Katalog

19S PAZARTESİ *• CUMHURİYET SAYFA HABERLER 19 İGERCEK Inşaatlara soruşturma Ciddiyetsizlik örnelderi i Sayfaia) nvıc &lûme sıniklentp suruk- lenredığtnt br ai önce açığa çı/camaL "\&cıten adalet, er buyük adattsızkktıf dtnır. Ezincuı '<k oltnler 'oprağa verıçy, kclanitr yıraltrtnı sar may çalişırkın ve buaJn ulke orta t>ır acıy pavlaşıtken ya- pıiabtecek en doğru tş, yıkılan tnşaıtfarm scmrrâulannı hız- la sırytamak \e kamuoyuna açtkamaktır Bcyle bır adım, yalmzca adalıti yerıne getırmelc/e kol- mayıcak, beizer konularda bırçdc alandasurup gden ıh- malltri ve unursamczlıkları önlejecek ve cayöıncı bır etkı yaparaktır. Sdtltklı, mcdem veçok sö- Zü ecilen, ancık henüz somut örnetlen gönimeven "şeffaf bır tipiuma aoğru adım aıa- bılmık ıçın Demırel hakume- tının önunde hem bır olanak hem de bır sınav varatr.. • • • Alman hükümeti VKKvizesFni ianımıyor OtLEK ZAPTÇIOCLU (Berlin) - Alman hukumetı, PKK'nın Alman tunstlere dağıt- tığı Sıze* konusundakı uzun suskunluğunu bozarak resmı bır açıklama yaptı Dışı$lerı Bakan- hğı'ndan hafta sonu yapılan açıklamaya göre, "Kurdıstan Komıtesı'nın Turkıye'nın Kurt bölgelen ıçın verdığı seyahat bel- gelen Alman hükümeti tarafın- dan tanınmıyor" Köln'de bulu- nan ve dernek statusü taşıyan, "Kürdıstan Komıtesı" geçen vı- hn eylul ayından ben Alman tu- nstlere "vıze" verı>or Komıte, Almanya'da PKK'nın bır tur ya- sal şubesi şeklınde çalışıyor Alman Dışışlen'nden yapılan açıklamada aynca "vıze" olayı- nın yasaklanması ıçın ınceleme- lenn sıirdüğu belırtıldı Kurdıs- tan Komıtesı adlı derneğîn Al- man tunstlere seyahat belgesı dağıtmaya yetkısı olmadığını vurgula>an Dışışlen Bakanhğı, "Komıte, Alman hukumetının "muhatabı olamaz" dedı Alman yetkılılenne göre dağıtılan kâğıt- lann hıçbır resmı geçerlıhğı yok • (Baştarafi 1. Sayfada) Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Erdal Inonu Ja- ponya'da da surekh deprem olmasına karşın bınalann yıkıl- madığına dıkkat çekerek, dep- rem şartnamesıne uyulup uyul- madığının araştınlacağını soy- ledı Erancan depremı TBMM dekı butçe goruşmelen sarasında da tartışmaya yol açtı SHP'lı Salman Kaya'nın •Dep- rem katlıamf sozu ortahğı ka- nştırdı Kılercıoğlu dun basına yaptı- ğı açıklamada şoyle dedı "Erancan depremınde bır- çok bınanın yıkıldığı, bunlann arasında Devlet Guvenhk Mdhkemesı Lojmanlan, Asken Hastane SSK Hastanesı. Sağ- lık Meslek Lısesı gıbı kamuya aıt bınalann da bulunduğu. bu- rra sebep ıse 1940 yılında çıkan- lan özel deprem şartnamesıne uyulmadığı ve projelenn hatalı uygulanması yonunde basında haberlenn çıkması uzenne. ko- nunun ıncelenmesı, varsa so- rumlulann tespıtı ıçın gereklı ıncelemelenn yapılması ılgılı bakanlıklardan ıstenmıştır" de- dı Inonu, Erzıncan'a gıderken uçakta gazetecılerle konuştu Turkıye'nın bır deprem bolgesı olduğunun yaşanılan felaket- lerden bır sure sonra unutuldu- ğunu vurgulayan İnonu, "Yan- lış ışlere tekrar başlaruyor İncelevıp. bır daha bu şekılde ıhmaller olmayacak bıçımde uygulamayı tamamlamak şart Bu onemh bır mesele olarak karşımızda duruyor" bıçımın- de konuştu İnonu, yapılann deprem şartnamesıne uygun olarak ya- pılmadığı ıddıalannın anımsa- tılması ve "Bınalan yapan muteahhıtler ve bınalann yapı- mına olur verenler hakkında soruşturma açılıp açılmayaca- ğının' sorulması uzenne de şunlan soyledı "Incelemek gerek Bınalann yapılmasında neler eksık kal- mış Bunlara bakmak gerekır Bunun otesınde başka bır şey gereklı Deprem bolgesınde, ın- şaat yaparken depreme daya- nıklı olmasını sağlayacak usul- ler uygulamak şart Japonya'da da surekh deprem oluyor ama bınalar yıkılmıyor Bu bılınen bır teknık Bınalan yaparken, depreme dayanıklı olacak şekıl- de >apmak gerekıyor Bu nı>e uygulanmıyor1 Ona bakmak bence onemlı A>nca mevcut şartnameye uymuş mu, uyma- Yardım çadm karaborsada • (Baştarafi 1. Sayfada) Oktay, SHP Genel Sekreterı Cevdet Selvı ve baa mılletve- kullenyle bırhkte Erzıncan'a ge- len Erdal înönü'ye Devlet Ba- kanı Erman Şahın ıle Sağlık Bakanı Yıldırım Aktuna tara- fından bır bnfing verıldı Aktuna, bnfingte kurtanna çalışmalarına destek sağlayan yabancı ekıpler ıle asken bırhk- lere teşekkur ederken Erman Şahın, ölu sayısını 310, yaraü sayısını yaklaşık 600 olarak verdı Şahın, "Böylesıne büyuk bır doğal afetın çok çabuk kontrol altına alınması sevındı- ncıdır. Bir hafta on gun ıçınde tüm enkaz kaldırma çalışmalannın tamamlanacağını tahmın edı- yorum Erancan'da şu ana ka- dar yaptığımız tespıtlere göre 2 bîne yakın oturulamaz halde konut vardır 9 bın 707 çadır dağıttık Aynca 47 bın 200 bat- tanıye, 200 ton yıyecek ıkı gün ıçınde dağıtılmıştır" dedı Başbakan Yardımcısı Inö- nu'ye daha sonra 3. Ordu Ko- mutanhğı'nda Tumgeneral Os- man Ilgaz tarafından venlen bnfingte ıse ölu sayısı 320, dı- ğer ıllere gönderılen yaralı sa- yısı 421, Erzıncan'da tedavı edılen yaralı sayısı 665 olarak açıklandı Çadır karaborsası Ancak Erzıncan'da başgös- teren çadır sorununu yoğun ta- lebın otesınde "fırsatçıhğa" bağlayanlar da var Dun sabah bır grup muhtar hukumet ko- nağının önunde toplanarak, çadır, su ve yıyecek dağıtımın- daki aksamalardan yakuıdılar Isımlerını ve taleplerını btr lıs- te halınde sunmalan ıstenen muhtarlara ıhtıyaçlannın en kı- sa surede karşılanacağı söylen- dı özelhkle çadır konusunda- kı yakınmalar, mcelemelerı sı- rasında Erdal Inönu'ye de ıle- tıldı. Çadır dagıtımındakı dü- zensızlık, bazı kışılerın 4-5 ça- dır bırden edınerek çadır kara- borsası kurmalanna zemın ha- zırhyor ve bu dunım kentte hu- zursuzluk yaratıyor Alevl-Sûnni mi? Erzıncan'da gergınlığe yol açan dığer bır etken de MÇP'h Beledıye Başkanı Talıp Ka- ban'la ılgılı söylenuler. Ka- ban'ın ıkı TIR dolusu yıyeceğı kendı taraftarlarına dağıttığı yolundakı ıddıalar, bazı Alevı yurttaşlann "Sunnı-Alevı ayn- mı yapılıyor, Sunnı köy ve ma- hallelere yardım ulasırken Ale- vı köylerıne yardun gelmıyor" yakınmalanyla bırleşınce Er- zıncan'dakı gergınlık artıyor. Yıyecek maddesı sıkıntısı çe- kılen Erzıncan'da çok sayıda ışyennın kapı ve camlannın kı- nk olması, bırtakım yağmala- ma olaylarına yol açü. Erzın- can Valı Vekılı Çuhadaroğlu'- nun odasında bulunan gazete- cıler, telsızden "Şehırde talan var. Güvenhk güçlerı de seyır- cı kalıyor" anonsunu duydu- lar. Afet İşlerı Genel Mudur- luğu'nce, onceden yapılan deprem araştırma çaüşmala- nndan hareketle bılgısayar ve- nlenne gore tahmınde bulu- nuldu Buna gore deprem bolgesınde toplam 500 kışı ya- şamını yıurdı, 897 kışı de yara- landı Bolgedekı bınalardan 969'u hasarsız, 3 bın 924'u az hasarlı, 9 bın 263'u orta hasar- lı, 8 bın 538'ı de ağır hasar gor- du Depremın 18 bın aıleyı evsız bıraktığı da kavdedıldı Bu arada Erzıncan SSK Hasianesı nın enkazı altında kalan Saıt Çelık adlı yurttaş, 48 saat sonra vaşama dondü Depremın olduğu sırada eşını doğum ıçın hastaneye getıren ve enkaz altında kdlan 22 ya- şındakı Saıt Çelık Isvıçre'den getınlen kurtarma ekıplennın getırdığı kopekler tarafından sağ bulundu Kurtarma ekıbı- nın Çelık'ıçıkarmaydçalıştığı, ancak sol dızkapağından aşa- ğısımn hala enkaz altında bu- lunduğu bıldmldı Saıt Çelık - ın eşının, depremden ıkı dakı- ka once çocuğunu sağ olarak dunyaya getırdığı, anne ıle be- beğın sağ olarak kurtulduklan öârenıldı Pülümür'de Insanlar toprak altında, yardımlar yolda • (Baştarafi 1. Sayfada) Pulumur merkezlı olarak 6 Rıchter olçeğınde saptadığı deprem Emncan Erzurum. Trabzon ve Dnarbakırda da hıssedıldı ancak hasar oluşrru- -dı Tuncelı Valısı Aslan Yıldı- nm, ılk depremde Pulumur - dekı bınalann buvuk hasar gorduklennı ve bu nedenle bo- şaltılrnı^olmalannın can kav bı- nı onledğını so\ledı Yıldınm. "Koylenmızdekı hasar tepıtı yapıldrrudan ıkıncı deprem bızı yakalad Boyle olunca da ılce- dekı bınalarda buvuk hasar oluştu Tuncelı-Erzıncan ve Tuncelı Erzurum kara>ollan- na, depremın etkısıv le duşen çığ nedenıj e kapandı Tesellımızo kı, can ^aybı yok Maddı yon- den ba>uk kaybımız var ' dedı Yıldum. ılk deprem sonrası bolge/e ulaşan ekıplenn kur- tarma çtlışmaldnna başladığını bıldırJı Pulumur \ atılı Bolge Okulu ıe ılceve ^ kılomeıre me- safedek Kırmızıkopru Yatılı Bolge Okulu'nun cuma gunu ağır hıyr goren bınalan dunku sarsırtiuan sonra yıkıldı Bına- dakılcm daha once tahlıye edılmş olmalan can kaybını onled \ncak Pulumur'e bağh köyle-U bağlantı kurulmaya çalışıüa, buralarda can ka>bı olab»et;ğı behrtüdı Deprem- den sDtra ılçede kesılen elekt- nkleır45 dakıka sonra nor- male donduğu oğrenıldı Pulûnude 1967 yılında me>- danag^en 7 şıddetındekı dep- rem«± 0 kışı olmuştu Duiikşamkı deprem Eran- can"<a •'anığe yol açtı Yetkılı- ler, sjsıntımn Erzıncan da buyü. nr hasara yol açmddığı- nı.'v tndaşlann cadde ve so- k a k l j a sabahı bekledığını bıldıdJr • (Baştarafi 1. Sayfada) Muhtar Canturk. ' Ben bu malzemeyı kıme ne kadar vere- yım dıve soru>or Malzeme dağıtımı konusunda bır süre yanımızdan avnlıp hemşenle- nyle tartıştıktan sonra donuyor ve "Herhalde herkesten bırer çay va da su bardağı ısteyece- ğım ve >ardımı böyle paylaştı- racagım Başka çarem yok Varsa bır bıldığınız sız akıl ve- nn" dıyor Neden bu kadar az yardım geldığını soru> oruz 'Hıç talep- te bulunmadınız rru" dıyoruz Başlıyor yanıtlamaya - Bunu bız de anlayamadık Başımızdakıler nasıl bır hesap yapıyorlar bır turlu kavraya- madık Bır bu> uğumüz tutmuş, gelen yardım malzemesıru nü- fus başına pa> etmış Bızım bağh olduğumuz Uzumlu kasa- basında herhangı bır hasar ol- mamasına karşın, buraya kamvonlarla çadır battanıve ve yıyecek attı Bıze ıse gele gele bunlar geldı Üzumlu'dekıler evlennde kalabılıyorlar, ama bızım durumumuz boyle mı 1 ' Çay şeker, vağ gondenlmış, çay yapacak ne demhğımız, ne de yemek pışırecek tenceremız var Hepsı toprak altında Koyan çıkışında ıkı tabut go- zumuze çarpıyor Tabutlann başında kadınlar ağıt yakıyor Orta yaşlı bır adam. Huseyın Keskın bır kar kumesının uze- nne oturmuş, bekhyor Yanına gıtüğımızde başını kaldınyor, uzen toz-toprak ıçınde. ellen hâlâ çamurlu Tabutlan goste- np "Bın kızkardeşım, dığen yeğemm" dı\ or Sonra yanıba- ^imızdakı enkazı gostenp "Bu- rası benım evımdı O gece hep bırlıkte bu evdeydık bız Ben. kanm be> çocuğum. annem. kardeşım ve yeğenım Deprem oldu Ev ustumuze çoktü Oturma odasındakı tahta dıvan duşen çatıyı bır sure tuttu Bız dıvanla taban arasında kalan kuçucuk boşluktan kendımızı dışan zcr attık Kardeşımle ye- ğenım obur odadaydılar, onlar orada kaldılar" dıyor "Başka kayıp var mı" dıye sorduğu- muzda, "22 hayvamm vardı 15'ı depremde gıttı Dığerlennı kurtardık, ıkısı yaralı>dı, onlar da gece ayazda olduler" dıye yanıtlıyor Henuz ne battanıye alabılmışler, ne çadır. ne de yı- yecek maddesı Geceyı karlann uzennde. dışanda geçırdıklennı anlatıyor Cenazelennı kaldıra- mamaktan da yakınıyor Köy- lennın yalnız bır ımarru varmış, o da sırayla dığer cenazelerle ıl- gılenıyormuş Yenı bır ımam talebınde bulunmuşlar, henuz bır yanıt alamamışlar Koyde sıkça duyduğumuz bır yakınmayı Huseyın Keskın de dıle getınyor - Bıze vardım yapmıyorlar, nıye mı' Çunku bız Alevıyız Yardımın buyuk çoğunluğu dı- ğer kovlere gıdıyor Bıraz ılende bır enkazın uze- nndekı yatağa oturmuş, yaşb bır kadın göze çarpıvor 60 ya- şındakı Nacıye Karakulak "Burası kardeşımın evıydı Ikı kızı yaralandı, onlan hastaneye goturdü Ben de ocağı beklıyo- rum" dıyor Sonra enkaz yığı- nının uzennde eşelenen beyaz bır atı gostenyor, "Hayvanlan- mızdan yalnız bu kurtuldu, dı- ğerleng]ttı"dı>or Sohbete 70 yaşında olduğu- nu soyleyen Hıdır Fırat kanşı- yor Murteklı koyunden oldu- ğunu soyleyıp "Bız 4 olu verdık Bırçok evımız yıkıldı Şu ana kadar bıze aç mısınız, susuz 'ın haçlan Vatikan'a savaş açü • f Jafarafi 1. Sayfada) bu lîiıtedılık hahhaarda Or- tod<s:olan yerlerde bıle yapıl- m a j ahşılmaktadır " Mesaj- da yca ıkı kıhse arasında vaLsoû. ve dayanışma çağnsı da -^jıdı "Vr ^gslavya'da Hırvatlar ve Sır-js» ırasındakı çatışmalara da c-Eiılen bıldınde, bu çatış- rna_lrun duyulan uzuntu dıle g e t i l c C^v koruma konusuna da ye«- ssn bıldınde "Maddele- ru» üaolojı ve bılımsel gelış- rrae^Hı jardımıyla ınsanlar tatT£aun dıkkatsız ve bencılce kuJUcnası doğal çevrenın tafcozsına yol açıyor Orto- doks kılıseM, uu Laıuıoaı karşı- sındd sessız kalmayacakür Bu nedenle bızım aracılığımızla butun Ortodokslan her yıl 1 ey- lul gunu Tann'nın yarattığını korumak ıçın dua etmeye ve ya- karmaya çağırmaktadır" ıfade- sı kullanıldı Türkıye'dekı Ermenılenn ru- hanı lıden olan Patnk Mutaf- yan, ayın dev am ederken bızım- le yaptığı avak ustu sohbette, Ermenıstan'a da Vatıkan tara- fından mısvonerler gondenldı- ğını ve Ermenı kıhsesımn de bundan rahatsızlık duvduğunu belırttı Mutafyan "Yakında Envan dakı Ermenı kılısesı de bır açıklama vapabılır Ama bız Turluve dekı Ermenı Gregor- >en Kılısesı olarak bu ışe kanş- mıyoruz" dedı Bin yıllık sorun Hınstıyanhğın 1054'te Batı f Katolık Kıhsesı) ve Doğu (Or- todoks Kıhsesı) olarak ıkıye aynlması uzenne ıkı kıhse hıç- bır zaman banşık olmadı Çe- şıtlı sıyası ve dını aynlıklar nedenıyle Katolık kılısesmın lı- den Papd ve Ortodoks kıhsesı- nın başı Patnk bırbırlennı afo- roz ettıler Ancak 1965 yılında Papa 6 Paul ve Fener Rum Or- todoks Patnğı Athenagoras bırbırlennın aforoz ılanını gen aldılar Buna karşın ıkı kılıse arasında egemenlık surtuşmesı bugune kadar suruyor musunuz dıye sahıplenen yok" dıyor Sonra koylennın muhta- n Alı Kurt'u şıkavet edı>or, "Muhtanmız bızım mezramız olan Eskışıhlı dan seçıldı Şımdı gelen yardımı oraya dağıtıyor Bız yardımsız kaldık Kendısm- den şıkayetçıyız, vılayete de dı- lekçe vereceğız" dıyor Buyuk Kazağan Koyu Muhtan Ah- met Demırpolat da kısa bır du- rum raporu venyor - 5 olu verdık. mal-davar der- sen buyuk kısmı gıtü Hasar çoktur beyım Erzıncan'd gırdığımızde on- cekı gunku telaşın yenm yoğun tempolu bır çalışmaya bıraktı- ğını goruyoruz îş makmelen arahksız enkaz kaldınyor Halk burada da seyre meraklı Her yıkıntının başında onlarca ın- san ellen ceplennde çahşmalan ızlıyor Zaman zaman oylesıne ızdıham jaratıyorlar, çalışma- lara engel oluyorlar kı anons- .arla uyanlar yapılıyor Ancak dınleyene bız rastlamadık K.entın sokaklan bır şantıye go- runumunde, toz-toprak ve ış makınelennın homurtulan Valılığın onu de yardım ıste- yenlerledoluptaşıyor Valılıkte oluşturulan knz masa^ı bu ta- leplere yetışemıyor Çunku kamu gorevlılennın buyuk bo- lumu. kendı derdıne duşmuş olulenyle, yaralılanyla uğraşı- yor Dağıtılan yardımlar da za- man zaman tartışma yaratıyor Ustu başı toz toprak ıçınde bır vatandaş, gelıvor vılayete, "Ba- na çadır. bana battanıye. bana yıyecek dıyor Olduğu kada- nyla bulunup buluştunılup ve- nîıyor Yardımlan yuklenen bu vatandaş, bır de bakıyorsunuz sokağın koşesını donunce elın- dekılerı satıhğa çıkarıyor. Ça- dırldr 500 bın-1 mılyon lıra, battanıyeler ıse 50-100 bın lıra Erzıncanlı bır yurttaş, bu duru- mu şoyle tanımlıyor - Adamı da suçlamayın kar- deşım Nevapsın.eldevok. ust- te yok Valılıkte oluşturulan knz masası yetkılılen, yardımlar konusunda ellennden gelenı yapmaya çahşıyorlar Oncehkle de yorede oluşan panığı engel- lemeyeçalışıyorlar Kendılenne ulaşan. ozellıkle >ardımlann dağıtımı konusunda mezhep aynmı gozetıldığı ıddıalan ko- nusundd çok duyarlılar Kesın- lıkle boyle bır aynmın yapıla- mayacağını vurguluyorlar Gelen şıkâyetlerm yardım dagı- tımındakı duzensızlıge bağlı- jorldr, bunun gıdenlmesı ıçın çalışmalann yoğunlaşünldığını soyluyorlar mış mı ona tabu kı bakmak gerekır Adalet Bakanı Seyfı Oktay ıse bır soru uzenne depremden zarar goren vatandaşlann, yıkı- lan bınalann ^artnamelere uy- gun yapılmadığının behrlenme- sı durumunda, muteahhıtler ve bınanın vapımına olur verenler hakkında tazmınat davası aç- ma yolunun açık olduğunu kaydettı ^ehıralıkten sorumlu Devlet Bakanı Erman Şahın, başta ka- mu bınalan olmak uzere dep- remde buyuk hasara uğrayan bınalarla ılgılı ınceleme talımaü verdı Şahın Bavmdırlık ve Is- kân Bakanhğı ıle lller Bankası- na bu konuda gereklı başvuru- lan yaparak Erzıncan'da bu ıncelemelen yapmak uzere 100 uzman gondenlmesı talebınde bulundu Gelecek olan bu uz- manlar, kentte meydana gelen hasan da tespıt edecekler Cumhunyet'e bılgı veren yetkı- lıler, çoken bınalann daha çok yuksek katlı olduklannı ve'son yıllarda yapıldıklannı anımsat- tılar Yetkılıler bu çerçevede kamu bınalan da dahıl olmak uzere bu bınalann yapımını gerçekleştırenler, ınşaatlann muteahhıtlen ıle bu bınalara gereklı ruhsatlan veren yerel yonetıcıler hakkında ınceleme yapılacağını soyledıler Yetkılı- ler olaylarda ıhmalı bulunan- lar hakkında gereklı yasal ış- lemlenn yapılacağından da kımsenın endışe etmemesı ge- rektığını ıfade ettıler Erzıncan'ın MÇP'h Beledıye Başkanı Tahp Kaban, Cumhu- nyet'ın konuya ılışkın sorulan uzenne ınşaatlann yapımında bazı hatalann yanı sıra, kahte- sız malzeme kullanılmış oluna- bıleceğını soyledı Erzıncan da uzun yıllar dort katın uzenne ımar ıznı venlmedığını belırten Kaban, son bır ıkı yıl ıçensınde kamııdan ve ozel kışılerden 5-6 kat taleplen olduğunu, bunun uzenne son 1 5 yıldır Erzıncan'- ın bazı semtlennde 6 kata kadar ruhsat venldığını soyledı Er- zıncan'da dort katın uzenndekı bınalann oranının yuzde 1 -2 ol- duğunu savunan Kaban, asıl ağırlığı 4 katın altındakı bınafa- nn oluşturduğunu soyledı Depremde bazı 5-6 katlı bınala- nn yıkılmadığını da soyleyen Kaban, bu nedenle depremde meydana gelen facıanın nedenı olarak çok katlı bınalann gos- tenlemeyeceğını one sürdü Kamu kurumlannın mşaatlar ıçaakendılenndea ızm almalan- na rağmen daha sonra kendı projelen doğrultusunda bına yapuklannı, bu bmalann kont- rolorluğunun de bu bınalan yapan ılgılı kamu kurumlanna aıt olduğunu savunan Kaban. Yerel yonetıcıler bu konuda bazen çok tıtız olamayabılıyor Yoremızde yatınm yapıuyor, bına yapılıyor duşuncesıvle ha- reket edılet»hyor" dedı Ote yandan SHP Ankara Mılletvekılı Salman Kaya'nın Erzıncan depremını "katham" olarak nıtelemesı ve çuruk bına yapanlann hdlk mahkemelenn- de yargılanmasını ıstemesı TBMM Genel Kurulu'nu ka- nştırdı Kaya Genel Kurul'da Mılh Eğıtım Bakanhğı'nın but- ^sının gonışulmesı sırasında erubu adına konuşurken, dep- remden zarar goren bınalann buyuk bolumunun kamu bına- ian olduğuna dıkkat çektı Erzıncan meydanında kurula- cak halkın da katılacağı mah- keme ıle katlıamın sorumlusj bu hırsızlar yargılanmalı ve ce- zası orada yenne getınlmelıdır Katıller bır av uç ıhale hırsızıdır ve ıhaleyı verenlerdır" dedı Kava, DYP Gazıantep Mıllet- vekılı Avvaz Gokdemır bu soz- lenne tepkı gostennce. "Ko- nuşma. konuşma" dıye karşılık verdı Gokdemır Senıbukur- suye çıkaranlara lanet olsun dıye bdğırdı ANAP ve RP'lı baa mılletvekıllennın de Kaya'nın sozlenne tepkı gos- termesı uzenne otunımu yone- ten TBMM Başkan Vekılı Yılmaz Hocaoğlu, soz duello- suna mudahele ederek ' Halk mahkemesı" kavramının yasa- larda yer almadığım vurguladı ve Kaya'ya 'Ucuz populıstlık ve valnış yargı anlayışını bıra- kalım" uyansında bulundu Hocaoğlu Kava ya ozel duru- mu ve kışısel geçmışı nedenıyle hoşgoru gosterdığını soyledı Erancan'dakı deprem fela- ketının hemen arkasından Koşk te bekleyen Bayındırlık ve Iskân Bakanhğı Afet İşlerı Genel Mudurluğu ve Yapı Işle- n Genel Mudurluğu ne aıt ıkı kararname onaylanarak dun v ururluğe gırdı Cumhurbaşka- nı Turgut Ozal tarafından cumartesı gunu onaylanan ka- ramameler dun Resmı Gdzete - de yayımlanarak y ururluğe gırdı Boylece, bın 7 Mart'ta dı- ğen 10 Mart'ta Koşke sunulan kararnameler bekletılmeden' onavlanmış oldu Kararname- lere gore Afet Işlen Genel Mu- durluğu ne Teknık Uygulama Genel Mudurluğu Deprem Araştırma Daıresı Başkanı Ok- tay Ergunay atandı Bakanlığın Yapı Işlen Genel Mudurluğune de ay nı genel mudurluk mımdr- lanndan Huseyın Cındemır atandı • (Baitarafi 11. Sayfada) tumdu Doğru hesap belırlı ol- çulerde hareketlılığı gerektıre- bıleceğı gıbı belırlı olçulerde hareketsızhğı de gerektırebılır Inonu, bunu yapmıştır O do- nemde Turkıye'nın lehme olan polıtıka harekeılılık değıldı Ama, bu demek değıldır kı zaman ve mekânın değışen şartlan ıçensınde Turkıye'nın hareketh bır sıyaset uygulama- sı gerekmez Inonü'yu Ikıncı Dunya Savaşı sırasındakı ha- reketsızlık sıyaseü yuzunden eleştırmek ne kadar haksızsa, o sıyaseü şartlar değışık olsa bıle her zaman ve her mekânda dogma halıne getırmek de bır o kadar yanlıştır Turkıye'nın kendı sınırlan dışındakı baa meselelerde taraf tutması ve hatta belırlı olçulerde asken yöntemler kullanması lüzumlu olabıhr Nıtekım, Turkıye, 1938'de Hatay'da, 1963-64'te, 1967 ve 1974 te Kıbns'ta boyle yapmıştır Bu asken yontemle- nn her bın gunun şartlanna uygun olarak tespıt edılmış, karşımıza macera öculen çı- karmamış hepsı başanlı ol- muştu Çunku, her bın aklı bır hesaba dayanmıştı Bu noktada akla gelen soru aklı hesabın ne anlama geldığı- dır Mılleüerarası ılışkılerde aklı hesap belırlı bır sıyası amaca ulaşabılmek ıçm en a: çaba\ ı gerektıren ve en az rızı- ko tasıyan \ontemlerı seçme sanatı demektır Karl Von Clausevvitz'ten ben Batı âle- mınde bu konuda, oyun kura- mından başlayarak caydıncı- lık kuramına kadar buyuk mıkyasta fıkır ureülmış ve uy- gulama yapılmıştır Mılleüera- rası ıhşkılenn bugun enşuğı karmaşıklıkta, bır sıyasetcının, kendısını devlet adamı sayabıl- mesı ıçın bu fiknyatı ıncelemış ve hazmetmış olması gerekır Yoksa, bır bunahmla anıden karşılaşan sıyasetçı şaşınr, yal- palamaya başlar, çelışkılere dûşer, meselenm uzenne gıtme cesaretıne de bılgısızlık yuzûn- den sahıp olmadığı ıçın surekh olarak çozumu erteler, sonun- da mesele kokuşur ve başan- sızlık apaçık bır hal alır Bu tanım çerçevesınde hedef, erışılebıhr turden olma\abılır Ama hedef erışüebılır turdense tam hareketsızlıkten azamı ha- reketldığe kadar uzanan gam ıçındekı butün \ontem seçenek- lerw.ui her bırı şu\e\abu olçüde bır rızıko taşır Bu, hayatın her alanındakı en ılkel kurallar- dandır Ama, eğer sıyasetçı, hıç nzıko almak ıstemıyorsa. o takdırde hedefine ulaşabılmek ıçın başvurulması mumkun vontemler arasında hıç seçme yapamaz O\sa amaıına ula- şabılmek ıçın hıç \ontem seç- me\en \a da \eıersız \öntem seçen sıyasetçn ı bır başka rızı- ko bekler Amacına hıç ulaşa- mamak' Amaca ulaşamamak en bu\ uk rızıko) u oluşturduğu- na gore aklı hesap \apan sna- setçımn amaca ulaştıruı en az rızıkolu \ontemı seçmesı boyle bır hesabın gereğıd r Dış sıyasete'bu yaklaşımla bakmak gerektığıne gore Tur- kne nın kendı sınırlan dışında- kı hıçbır konu\a karışmaması ve hele asken \ontemlerden ke- sınlıkle kaçmması fikrını bır dogma halıne sokmak.fîkırfa- kırlığmden ıbarettır ve ha\lı zararlı olabıhr Turkne'nın dış sıyasetı her meselenm ardında ocıı aramak suretn le \ urutule- mez Çunku, ocu gorme alış- kanlığı, akıl olçulenne sığma- yan ve olçulu bır çıkar takıbını başından ımkânsız kılan bır korluğe goturur (3) Bugun Dağlık Karabağ olaylanyla ılgılı olarak Tur- kıye'nın ne yapması gerektığı- ne daır ahkam kesmenın en kolav yolu da aklı bır hesaba dayanan seçenekler ılen suren- len, hıçbır aklı hesaba dayan- madan ıthama gınşmektır Oysa, tartışılması gereken ko- nu, hesabın yukanda belırttığı- mız kurallara uygun olup olmadığından ıbarettır Mace- racıhk ıthamında bulunanlar, teklıf edılen seceneğm nıçın ye- tennce aklı olmadığını ıspatla- mak zorundadırlar Aksı hal- de, bu ıtham. ıthamda bulu- nanlann ne ıdüğu belırsız oculenn ardına gızlenmış ol- malanndan başka anlam taşı- maz Turkıye'nın Kuzey Irak'ta PKK faahyetlenm sınırlı aske- n mudahalelerle onleme ama- cını guden pohtıkasım hatırla- yahm Bu polıtıka da ocu gorme hastalığına bulaşmış çevreler tarafından hıçbır aklı sebep gostenlmeden, sonuçlan belırsız bır macera olarak tak- dım edılmışü Şımdı ıse kımse, bu tarz mudahalelenmızden heyecana kapılmıyor Çunku, bu gıbı harekâtın öculerle ka- pışmak ohnadığı deneylerle anlaşılmıştır Ne var kı ozellıkle DSP dı- şındakı sol çevrelenmızde ocu hayalı kurup kerdı kendını korkutma psıkozu hâlâ tedavı bulmuş değıldır Şımdı deaynı hastalık. ' kuçucuk" Ermenıs- tan karşısında yıne bu çevreler- de nuksedıvermış ve Turkıye - nın Ermenı saldırgan karşısında yukandakı orneklerdekılere benzer bazı asken c a) dırma se- çeneklerme safııp olabıleteğı fikrı hemen reddedılıp bır keruı- ra atılması gereken bır duşuıı- ceymış gıbı oculere kurban edıl- mek ıstenebılmıştır Inceleme- den ve hesabı \apılmadan' Boyle bır lutuma aklı deneme- •\eceğıme\dandadır Buornek- lerde Turkıye'nın başanlı tutu- munu daha sonra ınceleyece- Ancak, bu ocu korkutmaca- sını bugun Turk mılletıne an- Iatmak mumkun değıldır Türk halkı, buyuk sağduyu- suyla, butun korkutma ve sâp- ürma çabalanna rağmen ge- reklı karşılaştırmayı yapabıl- nuştır Çunku, tekrar edehm, 3 mıhonluk Ermenıstan m 7 mıl- \onluk Azerba\can ı cıddı hıç- bır asken guce sahıp olmaksı- zın avnı coğrafı bolgede hırpa- lamasına 58 mılyonluk Tur- kıye'nın guçlu sılahlı kmvetle- rıyle se\ırcı kalması gerektığı ıddıasını Turk halkına benımse- tebılmek ıçın hıçbır tahrıf, hıç- bır saptırma hıçbır aldatmaca, hıçbır demagojı yeterlı olmaya- caktır 3- 'Ermenılerı korkutmalı- \ız'" (Turgut Özalj 'Ya korkmazlarsa7 ' (Hık- met Çetın) Resmı Cumhurbaşkaru ıle Dışışlen Bakanı arasında. her nasılsa herkesın gozu önunde yapılma hatası ışlenen bu pek zararlı tartışma, yıne de caydı- rıcılık kavramma ışık tutacak bazı tahlülere gırme ımkânını venyor Bazı yazarlar, caydırma amacını guden asken tedbırle- n, herhalde savaş kışkırtıcıhğı olarak göruyorlar Oysa, sa\aş kışktrtıcılığt ıle caydıncı tedbır- ler arasında temelde buyuk bır fark vardır Sa\aş kışkırtıcıhğı, savaşı arzulamaktan ılen gelır Caydırıcılık ıse barışı koruma arzusunada\anır Sa\aşkışkır- tıcısı kışkırtmasa\esındesavaş açma ımkânma kavuşacağını düşunur Ca\dırmaa ıse savaş çıkmamasını, ama iikarsa mumkun olan en hafif bıçımde geçırılmesmı ve mumkun olan en kısa zamanda sona erdırıl- mesmı sağlamaya çalışır Banşperest ya da teshmıyet- çı bır yaklaşımın asla algılaya- mayacağı nokta şudur Cay dı- rıcılık, saldırganı saldından vazgeçırmek ya dd\erı döndtir- mek ıçın saldırmm olçusu belırlı bır eşığı aştıktan sonra saldırı- nın erıştığı sevıyeyle orantıh olmak kaydıyla. saldırgana karşı askerı tedbır almaktan çe- kınılmeyeceğme daır azırn ve ıradş sergılemektır Eğer sal- dırgan bu mesajı algılarsa, sal- dınsından vazgeçecek, genle- yecek ve savaş onlenecektır Saldırgan bu mesajı algılamaz ve saldırısmı tırmandırırsa, cav- dırıcı taraf saldırgana karşı yıne de hemen lopvekûn bır sa- vaş başlatacak değıldır Bu tak- dırde, caydıncı tarafın alacağı tedbır, saldırganın saldırısmı durdurma ve genleme gereğını ulgılay abılmesı ıçm v ıne saldırı- nın erıştığı sevneyle orantıh kalmak kavdnla asken tedbır- lerını daha ılen bır aşama\a göıürmek olacakır Fakat her- halde caydıncı taraf topyekûn savaş olasılığma en aşağı saldır- gan kadar cesarelle baktığım azım ve ıradesmm vazgeçılmez bır oğesı olarak sergılemeve de- vam etmek zorundadır Bu soyledıklenmız, Batı'nın SSCB karşısında yıllarca uy- guladığı esnek karşılık stratejı- sınden başka bır şey değıldır Caydıncıhk, elbette ılen sevı yede asken çatışmalann veya hatta topyekûn savaşın nzıko- sunu almayı da gerekürebılır Fakat, cay dırıc ı tarafbu rızıko- vu almazsa saldırgan da a\nı nzıkoyu almayacak demeklır O takdırde saldırgan hedefine ulaşmış \e rakıbını \enmış ola- caktır Ca\ dırmak durumunda- kı taraf saldırgan kadar nzıko almadığmı gosterırse saldırıya zaten \ a hıç ı a da belırlı bır aşa- madan sonra dırenemey ecek demektır Bunun anlamı, cav- dırmak durumundakı tarafın rızıko almaktan kaçmması \ u- zunden saldırganın v a hıç rızı- kosuz \a da çok a: rızıko\la hedefine ulaşabüme ımkânma sahıp olmasıdır kı savaş bu su- retle sadece kolav laştırılmış olur Soğuk savaşın son yıllannda Batı'da yıne sol çevrelerde kü- melenmış banşperestler, Batı Avrupa'da orta menzıllı çekır- deksel Amenkan füzelennın konuşlandınlmasına karşı çı- karken, SSCB'yı ışte boyle bır nzıko azalması hahyle guçlen- dırmış ve heveslendırmış ola- caklannın farkında değıldıler Memleketımızde de aynı çev- reler, NATO ıçensınde ve özel- hkle Amenka'yla ahnan ortak asken tedbırlere ve ulkemızde bazı ûs ve tesıslenn kurulması- na karşı çıkmışlardı Bu göruş kabul edılmedı ve bu sayededır ki Sovyet Imparatorluğu'nun dağüma sürecı başlatılabıldı. Bunun gıbı, ıkı dunya savaşı arası donemde, Hıtler'ı durdu- racak asken tedbırlenn alın- masını ısteyen Wınston Churc- hıll gıbı büyuk bır devlet adamı, Nevılle Chamberlaın'- in etrafında toplanmış bilgısız, korkak ve kör sıyasetçıler tara- fından savaş kışkırtıcıhğıyla suçlanabılmıştı Oysa, Hıtler'ı asıl cesaretlendırenler, ışte bu kor ve korkak sıyasetçılerdı Bu kor ve korkak sıyasetçıler, İkıncı Dünya Savaşı'nın patla- masından Hıtler ve Stalın ka- dar suçludurlar Eğer Hıtler'ı caydıncı tedbırler zamanında alınmış olsaydı, Naa dıktatö- ru savaşa cesaret edemeyecek ve bır ınsanlık facıası onlenmış olacaktı Caydıncıhğın temel kavra- mı, atalanmızın bır sozunde yatar 'Hazırol cenge, eğer ıs- terusen sulh-u-salah! Acaba Ermenılerı korkut- malnız'' derken resmı Cum- hurbaşkanı bu caydıncıhk doktnnmın uygulanmasırı mı ıstemıştır9 Kendısı "korkut- mak"tan soz ettığme gore kor- kutma amacının otesınde Ermenıstan'a karşı asken ted- bır ahnayı arzulamıyor de- mektır Ama, ' korkutmak" kelımesı, bu şıkta kullanüması gereken terım değıldır Çûnku, 'korkutmak ' kavramı hem caydırma kavramını hem de blof kavramını ıçerır Oysa, caydırma ve blof bırbırınden çok ay rı kavramlardır Blof rakıbının belırb bır amaca ulaşmasını önlemek ve- ya onu o amaca doğru hareke- te geçmekten vazgeçırmek ıçın dığer tarafın, rakıbını onleye- bılecek ve yenebılecek ımkân- lara sahıp olduğu ızlenımını aslında bu ımkânlara mahk ol- madığı halde. yaratmak sure- tıyle hedefine ulaşmaya çahş- masıyontemıdır Blöf, tehlıkeb bır oyundur Çunku, rakıp ta- raf. blofçunun blofunu görur- se. blof yapanın yenılgısı kaçı- nılmaz ve kesın olur Bu açı- dan, caydırıcılık doktnnmde blofe yeroktur Caydırıcılık doktrını caydı- ncı tarafıle saldırgan arasmda- kı ımkân ve kabthyetler karşt- laştırmasımn gerçekçı bır de- ğerlendırılmesme dayanır Caydıncı tarafın elındekı çeşıt- lı asken kabılıyetler ve bu İcabı- hyetlen belırlı bır süre ıçensın- de yenıleme ve gelışürme ımkânlan, saldırganın ya da olası saldırganın aynı kabılıyet ve ımkânlarını karşılayabıle- cek -asgansınde de olsa- bır sevıyede tutuluyorsa, o takdır- de, caydına taraf caydırma tedbırlennı yürurluğe koyabı- lecek dunımda bulunuyor demektır. Bu sebepledır kı cay- dıncı olabılmek, caydırmanm amacına erışebılmesmı mum- kun kılacak asgan bır askerı hazırlık sev ty esmm aşağısına duşulmemesmı gerektırır Bu- nun gıbı caydıncı tarafın yeter- lı bır asken hazırhk sevıyesıru tutturması da yeterh olmayıp caydına tarafın, saldın halın- de bu gucunu, saldınmn sevı- yesıyle oranülı bıçımde kullan- mak azım ve ıradesıne sahıp bulunduğu konusunda olası' saldırgana veya saldın başlatıl- mışsa saldırgana kesın mesaj- lar vermesı ve bu tutumunu surdurmesı gerekır (3) Bu konuda Sayın Prof Dr Alı Ka- raosmanoğlu'nun ıncelemelen ozellıkle öğretıcıdır YARM Caydırma Öraeklenmız KULIS • (Baştarafi 1. Sayfada) Ancak, Kültur Bakanhğı şu sıralar asıl sıkınüyı Devlet Tıyatrolan'nda yaşıyor Genel Mudur Bozkurt Kunıç'un gorevden alınmasına ılışkın kararname Çankaya Köşkü'nden dönunce, Kultur Bakanı Fıkri Sağlar, Kunıç'un "yetkilenni ehnden ahnışü", ancak bu karar da Danıştay'dan donmüştü. Şımdı gerek bakanhkta gerekse Devlet Tıyatrolan'nda burokratlar, soruna hukukı bırçozum buîabılmenın yolunu anyor Kultur Bakanlığj çevrelenndekı kesın kanı, Fıkn Sağlar'm ne yapıp yapıp Bozkurt Kuruç'tan "kurtulmak ıstedığı" yolunda Bunda, Bozkurt Kuruç'un geçmış donemdekı ıcraatı, Çankaya Köşku'ne yakınhğı kadar bır "rastlanu"nın da payı olduğu soylenıy or Başkenün unlü bır bürokraünm anlattığına gore, koalısyon hukumetının guvenoyu almasından hrkaç gün sonra, bazı yakınlanyla bırhkte bır restorana gıden Fıkn Sağlar, burada Bozkurt Kuruç'la karşılaşmış Oyunculuğu kadar, devlet torenlennde haması şurler okumasıy la da tanınan Genel Müdur Kuruç, Fıkn Sağlar'm yanına gıderek kutlamış Rıvayet o kı, kutladıktan sonra şunlan soylemış Bozkurt Kuruç "Sayın Bakanım, ne kadar memnun oldum büemezanız Gorevınızdebaşanlardıbyorum Emnnızdeyım Ancak benım de sızdenbırtekncamvar Bakanlıktakı ve genel mudürluktekı ulkuculen temızleyın Bunu sadece sız yapabılırsınız " Buolaynn 'gozvekulakmısafın"tanıklar, "Işte bu anı vıraj, Bozkurt Kuruç'un hanesıne sıfin yazdırdı" dıyor