasanovMan ani ziyaret Cumhuriyet Ankara Bürosu'nun bil-_ dirdiğine göre, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Hasan Hasanov'un bugün Tür- kiye'ye ani bir ziyaret yapması bekleni- yor. Hasanov'un, bugün yanm günlüğune İstanbul üzerinden Ankara'ya gelerek Cumhurbaşkanı Sülevman Demirel ile görüşeceği bildiriliyor. Hasanov'un De- mirel'e, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'den ikinci bir mesaj daha getirmesi bekleniyor. Ülkesinin bir bölümü Ermenistan iş- gali altında bulunan Aliyev. geçen per- şembe günü de Demirel ve Başbakan Tansu Çiller'e birer mesaj göndererek yardım talebinde bulunmuştu. | AVRTJPA TOPLULUĞU Maastricht yürürlükte Ihş Haberler Servisi - Avrupa Toplu- luğu'nun Avrupa Birliği'ne dönüşmesıni öngören Maastricht Antlaşması. dün yürürlüğe girdi. Topluluğun dönem baş- kanlığını yürüten Belçika'nın Başbakanı Jean-Luc Dehaene, radyoda yaptığı ko- nuşmada, anlaşmarun Avrupa için tarihi bir nitelik taşıdığını söyledi. 12 AT üyesi tarafından onaylanan Maastricht An- laşması'na göre bu yüzyıhn sonundan önce Avrupa'da ortaİc para birimine ge- çilecek. Reuter Ajansı, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin AT ülkelerinde "sessiz ve temkinh" biçimde kutlandığını bildiri- yor. Geçen hafta Brüksel'de yapılan AT zirvesinde, liderler i>imser havada gö- rünmeye çabşmışlardı. Ancak Maast- richt'in öngörülen takvim içinde uygula- nabileceğine kimse inanmıyor. AT ülke- lerinde halen 17 milyon işsiz var. Yoksulluk sınınnda yaşayanlann sayısı ise 40 milyon. AT ülkeleri arasında ise görüş aynlık- lan devam ediyor. İngiltere ile Danimar- ka, merkezcıliğe karşı çıkarak "gevşek" birlik istiyorlar.