Katalog

16 AĞUSTOS1992 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Dörtkazada beş ölü • İstanbul Haber Sen isi - İstanbul'da dün meydana gelen dört ayn kazada beş kişi öldü, yedi kışi de ağır yaralandı. TEM karayolu Kartal çıkışında meydana gelen kazada İzmit Lısesı Müdür Yarjdımcısı Muhubi Odabaşı (36) olay yerinde öldü. Kazada yaralanan dört kişi îstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi'nde tedavıaltınaahndı. Pendik'te freni patlayan bir kamyon durakta bekleyen SerapÖz(19)veSaim Çertik'e (50) çarparak ölûmlerine neden oldu. Kazada yaralan üç kişi de Kartal Devlet Hastanesi'ne kaldınldı. Bakırköy Yüzyıl Mahallesı'nde bir tüp kamyonu Alı Erkan öztürk'e (9) çarparak ölümüne neden oldu. Küçükbakkalköyde meydana gelen kazada ise, Nazif Muzal (21) >aşamını yıtırdi. Büyükada'da yangın • İSTANBUL (AA) — Büyükada'da henuz belirlenemeyen nedenle ahşap bir binada yangjn çıktı. Üç katlı bina tamamen yandı. Büyükada'da Kumsal Caddesı'nde, saat 07.05 civannda üç katlı metruk ahşap bir bina yanmaya başladı. Yangın, itfaiye ekipleri tarafından kontrol altına alınmasına karşılık bina tamamen yandı. Temiz mahalle kampanyası • İSTANBUL (AA) — Bakırköy Bolediyesi, grev süresince biriken 25 bin ton çopün bir an önce toplanması amacıyla, "en temiz mahalle" kampanyası başlattı. Bakırköy Belediye Başkanı Ali Talip Özdemir, biriken çöplerin enfeksiyon ve diğer bulaşıcı hastalıklara yol açmaması için, vatandaşlarla el ele vererek, bu kampanyayı başlattıklarını söyledi. Karagümrük'te cinayet • İSTANBUL (AA) — Karagümrük'te bir kişi, kimliği belirsiz kişi ya da kişilerce bıçaklanarak öldurüldu. Yetkililerden alınan bilgiye gore, lokantacılık yaptığı belirlenen Numan Karaca (51), saat 05.00 sıralarında Meymene Sokağı'nda vücudunun çeşitli yerlerinden bıçaklanmış olarak bulundu. Tüp patlaması • İSTANBUL (AA) — Üsküdar'da bir binanın 2. katında meydana gelen tup patlaması sonucu bir kişi yaralandı. Fıstıkağacı Mahallesi Kerpiçhane Sokağı'ndaki 5 katlı bir apartmanın 2. katında, saat 07.25'te meydana gelen patlama sonucu, Bircan Düzün (15) adh kız çocuğu ağır yaralandı. Ük üniteler kundduğunda, köylüler yeni iş olanaklanna kavuşma sevinci yaşadılar. Ancak 10 yıl bile geçmeden orman Santrallarda kullanılan soğutma sulan, dvariardaki neMr, göl ya da denizden sağlaıup tekrar aynı kaynaklara pompala- ve ekili aJanJann kurumasından, hastalıklardan vakınmava başladılar. (Fotoğraflar. ZAFER AKNAR) nıvor. Suda meydana gelen BI değtjiklikleri mevcut kimi canblan ökJürürken, kirliKk yaratan başka canbiar üriiyor. Termiksantraüarkiıııiııiçin? Insanlık için mi, insanlığa karşı mı? En önemli elektrik üreticisi olanancak çevreyi öldüren termiksantrallarbir kısırdöngü • 20001i yıllarda elektrik enerjisi gereksinimi- nin büyük ölçüde termik santrallardan karşı- lanması Öngörülüyor. Bu durum, termik sant- rallann daha uzun yıllar ülkemiz gündemin- deki yerini koruyacağını gösteriyor. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Türkiye'- nin 21. yüzyılda elekt- rik enerjisi gereksınimi- nin üçte ikisinin termik santrallarda yapılan üretımlerle karşılanması öngörülüyor. Ter- mik santrallann yol açtığı kirli- liğin ve yarattığı olumsuzluk- lann giderilmesinin 2000'li y 1larda da gündemdekı yerini koruyacağı görülüyor. Ülke- mızde kunılu kömüre dayalı termık santrallann baca gazı desülfürizasyon tesislenyle do- natılması için 1,5 milyar do- larlık yaünm gerekiyor. Bu yatınmlann elektrik üretim mabyetini yüzde 24 arttıracağı belirtiliyor. Türkiye'nin elektrik üreti- miyle ilgili planlamalan 20İC yılına yönelik. Bu planlamalar- da termik santrallar elektrik üretimindeki yerlerini koruyor. Bugün elektrik enerjisi üreti- minde ancak yüzde 20 oranın- da yararlanılabilen hidroelekti- rik santrallanndan vararlanma oranının yüzde 50"ler düzeyine çıkanlması planlanıyor. Enerjı ve Tabii Kaynaklar Bakanhğı"- nın elektrik enerjisi planlamala- nna göre ülkemizin 2010 yıhn- daki enerji gereksinimi 323 mil- yar kilovvatt'saat olarak tah- min edib'yor. Elektrik enerjisi gereksinımi- nin büyük ölçüde termik sant- rallardan karşılanması öngörü- lüyor. Bu durum, termik sant- rallann yol açtığı kırlibğin. ya- rattığı olumsuzluklann gideril- mesinin daha uzun yıllar ül- kemiz gündemindeki yerini ko- ruyacağına, önemli tartışma konulan arasında yer alacağma işaret ediyor. Türkiye'de şu an 13 tane termik santral elektrik enerjisi üretiyor. Bunlardan 9'u kömüre dayalı, diğerleri fuel-oil doğalgaz ya da buhar çevrimli tennik santrallar. Kömüre da- yalı olanlar Çatalağzı-B.Seyüö- mer, Soma-A ve B, Tunçbilek, Yatağan, Yeniköy, Elbistan, Kangal ve Çayırhan santrallan. Ambarlı-A, Aliağa ve Hopa santrallan fueloil'e dayalı. Ha- mitabat ve Ambarh'daki ter- mik santrallar ise doğalgaz ve buhar çevnmlı. 'Santralzedeler' Kömüre dayalı termik sant- rallann yeterli önlemler alı- nmadığı için bugüne dek çevre- ye büyük zararlar verdiği bilini- yor. Ozelbkle Yatağan ve Soma termik santrallannın kurulduk- lan yörelerde binlerce yurttaş 'santralzede' olarak niteleni- yor. Yatağan yöresindeki üreti- ciler Türkiye Elektrik Kurumu aleyhine her yıl dava açarak 'rutin' hale gelen tazminatlannı ahyor. Soma'da da benzer ol- gular yaşanıyor. Kömüre dayah termik sant- rallar, bulunduklan çevredeki bitkisel yaşamı yok ediyor. Zeytin, tütün, sebze, meyve gibi ürünlerin verimini azaltıyor, ormanlan kurutuyor. Yörede yaşayan yurttaşlar arasında so- lunum yolu rahatsızlıklannın arttığı gözleniyor. Termik santrallann çevrele- rinde Soma ve Yatağan örne- ğinde olduğu gibi "kül dağlan" oluşuyor, bitki örtüsü küllerle kaplanıyor. Termik santrallar kurulurken yurttaşlar, 'tesis ku- ruluyor, iş imkânlan olacak' diye seviniyordu. Termik sant- rallar çahştınlmaya başladı- ktan sonra yol açtığı olumsuz- • Ozellikle kömüre dayalı termik santrallann yeterli önlemler ahnmadığı için bugüne dek çevreye büyük zararlar verdiği biliniyor. Yata- ğan ve Soma termik santrallannın kurulduklan yörelerde binlerce yurttaş 'santralzede'. luklan gören yurttaşlar şimdi tepki gösteriyor, çeşitli eylemlere baş- vuruyor, karşı çıkıyor. Maliyet Bir termik santralın malıyeti, kullanılan yakıt cinsi ve santralın gücüne göre değişiyor. Türkiye Elektrik Ku- rumu Genel Müdürlü- ğü'nün verdiği bilgiye göre linyite dayalı bir termik santralın yaünm maliyeti, genel- de kilovvatt başına yak- laşık 1000-1100 dolar olarak hesaplanıyor. İletmede olan 16 ter- mik santralın toplam gücünün yaklaşık 8 bin 454 megavvatt. yıllık üretim kapasitelerinin ise 54 milyar 830 mil- yon kilovvatt.'saat oldu- ğu belirtiliyor. Linyite dayalı termik santral- lann toplam gücünün 4 bin 908 megawatt, bunlann yılbk üretim kapasite- sinin 31 milyar 910 milyon kilo- vvatt, saat olduğu kaydediliyor. İşletmede olan 16 santrala yıl içinde 120megawattgücündeki Orhaneli santralının eklenme- Bacalardan havaya yüksden milvarlarca metrekûp gaz, ast} ağmuru olarakyeryüzüne dönüyor. si> le bnyite dayab termik sant- rallann toplam gücünün 5 bin 118 megavvatta yükseldiğini be- lirten TEK Genel Müdürlüğü yetkilileri, tamamlanıp tamam- lanmayacağı karar aşamasmda olan 630 mega- vvatthk Kemerköy (Gökova) termik santrabnın yapımının sürdü- ğünü bildiriyor. Önlemler Türkiye Elektrik Kurumıı'nca işleti- len linyit ve taşkö- mürüne dayab ter- mik santrallann tümünün elektro- filtrelerle dona- tıldığı belirtiliyor. Katı yakıtlı termik santrallarda baca gazı içinde taşınan külün tutubnası amacıyla kurulan elektrofıltrelerin mabyetlerinin üni- te başına 9-12 mil- yon dolar arasında değiştiği kaydedili- yor. Linyite dayalı termik santrallar- dan Kemerköy (Gökova). Yata- ğan, Orhaneli. Soma ve Yeni- köy santrallerinin öncebkb ola- rak desülfürizasyon tesisleriyle donatılması gerektiği vurgu- lanıyor. Yetkililer, bu konuda şu bilgileri veriyor: 'Kemerköy termik santralı desülfürizasyon tesisi ihale dö- kümanlan hazırlandı, ancak bu santralın durumuyla ilgili karar henüz kesinleşmediği için ihale yapılamadı. Örhaneü santralı- nın desülfürizasyon tesisi önü- müzdeki aylarda uluslararası ıhaleye çıkanlacak. Yatağan santrabnın desülfürizasyon te- sisinin fınansmanı için çabşma- larsürüyor." Desülfürizasyon tesislerinin verimleri, uygulanan yönteme göre değişiyor. Dünyada tican boyutta en çok uygulama alanı bulan yöntemin 'ıslak-kireçtaşf yöntemi olduğu belirtibyor. Bu yönteme göre kurulan desülfü- mzasyon tesisinin baca gazında- ki kükürt dioksitleri yüzde 95 oranında temizleyebildiği kay- dediliyor. Düşük oranda kü- kürt oksitleri içeren baca gazla- nnın 'kuru absorblama' yönte- mi ya da benzeri yan kuru yön- temlerle desülfürizasyonunun olası olduğu, bu yöntemin veri- minin yüzde 80 ile 90 arasında değiştiği dile getiriliyor. TEK Genel Müdürlüğü yet- kibleri, ülkemizdeki ilk ve tek desülfürizasyon tesisine sahip bu termik santralla ilgili şu bıl- gıleri veriyor: "Çayırhan ter- mik santrabnda kunılu bulu- nan desülfürizisyon tesisi 'ıslak- kireç taşı' yöntemine dayan- maktadır. Normal işletme şart- lannda, baca ağzında 17 bin 500 mg Nm 3 civannda bulu- nan kükürt oksitlerini >üzde 95 oranında temizlemesi esasına göre tasarlanmış bulunmak- tadır. Tesisin işletmeye alı- nmasından bu yana verim yüz- de 95"in altına düşmediği gibi desüfürizisyondan önce baca gazında daha düşük seviyede kükürt oksitleri bulunması ha- linde verimin yüzde 98,5-99 oranlanna yükseldiği gözlen- miştir." Elektrofıltrelerin sık sık an- zalanması ya da çabştınlmama- lan sonucu bacalardan kül ve tozlann bırakılması engellene- miyor. Bacalardan püsküren kırliliğın en aza indirilmesi için bu aşamada desülfürizasyon te- sislerinin kurulmasırun gerekJi- lığine dikkat çekiliyor. TEK yetkilileri, ülkemizde kurulu kömüre dayab tüm ter- mik santrallann baca gazı de- sülfürizasyon tesisleriyle dona- tılması için yapılması gerekli toplam yatınmın yaklaşık 1,5 milyar ABD Dolan olduğunu bebrtiyor. Oysa Dünya Banka- sı uzmanlan, yalnızca Şoma v.e Yatağan'da kurulacak teşisle- rin her birinin 600'er milyçn dolara mal olacağını söylüyor. Iki tesisin maliyetinin 1.2 mil- yar ABD Dolannca mal olaca- ğını kaydeden Dünya Bankası Uzmanlar Grubu Sözcüsü Mo- iz C. Gezoni, bunun 290 milyon dolannın Dünya Bankası'nca karşılanacağmı söylüyor. Yata- ğan Termik Santraii Müdürü Mehmet Haşoğlu, ülkemizdeki ilk desüfürizasyon tesisinin yıl- lar önce Murgul Bakır lşletme- leri'nde kurulduğunu anımsa- tarak şöyle diyor: "Dünya Ban- kası uzmanlannın hazırladığı raporlar doğrultusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanbgf- nca Yatağan için 140, Soma için 150 milyon dolar olarak ta- lep edilen kredinin verilmesi uy- gun görüldü. Santrallann bu- günkü maliyetlerinı ve çevreye, zaran göz önüne alırsak. gerek- b' olan bu kredilerin büyük meblağlar otaıadığı anlaşıbr." GÖRGÜ TANIĞI ANLATIYOR HALİT GÜNGEN'İN KATİLIERİ DİYARBAKIR EMNİYETİ'NDEN Gazataci dnoyellennd* perde oralanıyof... 'Üç kijiydiler. Biri uzun boytuydu, birinin boynunda arla, diğerinin bafinda yün külah vardı.birinin boynunda aria, diğarinin bayr>da y(jn lcjjlah vardı. «linde dosya /a da kâğıt gıa bir >«y vardı, onlara götterip hxtıjıyordu. Çalıjma odasındayken Kalit'i kollanndan lutup salona gdirailer. Biri pencereden bojmı uzahp »okoğo bakh.' Kalillen getiren kırmm minibu» hangi kurumo ait..? Dtğer muhabirimiz Ahmet Sümbül'ün o akşam bulunduğu yeri HalıTten bankası bilmiyordu. Polis nasıl öğrendi? 2OO0'e Doğru muhabıri Güngen'ın karledilmesi hakkında Dtyarbaiar Valisi Ibrahim Şahin ne diyor? "ÇİUJR'İN YAU ÇfTIM" *B«şli Çele'dsn >onra yeni bir i; boğloma merkezi KUZIY IRAK'A AMBAROO FİİLIN KALKTI | Kara harelcâtı tartıjılıyor MFAH MUffİtİ'NDI HİZBUIİAH TART1ŞMASI I Üa düzey toplonhda Erbakan'ın, Asiltûrk'ün lavirlan Çortu paltonKBi. Piyaa cinayaNni incelecfek • bparta Ulufi|be/de devlet konh rcJörJe Aiev,- ,enİği. OVn^liler Rlav Günü ve Hacı BeTdo, ^ n t ğ i • Ba,- bakanlık Show TV için rqaor haarkvor • 'Bir Sanat HaraUi DC»ünceN' bil- diri» üzerine tarh»ma yaygınlaşrvor • Yeni kurulan memur sendikalan ve iürgün yapaı sendika batîa™ • Ruv ct» palitika>ında 'Avrasyaiılar', 'Ah lanükçiler'e kam • Doğan Koloğlu olirrpyatlorda ucvalizmin batarmnı de- ğerlendirdi • Eni» Bahjr, vash ve genf 'dirazarlan' anlakvor • Şükrü G0n- bulut: Manevı' Şahvyet • Melmet Aji Aslan: Legal ve ilegrförgütienme. E Prof. Dr. Turhan Uslu: Çevreye zarar yok edilemez TÜREY KÖSE İZMİR - Gazi Üni- • versitesi Fen Edebiyat • Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üye- lerinden Prof. Dr. Turhan Uslu, Soma ve Ya- tağan termik santrallannın olumsuz etki yaptığı alamn ba- zı ülkelerin yüzölçümünden fazla olduğunu söylüyor. Prof. Dr. Turhan Uslu elektrofıltre- lerin de desülfirizasyon tesisle- rinin de termik santrallann çevreye zararlannj yok etmedi- ğini savunarak "ekktrofiltre- kr sadece kûl tutuyor. Baca gazlannda karbon tanecikleri. duman, hidrokarbonlar, kar- bondioksit, ağır metaller veya kanser yapıcı \e teşvik edici maddeler, azot oksitkr, kü- kürtoksitler, karbonmonoksit var. Desülfirizasyon tesisleri admdan da ankşılacağı üzere, sadece kükürtoksitleri tutu- yor. Diğer maddeler çıkmaya devam ediyor" dedi. Prof. Dr. Turhan Uslu gebşmiş ülkeler- de de termik santraüann sorun olduğunu anımsatarak "Al- manya'nın Doğu Abnanya ıle birleşme protokolünde Doğu Abnanya'daki bütün termik santrallar kapatıldı. Ingiltere'- deki termik santraller îsveç'- tekı ormanlan kurutuyor. Av- rupa'daki ormanlar asit yağ- muru tehdidi altında" şeklinde konuştu. Prof. Dr. Turhan Uslu Türkiye'de "zorunlu ol- madıkça termik santral kurul- masının doğru ohnadığı'' kanısında. 7-8 trilyorduk ter- mik santraî yatınmlannın şir- keüerin iştahını kabarttığını. Türkiye de enerji fazlalığı var- ken termik santral kurulması- mn yersiz olduğunu savunan Uslu temiz enerji kaynaklan- na yönebnek gereğine dikkat çekiyor. Prof. Dr. Uslu "Bir termik santralın ömrü 25-30 yıl. Ama ancak birkaç yüz yıl sonra o topraklarda yeniden tanm yapılabilir, orman yetişebilir. Türkiye'de güneş enerjisi, rüz- gar enerjisi hiç kullanılmıyor. Jeotermal potansiyel de öyle. Su potansiyeb'nin ancak yüz- de 20"sini kulianıyoruz" dedi. TMMOB Başkanı ve Elekt- rik Mühendisleri Odası Genel Başkanı Teoman Alptürk de genel olarak termik santralia- ra karşı çıkmadığını, ancak çevre koruma ünitelerinin mutlaka yaptlması gerektiğini söylüyor. Türkiye'de termik santraüara tepkinin, bugüne dek çevre üniteleri yapılma- masına karşı bir birikim oldu- ğunu vurgulayan Alptürk "Elektro fıltreler var, kimi çahşmıyor. sık sık anzalanı- yor. Önlem alınmayınca gen dönühnez bedeller ödeniyor. Japonya'da, İsveç'te de sant- ral çahşıyor. duman bile çıkmıyor" dedi. Komur kirlilıgı Kömürle çalışan ter- rmk santrallann çevrevı kırletmeleri, dört yolîa gerçekleşıyor. Bunlar sırasışla: • Sürfürdiokst: Ba- calardan hava>a >ııkselen mil- yaıiarca metreİcüp gaz, >ağmur- la birleştiğınde, asit yağrnuru olarak yeryüzüne dönüyor. Böylece iüc planda bitkı örtüsü etkıteniyor Asit oraru yükselen toprağın önce verimi düşüyor, bitki örtüsünün yok olmasıyla da erozyon başbyor. • AzotoksirJen İnsanlar. hayvanlar ve bitküer üzerinde öldürücü etkiye sahip. • Kül: Baca gazlannın basın- cıyla havaya yayılan kül dışında, kömür cüruflı olarak depola- nan küller, özeöıkle yeralü sulan ıçın bü\vk tehlike. Kül tepele- rinden süzülen yağmur suyu. külün bileşimindeki siyanürü yeraltı sulanna taşıyor. • Soğutma sulan; Santral- larda kullanılan soğutma sulan, civanndaki nehır, göl ya da de- nizden sağlanıp tekrar aynı kay- naklara pompalanıyor. Suda meydana gelen ısı değişiklikleri mevcut kimi canhlan öldürür- ken. kirUük yaratan başka canb- iar üriiyor. Denenen önlemler CUMHURİYET (Ege İDeri Bürosu) - Termik • santrallann çevre ve insan sağbğına zararlanru azaltmak ıçın Türkiye'de ağırbkb olarak üç yöntem gündeme geldi. İlk olarak, termik santrallann bacalanna kül tutucu elektrofıltreler takıldı. Ancak buelektrofıltreler sık sık devre dışı kaldı. çabşünlamadı. Termik santrallann çevresinden toz ve kül eksık obnadı. Desülfürizasyon tesisleri ise yanma sonrası oluşan kükürtdioksıt gazmı absorbe ediyor. Bu tür tesislerin mabyeü oldukça yüksek. Bakanbk tarafından öncelikli olarak 5 termik santralda desülfürizasyon tesisi kurutnaa için bir Japon fırmasına hazıflattığı fizibibtede 1 milyar91 bin dolarhk bir yaünm bedeü çıkanldı. Türkiye'de şu anda yabıızca Çayırhan Termik Santrab'nda desüUürizasyon tesisi bulunuyor. Bir diğer çözüm olarak da bacanın yükseltibnesi gündeme geldi. Kamuoyunda "Gökova Santrab" diye anılan Kemerköy Termik Santrab'nın yüksek bacasının kirlibği önleyeceği öne sürüldü. Ancak uzmanlaryüksek bacanın kirbliğin daha geniş biralana yayılmasını sağlayacağını söylediler. Sanayi tesislerine çevre kelepçesi •Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) yönetmelik taslağı tamamlandı. Kamu ve özel sektör kurulu§lannın sanayi yaünmlan Çevre Bakanlığı ta- rafindan denetlenecek. Yönetmeliğe göre kuruluşlar, yaünm kararknnın çevre Ü2Erinde yaratacağı olumsuz etkileri nasıl en aza indirebileceklerini bil- diren ÇED raporunu hazırlamak zorunda olacak. indirmeyi devlete garanti edecekler. ÇED raporunda faaliyetle ilgili yer, teknoloji, kapasite. kaynak seçimi, çevre sorunlanna karşı abnacak önlem seçeneklerinin fay- da-mabyet analizi, yapılacak işlerin prog- ramı. ızleme-denetleme esaslan hakkında aynntılı bilgiler yer alacak. Bakanbğa sunulan ÇED raporu, uz- manlardan oluşan bir komisyon tara- fından incelenecek. Komisyon, değerlen- dirme süresinde gerekb' görürse, sanayi kuruluşuyla ilgib olarak kamuoyu ve yerel halkın görüşünü alabilecek. ÇED raporu hakkında olumlu ya da olumsuz karar ve- nlecek. Olumsuz karar verilmesi duru- munda, o sanayi kuruluşunun yapımına izin verilmeyecek. Çevresel Etki Değerlen- dirmesi raporunun isteneceği faabyet alanlanndan bazılan şunlar: ANKAR.A (Cumhuriyet Bürosu) - Ka- mu ve özel sektöre ait sanayı kuruluşlan. yatınmlanm Çevre Bakanbğı'nın olumlu onayı olmadan gerçekleştiremeyecek. Bu kuruluşlann yatınm planlan. Çevre- sel Etki Değerlendirme (ÇED) yönetmeli- ği aracıbğıyla Çevre Bakanlığı tarafından denetlenecek. Yönetmebğe göre, kuruluş- lar Çevre Bakanbğı'na, yatınm karar- lannın çevre üzerinde yaratacağı tüm etki- leri ve olumsuz etkileri nasıl en aza ındire- ceklerini bildıren ÇED raporunu vermek zorunda olacaklar. Çevre Bakanlığı ÇED raporunu onaylamazsa, sanayi yatınmı yapılamayacak. Faaliyetleri sonucu çevre sorunlanna yol açabilecek kamu ve özel sektör ku- rumlan, ÇEX> raporuyla yatınm karar- lannda çevreye verecekleri etkıyi en aza Rafineriler, gazlaştırma ve sıvılaş- tırma tesisleri: Ham petrol rafinerileri, 500 ton/gün veya daha fazla kömür veya bi- tümlü şistin sıvılaştınldığı ve gazlaştınldığı tesisler. • Termik >e nükleer santrallan 120 Me- gavvatt ve daha fazla ısıl gücü olan termik güç santrallan ile diğer yakma tesisleri, nükleer güç santrallan ile diğer nükleer rektörler. • Radyoaktif atık tesisleri. • Entegre kimya tesisleri: Petrokimya tesisleri. zararb ve toksik kimyasal madde üreten tesisler. • Kâğrt tesisleri: Kâğıt hamuru ve her çeşıt kâğıt üretimi yapan fabrikalar. • Asbest çıkanlması, asbestin ve asbest içeren ürünlerin işlenmesi te dönüştürülmesi yapılan tesisler: Doğrudan asbest üreten, depolayıp taşıyan, temizleyen, sürtünme malzemesi, yanmaz elyaf, conta vb. asbest- lı ürün üreten tesisler, yılbk üretimi 20 bin tonun üzerinde nihai ürün olarak asbest- çimento ürünleri üreten tesisler, yılda 200 tonun üzerinde asbest kullanan diğer tip tesisler.