Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
1 0 ŞUBAT 1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA
EKONOMI
Zopımlutasarraf
• AA (Ankıra) - Danıştay 5. Dairesi,
"Çahşanlann tasarrufa teşvik
edilmesi" hakkındaki tebliğin iptali için
açıJan da vayı çarşamba günü
duruşmalı olarak esastan görüşecek.
'"Çalışanlann tasarrufa teşvik edilmesi
ve bu tasarruflann değerlendirilmesine
dair kanun"a dayanılarak Maliye ve
Gümrük Bakanbğı'nca 15 ocak 1989
tarihınden geçerli olmak üzere çıkanlan
tebliğin ıptal edilmesi için Türk-İş ve
Meral Keskin, ayn ayn dava
açmışlardı. Davalann açıldığı
tarihlerde geçerli olan Danıştay
KurulıTna göre Danıştay İdari Dava
Daireleri Genel Kurulu'nca incelenen
davalann ilk etap talepleri olan
"yürütmenin durdurulması" istemleri
reddedilmişti.
Nasco'ya yabancı ortak
• AA (Ankara) - Nasco Nasreddin
Holding, ortaklan arasına
International Finance Corporation'u
da alarak sermayesini 12milyarliradan
16 milyarlirayaçıkardı. International
Finance Corporation, holdingın
sermayesine 4 milyar lira ile katılarak
yüzde 25 pay aldı. Toplam sermaye
içinde Nasreddin International
Gruoup Limited Holding'in payı da
yüzde 67.5 olarak belırlendı. Geriye
kalan yüzde 7.5'lik sermaye ise
ortaklardan Ahmet Idris Nasreddin,
Abdurrahman Idris Nasreddin, Saleh
Nasreddin ve Attia Ahmet Nasreddin
arasında dağıldı.
KonutbiPlik'ten uyarı
• AA (tstanbul)- Marmara Bölgesi
Yapı Kooperatifleri Birliği (Konut
Birlik) Yönetim Kurulu Başkanı Oğuz
Soydan, Türkıye'deki konut
sorununun, ekonomik pakette
açıklanan formülle çözülemeyeceği
görüşünü savunarak "İşsiz
müteahhitlere iş mantığıyla hareket
edildiğı düşüncesine inanmak
istemiyoruz" dedi.
'Verimsiz ocak satılsın'
• AA (Zonguldak) - Devlet Bakanı
ömer Barutçu, verimsiz ocaklann,
peşkeş çekilmemek kaydıyla bir an önce
elden çıkartılmasını istedi.
Zonguldak'ta taşkömürü ve demirçelik
sektörüne dayalı yapının tıkanma
noktasına geldiğini belirten Barutçu,
Türkıye Taşkömür Kurumu'nda
israfın önlenmesi gerektiğini kaydetti.
Barutçu "Verimsiz ocaklann peşkeş
çekilmemek kaydıyla ve rekabet
koşuluyla bir an önce elden çıkartılması
lazım.
Özallar'ın şirketleri
•l AA(Ankara) - Devlet Bakanı Tansu
Çiller, kurucu üye ve ortaklan
arasında Cumhurbaşkanı Turgut
özal, kardeşı Korkut Özal ve
Başbakan eskı Yardımcısı ANAP
Manisa Milletvekili Ekrem
Pakdemirli'nin bulunduğu 8 şirket
hakkında hayali ıhracat yaptıklan
gerekçesiyle Maliye ve Gümrük
Bakanlığı ıle Hazine ve Dış Ticaret
Müsteşarlığı'nca herhangi bir
soruşturma yapılmadığını açıkladı.
Çiller SHP Ankara Milletvekiü Uluç
Gürkan'ın soru önergesine verdiği
yazıhcevapta 1986-1991 yıllan
arasında adı geçen 8 şirketten sadece
ikisinin ihracat yaptığını bildirdi.
Töbank'ta ihbar mektubu
• ANKA (Ankara) - Töbank Teftış
Kurulu'nda yer alan bir grup müfettiş,
banka Genel Müdürü Osman Erk'i,
Başbakan Süleyman Demirel ve
Başbakan Yardımcısı Erdal înönü'ye
ihbarettiler. Müfettişler, Osman Erk
yönetimini yaptığı aşın ve gereksiz
harcamalarla "banka kaynaklannı
umarsızca tüketmek" ve birçok
usulsüz işlem yapmakla suçladılar.
SufampasıAlobanka'da
• Ekonomi Servisi - Istanbullulann su
faturalannı Yapı Kredi Alobanka ile
ödeyebilmelerini sağlayan anlaşma,
tSKİ Genel Müdürü Ergün Göknel ile
Yapı Kredi Genel Müdürü Burhan
Karaçam arasında imzalandı. Yapı
Kredi'nin Yapı Kredi Plaza'daki Genel
Müdürlük binasında yapılan
anlaşmaya Ergun Göknel ve Burhan
Karaçam'ın yanı sıra tSKİ'den Atakan
Erentok, Ziya Kurtaran ile Yapı Kredi
Genel Müdür yardımcılanndan Ismail
Yalçmkaya ve Ömer Kayalıoğlu da
katıldılar.
M
AloMaliye"yeilgiyok
• AA (Ankara) - Vergi Kurumu'nun
uygulanmasıyla ilgılı aksaklıklan
çözümlemek amacıyla geçen yıl illerde
oluşturulan "079 Alo Malıye"
servisine, tanıüm eksikliğı nedeniyle
yeterli başvuru yapümadığı bildirildi.
Adana Defterdar Yardımcısı Süleyman
Toyan, servisin 24 saat hizmet
vermesine rağmen yeterli ilgiyi
görmediğini belirtti.
Kapgo eylemi
• AA (Izmir) - İşten çıkanlan, Türkiye
MotorluTaşıt Işçileri Sendikası
(TÜMTİS) Izmir Şubesi'ne üye 63
işçinın işyeri önünü terk etmeme eylemi
34'ECÜ gününü doldurdu. TÜMTİS
Sendikası Izmir bölge temsilcisi Şükrü
Günsili, işçilerin eyleminin, kış
şartlanna rağmen Bornova'daki
aktarma merkezi önündeki çadırda
devam ettiğini bildirerek işverenin, hak
arajışındaki işçıleri polisle karşı
karşıya getirmek için çeşitli entrikalar
çevirdiğini öne sürdü.
130 bin konuta 1 trilyon liralık bitirme kredisi verilecek
Yanm kalmış konııtlara kredi
CUMHURtYET (Ankara) - Toplu Konut Idaresi Başkanı Yiğit
Gülöksüz, yanm kalmış kooperatif inşaatlarının bir an önce
tamamlanabilmesi için 1 trilyon liralık kaynak sağlanaca-
ğını açıkladı. Bu kaynaktan 130 bin konuta bitirme kredisi
kullandırılacak.
Kredi dağıtımının önümüzdeki
günlerde başlayacağını bildiren Gü-
löksüz, daha sonra da belediyeler
eliyle konut yapımı için 1 trilyon li-
ralık kaynak oluşturulacağını bildir-
di. Gülöksüz, Toplu Konut Fonu'-
nun, bütceye dahil edilen fonlar kap-
samı dışına çıkanlması gerektiğini
söyledi.
Toplu Konut tdaresi'nin başına
gectikten sonra, toplu konut sistem-
leri üzerinde kapsamlı çalışmalar baş-
latan Gülöksüz, konut büyuklükleri
ile kredi koşullannın çeşitlendirilmesi
ve konutlann bir inşaat mevsiminde
tamamlanacak kadar hızla inşasının
gerektiğini söyledi. Bu yöndeki calış-
malara başlandığını belirten Gülök-
süz, ilk aşamada yanm kalmış koo-
peratif inşaatlanmn tamamlanması-
na hız verileceğini bildirdi. Bu amaçla
1 trilyon liralık bir kaynağın yanm
kalmış konutlann yapımına aynlaca-
ğmı kaydeden Gülöksüz, uygulama-
ya önümüzdeki günlerde başlanaca-
ğını bildirdi.
Yanm kalmış kooperatif inşaatla-
nmn kredilendirilmesiyle ilgili bir teb-
liğ hazırlanmakta olduğunu ifade
eden Gülöksüz, uygulamanın puan-
lama sistemine göre yapılacağını söy-
ledi. İnşaat seyiyesi yüzde 60-75 olan
inşaatlann bir grup, yüzde 75-90
olanlann ise ayn grup olarak değer-
lendirileceğüıi anlatan Gülöksüz, kre-
di koşullannın inşaat seviyesine gö-
re degişeceğini kaydetti. Uygulama ile
inşaat seviyesi yüksek olan konutla-
nn önümüzdeki inşaat sezonunda, di-
ğerlerüıin ise bir sonraki inşaat sezo-
nunda bitirilmesinin hedeflendiğini
söyleyen Gülöksüz, sağlanacak kre-
dinin kooperatiflere güç vereceğini
kaydetti.
Konut başına bir kereye mahsus ol-
mak üzere verilecek kredi miktarının
henüz kesinlik kazanmadığını da be-
lirten Yiğit Gülöksüz, puanlama sis-
temine göre değişecek rakamı onala-
ma 10 milyon lira olarak duşündük-
lerini ifade etti. Bitirme kredisinden
1989'dan bu yana hiç kredi alamamış
40 bin konut da yararlanacak.
Toplu Konut Idaresi Başkanı Yi-
ğit Gülöksüz, hazıriıkian süren bir
başka calışma ile de belediyeler eliy-
le konut yapunının öngöruldüğunü
bildirdi. Bu şekilde ihtiyaca uygun
konut yapunının hızlanabileceğini sa-
vunan Gülöksüz, belediyeler eliyle
konut yapımı için Fon'dan 500 mil-
yar lira civarında kaynak ayrılacağı-
m belirtti. Gülöksüz, bu paranın çe-
şitli kaynaklardan beslenerek 1 tril-
yona yukseltilmesinin hedeflendiğini
de kaydetti. TKl'nin daha uzun va-
deli olarak baktığı bu projede bele-
diyelerin elinde bulunan arsa stoku-
nun merkezi yönetimin desteği ile ha-
rekete geçirümesi amaçlanıyor.
NadirBow Street'e abone olduEDtP EMİL ÖYMEN (Londra) -
Asil Nadir, üç ay aradan sonra ye-
niden mahkeme huzuruna çıkacak.
Sah günü, ilk kez 17 Aralık 1990'da
çıktığı "Bow Street" Sulh Ceza
Mahkemesi'nde devam edilecek 10.
duruşmasında. davanın Londra
Ağır Ceza Mahkemesi'ne sevki ka-
rarlaştınlacak. Ağır Ceza'da ise du-
ruşmanın 1993'ten önce başlaması
beklenmiyor. Bu arada Asil Nadir
aleyhıne Polly Peck kayyımlannın
açtıkları 378 milyon sterlin tutann-
daki tazminat davası da sürecek.
Asil Nadir'in mahkeme masraf-
lannın hangi kaynak tarafından
ödendıği de gizli tutuluyor. Kişisel
borçlannın 90 milyon sterline
vardığı söylenen Asil Nadir'in
kasım ayında iflasına karar veril-
mesinin ardından "astronomik"
mahkeme masraflannı "ismi gizli"
bir kaynağın ödediği belirtilıyor.
Ancak bu kaynağın kimliği açık-
lanmış değil. Daha önce maJ ve
para varlığı dondurulan Asil Na-
dir'e mahkeme haftada 1.000 sterlin
harçlık bağlamıştı. Iflasın ardın-
dan, Asil Nadir'in masraflarının
nasıl ödendiği hakkında gelişmeleri
yakından izleyen "City"de yoğun
tahminler yürütülüyor.
Asil Nadir'in yargıç önüne çıktığı
7 Kasım 1990'dan bu yana son ge-
lişmeler özetle şöyle:
1. Ağır Dolandıncılık Bürosu'-
nun 15 Aralık 1990'da Asil Nadir'i
havaalanında tutuklayarak açtığı
davada hazırlık soruşturması artık
sona eriyor. Dava, "Bow Street"
Sulh Ceza Mahkemesi'nden alına-
rak "Old Bailey" Ağır Ceza Mah-
kemesi'nde aktanlacak. Ancak tüm
iddianamenin gelecek yıldan önce
tamamlanması beklenmiyor. Asil
Nadir, gün ve miktar belirtilerek 76
ayn kez, Polly Peck'e ait 155 milyon
milyon sterlini zimmetine geçir-
meklesuçlanıyor.
Aynı davada ikinci sanık olarak
yer alan muhasebecisi John Turner
de 10 ayn kez muhasebe kayıtlan-
nda 7.4 milyon sterlin tutan tahri-
Asil Nadir 3 ay aradan sonra yann bir kez daha mahkeme önüne çıkacak.
fatla suçlanmakta. Asil Nadir önü-
müzdeki sah günü "Bow Street"
Sulh Ceza Mahkemesi'ne 10. kez,
John Turner da ikinci kez çıkacak-
lar. Ağır Dolandıncılık Bürosu,
davanın hazırlık soruşturması için
Isviçre'den 20 bini aşkın belge ge-
tirtti. Daha önce yapılan açıklama-
larda, soruşturmanın 4 bin klasör
tuttuğu, 43 bin sayfa belge top-
landığı, 120 tanığın " ifadelerine
başvurulduğu, 44 bankada 95 he-
sap için soruşturma talebi yapıldığı
belırtilmıştı. Bugüne kadar hazırlık
soruşturması surdüğü için "yar-
gılanmayan" Asil Nadir, davanın
ağır cezada başlamasının ardından,
suçlamalan ilk kezbizzat yamtlaya-
bilecek.
2. Polly Peck kayyımlannın 22
Ekim 1990'da Yüksek Mahkeme'-
de Asil Nadir, annesi Safıye Nadir,
avukatlan Menteş Aziz, KKTC
Merkez Bankası ve Kıbns Endüstri
Bankası'nın Ingiltere'deki banka
hesaplan için ihtiyati haciz tedbiri
almalan üzerine bir dizi dava baş-
ladı. Kayyımlar, Asil Nadir'in ya-
sadışı 263 ödeme yaptığı gerekçe-
siyle kendisinden 378 milyon ster-
lin tazminat talep ediyor. Asil Na-
dir buna itiraz etti. Ancak Nadir'in
25 kasımda iflasına karar verildi.
Bu gelişmeler arasında kayyım-
ların davasının, Asil Nadir aley-
hindeki ceza davası sonuçlanma-
dan başlayamayacağı anlaşıldı.
Kayyımlar, iki davaya birden bakıl-
masını talep ederken Asil Nadir
önce ceza davasının, sonra tazmi-
nat davasının göriilmesini Yüksek
Mahkeme'den istedi. Bunu evvelki
gün reddeden Yüksek Mahkeme,
ceza davası için oluşturulacak jüri-
nin basm-yayın yoluyla etkilenme-
sini önlemek amaayla, tazminat
davasının süreklı olarak kapalı
yapılmasına ve yayın yasağj konul-
masına karar verdi. Böyfece tazmi-
nat davasına ilişkin bilgi aktarmak
suç sayılacak. Asil Nadir'le birlikte
haklannda tazminat davası açılan
diğer kişilerin banka hesaplan için
alınan ihtiyati haciz tedbiri sürü-
yor.
KKTC Merkez Bankasfnın 29
milyon sterlin tutarındaki hesabın-
dan bir kerelik 6 milyon sterlin çe-
kerek KKTC Londra Temsılcılığı
maaşlannı ve diğer masraflan öde-
mesini, Yüksek Mahkeme kayyım-
ların izni ile kabul etti. Ancak
bankanın yeniden para çekme tale-
bi geçen pazartesi günü reddedildi.
Banka bunu temyize götürdüyse de
orada da reddedildi.
Banka şimdi bu işlemlerden do-
ğan tüm mahkeme masraflannı da
ödeyecek. Kayyımlar, KKTC Mer-
kez Bankası'ndan da 39 milyon
sterlin talep ediyor. Davaya Kıbns
Rum yönetimi müdahil olarak
katılıyor. Müdahalenin, Ingiliz
mahkemesinin "KKTC'nin bir
devlet olduğunu" kabul etmesini
önleme amacıyla yapıldığı ifade
ediliyor.
Bu sepette çocuğunuza da yer var
ESER ATtLLA(lstanbuI)-Topkapı, Bakırköy, Ataköy, Şirinevler ya
da Merter'de oturanlar, buyurun bugün Belpa'ya gidelim.
Açıldığından bu yana bir türlü sorunlardan sıynlamayan Belpa'da
dertleri bir yana itip raflar arasında dolaşalım.
Merter'e vanldığında büyük alanı ve bölmeleriylekarşılaşıyorsunuz.
ışıklı panolanyla Belpa hemen dikkat çe- -••----
kiyor. Anayoldan görülen Beipa ışıklı
panosunu izlediğinizde önce büyük bir
otoparkla karşılaşıyorsunuz. Markete
yaklaşık 150-200 araçlık bu büyük oto-
parktan gecerek gırih'yor. Tam karşınız-
da Belpa'nın büyük tek katlı binası. Bi-
namn sağ ve sol yanında açhk ve yorgun-
luk giderici Mc Donald's ve Fried Chic-
ken Cafeterya göze çarpıyor. Bunlann
yanında da Belpa giriş kapılan yer alı-
yor. Sol kapıdan içeri girince tam karşıda
marketin alışvenş alanı var. Şöyle sağa Tİk6ttCİl§r M
dönüp market girişine doğnı ilerliyoruz.
Sağ kolda dizi dizi dükkânlar. Bu dük-
kânlar markete bağh değil. Belediye, özel
BÎRGÖRCS
Günlük gereksinimlerinize yanıt vere-
cek sebze meyye, kunı gıda, temizlik
malzemeleri gibi ürünler ise marketin sol
tarafında yani çıkış tarafında yer ahyor.
Kısacası Belpa'ya salt sebze meyve ya da
temizlik malzemesi gibi günlük
ihtiyaçlannızı karşılamaya gitmiş
olsanız bile yine de mutfak eşyalan,
elektronik eşyalar, parfümeri veya
ayakkabı reyonunun önünden geçmek
zorunda kahyorsunuz.
şahıslara kiralamış. Bu dizide fast food,
pizza restoranianmn yanı sıra bir de ço-
rap satan bir mağaza, Sağra ve Levi's bu-
lunuyor. Aynı sırada bir de atari salonu
var. Eğer çocuğunuzla gehnişseniz çocu-
ğunuzu atari salonuna bırakıp Belpa'da
alış verişe koyulabilirsiniz. Bir küçük je-
ton 1000 lira.
Tttkatbamabüyiik
Sağ kolu izledikten sonra marketin gi-
rişine vanyoruz. Girişte bir yanda danış-
ma, diğer yanda sepetler dizili. Belpa'-
dakı yürür sepetlerin bir de özelliği var.
Bu sepetlerin önünde küçük çocuklann
oturtulabıleceği bir bölme bulunuyor.
Bunlarla küçük çocukla alışverişe çıkan-
lann Belpa'da rahat hareket etmesi sağ-
lamyor.
Belpa tek katlı oldukça büyük bir me-
kân üzerine kurulmuş. Reyonlar arasın-
da rahat harekete olanak sağlayan 2.5-3
metrelik geniş bir alan var. Belpa'da tele-
vizyondan sebze meyveye, giyim eşyasın-
dan et, süt, şarküteri ya da Tekel ürünle-
rine dek birçok değişik ürün satılıyor.
Belpa'yı diğer marketlerden ayıran bir
özellık de burada gömlek, pantolon. ka-
ban, etek, ayakkabı ve çizme gibi giyim
eşlan ve hırdavat, oto aksesuarlannm da
satılması. Markette sağdan sola doğru
ilerlediğınizde diğer market düzenleme-
lerinin aksine önce mutfak eşyası, kitap,
kırtasiye, video kaset, elektronik eşya
Yaklaşık 2.5 ay grev nedeniyle kapah
olan ve 17 haziranda açılan Belpa'da gö-
rüştüğümüz hemen hemen herkes mar-
ketin grevden önce daha düzenli. ucuz ve
temiz olduğunu belirtiyor. örneğin e\
hanımı Semiha Bakır, "Grev öncesinde
hep buradan alış veriş yapardık. Grev-
den sonra ise pek sık gelmiyorum. Alış-
veriş için Ataköy Atrium'daki Migros'u
tercıh ödıyoruz. Belpa biraz pahalanmış
ve eski temizliği de bulamadım" diyor.
Sanayicı Yusuf Ziya Birtek ise Belpa'yı
secmesinin nedenini "Kendi elimle, seçe-
rek alış veriş yapıyorum" diyor ve ekli-
yor:" Ama her malı buradan almıyorum.
Çünkü bazı mallar burada ucuz ama ba-
zılan da pahalı. Diğer yerlerle özelhkle
de Metro'yla buradaki fiyatlan karşı-
laştınp öyle karar veriyorum." Bir tek de
Belpa'nın grev öncesindeki halini gerek
ucuzluk gerekse temizlik bakımından
daha fazla beğendiğini belirtiyor. Ev
hanımı özlem Korkmaz ise eşiyle birük-
te ayda bir toplu alış verişlerini Belpa'-
dan yaptığını söylüyor. Korkmaz, "Çok
ceşit mal var. Hepsi de taze. Benim otur-
duğum Şehremini'deki marketlerden de
daha ucuz. Aynca temiz de. Her şeyi gö-
nül rahatlığıyla buradan alabiliyorum"
diyor.
Belpa, cumartesi pazar günleri de dahil
her gün 10.00-22.00 saatleri arası açık.
Marketin müştenlere sunduğu özel hiz-
metler arasında 15 günde ya da üç hafta-
da bir değişen aksiyon haftalan var. Be-
lirli mallar bu süreler içinde indirimli
satılıyor.
Çağdaşlaşma ve Kamu
Hizmetleri
SEVÎM GÖRGÜN
İstanbulÜniversitesiSBFöğretim Üyesi
Bazen "Batılılaşma" ile eşanlamlı kullanılan "Çağdaşlaş-
ma" ya da "Modernleşme", ekonomik, siyasal, toplumsal
ve siyasal yapı ve davranışlarda kökten değişiklikler içeren
bir süreç sonucu meydana gelen bir olgudur. Uzmanlaşma
ve iş bölümüne koşut olarak gerçekleşen sanayıleşme ve ileri
teknolojı kullanımı, üretim düzeyinde çağdaşlaşmanın kıs-
tasıdır. Sanayıleşen bir toplumda iktisadi kararlarda gele-
neklerin yerini bilgı ve rasyonellık alır. Gelir rastlantı ve
vurgun sonucu ya da siyasi güç ve kaba güç kullanımı ile de-
ğil, üretime yapılan katkı sonucu elde edilen bir değerdir.
Üretim yapısında meydana gelen değişikliklere koşut ola-
rak toplum yapısının diğer öğeleri de değişir. Nüfusun bü-
yük bir çoğunluğu kentlerde yaşamaya başlar, tarımda çalı-
şan iş gücü göreli olarak azalır, iş gücünün. eğitim ve kültür
düzeyi yükseldiği için dikey mobilitesi, ulaşım ve haberleş-
me olanaklannın yaygınlaşması ve iyileşmesı sonucu yatay
mobilitesi artar. Uzmanlaşma, iş bölümü ve kentleşme ikti-
sadi ilişkılerin yanı sıra toplumsal ilişkilenn de yoğunlaşma-
sına sebep olur.
Çağdaş bir siyasal düzenin öğeleri ise demokratikleşme ve
eşitliktir. Demokratikleşme, siyasal ıktıdann geniş bir taba-
nın kaühmı ile oluşmasını sağlar. Bireyle siyasal iktidarara-
sındaki ilişkileri, keyfilik ve kayırma yenne kurallar belirler.
Bu kurallan belirleyen yasalar karşısında bireyler eşittir.
Çağdaşlaşmanın diğer bir boyutu kamu hizmetlen üreti-
mi için aynlan kaynaklann artmasıdır, çünkü çağdaşlaşma
ile kamu hizmeti talebi arasında iki yönlü bir ilişki vardır.
Sanayi toplumuna geçiş ancak haberleşme ve ulaştırma te-
sisleri gibi fızıkı ve eğitim, kültür gibi beşeri altyapı hizmet-
lerinin yeterli düzeyde üretimi ıle mümkündür. Sanayıleşme
sonucu yoğunlaşan ve ^ " ^ ^ i ^ — ^ — ^
Tûrk toplumu hızlı bir
değişim süreci içine
girmişrir, ancak bu
sürecin etkin bir
çağdaşlaşma sürecine
dönüşmesini, böyük ölçüde
kamuhizmetleri açığı
engellemektedir.
çeşitlenen toplumsal
ilişkilerin düzenlen-
mesi ve denetlenmesi
kamu kesimine yeni
görevler yükler. Gele-
neksel sosyal yapının
değişmesi sonucu or-
taya çıkan boşluğu
sosyal güvenlık gibi
hizmetlerle kamu ke-
siminin doldurması ^ ^ _ ^ _ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ > >
_ ^ ^ ^
gerekir. Bunlann yanı ^™""^^"^"""^^™™""^^^™~"^^~
sıra kentleşme, gelir ve eğitim düzeyınm yükselmesı, daha
kaliteli ve çeşitli kamu hizmeti talep edılmesıne sebep olur.
Gelışmiş ülkelerde kamu kesimınin millı gelirden % 35-50
gibi yüksek bir pay alması bir tesadüf ya da ideolojik bir se-
çiş olmadığı gibi zengınliğın imkân verdiği savurganhk da de-
ğildir, çünkü iktisadi gelışme ile birlikte iktisadi kaynaklann
kullanımında verimlilık de artar. Çağdaşlaşma süreci içinde
kamu hizmet talebi arttığı ve çeşitlendiğı ve demokratikleş-
me artan talebin etkın bir şekilde siyasal iktidara yan-
sımasını mümkün kıldığı için gelışmiş ülkelerde kamu hiz-
met üretimi artmıştır.
Türk toplumu hızlı bir değişim süreci içine girmiştir, an-
cak bu sürecin e'kin bir çağdaşlaşma sürecine dönüşmesini,
büyük ölçüde, kamu hizmetleri açığı engellemektedır. Ka-
mu hizmetleri talebinde önemli bir artış vardır ve bu artışı
'Türkler her şeyi devletten bekler' gibi beylik deyişlerle izah
etmek mümkün değildir. Talep artışının temelinde çağdaş-
laşma arzusu yatmaktadır. örneğin eğıüm hızmetıne tale-
bin artmasımn sebebt, emeğın venmliliğinı arttırak daha
yüksek gelir elde etmektir. Yaşam koşullannı iyileştirme is-
teği güvenlık, adalet, sağlık, sosyal güvenlik hızmetlerine ve
yerel hizmetlere olan talebi arttırmıştır. Kamu hizmetleri
üretiminin miktar, kalite ve çeşıtlilık açısından artan talebi
karşılamakta çok yetersiz oluşu, kişileri kendi başlannın ça-
resine bakmak durumunda bırakmıştır. Küçük bir azınlık,
siyasal iktidarla yakın ilişki kurabildiği için kamu faaliyetle-
ri ile ilgili kararlan kendi çıkarlan doğrultusunda etkilemek
olanağına ve kamu hizmet açığını kısmen de olsa piyasadan
satın aldığı hizmetlerle kapatacak maddi güce sahiptir. Bu
gibi olanaklardan yoksun çoğunluk, kıt ve kalitesiz kamu
hizmetlerinden yararlanabilmek için rüşvetin, aracılann, ai-
le, hemşerilik ve parti bağlanmn etkin olduğu yoğun bir re-
kabet ortamında mücadele etmek zorundadır.
Bu durumun, Türk toplumunun geleceği açısından bir so-
nucu, az gelişmişliğin belirgin özelliği olan ikili toplumsal
yapının çözüleceği yerde pekişmedir. Günümüzde Türkiye'-
de çağdaş bir toplumun bazı özelliklerine sahip içine kapalı
azınlıkla, geleneksel yapısını ve değerlerini korumaya zorla-
nan, eğitim noksanlığmdan dolayı dikey mobilitesi çok sı-
nırlı çoğunluk bir arada yaşamaktadır. Kamu hizmet açığı-
nın diiğer sonucu ise az gelişmişliğin diğer bir özelliği olan
kamu yönetiminin yozlaşması ve sıyasallaşması ve devletin
toplumu yönlendirmede etkinliğini büyük ölçüde yitirmesi-
dir.
Kavramlan ne ifade ettıklenni açıklamadan ve araştırma-
dan kullanma alışkanlığımız, çağdaşlaşma ile devletin kü-
çültülmesi ve kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi arasında
ilişki kurmamıza sebep oluyor. Oysa çağdaşlaşma ile ilgili
bilimsel araştırmaiar, örneğin Prof. Dr. Cemil Oktay'ın
Yükselen lstemler Karşısında Türk Siyasal Sistemi ve Ka-
mu Bürokrasisi (1) isimli çalışması, bu ilişkinin ne denli çe-
lişkili ve anlamsız olduğunu ortaya koyuyor.
(1) Istanbul Üniversitesi, SBP Yayım, 1983
Beipa'daki yurur sepetlerin onunde çocuklann oturabileceği bir
bölüm var. (MUHARREM AYDIN)
MERKEZ BANKAS
CINSI
1 ABO Dolan
1 Alman Markı
1 Belcıka Frangı
1 Fransız Frangı
1 Isvıçre Frangı
100 Itatyan Lıreü
1 Japon Yenı
1 Sterlin
1 S.Arabtstan Rryaü
I KURLARI I
DÖVIZ
ALIŞ
5487 00
3512.81
170 30
1030.61
3S80.52
466.28
43.88
1007140
1463.28
SATIŞ
5498 00
3519.85
170.64
1032 68
3938.40
467 22
43 97
10091.58
1466.21
SŞUBAT 1992
EFEKTİF
ALIŞ-
5481.51
3509.30
168 60
1029 58
3926 59
461.62
43.22
1ÖÖ61.33
144133
SATIŞ
5514 49
3530 41
171 15
1035.78
3950.22
468.62
44.10
10121.85
1470.61
O bir
Canavarı bekleyin.