Katalog

1 EKİM 1993 PAZAR CUMHURİYET $AYFA DUNYADAN GAP aynlıkghareketisonaerdirecek LEMONDE dipiomatigue S uriye sınınndaki Harran Ovası'run köylülerini büyük değişiklikler bekliyor. İpek Yolu üzerindeki antik Harran kenti Güneydoğu Anadolu Projesi'nin tam göbeğinde yer alıyor. Ptojenin gerçekleşmesiyle bölge tanmı köklü değişikliklere uğrayacak: Yetkilile- rin istekleri doğrultusunda. Gele- neksel olarak buğday. yulaf. an- tepfıstığı. mercimek, zeytin gibi kuru tanm ürünleri yetiştiren bölge, sulu tanma geçtikten sonra hızla ge- lişerek başlıca meyve ve sebzeleri de yelişürir hale gelecek. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin ardında devletin bölgeyi elde tutma düşüncesi yer alıyor. Ülkenin güneydoğusundaki bu devlet yatınmlannın asıt amacı Kürt halkının aynlıkçı emellerini ortadan kaldırmak ve dağlarda dövüşen PKK militanlannın çabalannı boşa çıkarmak. Bu değişiklik Atatürk Barajı'nda toplanacak sularla gerçekleşecek. Harran Ovası, daha şimdiden. sula- ma kanallan ağı ile örülmüş durum- da. Bunlarla laşınacak su, 1994'ten itibaren 150 bin hektarlık topraklan aşama aşama sulayacak. Bunu Ata- türk Barajı"ndaki sulan geürecek iki Şanlıurfa tünelinin tamamlanması gerçekleştirecek. Bölgenin kalkınması için 13 proje haarlanrruş. Bunlar Adıyaman. Di- yarbakır. Gaziantep, Mardin. Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Batman illerini içine alıyor. GAP'ın alanı 73 bin ki- lometre kare: Belçika'dan iki buçuk kez daha büyük. Bölge halkı çoğunlukla Kürt. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin temel unsurlanndan biri olan Atatürk Barajı. (Fotoğraf: ARA GÜLER) GAP projeleri çerçevesinde Fırat ve Dicle iizerinde 22 baraj ve 17 hid- roelektrik santrah yapılacak. Hükü- metin amacı 1 milyon 700 bin hek- tarlık bir alanı sulamak: 1 milyon 100 bin hektarlık alan Fıratın. 600 bin hektarlık alan Dicle'nin sulan ile canlılığa kavuşacak. GAP Başkaru Olcay Ünvere göre projeler 2010- 2015'e doğru tamamlanacak ve top- lam maliyet 32 milyar dolara ulaşa- cak. ITûrk devletinin asıl amaçlan Ama hükümetin amaa yalnızca ekonomik değil. Yırmi yıldan uzun sürede haarlanan bu muazzam kal- kmma plamnın arkasında. devletin bölge_yi elde tutma düşüncesi yer alı- yor. Ulkenin güneydoğusundaki bu devlet yatınmlanrun asıl amacı Kürt halkının aynlıkçı emellerini ortadan kaldırmak ve dağlarda dö- vüşen PKK militanlannın çabalan- nı boşa çıkarmak. Baülı bir diplomat bu konuda şöyle diyor: "GAP'm tasarlanışında, General de Gaule'ün Cezayir için 1958 ekiminde söylediği nutuktaki amaçlar yer alıyor. De Gaulk, bu nutkunda Cezayir'in ekonomik, kül- türel ve sosyal kalkınması için beş yülık bir plan önermişti. GAP proje- sinde de iktisadi kalkınmanın siyasi çözümler getireceği düşüncesi yat- maktadır." Altyapı çalışmalan. en geri kalmış bölgelerde bile hızla ilerliyor. Örnek Suriye sınınndaki Ceylanpınar'dan verilebılir. Burada, yirmiden fazla işçi bunalüa yaz sıcağı altında pis su kanallan döşemekle meşgul. Evlerin atık sulan bugüne kadar sokaklara atılıyordu: Mahallelerdeki pis su de- recikleri bunu karuüıyor. Şantiye sonımlusu mühendis, "Yakında ya- pılacak su arıtma tesisleriyle bu sular tarunda kullanılacak" divor. GAP Başkanı Olcay Cnver "Ya- tınmlar yalnızca çiftçiye değil herke- se yarar sağlayacak. Çünkü bölgede güçlü bir sanayi sektörü de kurmak istiyoruz. Buniın sonucu olarak, üç milyon kişiye yeni iş olanağı sağlana- cak" diyor. IİIetişm ağı kurıfluyor Bu dev çalışma ile birlikte dev ulaştırma imkanlan da hızlandınla- cak. Şöyle. Altı şeritli bir süper oto- yolu "Avnıpa Otoyolu" adı ile Ada- na. Gaaantep. Şanlıurfa ve Diyar- bakır'ı birbirine bağlayacak. Bu yol- la birlikte yeni bir demiryolu da yapılacak: Suriye sırun boyunca uzanan şimdiki demiryolu, güvenli göriilmediği için sökülecek. Şanlıur- fa'ya da uluslararası bir havalimanı yapılması düşünülmektedir. Bütün bu altyapı tesisleri ve Suri- ye sınınndaki topraklann ıslahı ile bölge daha iyi bir biçimde el altında tutulacaktır. Taşıma ve ulaştırma olanak- lannın çoğalması güvenlik güçleri- nin yer değiştirmelerini de kolay- laştıracak. Bunun yanında, tanm sulannın devlet elinde bulundurul- ması köylüleri daha bağımlı hale ge- tirecek. GAP'ın bir amaa da tanmda, sa- nayide ve hizmet sektöründe yeni iş alanlan açmak, böylece yerel halkın göçünü önlemek. Urfa'da görevli bir tanm uzmaru "KöıHer çahşırlar- sa savaş yapmak için fazla zaman bu- lamavacaklardır" divor IKisi basına diişen gelır500dolar Güneydoğu Anadolu halkının ge- lir düzeyi ile ülkenin öbür kısımlan- nınki arasında büyük eşitsizlikler var. Türkiye'nin tamamı için yıllık ge- lir düzeyi 2 bin dolar dolaylannda olduğu halde Kürt bölgelerinde bu 500 dolan geçmiyor. Yetkililere gö- re bu sosyo-ek'onomik farklıhğı PKK bir silah olarak kullaruyor. Çünkü eylemciler, bu durumdan yararlanarak, bölgenin müzminleş- miş geriliğinin propagandasını yerel halkın gözleri önüne kolaylıkla sere- biliyor. Tanmın makineleşmesi, mevcut göç eğilimini hızlandıracak gjbi. Bu gerçekleşince küçük köylüler za- manla topraklannı satıp Diyarba- kır. Gaziantep. Şanlıurfa gibi kent- lerde yerleşerek tanma dayah sanayi kollannda, dokuma fabrikalannda, makine atölyelerinde işçi olacaklar. Köylerin böyle boşalması, PKK mi- litanlannın propagandalannı bü- yük ölçüde boşa çıkaracaktır. Bu arada köyler ve vadiler sular altında kalacak. Barajın haberalma işlerinden sorumlu Necmettin Sasa- oğlu şunlan söylüyor: "Atatürk Ba- rajı 116 köyün sular altında kalması- na, bu yüzden de 55 bin kişinin bölge- den göçmesine yol açtı. Bunların bir kısmı devletin yaptırdığı evlere yer- leştirildi: Samsat'ta olduğu gibi... Bir kısmı da arsa bedelî karşılığı aldıkla- n para ile başka yerlere yerleşti." Demokraşı Partisi'nin (DEP) Genel Sekreteri İbrahim Aksoy "Bu önlem- ler Kürt tarihi kalıtmunı yok etme amacı güdûyor. Bürünü ile sular al- tında kalacak HasankeyTteki gibi. Tiirk devleti bu imha hareketi ile köylerin adlarını da değiştiriyor" di- yor. Hükümet, ileride buralara. ülke- nin batısından Türk kökenlileri yer- leştirmeyi düşünüyor. Ekonomik iş- lere bakan Müsteşar Yaşar Yalçuı bu konuda şöyle diyor: "İzmirli bir işadanu Di> arbakır'da iş kunıp kendi işçileri ile neden çalı- şmasmT" I Göçebeler toprağa I baglanacak Devletin bir amacı da göçebe Kürt aşiretlerini toprağa bağlamak. Bunlar 20 - 50 bin kişi dolayında. GAP'ta görevli sosyolog ibrahim Tuğrul "Bölgede yaptırdığımız araş- tırmalara göre halk artık bir yere yerleşmek istiyor. Çünkü son yıllar- da durumlan büyük çapta bozuldu. Topraklann ekill oünası ve kentleş- me, göcebelik alanlannı daraltü. Eski yaşam tarzlannı son gelişmeler karşısında sürdüremeyeceklerini ar- ük kendikri de anladılar" diyor. Bölgenin sosyo-ekonomik yapısı- ru değiştirme ve Güneydoğu'yu anavatana bağlama projeleri Kürt kunıluşlannın sorumlulannı rahat- sız ediyor. Ancak PKK eylemcileri bugüne kadar GAP tesislerine do- kunmadılar. Buna karşıhk ülkenin turistik yörelerinde harekete geçti- ler. Neden böyle yapıyorlar? Bunun birkaç nedeni olabilir. Suiama tesis- lerine, elektrik santrallanna saldın- lar herkesten önce bölge halkına za- rarverebilir. Bundan başka Atatürk Barajı ve Şanlıurfa tkiz Tüneli gibi tesisler PKK'nın faaliyet alam dışında, daha doğu bölgelerde yer alıyor ve çok sıkı asken denetim altında bu- lunduruluyor. Batılı bir diplomata göre üçüncü bir neden şu olabilir: "Bölgenin kal- kmması ileride Kürt toprak ağalan- nın işine yarayacak. BÖlgedeki kal- kınmadan, önce bunlar yaraıiana- cak. PKK, bu ağalardan ileride ya- raıianmak zorunda kalacaktır." Christian Chesnot îstanbul zaman, mekân, insan boyutlanyla ilk kez A'dan Z'ye gündeme geliyor: îstanbul Ansiklopedisi. 8 cilt, 10.000'i aşkın madde, binlerce fotoğraf, gravür, harita... 200'ü aşkın araştırmacı, sanatçı ve yazar îstanbul için ilk kez bir araya geldi. Istanbul'un 2.000 yıl öncesine uzanan tarihi, dini ve sosyal hayatı, ekonomik yapısı, mimarisi, folkloru, insanlan, Dünden Bugüne tstanbul Ansiklopedisi spor ve sanat olaylan bütün yönleriyle ilk kez işlendi. îstanbul Ansiklopedisi, dünyanın belki de en zengin ve gizemli şehrini bir bütün olarak gözler önüne seriyor. Değişen, gelişen Îstanbul , yalnız dünüyle değil günümüz yaşamıyla da ele alınıyor. Önemini ve güncelliğini hiçbir zaman yitirmeyecek îstanbul Ansiklopedisi, 64 sayfalık fasiküller halinde 72 haftada tamamlanacak. îstanbul Ansiklopedisi, îstanbul bilincine sahip herkes için. t s t a n b u l K ü l t ü r K u r u m l a r ı R e h b e r i i l k f a s i k u l l e b i r l i k t e b e d e l s i z ! Îstanbul Ansiklopedisi'nin armaganlar dizisi ilk fasikulle başlıyor. Müzelerden kitabevlerine, üniversitelerden sanat merkezlerine Istanbul'daki bütün kültür kurumlarının adres ve telefonlarını içeren eksiksiz 180 sayfalık bir kültür rehberi. Piyasa degeri 40.000 TL. İlk fasikülü alan herkese! Adı Soyadı:. Adresı: . Meslegi: Posta Kodu: Şehir: Tel: Abone Seçenelderl: ~ Peşin Ü.O0O.OOO.-TD • 6 Taksins 650.000.- • ( 6 x 5O0.0O0.-TL) 12 1 Taksıne 1.000.000-• (2 11.100.000.-TL) • 8Takstte 500.000-• ı 8x 425.0OO.-TU n j iTaksıttc 800.000-*(4x 65O.OOO.-TL) • lOTaksütt 45O.0O0.-*(10x375.000.-TD Abone Bedelinl/raksiıinl 1 1 662894 >k>luposuçtki ile ödüyonım, forokopis ektedir. I 1 Nakiı ödüyonjm. CZI Kredi Kartj hesabuna borç kaydedinız (valnız peşın odemder ve ilk uV.su için) • Vlsa • Maaer-EuroCaıd • DinenCkıb • Presige KrediKanNo: l_l L J I ı ı ı Kan Sahibi Ge^eriılık Tanhı: L_LJ I tmza: I Adra VıMız Sara«. Arahacıbr DaifesL Bjrtrjro» Buhan «"OP Bestfcus - banhul Tel: 22" r <i - J» Fab 22" .r .U • • D Ü N D E N B U G Ü N E "^Ş ÎSTANBUL^ /A N S İ K L O P E D İ S İ X 3 0 E K l M 1 9 9 1 • 4 0 . 0 0 0 T L I K D V D A H I L ) Hemen abone olun, kazançh çıkın! îstanbul Ansiklopedisi'ne ister peşin, ister taksitle abone olabilirsiniz. Abone olduğunuzda fiyat artışlanndan etkilenmeyeceksiniz. Fasiküller iki ayda bir ciltlenmiş olarak adresinize gönderilecek. Cilt kapaklan sizin için bedelsiz. Sunduğumuz bütün armağanlardan siz de yararlanacaksınız. VKÜLTÜR BAKANLlGl VE TARİH VAKFI ORTAK YAYINI Ç ı k t ı ! H e r C u m a r t e s i b a y i n i z d e . M u t l a k a a l ı n !