Katalog

SAYFi 10 CUMHURİYET 16 MART1992 PAZARTESİ DUNYİPA GEÇEN HAFTA Çatırdayan federasyon RüSYA HAKAN AKSAY (Moskova) - Rusya yönetimi, federasyona bağlı özerk cumhuriyet, bölge ve birimlerin liderleriyle bir federasyon anlaşması imzaladı. Anlasma, haien yürürlükte olan Brejnev dönemi anayasasıaın açıklarını kapatarak durumu idare etmek amaanı taşıyor. Tıpkı eski Sovyetler gibi şimdiki Rusya yönetimi de yeni anayasanın hazırlanması konusunda gecikiyor. SSCB'deki gecikme, devletin yıkılmasıyla noktalanmıştı. Federasyon anlaşması, Tatar ve Çeçen liderler tarafından reddedildi. Topu topu birkaç yûz bin kişiye dayanan Çeçen lider, Yeltsin'e çoktan rest çekmiş durumda. Bir ara Çeçen General Dudayev'i güç kullanarak yola getireceğini açıklayan Rusya yönetimi, daha sonra özeleştiri yaparak vazgeçince, Çeçen cuinhuriyeti iyice bağımsızlaştı. Şimdi Dudayev, devrik Gürcü lider Gamsahurdia ile birlikte Kafkaslar'da yeni ittifaklar yaratmaya çalışıyor. Federasyonda Ruslardan sonra ikinci ulus olan Tatarlar, 21 martta bağımsızlık referandumu yapmayı kararlaştırdılar. Sonucun Rusya'dan kopma anlamına geleceği bugünden belli. Yeltsin, ne yapacağını saşırmış görünüyor, ne ikna edebiliyor, ne de zor kullanabiliyor. Tataristan'ın referandum karan, durmadan mahkemeierde inceleniyor ve yasadışı bulunuyor. Ancak Tatar yönetimi bana tnısın demiyor. Tataristan, yılda 2.5 milyar tonluk petrol üretimiyle ve ünlü Kamar kamyonları fabrikalarının topraklannda bulunması nedeniyle, Rusya'nın en zengin özerk cumhuriyetlerinden biri. Bu zenginliğini, büyük vergilerle Rusya yönetimine kaptırmaktan oldukça hoşnutsuz durumda. Tataristan, Müslüman ve TUrki olmasının yanı sıra Rusya'daki öteki özerk yönetimler (Başkıristan, Komi,. Kalmık cumhuriyetleri v.b.) açısından da özel bir önem taşıyor. 'Bölgeler Avrupası' doğuyor BELÇÎKA SABETAY VAROL (Briiksel) - Ülke yerine 'bölge* kavramının Batı Avrupa'da ağırhk kazandığı bir sırada, geçen hafta içinde, Belçika'nın Fransızca konuşulan Valonya bölgesi başbakanı sosyalist Guy Spitaels, AT bütçesinden, kendi bölgesi için özel yardım isteğinde bulundu. Spitaels'in bu çıkışı, AT'nin 'bölgecilik' politikasını, alışılmadık bir açıdan tartışma gündemine getirdi. Avrupa Topluluğu içinde, "ulus- devlet"in etkinliğinin azalması oramnda, bölgesel yönetimlerin ön plana çıkması hayli güçlü bir akım. Bölgesel yönetimlerin ağırlığının arttınlması yönünde ön plana çıkması yönünde hayli bilinçli bir politika izleniyor. Aynı zamanda hemen hemen bütün Avrupa ülkelerinde mevcut aynlıkçı akımların bu yöntemle kendi isteklerine karşıhk bulması umut ediliyor. Nitekim Almanya'nın güçlü eyaletieri, Jspanya'nın kültürel kimliği ağır basan bölgesel hükümetleri şimdiden Avrupa baskenti Brüksel'de kapsamlı temsûcilikler açtı. Bölgesel yönetim temsilcilikleri, ulusal başkentlerini atlayarak kendi işlerini BrüksePle bizzat görmeyi, burada iş takip etmeyi, hatta lobicilik faaliyeti yüriitmeyi çoktan alışkanlık haline getirmiş bulunuyor. Mafya liderinıncenazesinedevlettöreniNtLGÜN CERRAHOĞLU (Roma)- Mafya. bu hafta İtalya'nın gündemine bir kez daha damgasını bastı. 5 nisan seçimleri arifeşinde kampanyayı kana bulayan ve tüm İtalyan kamuoy unu sarsan 2 mafya cinayeti. hafta içinde en çok konuşulan konu oldu. Kurbanlardan ilkj, Sicilya'n;n en ünlü mafya babalanndan biri, Hıristıyan Demokrat politıkacı Salvo Lima'ydı. Diğeri de Napoli yakınlanndaki küçük Akdeniz kenti Castellamare'de öldürülen yerel bir komünist lider, Sebastiano Corrado oldu. Palermo'dakı villasının yakınlannda baharvemımoza kokan palmıyelı bir yolda öldürülen Salvo Lıma cınayetine, Napolili komünist Sebastiano Corrado eklerunce seçim kampanyasırun kanlı bırdönemecegirdiği kesinlik kazandı. 1978'de eski Başbakan Aldo Moro'nun öldüriilmesinden sonra en önemlı sıyasi cinayet olarak adlandınlan Salvo Lima, Başbakan Giulio Andreotti'nin sağ koluydu. Mafya, siyaset ve iş çevreîeri arasında aracıJjk yapmakla tanınan ve Palermo belediye başkanlığından sonra Avrupa parlamenten olan Salvo Lima'nın cenazesi, hafta sonu öldürüldüğü kentte büyük bir devlet törenıyle kaldınldı. Hınstiyan E)emokratlann ileri gelen liderleri, görkemli mafya cinayetlerinin cenazelenni kaldıran tek kilise olduğu için Palermo'da 'mafya kilisesi' diye adlandınlan San Domenico Kilisesi'nde toplandılar. Lacivert 'loden' pardösüleri, gıcır gıcır cilalanmış pabuçlan ve durumun ITALYA gerektirdığı ağır, cıddı yüz ıfadelenyle San Domenico'da buluşan Hınstiyan Demokrat kadronun başını kurbanın yakın arkadaşı Giulio Andreotti çekiyordu. Çiçekleriçindeki ayin, Palermo'nun 'anti-mafya' pıskoposu olarak tanınan ve yıllardır benzeri mafya kurbanlanna aynı dualan okuyan din adamı Pappalardo tarafından yönetildi. Gazetelerde çıkan dedikodulara göre kilisedeki yaşlı ve meraklı kalabalığa, Lima'yı ölüme gönderen 'babalar' da katılrruşü. Tahtalıköyehavaleettikleri kişinincenazesine katılmak, Palermo'da mafya babalannın özenlemuhafaza ettikleri birgelenekti. Castellamare'de öldürülen mütavazı komünist politikacının cenazesi, Lima'nınki kadargöstenşlı olmadı. Ama Napoli mafyası 'Camorra'ya karşı mücadele ettiği için kurşunlanan Sebastiano Corrado'nun arkasından da 10.000 kışi bir protesto mitıngi için sokaklaradöküldü. Mafyayı protesto için düzenlenen mitıngde konuşan kurbanın 20 yaşındaki oğlu Nicola, "Mücadelememiz devam edecektir" dedi ve ekledı: •'Babamı öldürenler. beni vearkadaşlanmı durduramayacaklardır." İtalya'da mafya can almakla kalmıyor, aynı zamanda tüm ticari faaliyeti de haraca kesiyor. İtalyan ticaret ve tanm konfederasyonununyayımladığı bir araştırmaya göre ülkedeki her 6 işyerinden biri mafyaya haraç venyor. Sicilya'da haraç veren işyerlerinın oram % 39, Napoli'deise % 38'e vanyor. Kuzeyde bu oran Milano'da % 9'a, Torino'da da % 7'ye düşüyor. Haraç olarak verilen paranm mıktan ise ortalama olarak ayda 5 milyon TL ile 25 milyon TL arasında değişiyor. İtalyan TV'si (RAI-2) 1991 yılında kendi kendısine AIDS virüşü enjeİcte eden papaz Don Pierino Gelmini ile dün gece bir söyleşi yapü. Yaşamının son 5-6 yılını AIDS'li hastalara vakfeden ve insanlık için kendisıne AIDS virüsü aşılatan papaz, iyi olduğunu söylüyor. Kendisini kobay olarak insanlığın hizmeüne sundıığunu acıklayan papaz, üzennde AIDS'e karşı çeşitli aşılann uygulanmasına izin veriyor. # * Slovaklar, bağımsız Slovak devletini geri istiyor Çckoslovakya'run Slovak yansı, bağunsızhk istiyor. Doğu Bloku'nun yıkılmasından bu yana giderek yükselen Slovak milliyetçiliği, artık sık sık sokaklara taşıyor. 1939 yılında kurulan bağımsız Slovak devletinin 53. kuruluş yıldönümü olan önceki gün Bratislava kentinde sokaklara dökülen 5.000 kadar Slovak, Çek karşıtı sloganlar atarak bağımsızlığinı geri istedi. Bratislava sokaklanndaki gösterilenn ardından, topluca kentin mezarlığına giden milliyetçi Slovaklar, bağimsız Slovak devletinin ılk ve tek devlet başkanı JozefTiso'yu andılar. Gösteriler ve mezarlıktakj tören sırasında, Slovak bayraklaryla Tiso'nun fotoğraflan eldeneledolaştı. Bağımsız Slovak devleti,1938 yıünda Çekoslovakya'yı işgal ederek ülkeyi parçalayan Hitler'in destegıyle, 14 mart 1939 tarihinde kurulmuş, Jozef Tisodevlet başkanlığına getirilmişti. Ancak Çekoslovakya topraklannm Sovyet ordulannın denetimine girmesinin ardından Slovakya lağvedilmiş, Devlet Başkanı Tıso ise 1947 yılında savaş suçîusu olarak idam ediİmışu. (FotoğrafcAP) Başında seçim savaşları•INGÎLTERE EDİP EMİL ÖYMEN( Londra)- Önümüzdekı ikı ay boyunca seçim habcrleri. diğer tüm haberlenn önüne geçecek. Seçim için istatistik bilımi, sosyoloji ve psıkoloji ile el ele vermiş durumda. Bu ortaklıktan anıaç, kamuoyunda eğilim belirlemc ve kanaat yaratma. Bunu sağlayacak olanlar ise gazete ve televizyonlar. Gazeteler, 9 nisanın seçim günü olarak açıklanmasından itibaren, aylardır ortaya dökmeye hazırlandıklan ek sayfalanm nihayet açtılar. Televizyon ve radyolarda açıkoturumlarda, geç saatlerde yayımlanan haberyorum programlannda ve haber bültenlerinde tek konu, seçim. Başbakan John Major, metalik ve tiz sesi ile. Avam Kamarası'nda lehte ya da aleyhte tezahürat yapan milletvekilleri arasından sesinı duyarabiliyor. Ama konuşması tutuk. albenisiz. ve renksiz. Işçi Partisi lideri Neil Kinnock, boğuk ve Galler yöresine özgü, ama incelmiş ve yontulmuş lehçesiyledaha iyi bir konuşmacı. Ama o da çok şey söyleyip hıçbir şey söylememesi ile meşhur. Major'ı televızyonda karşılıklı tartışmaya davet etti. Major kabuletmedi. Ama Işçi Partisı'nin Gölge Kabinesı'nde Maliye Sözcüsü, Maliye Bakanı'nı davet edince, Bakan kabul edıverdi. Şimdi ne olacak? Thatcher'ın yeri göğü sarsan. yakıp yıkan, buldozer üslubuna karşılık, efendi ve dolayısıyla da pısınk kalan Major. kendi bakanının televizyon tartışmasına seyirci mi kalacak? Muhalefet, "Niye kaçıyor" diye sorarken, iktidar da "Daha önce örneği varmıki"diyesoruyor. BBC'nin iki, ITV, Channel 4 ve uydu kanalı''Sky'' da sayılacak olursa 5 kanaldan yayın yapan televizyonlar ise bu seçirni bir Amerikan başkanlık seçimı gibi eleahyor. Televizyonlar arasında rekabet, uydulardan ek süre kiralamakla başladı. Gorbî şimdide Frausa KolejTne hocaolduMİNE G. SAULNIER(Paris)-Mihail Gorbaçov, iyi niyeti ve ınatçı politıkasıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğı'ni çatırçatırdağıttı. Kuşkusuzdemokratik ilkeler \ e insancıl amaçlarla neredeyse bir anda kanşan bu büyük kara parçasında yaşayan insanlar ılerde teşekkür ya da lanetler yağdıracaklar bu büyük ve "usta" politıkacıya. Eski Sovyet vatandaşlannın Mihaıl Gorbaçov hakkında şimdi ya da gelecekteki değerlendirmeleri ne olacak bilemeyiz. ama Batı ülkelerinin kendısine olağanüstü bir minnet besledikleri kesin. Bunun sonuncu ömeğini Fransa verdi. Mıhail Gorbaçov, Fransız devleti tarafından College de France adını taşıyan olağanüstü prestij sahibı eğitim ocağına. öğretim üyesi olarak atamyor. Gorbaçov'un, kendisıne yapılan öneriyi reddetmesi oiası değil. Herkesin bir fiyatı vardır derler ya Gorbaçov'unfiyatıbizim bazı Babıâli transferlerini "bile" kıskançlıktan sapsan kestirecek kadar yüksek. Mihail Gorbaçov, College de France'dan ayda 25 bin frank aylık alacak. Nevarbundadiyeceksiniz. Doğru. 25 bin frank. yaklaşık 26 milyon Türk Lirası eder. Oysa Türkiye'de, ellı milyona, yüz mılyona transfer edilen gazeteci yazariar tanıyoruz. Ancak Mihail Gorbaçov, söz konusu aylık 26 milyon Türk Lirası'nı, yalnızca iki saat ıçın alıyor. Yanı Gorbaçov'un bır saatlık dersi, 13 milyon TL'sı. Yılda toplam 25 saat ders verecek olan Gorbaçov, Fransa FRANSA tarafından yıllık 300.000 franklık bir "hediye"ye bağlannftış bulunuyor. Bir şarkıya göndermede bulunarak "Sen neymişsin Mihail" diye soracak olanlara venlecek tek bir yanıt olabilir: Kolay mıydı koca SSCB'yı baurmak? Yalruz bu başansıru anlatmaya kalksa, yılda 25 saat ders vermek yetmez koca Gorbaçov'a. İşin şakası bir yana, Batı dünyası ve Fransa, gerçekten mınnettarGorbaçov"a. Çünkü kendisıne sunulan bu profesörlük makammın mali portesinden başka. birde manevı ""portresi" var ki olağanüstü... College de France, 1529 tarihinde Fransız krab I. François tarafından kurulmuş, üniversite kavramından bağımsız bir devlet eğitim kurumu. Bir öğretim üyesi için mesleğinin en onurlu görevi. bir başka deyişle "taçlandınlması" sayılanbu kurumdaki 52 kürsüyü, Fransa'nın en ünlü adlan işgal ediyor. 1989'da, bir "Avrupa" kürsüsü yaratıldı ve Alman sosyologVVolfLepenies'everildi. 16. yüzyıldaki "Kraliyet Okutmanlan"ndan bu yana. yılda birkaç ders ıçın yabancı profesörlen görevlendırmek bir gelenek olarak devam ediyor. Bu geleneğe uygun olarak, yılın belli zamanlannda sayılan eiliyi bulan yabancı (ve ünlü) kişilerde College de France'da kürsü işgal ediyorlar. Aralannda eski Senegal Devlet Başkanı ve ozan Leopold Sedar Senghor ve şimdiki Birleşmiş MilletlerGenel Sekreten Butros Gali'nin de bulunduğu ünlüler kervaruna artık ve böylece Mihail Gorbaçov da katılacak. Kimlerin College de France okulunda öğrenci olduğuna gelince... Onlann da yaşam derdinde ve meslek peşinde genç ya da meteliksiz üniversite öğrencileri olmadıklannı söyleyebiliriz. İşi gücü olmayan aydınlar, belli dallarda görüşlenni genışletmek ısteyen bilim adamlan, sosyaî konularda araştırma yapan kişiler izliyor College de France derslerini. Bir şey öğrenmekten çok, Nobel ödüllü bir matematıkçi ya da fızikçi neye benziyor diye gidenler çoğunlukta. Fotokopi teknolojisinin tümustürı özellikleri bir araya gelirse ne olıır ? FOTOKOPİ DÜNYASININ CARL LEWIS'i In Touch vrith Tomorrow TOSHİBA En yeni Toshiba Fotokopileri tüm dünya ile _ .^ m* ^. aynı anda TOSHİBA SHOVVROOMda sergileniyor. " • Dakıkada 50 kopyaya kadar çekım • %50 - %200 arası zoom • 1 - 999 seri çekim • Aynı anda arkalı önlü çekım • Sorter, Feeder takılabılme Önden beslemeli kaset sistemi • Photo - Mode ve maskeleme özelliği • 1972'den ben Toshiba ve Elektromak servis güvencesiyle Turkıye DtstnbotOfu ELEKTROMAK A.Ş. SHOVVROOM: Buyukdere Cad Basman Han No 4 Kat 2 SısMstanbul Tel 233 01 00/4 Hat Fax 240 73 09 Adana Bölgesi: 14 61 17 14 61 iSAnkara Bölgesi: 439 19 10/4 Hat Antalya Bölgesı: 18 34 50 Bursj Bölgesi: 15 14 60/3 Hat Çanakkale Bölgesi: 14 807 Erzurum Bölgesi: 23 446 Izmır S^gesi- 21 62 19-21 24 07 Konya Bölgesi: 17 05 93-17 01 96 Trabıon Bölgesi: 23 500 Sanuun Sölgni: 107080/81 BakerMıısevilereküfrettimi? ŞEBNEM ATtYAS (New York)- ABD'de hafta boyunca Dışişleri Bakahı James Baker'ın dış ilişkiler komisyonunda Musevilere küfredip küfretmediği tanışıldı. New York'un eski belediye başkanı Ed Koch, Nevv York Post gazetesindeki köşesinde Baker'm Dışilişkiler Komitesi üyeleri ilesamimi bir sohbet sırasında "Musevilerin anasına... Nasılsa bizeoy vermediler" dediğini yazdı. Baker'ın bu ifadesi, uzun süredir IOmilyardplarlık kredi garantisini isteyen İsrail ile bunu reddeden Amenkan hükümeti arasındaki gerginliği artırdı. Baker'ın, Koch'un iddiasını yalanlamasına rağmen İsrail kamuoyundan ve Amerikan Musevi gruplanndan VVashington'a büyük tepkıgeldi. ABD'de seçim dönemi yaklaştıkça, Cumhuriyetci Parti'de Başkan George Bush'u çeşitli konularda utandırmayı hedefleyen antisemitik muhafazakâr Pat Buchanan'ın yarattığı baskı ile Beyaz Saray, Israil'e karşı daha sert bir tutumalıyor. 1988 seçimlerini hemen takiben VVashington'da aynı hava hakım olmuştu. Bush yönetimi belirlendıkçe ABD Washıngton'da Reagan dönemindeki kuvvetli İsrail lobisinin etkisini yitirdiği izlenmişti. Baker, Dışişleri Bakanı seçildiğinde. yine köşe yazılannda kendisıne bu göreve gelen her bakamn görevi özellikle İsrail ve Fransa'dan nefret ederek bitirdiği belirtildiğinde, Baker'ın " Ya başlarken böyle birhisse sahipse" diye cevap verdiği yaalmıştı. Baker bu yazılan da yalanlamışü. israil. kredi garantileri karşılığında işgal edilmiş topraklarda yerleşim bölgeleri yapımını yavaşlatacağmı VVashington'a imaetti. Ancak Baker özellikle seçim döneminde İsrail'e böyle büyük bir miktargarantinin verilmesine zaten Musevi tabanı olmayan Cumhuriyetci Parti seçmenini daha da rahatsızedcceğinı bildiğinden, taviz vermediği kredi garantisinin ancak İsrail yerleşim işlemıni tümüyle durduğu takdirde verileceğinde ısraretti. Beyaz Saray'ın İsrail'e kızgınlığı. son günlcrde özellikle W:JI Street Journal gazetesinde .>ayımlanan haberlerde de kendıni belli ediyor. Bunlardan en çok ses çıkaran haber, İsrail'in Körfez savaşında ABD'den aldığı patriot fuzelerini Çip'e sattığı yolundaydı. Çin ve İsrail bu haberi yalanladı. ABD'de Çin'e silah satış yasağı, insan haklan ihlalleri nedenı ve Kongre karanyla devam ediyor. Wall Street Journal aynca İsrail'in Çin'egöre füze teknolojisi dışında diğer silah teknolojilerini sattığını öne süren haberleryayımladı. Böylece Washington ve İsrail arasındaki gerginlik daha da artıı.