Katalog

12 ŞUBAT1992 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIŞHABERLER 11 Walesa suçladı • AA (VMŞOV») - Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa, Batı ülkelerinin eski Sovyct cumhuriyetlerine daha fazla acil yardımda bulunmalan gerektiğini söyledi. Walesa, AP'ye verdiği demeçte Batı'yı, PoJonya'yı yiyecek ve giyecek seline boğarken, Olkede istikran sağlayacak fabrikalann tnodemizasyonu için çok az miktarda yardım yapmakla suçladı. Yiyecek ve içecek yardımlannın kısa vadede önemli olduğunu, ancak uzun vadede bir ülkenin kalkınması için sanayisinin geliştirilmesi gerektigini belirten WaJesa, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerine de bu şekilde yardım yapılması gerektigini söyledi. Kılıçla saldın • AA (Tokyo) - Japonya'da bir elinde kılıç, bir elinde tabanca olan bir kişinin, hükümetin istifasını taJep ederek, iktidar partisi genel merkezini bastığı, ancak daha sonra teslim olduğu bildirildi. Basın organları tarafından asın sağcı olarak tanımlanan saldırgan, LDP merkezine bir pencerenin camını kırarak girmiş ve muhafızlara bir el ateş ettikten sonra, başbakan ve parti genel başkanı Kiichi Miyazawa'mn makamına girmişti. Japonya saatiyle bu sabah gerçekleşen olay sırasında, Miyazawa'nın partide olmadığı belirtildi. Yetkililer saldırganm 1955 yılından bu yana aralıksız olarak yönetimde bulunan LDP'nin iktidan lerk ederek kendisini feshetmesini talep eden bir bildiri taşıdığını da açıkladılar. Fransa'da gensonı • CUMHURİYET (Paris)Sağ muhalefet partileri, dün hükümete yönelik bir gensoru önergesi verdiler. Dünkü parlamento toplantısında Filistin Halk Kurtuluş Cephesi lideri George Habbaş'ın tedavi amacıyla Fransa'ya gelmesi tartısıldı. Daha önce yapılan açıklamalarda, Sosyalist ve Fransa Komünist Partisi milletvekilierinin gensoru önergesini kabul etmeyecekleri belirtilmişti. Fransa Sosyalist Partisi jşiderek oy kaybediyor. önümüzdeki aylarda yapüacak yerel seçimlerde oylann sadece ytizde 20'sini alabileceği öngörülüyor. Habbaş krizi, sosyalist hükümete dört bakana maJ oldu. Muhalefet önde • AA (Biikreş) - Romanya'da pazar günü yapılan yerel seçimlerde, komünizm aleyhtan Birleşik Demokratik Muhalefet Partisi dnde gidiyor. Birleşik Demokratik Muhalefet ile eski komüoistler arasıoda bir sınav niteliğinde olan yerel seçimlerde, ülke genelinde seçmenlerin yüzde 75'inin oy kullandığı bildirildi. Şimdiye kadar sayılan oylara göre, başkent Bükreş'te muhalefet adayının yüzde 10'luk bir fark ile komünist adaydan önde gittiği duyuruldu. İrlanda'ya başbakan • AA (Dublin) - Irlanda Parlamentosu, önceki gün istifa eden Charles Haughey'den boşalan başbakanlık görevine, Maliye Bakanı Albert Reynolds'ı seçti. Irlanda Başbakanı Charles Haughey, davası yıllardır süren bir telefon skandalına adının karışması nedeniyle istifa etmişti. Irlanda'da başbakan, parlamentoda yapılan seçimle belirieniyor. ABD elçisi Battıkta • AA (Wuhington) - Sovyetler Biriiği'nin dağılma sürecinde ilk bagımsızlık bayrağını açan Baltık devletleri Litvanya, Lctonya ve Estonya'ya atanacak ilk ABD büyükelçileri belli oldu. ABD Başkanı George Bush'un belirlediği üç isimden, Vilnius'daki ABD Işgüderi Darryl N. Johnson Litvanya Büyükelçiliği'ne atanacak. Letonya Büyükelçiliği'ne, ABD dışişlerinde Sovyet uzmanı olan ve Leningrad ile Stockholm'de çeşitli görevler alan Ints M. Silins, Estonya Büyıikeiciliği'ne de Tallinn'deki ABD Işgüderi Robert C. Frasure getirilecek. Letonya'ya atanacak Silins, bu ülkenin başkenti Riga'da doğmuş. Kmer esir bıraktı • AA (Bangkok) - Kamboçya'da 13 yüdır Vietnam yanhsı hükümete karşı savaşan Kızıl Kmerlerin ellerinde tuttuklan bütün esirleri serbest bıraktıklannın sanıldığı bildirildi. Kamboçya'da hükümet ve Kızıl Kmerler araanda imzalanan banş anlaşmasma göre, tutuklulann serbest bırakılmasını denetleyen uluslararası Kızıl Haç Komitesi yetkilileri, ülkede yaptıkları incelemeler sonucu, Kızıl Kmerlerin halen elierinde esir tuttuklanna dair herhangi bir kanıta rastlamadıklarını belirttiler. Şam ve Tahran, ortak stratejik araştırmalar yapmak amacıyla yakında bir anlaşma imzalayacak Suriye ile İran arasında gizli askeri paktDış Haberier Servisi- Suriye ve İran, askeri konularda işbirliği yap- mak amacıyla gizli bir pakt oluşturmaya hazırlanıyor. Yakın bir tarihte imzalanması beklenen kuruluş anlaşması, iki ülkenin ordu- ları arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesini ve ortak stratejik araştırmalar yapılmasını öngörüyor. Batılı kaynaklar, Suriye-İran işbirliğinin, kimyasal ve diğer konvansiyonel olmayan silahların ortak üretimini de kapsayacağından kaygı duyuyorlar. Ingiltere'de yayınlanan Economist dergisinin yan yayını olan Foreign Re- port bülteninin haberine göre, Sunye ve iran yönetimleri arasında pakt kurma çalışmaları geçen yaz aylanndan bu yana büyük bir gizlilik içinde sürdürülüyor. Geçen ekim ayında iki ülkenin üst düzey askeri yetkililerinin arasında yoğunlaşan trafik sonucunda büyük ölçüde ortaya çıkan anlaşma taslağının. yakında ta- mamlanması bekleniyor. Foreign Report'un. bazı istihbarat kaynaklanna dayanarak verdiği habere göre. imzalanacak anlaşmayla birlikte yürürlüğe girecek olan Suriye-İran gizli paktı. iki ülkenin her türlü askeri etkin- İiklerinde işbirliği yapmasını öngörüyor. İki ülke bundan böyle kara. hava ve de- niz kuvvetlerinin çalışmalannı işbirliği içinde gerçekleştirecekler. İmzalanacak anlaşmada, Şam ve Tah- ran yönetimlerinin ortak stratejik araş- tırmalar yapacaklan da belirtiliyor. Sözü edilen stratejik araştırmalann niteliğinin açıkça ortaya konmamasına karşın. Ba- tılı kaynaklar, bunun Suriye ile İran'ın konvansiyonel olmayan siiah üretiminde de işbirliği yapacağı anlamına geldiğini savunuyorlar. Bu kaynaklara göre. iki ülkenin ortaklaşa kimyasal silah üretece- ği yolunda işaretler var, ancak nükleer silah yapımı konusunda bir girişimin olup olmadıgı konusunda bilgi bulun- muyor. Suriye-İran gizli paktının henüz res- men kurulmamış olmasına karşın, Fore- ign Report'a göre, paktın hedeflerinin bir kısmı şimdiye dek yapılan çalışmalarla gerçekleştirildi. Geçen yaz aylannda iki tarafta da üst düzeyli askeri yetkililerle oluşturulan çalışma gruplarının yürüttü- ğü hazırhk çalışmalan, Suriye ordusu- nun Genelkurmay Başka;.ı General Hikmet Şihabi'nin eylül ayında İran'a yaptığı ziyaret sırasında resmiyet kazan- dı. 25 eylül tanhinde İran'ın başkenti Tahran'a giden General Şihabi, 1 ekime kadar kaldığı Tahran'da İran Cumhur- başkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani, Savunma Bakanı Ekber Turkan ve İran ordusunun tüm generalleriyle görüştü. Bunun dışında, General Dalati liderliğin- rleki hir Surive askeri delegasyonu da geçen kasım ayında birkaç ay kalmak üzere Tahran'a gitti. Suriye delegasyonu- nun Tahran'da kaldığı süıe içinde, iki ülke arasındaki stratejik işbirliği anlaş- masını somutlaştıracak çalışmalarda bu- lunacağı bildiriliyor. Foreign Report'un haberine göre, iki ülkenin çalışmalarını büyük gizlilik için- de sürdürmelerinin nedeni, bölgedeki ülkelerin -İsrail başta olmak üzere- bugi- rişimden rahatsızlık duyacakları yolun- daki kaygı. Batılı kaynaklar, Suriye'nin Çin'den nükleer teknoloji satın aldığı yolunda bulgular olduğunu anımsatarak, Suriye- İran ittifakının tehlike oluşturabileceğini savunuyorlar. Atina, Ankara'nın, Orta Asya'dan sonra Balkanlartlaki Türklere de sahip çıkmasından endişeli Yunanistan'ın TürkiyekorkusuSTELYO BERBERAKİS (Atina) - Yunanistan, Türkiye'nin diplomatik ataklan karşısında her zaman "ihtiyatlı" ha- reket ediyor ve Türkiye'yi kendisine yönelik bir "tehdit" olarak görüyor. Bu durum iki ülke arasında yıllar yılı sü- ren "güvensizlik duygularından" kaynaklanıyor. Türkiye'nin uluslararası Arena- da atacağı her adımı yakından izle- yen ve buna bir anlam vermeye çalışan Yunanistan. özellile bu dö- nemde Türkiye'ye karşı "gardını" alniış durumda. Sovyetler Biriiği'nin dağılmasıy- la ortaya çıkan Türki cumhuriyet- lerden başka Türkiye'nin Balkan ülkelerindeki Müslüman ve Türk kökenli azınlıklara da sahip çıkma- sı Yunanistan'ı oldukça tedirgin etmeye yetiyor. Buna ek olarak Türkiye'de son on yıl içinde kayde- dilen ekonomik kalkınmayı da göz önünde bulunduruvor. Türk-Yunan ilişkileri bir raya oturmuş ve Kıbns sorununa her- hangi bir çözüm şekli bulunmuş olsaydı; Yunanistan'm Türkiye'ye bakış açısı da değişik olurdu kuş- kusuz Ama şimdiki durumda Yu- nanistan'm Türkiye'ye duyduğu güvensizliğin Türkiye'nin Yuna- nistan'a duyduğu güvensizlikten çok daha fazla olduğu bir gerçek. Aynı Türk halkının. Yunan halkı hakkında daha fazla bilgi sahibi ol- duğu gibi... Bunun da doğal olarak birçok tarihi, siyasi ve sosyal ne- denleri var. Yunanistan'm "fobiler"i. Tür- kiye'nin "yayılmacı bir siyaset" iz- lediği kanısından kaynaklanıyor ve bunun en canlı örneği olarak Kıb- ns'taki Türk birlikleri gösteriliyor. Ege Denizi'ndeki Türk-Yunan an- laşmazlıklan çerçevesinde Tür- kiye'nin Ege'deki Yunan adalan bir yana, Batı Trakya'daki Müslü- man Türk azınlığına sahip çıkma- sıyla Türkiye'nin Yunanistanın bu bölgesinde de "gözü olduğu" gibi imajlar yaratılıyor. Bu imajlara "kaynak" olarak da çeşitli Türk resmi ya da askeri kişilerin zaman zaman bu konularda yapmış ol- duklan açıklamalar ya da yayınla- nan haritalar gösteriliyor.. Başbakan Süleyman Demirel'in ABD ziyaretinin getireceği sonuç- lann hangi yöne bulunacağını da merak eden Atina, ABD Başkanı George Bush'un Kıbrıs konusunda Demirel'e bir dizi "nasihatlarda" bulunacağını ümit ediyor. Türkiye'nin Körfez savaşından ve Sovyetler'in dağılmaşından son- ra bölgedeki rolünü ik\ katına çı- kartmış olması Yunan siyaset dünyası tarafından kabul ediliyor. Ancak bu, çeşitli yönlerde yorum- lanıyor. Körfez savaşına kadar Türkiye'nin ABD ve NATO hima- yesinde, SSCB "tehditine" karşı bölgede bir jandarma rolü oynadı- ğına inanılıyordu. Savaştan sonra bu konumunu kanıtlayan Tür- kiye'nin SSCB'nin dağılmaşından sonra da bölgedeki önemini değil yitirmek, daha da arttırdığının bi- lincine varıldı. Türki cumhuriyetle- re doğal olarak vakın ilffi eösteren Türkiye'nin şimdi de Balkan ülke- leriyle geliştirdiği ilişkiler Yunanis- tan'm oldukça tedirgin olmasına yol açıyor. Newsweek'tea >ranffurtrrAll(|rmrinr Filipinler: Seçim şenliğinde konfeti yağmuru Filipinier, 11 mayısta yapüacak olan devlet baş- kanlığı seçimi için yürütulen kampanyalarla bir bayram havası yaşıyor. Devlet Başkanı Corazon Aquino bu kez adaylığını koymadı. Aquino'nun desteklediği aday Fidel Ramos. Devlet başkanlı- ğının en güçlü adaylarından biri olan Ramos se- çildiği takdirde başkan yardımcüığını da Emilio Osmana üstleneceİc. Ramos ve Osmana, önceki gün Ramos'un seçim bölgesi Pangasinan'daydı. Kent halkı iki lideri büyük coşkuyla karşıladı ve onlan konfeti yağmunına tuttu. Seçmenlerinin sı- cak ilgisi Ramos ve Osmana'yı da mutlu etti. Lockerbie dosyasında ajan bilmecesi Dış Haberier Servisi - Batılı ül- kelerle Trablusgarp yönetimi bu kez Lockerbie faciasından sonımlu tutulan iki Libyalı ajanın nerede ol- duklan konusunda karşı karşıya geldiler. The Washington Post ga- zetesinde yer alan bir habere göre iki ajanın idam edilmiş olmalan olasılığı çok yüksek. Ancak bu id- dia üzerine bir açıklama yapan Lib- yalı yargjç, halen sorgulamalan süren iki Libyalının sağ olduklarını bildirdi. AFP'nin The Washington Post'a dayandırdığı habere göre CIA kar- şıterör birimi eski şefi Vincent Can- nistrano. Abdül Besit Ali El Meg- rahi ile Leman Halife Faime'nin "ortadan kaybolduklannı ve bulu- namayacaklarını" açıkladı. Can- nistrano, Avrupalı ve Ortadoğulu istihbarat örgütlerinden ajanlann "idam edildikleri" yolunda bilgi al- dığmı da kaydetti. Eski CIA şefine göre Libya, 1988 yılında Iskoçya'nın Lockerbie ka- sabası üzerinde infilak eden Pan- Am uçağını düşürmekten sorumlu tutulan iki ajanın kaçınldığını id- dia edecek. Gazetede yer alan açık- lamada, Trablusgarp yönetiminin, Lockerbie ve 1989 yılında 171 yol- cunun ölmesine neden olan ve Ni- jerya üzerinde meydana gelen kaza ile ilgili tüm şahitleri ortadan kal- dırdığı da ileri sürüldü. Libya'da her iki ajanın soruştur- masını yürüten yargıç Ahmet Ei Zevi, Reuter'e yaptığı açıklamada, iki Libyalının da sağ olduğunu ve "isteyenin onları görebileceğini" açıkladı. El Zevi, "Bu iddianın doğru olmadığını söyleyebilirim. Her iki sanık iki gün önce Trablus- garp yüksek mahkemesine getirildi ve yardımcılanm tarafından soruş- turmaya alındı" dedi. ABD Başkan Yardımcısı Dan Quayle, Libya lideri Albay Kad- dafi'ye yönelik çağnyı yineleyerek, Lockerbie sabotajıyla ilgili olarak yargılamak üzere istedikleri iki Libyalı ajanın teslimini istedi ve "Sonsuz sabnmız olmadığını anla- sa iyiolur"dedi. Cezayir'de hava dumanlı Cezayir'de iktıdara gelen Muhammed Boudiaf. kendi politikasını destekleyen güçlere sahip. BugüçlerCezayir'in içinden çok dışında kümelenmiş bulunuyor. Cezayir'de hava dumanlı, halk bölünmüş durumda. Kendileride İslamcı-köktenci akımlarla mücadele eden Tunus ve Fas da nefesini tutup Cezayir'deki kanlı olaylan seyrediyorlar. Bu ülkeler için turizm gelirleri deyabana atılmayacak önem taşıyor. Tunus ve Fas resmi yorumlarda:ı kaçmsalar bile iktidan son anda İslamcıların efinden alan ordunun örtük darbesini memnuniyetle karşıladı. Bu özellikle Fas için geçerlidır. Boudiafneredeyseotuzyıl Fas'ta sürgünde yaşamıştır: krala şükran borcu vardır. II. Hasan, himaye ettiği Boudiaf ın politik Islamın iktidara gelmesini önlemek için elinden geleıii yapmasını bekliyor. Batı'da ise ilk planda eski sömürgedevleti Fransa, Akdeniz'in öteki yakasında durumun sakinleşmesini istiyor. Cumhurbaşkanı Mitterrand ikinci seçimlerin iptalini ve askerlerin başa gelmesini sert sözlerleeleştirdi, ama Islamcılann son anda engellenmesi genelde memnuniyetle karşılandı. Fransa"da üçmilyon Müslüman yaşıyor. Çoğu Mağrib'den geliyor. FlS'm iktidara gelmesi haünde Fransa'ya ikinci birgöç dalgasıyaşanırdı. (llşubat) FINANCIALHMES Türkiye'ye yeni rol Yıllardır Avrupa'nın ve NATOnun yoksul akrabası rolünü oynayan Türkiye, sonunda kendisine yeni birjeopolitik rol buldu. Sovyetler Biriiği'nin dağılması, Türkiye'ye, ABD'nin de teşvikiyle sadece komşusu Kafkasya'da değil, aynı zamanda eski Sovyet Orta Asya'sındaki 50milyon Türkçe konuşan Müslüman arasında da yeni bir siyasi nüfuzalanı kurma fırsatını veriyor. Bu bölgede İran, Türkiye için güçlü bir rakip. Ancak son zamanlarda ardı ardına Türkiye'ye giden Orta Asyalı liderler, İran ve Suudi Arabistan'ın sert İslamcı modellerini değil, Türkiye'deki ılımlı İslamı ve Batı ekonomisini kopya etmek istediklerini ortaya koydular. Türkiye ise. bu cumhuriyetlere çok ihtiyatlı bir yaklaşım sergiliyor. Türk işadamlan, şu anda Azerbaycan'da en çok göze çarpan işadamlan olmalanna karşın, Orta Asya'da sayılan Pakistanlı, İranlı, Afgan ve Güney Koreli işadamlannın çok gerisinde kalmaktadır. Bunun bir nedeni, Türkiye'nin ticari geleceğinin Orta Asya ile değil, Rusya ile ilişki kurmakta yatüğı şeklindeki serinkanlı yaklaşım olabilir. (1 lŞubat) Japonya düşman değil Pek çok Amerikalmın Japonya'yı ABD'nin yeni düşmanı olarak görmeye başlaması oldukça şaşırtıcı. Japonya, kendi topraklannda yabancı yatınmlan engellemesi ve yabancı mallann ülkeyegirişini olağanüstügüçleştirmesi nedeniyle, pek çok ülkeden tepki topluyor. ancak ABD'de Japonlara gösterilen tepki diğer ülkelerdekinden çok daha fazla. Japonya'ya düşman gözüyle bakmak ABD için oldukça risklidir ve kendi ulusal çıİcarlanna ters düşmektedir. Japonlann çoğu, eleştiriye karşı fazlaca duyarlıdır ve her an tepkileresinirlenerek intikamalmapeşinedüşebilirler. Borç içinde yüzmekte olan Amerika, prestijini korumak, diğer ülkelere yardımda bulunmak, bilimsel araştırmalan sürdürmek ve kirliliği kontrol edebilmek için bile Japonya'yagereksinimduymaktadır.(lOŞubat) Yapımına para yetiştirilemeyen Manş tüneli bir yıl gecikmeyle 1994'te hizmete girecek Manş tünelinin iki yakası bir am>a gdmiyorEDİP EMİL ÖYMEN (Londra) - Yüzyıhn mühendislik harikası geci- kiyor. İngiltere Adası'nı Avrupa kıtasına bağlayacak Manş Tü- neli için para yine bitti. Tamamen özel girişimle yapılan, İngilte- re ve Fransa'dan devlet desteği almadan inşa edilen tünele para yetişmiyor. 1993 haziranında açılması beklenen tünel en az bir yıl gecikecek. Gecikmenin faturası her ay için 1 trilyon Türk Lirası. Tüneün yaklaşık 50 trilyon liraya mal olacağı sanılıyordu. Hesap şu anda 80 tril- yonda duruyor. Hükümetler, işi en başın- dan özel sektöre bıraktıkları için kanşmı- yorlar. Ama birbirlerini, "özel sektörleri- ne çekidüzen vermeleri için" el altından uyardıklan biliniyor. Öte andan ingiltere, adaüğını ne kadar geç kaybetse maneyi ba- kımdan o kadar kârlı sayıyor kendisini. Za- ten Ingiliz tarafı gayet yavaş; tünel yapılıp bitse dahi, Londra'yı Avrupa'ya bağlaya- cak özel demiryolu ortada yok, özel tren- ler ortada yok. Londra'da trenin gelip du- racağı dev istasyon inşa ediliyor, ama yeri hâlâ tartışmalı... Fransızlar ise tüneün ge- cikmesini, Ingiltere'nin aleyhine kullana- cakları bir koz olarak görüyorlar... Tüne- ün yapımım üstlenen 10 Ingüiz-Fransız fır- ması şimdi yeniden hisse senedi ihracına başlayacaklar. Tüneldeki gecikme, Manş kıyılan arasın- da çalışan feribot şirketleri için ek bir ne- fes alma süresi. Tünel açıldıktan sonra şir- ketlerle limanlann şimdiki cirolan er geç ta- rihe kanşacak. Halen yılda 2 mılyon ton ytlk taşınıyor iki kıyı arasında. Tünelin iş- letmeye açılmasıyla bunun 7 milyon tona, 2003 yılında ise 11 milyon tona çıkacağı he- saplanıyor. Tünel, özellikle Manş'ı en kısa yoldan geçen feribotlar için ölüm fermanı anlamında. Paris'ten, Brüksel'den veya Londra'dan hemen karşı kıyıya gecmek is- teyen, trene binecek ve bir iki saat içinde karşı kıyıda olacak. Feribotun külfetine ve zaman kaybına gerek yok. Gelecek, Manş kıyılarında şimdiden yaşanıyor: İngiliz, Fransız, Belçika ve Hollanda feribotlann- da hizmet kalitesi eskisi gibi değil. Artık as- gari hizmet sözkonusu. Sadece otomobü ve yolcu "nakliyatı" ile yetiniyorlar. En ya- kın iki liman arasında "horvercraft" ile ya- nm saat, uzak limanlar arasmdaysa 5-6 saat süren Manş geçişleri daha şimdiden külüs- türleşti. Lüks birer yolcu gemisi görünü- mtjndfeki feribotlarda artık yemek, yatak, kabin hizmetleri, vergisiz abşveriş, hatta tu- valetlerin temizlenmesi gibi diğer hizmetle- rin kalitesine fazla aldırış eden yok. Gecikmenin aylık faturası 1 trilyon lira.