Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 KASIM 1992 ÇARŞAMBA 14 HABERLEREV DEVAMI Türk subaylardan Çekiç Güç'e sıkı denetim KuzeyIrak'ın her taşıgoruntülendıEVRENDEĞER ADANA/tNCtRLtK - Ku- zey Irak'taki Kürtleri Bağdat yönetimınin saldınlanna karşı korumak amaayla Türkiye'de konuşlandınlan, ancak PKK'- ya yardım ettiği ıddialanna hedef olan uluslararası Çekiç Güç, kapılannı Cumhuriyet'e açü. Çekiç Güç'ün Türk komuta- nı Tuğgeneral Ali Nail Esener, Çekiç Güç'ün denetimine iliş- kın kuşkulan reddederek kesin konuşuyor: "Çekiç Güç'ün tümfaaliyetle- ri kontrolümüz altmdadır. TC hükümranlık hakları kontrolü- müzdedir. Her havalanan heli- koptere ve AWACS uçağma mutlak surette bir Türk subayı biniyor. Hiçbirşekildeyalmz ha- valanmaiarına izin vermiyoruz'.' "Çekiç Güç helikopterleri PKK'yayardun malzemesi attı" ya da "Çekiç Güç helikopterleri yaralı PKK militanlarmı taşı- yor" başhkb haberler artık gûn geçmiyor ki basmda yer alma- sın. Bu tûr haberler, askeri yet- kililerde, özelhkle Çekiç Güç'te görev yapan yetkililerde büyük rahatsızhk yaraüyor. Bu soru- lann ve savlann yanıtlannı Çekiç Güç'ün fncirlik üssünde- kı karargahında araştırdık. ABD'blerin "Provide Com- fort", İngilizlerin "Operation Warden", Fransızlann "Acu- vit", Türkiye kamuoyunun ise "Çekiç Güç" olarak tanımladı- ğı, Kuzey Irak'ta "huzuru sağ- larnava" yönelik Çokuluslu Birleşik Görev Kuvveti (BGK), 1991 yılının temmuz ayından bu yana Türkiye'de. Çekiç Güç ilk oluşumunda onun üzerinde ülke tarafından kara ve hava unsuılanyla desteklenmiş. An- cak Irak Devlet Başkanı Sad- dam Hüseyin'in birliklerinden Türkiye'ye doğru kaçan Kuzey Iraklı Kürtlerin ülkelerine dön- mesınin ardından, Çekiç Güç'e asker veren ülke sayısı 4'e in- miş. ABD, İngiUere. Fransa ve bir de Türk topraklanndan de- vam eden operasyonu deneüe- yebilmek için Tûrk askerleri. Türk subay olmadan kalkışolmaz Çekiç Güç'ün iki komutanı bulunuyor. Aynı yelkililerle do- naülrruş iki komutandan binsi ABD'li, diğeri ise Türk. Bu güç- teüçer aylık süreyle dönüşümlü olarak görev yapan Türk gene- rali Tuğgeneral Ali Nail Esener. bizleri Incirlik'te kabul etti. Bel- ki de görevinin sorumluluğu nedeniyle "biraz gergin" gözü- ken Tuğgeneral Esener ilk plan- da şu bilgileri veriyor: "Bugüç, Birleşmiş Milletler'- in 688 sayılı kararı çerçevesinde oluşturuldu. Şu anda bölgemiz- de, yalnızca hava unsuru var. Yani tanker uçakları, AWACS radar uçakları, ulaştırma uçak- lan, muharip uçaklar ve helîkop- lerler. Kalkan her uçakta ve heli- kopterde mutlaka bir Türk subayı bulunuyor. Uçuş kontrol kulesi, uçağm ya da helikopterin içinde Türk subayın sesini duy- madan kalkış tni vermez." Çekiç Güç'ün görev süresini "gün doğumu ve batımı" olarak tarumlayan Tuğgeneral Ese- ner'e yönelttiğimiz sorular ve aldığımız yanıüar şöyle: Kazada yaralanmıştı Viranşehir Kaymakamı öldü •Yurdun çeşitli bölgeterinde dün meydana gelen trafik kaza- lannda da 26 Jaşj yaşamını yitir- di. Haber Merkezi - Yurdun çe- şitli yerlerinde meydana gelen trafık kazalannda 26 kişi yaşa- mını yitirdi. Kazalarda ölenk- rin isımleri şöyle: Elaagda minibüs kamypn çarpışmasında Salih Alçın, İb- rahim Kılıcı. Necla Kürüm, ömer Kürüm, Nevzat Buz, Mehmet ŞerifUlus. Nevşehir'de Kubilay Sağ- lam. Erzurum'da Kenan Yiğit, Nurgün Atilla; Oltu Uçesinde İbrahim Dinç, Adem Dinç. Konya'da Necmi Tongarlak, Özcan Ünal, Cengiz Kansız; Çeltik ilçesinde Şükrü Man. Gaziantep'te Mehmet Tatar. Kayseri'de Mehmet Söyler. Muğla'da Hasan Karaağaç. İzmir'de Şaban Ferhatoğlu. Zonguldak'ta Nevzat Güler. Adana'da İbrahim Evin. Istanbul'da Şükrü Nail Ta- bak. Van'ın Gürpınar ilçesinde Paja Acar, Fehmi Yılmaz, Şule Tttar, Sadık Erdemir. Önceki gün Şanhurfa - Vi- raışehir karayolundaki trafik kazasında yaralanan Viranşe- hit Kaymakamı Ali Ayan da kadınklığı hastanede dün öl- dû Cekıc Güç'ün insan ve malzeme dökunı Toplam görev yapan kişi sayısı: 1862 Asker dağılımı: ABD: 1466(151 karaa, 1304havaa, 4denizcive7sivil) Türkiye: 74, Fransa: 139 İngOtere: 183 Yerleşim bölgelerine göre dağıhm tarirük: 1803 Pkinçiik: 49 (Türkiye: 6, İngiltere: 2, ABD: 41) Zaho: 10 (Türkiye:2, İngiltere: 2, Fransa: 1, ABD: 5) Uçak ve helikopter dağılımı: Toplam 77 uçak ve helikopter ABD: 13 kargo, destek ve tanker uçağı(C-12, C-212, HC-130, AWACS, KC-135); 9 helikopter(UH-60, MH-53); 32 savaş uçağı(A-10, F-16, F-111F, EF-111) İngfltere: 8 savaş uçağı(Jaguar), 2 tanker uçağı(VC-10K) Fransa: 8 savaş uçağı(F-1CR), 1 tanker uçağı(C-135FR) Türkiye: 4 savaş uçağı(F-16,F-4) lekiç Güç'ün bîrgünü Türk kamuoyunda Çekiç Güç olarak tanımlanan Birleşik Görev Kuvveti (BGK)gün doğumundan gün batımına kadargörev yapiyor. Çekiç Güç'e bağlı uçak ve helikopterlerin Kuzev Irak'ta 36'ıncı enîeme kadar uzanan ucuşlan ile ilgili planlar aylık olarak düzenleniyor. İkinci aşamada haftalık ve daha sonra da günlük olarak hazırlanıyor. Bu planlar her aşamada Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Divarbakır'daki 2. Taktik Ha\ a Üssü Komutanlığı'nca onaylanıyor. Önay olmadan herhangi bir uçuş yapılamıyor. günlük uçuşlar şöyle düzenleniyor: Bugün: Saat 14.00: Günlük uçuş planı taslağı BGK Türk komutanına veriliyor. Saat 14.30: Türk komutan görüşleri ile birlıkte güvenlik faksı ile Diyarbakır 2. Taktik Hava Üssü Komutanlığı'na bıldıri\or. Saat 17.00: Diyarbakır onayını ya da değiışıklığini fakslıyor. Saat 17.30: BGK Türk komutanı son planı BGK'nin eşdeğerdeki Amerikalı komutana venyor. Yarın: Saat 06.30: Özel radarla donatılmış AWACS uçağı havalanıp, dinleme \ e gözetleme ışlemıne başlıyor. Bu ucakta bırTürk radarsuba> i da bulunuyor. L'çak 36"ıncıenleme kadar etkisini kuruyor. Saat 06.30: AWACS"m yeşil ışığı yakması üzerıne ilk uçaklar kalkıyor. Uçuş süresi dört saat olup, bu uçaklara ha\ada akaryakıt ikmalı yapılıyov. Amerikan F-16, F-l 11 \e A-10 savas uçaklannın yanısıra İngilız Jaguar, Fransız Mırage F-l'ler bu uçuşlara katılıyor. Saat 10.55: İlk çıkışm son uçağı da üsse dönüyor. Saat 12.45: Uçaklar ikinci çıkışlannı yapıyor. Saat 17.15: İkinci çıkışın son uçağı da üsse dönüyor. Saat 17.30: ANVACSda üssedönüyor. Çekiç Güç karargahında gezdiğimiz birimlerden biri de fotoğraf analizi'yapılan oda oldu. ABD'li ve Türk subaylar, Kuzey Irak'ın havadan savaş nçaklanyla çeki- len fotoğraflarla ilgili E>ren Değer'e bilgi verdi. (Fotoğraf: ÖZGEN ACAR) - Helikopterlerin yarah PKK miütanlanıu tafuhğı yolunda id- fBalar var. Bu konuda ne £yor- sunuz? ESENER - Böyle bir şey ım- kansız. Çünkü, Çekiç Güç'ün şu anda Incirlik'te 3, Diyarba- kır'da da 6 hehkopteri bulunu- yor. Her helikopterde mutlaka bir Türk subayı bulunuyor. Bunlann bizden habersiz kalkış yapmalan imkansız. Kalkma- ya kalkışsalar da kule izin ver- mez. Aynca tüm uçuş planlan bizim kontrolümüzdedir. Aybk program hazırlanır. Bu prog- ram bize verilir. Haftalık prog- ramlar, bir hafta önceden veri- lir. Günlük program ise bir gün önceden en geç saat 14.00'te eü- mizde olur. Biz bu programı 2. Taktik Havfl Kuvvet Komu- lanhğfna bildiririz. Orası ge- rekli değerlendirmeyi ve eşgü- dümü yapar, akşam saat 17.00 gibi bize bildırir, Biz de progra- mı buradakilere iletiriz. Helikopter pisti - Bölgede bir helikopter pisti- mn buhmduğu söyleniyor. Bvnu aasddeğerlendiriyorsunuz? - O helikopter pisti büyük bir olasılıkla Irak zamanından kal- madır. Helikopter pisti yapıldı- ğı ya da tamir edildıği yolunda- ki iddialar doğru değildir. - Geçmişte Tûrk yetkiBkrİH haberi olmadan bir hetikopter havalandt. - Evet, başlangıçta böyle bir olay oldu, ama kule olayı öğre- nır öğrenmez, helikopter derhal geri döndürüldü. Bu da ilk ve son olay oldu. - Çekiç Güç'te muharip uçak- lar ve AWACS uçaklan var. Örneğin keşif uçaklarınca çeki- kn fotoğraflan İngiBzJer, A BD'tiler akp götürebihrler mi? - AWACS uçaklan uçma- dan. muharip uçaklar uçamaz. Aynca, muharip uçaklann bu- günkü amacı, yahuz "bayrak göstermek'Mr. Yani Irak reji- tnine karşı, "dikkatli ol, ben bu- radayım"demek için. Bu uçak- lar yalnızca 36. paralele yakın uçarlar. Keşif uçaklannın çek- tigi fotoğraflar ise bızim deneti- mimizden geçer. Bu uçaklar dönünce. bizim arkadaşlar gı- der film kasetlenni ahrlar ve foto kıymetlendirme merkezin- de banyo edilir. Bunlardan is- tihbarat niteliği taşıyanlar Ankara'ya gönderilir. - Çekiç Güç'ün işlevi net&r? - işlevi, Kuzey Iraklılan böl- geye geri döndürmek ve huzuru sağlamaktır. Yani, bir nevi bu insanlan Irak Silahlı Kuvvet- leri'nden korumaktır. - Askeri açtdan sizce bu işiev sona ermedi mi? - Zatcn askeri bir işlevi yok. Yalnızca varlık göstermek, bayrak göstermektir amaç. - Çekiç Güç'ün görev süresi- mn uzatıhp uzatümaması konu- sundaki karar zamaıu geâ'yor. Şimdi bu konuda askeri yetkih- lerden rapor istenecek. Tabü ki s ; de bu çerçevede görüsünûzü bildireceksiniz. Sizin şu andaki görüsünüz netar? - Daha iki ayım var. Faydala- n ve zararlan ortaya konur, değerlendirme ona göre yapıbr. - Bugün rapor rerseniz, görü- şünüz ne olur? - Ikisi de olabiür. Kuzey Irak'ta aşağı yukan düzen sağ- lanmışür. Bir anlamda görev tamamlanmıştır. Ama Sad- dam'dan belîi işaretler almak lazım. Tekrar saldırmayacağını nasıl garanti edersiniz? - Bugücûn Türkiye'de konuş- lannıasuun ne gibi yararkn ve zararlan varduî - İlk başta BM'nin ıyi bir üye- si olduğunu göstermiştir. Bazı konularda siyasi zorlama fırsa- ünı eldeetmiştir. Aynca burada bizim ekiplerimız iyi bir eğiüm ahyorlar. Zarannı ise ben daha görmedim. TC'nin hükümran- hk haklan tamamen kontrolü- müzdedir. Tuğgeneral Esener. bu söyle- şiden sonra İncirbk üssündeki "Combined Task Force" (Birle- şik Görev Kuvveti) ünitelerini Cumhuriyet'e açü. İngilizlerin keşif uçaklannın çektiği fotoğ- raflann banyo edildiği bölüm- de bilgi aldık. Çevremizde, Türk askeri yetkililer bizlere yardımcı oldu. Daha sonra ABD'nin operasyon için plan- lamalannı yapüğı SOC Mer- kezi'ne girdık. ABD'li Yarbay Roberts da, Türk yetkiblerinin verdiği bilgileri doğruladı ve "Türk yetkilisi olmadan hiçbir uçak, helikopter havalanamaz" dedi. Çekiç Güç heliktopterleri- nin PKK mibtanlanna yardım ettiği yolundaki iddialara, "Bu konuda spekülasyon yapmak is- temiyorum" diyen Yarbay Rfr bert'ın sözlerine, Türk askeri yetkibler bir saplama yaptı. Hayalet helikopter Yetkililer söz konusu hebkor>- terin BGK'ya aiı olabileceğini kesinükle yalanladılar. Böyle bir "hayalet helikopter "m varb- ğı olasıbğı üzerine şu yorumu yapülar: "Olay Suriye smırma yakm biryerden ise ancak Suriye, Irak smırmayakınsa bir İran helikop- teri Kuzey Irak 'a sokulmuş ola- büir. Ancak AWACS radar uçağı bunu belirlerdi. Ayrıca bu- nun için de toprağa çok yakm, vadüerden gitmesi gerekirdi. Bu takdirde de akaryakıtı biterdi. Kesinlikle bir BGK dıştnda ya- bancı bir helikopterin yörede uçması söz konusu olamaz." Türk yetkibler, bu helikop- terlerin, BM ya da İran'ın beya- za boyayarak, BM hebkopteri gibi göstermeye çalışabileceğı hetikopterler olabileceğini ima ediyor. ABD'ü Yarbay Robert ise, bu konudaki soruya da belü beKrsiz, "Bümiyorum, bence spekülasyon" yanıtını verdi. İncirbk üssündeki Çekiç Güç ünitelerindeki gezimizi sürdü- rüyoruz. ABD'nin arama-kur- tarma amaayla kullandıklan MH-53 hebkopterleri ve buna havada yakıt ikmalı yapan uçak hakkında teknik bilgi al- dık. Tuğgeneral Ese- ner, Kuzey Irak'ta bulunan Türk subaylanna federe Kürt devleü yetkiblennın gelişmeler- le ilgili sürekli bilgi aktardığını bebrtiyor. Esener, bugünlerde son gebşmeler konusunda Ta- labani ve Barzani'nin sözcüleri- nin, Zaho'daki karargaha gele- rek, Türk askeri yetkiblerine bilgi akıarmasının beklendiğini söylüyor. Esener, ABD'b yetkiblerin Çekiç Güç'ün görev süresinin uzaühp uzaübııaması konu- sundaki görüşlerini ise, gayn resmi "Onlar da bir şey söylemı- yor. Clinton başkan seçilirse, geri döneriz, ama Bush görevde kalırsa devam ederiz diyorlar" gibilerinden konuşuyorlar. Türk Ordusu 20 gün Irak'ta SOYLEV (Cilt 1-2) Hıl/ı V. Velidedeoğlu ANKARA (Cumhuriyet Bö- rosu) - Gcnelkunmav Başkanı Orgeneral Doğan Güreş, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin, Kuzey Irak'taki PKK militan- lanna karşı yürüttüğü sınır ötesi kara operasyonunun "10-15 gün daha süreceğini" bildirdi. Orgeneral Güreş, operasyon çerçevesinde Haf- tanin bölgesine tamamen hâ- kim olunduğunu, Şiva bölge- sinin de çembere alındıgıru kaydetti. Genelkurmay yetki- lileri operasyon sürecinde bu- güne kadar toplam 450 PKK'- hnın cesedinin bulunduğunu büdirdiler Kuzey Irak'ta, PKK mili- tanlanna ve "fırsat hedefleri- ne" yönelik sınır ötesi kara ve hava operasyonu dün de de- vam etti. Askeri yetkililer, bugüne kadar devam eden operasyon çerçevesinde, PKK'nın binin üzerinde kayıp verdiğjni söylediler. Yetkililer, TSK'nın toplam 14 şehidinin olduğunu, 30-40 dolayında da yarahsmın bulunduğunu bil- dirdiler. Genelkurmay Başka- nı Orgenenal Doğan Güreş de önceki akşam Başbakanlık Konutu'nda Aİerbaycan Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçi- bey onuruna verdiği yemek sıraanda Cumhuriyet'in, "Operasyon daha ne kadar sürecek" sorusuna, "10-15 gün daha sürer" yanıtını ver- di. Orgeneral Güreş, Haftanin bölgesinin, tamamen TSK bir- liklerinin denetimine gectiğı- ni, Şiva bölgesinin de kuşatıl- dıgını. 1-2 gün içinde düşece- ğini kaydetti. Kuzey Irak'taki operasyon çerçevesinde dün Çukurca'nın güneyine düşen Şiva bölgesine düzenlenen hava operasyon- lanna devam edildi. Genel- kurmay yetkilileri bu bölgeye toplam 18 sorti yapıldığını bil- dirdiler. Yetkililer, Haftani'.ı bölgesinde arama-tarama ça- Uşmalannın devam ettiğini ve bugüne kadar toplam 450 PKK'hnın cesedinin bulundu- ğu kaydettiler. Bölgede birçok toplu mezann bulunduğunu ve mağaralardan bile ceset çıktığını kaydeden yetkililer, PKK'nın kaybının binin üze- rinde olduğunu söylediler. Haftanin'in güneyinde TSK birliklerine 1-2 ufak çaph kar- şı koyma olduğunu kaydeden kaynâklar PKK'nın bugüne kadarki kaybı konusunda şöyle konuştular "Tahminimiz iki binin üze- rindedir. Askeri zaıyat hesap- lamasına göre imha için ağır zaiyat oranı yüzde 30'dur. Ay- nca, ikmal malzemeleri ile si- lah desteğinin kesümesi önem- lidir. Bizim tahminimize göre bu harekât sırasında, PKK'- nın yüzde 30'u imha olmuştur. Bu açıdan yeniden teşkilatlan- ması biraz zor gözükmekte- dir." Askeri yetkıliler Hakurk bölgesinde birliklerin 2801 ra- kımh tepede bulunduğunu ve bölgede durumun gelişmesi- nin beklendiğini de sözlerine eklediler. Başbakan Süleyman Demi- rel, dün partisinin grup top- lanüsında yaptığı konuşma- da, harekâtın amacını, "He- defımiz insan öldürmek, kan dökmek değil. Kan peşinde değiliz. Kan dökenleri tesirsiz hale getirmek peşindeyiz" di- yerek açıkladı. Demırel. şöyle konuştu: " Topluiğne kadar toprak parçasında devlet, kanunlan- nı, adaletini, şefkatini icra edebiliyorsa devlet vardır. Diyarbakır TÜRKİYE İRAN TürkGüvenlik Giiçleri Harekât Alanı «Şırnak Çukurca Zaho DuhokiTHaftanın J SURIYI IRAK Zorba devlette adalet, şefkat yoktur. Bizim taahhüdümüz adalettir, güvenliktir, istikrar- dır, demokratik istikrardır. Terör bir büyük devleti zorla- ma cesaretini kendinde bul- muştur. Malesef 8 yıldır... Devletin güvenlik kuvvetleri hukuk içinde kalarak sabırla bu işin altından kalkacaktır, akla hayale sığmayacak bir vahşeti sergileyenlere karşı. Türkiye'nin sabnnı taşırmış- lardır. Türk güvenlik kuvvet- leri bugün Kuzey Irak'ta bir ülkeden toprak koparmak pe- şinde değildir. Kuzey Irak'ta devlet bulunmaması nedeniy- le yaşanan otoritesizlikten ya- rarlanarak cirit atan, Türk insanının huzuruna, canına, mabna kastetmiş bir cinayet örgütünü tesirsiz hale getirme- ye çahşmaktadır. Orada, dağ başlannda devleti korumaya çalişan, devleti devlet yapan askerime, polisime, sivil va- tandaşıma, hepinizin huzu- nında minnet duygulanmı belirtmek isterim." Türkiye'nin bir macera po- litikası peşinde olmadığını, "şan, şöhret, siyasi iktidara puan kazandırmak için Tür- kiye'nin başına dert açmaya- caklanm" da kaydederek "Hedefimiz insan öldürmek. kan dökmek değil. Kan peşin- de değiliz. Kan dökenleri tesir- siz hale getirmek peşindeyiz. O kadar haklı iş yapıyoruz ki, kimsenin ne yapıyorsunuz di- yecek hali yok. Bu bır kon- jonktürdür. Bu konjonktürü yakalayan da siyasi iktidar- dır" dedi. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü de dün partisinin TBMM grup toplanüsında yaptığı konuş- mada, amaçlannın önlerine çıkanı öldürmek olmadığını, mümkün olsa kimsenin ölme- sine razı obnayacaklannı söy- ledi. İnönü, operasyonun amacının, Kuzey Irak'ta yu- valanarak Türkiye'ye saldıran PKK olduğunu belirtti ve operasyondan birkaç gün içinde spnucun abnacağını bildirdi. İnönü, "Irak'ın top- rak bütünlüğüne karşı bir ha- rekât yok. Türkiye, Irak'ta kalacak propagandalannın da aslı yok" diye konuştu. Peşmerge-PKK görüşmesi Muhabinmiz Ergün Aksoy'- un ErbiPden bildırdığine göre Kürdistan Yurtsever Birliğı yetkilileri Türkiye'nin sınır öte- si harekatından duyduklan ra- hatsızlığı giderek daha yüksek sesle beürtmeye başladılar. KYB yetkilileri, "Türkiye he- men topraklarımızdan cıkmalı. Türkiye önce kendi toprakla- nndaki PKK militanlannı te- mizlesin. Sonra bizim toprakla- nmıza yönelsin. TC'nin ne yapmak istediğini anlamaya çahşıyoruz. TC'nin tutumu hal- kımız arasında huzursuzluk yaratü" dedıler. • Baştarafi I. Sayfada sürenın uzaülmasını ne Ankara hükü- metinin ve ne de New York'taki diplomatlann saptayacağmı sa- nryorum. Uzatma karannı verecek ki- şilerin Barzani ile Talabani ol- duğu anlaşıbyor. Neden mi? ••• Körfez Savaşı'ndan sonra Saddam'ın Kuzey Irak'ta yüz- binlerce Irak vatandaşı Kürdü Türkiye'ye göçe zorlaması üze- rine, BM Güvenlik Konseyi'- nin 688 sayıh karan ile Birleşik Görev Kuvveti (BGK) yani Çe- vik Güç oluşturulmuştu. Bu güç, başlangıçta hava ve kara birliklerini kapsıyordu. Türk hükümeti, dört ay süre içm egemenlığinden ödün vere- rek topraklannı, bu güce açü. Temmuz 199 l'de kara birliklen Silopi'de, hava birliklen de İn- cirlik ile Diyarbakır'da baraka- lannı kurdular. Türkiye ile Irak'ın egemen- likleri arasmdaki farkı iyice kavrayamamış baa konuk bir- likler başlangıçta 'vabim' hata- lar yaptılar. Ancak gerek Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ve gerek Türk kamuoyunun tepkisiyle, Türkiye'nin egemenlik haklan önünde saygıyla şapka çıkart- mak zorunda olduklannı da anladılar. Daha sonra, Iraklı göçmen- ler ülkelerine geri dönünce Çe- kiç Güç'ün Silopi'deki karaa- lan da Türkiye'den aynldı. Geride havacılar. uçaklann düşmesi halinde pilotlan kurta- racak ekipler ve keşif uçuşu ile film değerlendirme ekibi ve ik- mal birimleri kaldı. Çekiç Güç'ün Türk komuta- nı Tuğgeneral A. Nail Esener'in söylediği "Şu anda Çekiç Güç, Irak 'ın 36. enlemi boyunca Sad- dam'a BM bayrağını göster- mekten başka bir şey yapmıyor'' görüşünü öteki yabancı komu- tanlar da paylaşıyor. Göçmenler evlerine döndü- ğüne ve 36. enlem boyunca hu- zur sağlandığına göre Çevik Güç hâlâ neden vari Görev sü- resi neden uzayacak? »Çekiç Güç, Türkiye içinde önemli iki olaya büyük katkı sağlamış... Birincisi geçen kış Şırnak'taki çığ olayında ve Er- zincan depreminde can kurtar- mış, helikopterleri ile ikmal ve ulaşım sağlamış... Tanker uçaklan Çekiç Güç'ün elinde bazı tanker uçaklan var. Buna kar- şılık Türk Hava Kuvvetleri'nin elinde bu uçaklardan hiç yok. Bir başka deyimle bugün Türk Hava Kuvvetleri ancak yakın hedeflere uçabilir, havada ik- mal yapıp uzak hedeflere uça- cak gücü yoktur. Bu tanker uçaklannın varh- ğından yararlanılarak Tür- kiye'deki tüm savaş uçaklan pilotlan İncirlik'e çağnlmış... Türk pilotlar sırayla kendi uçaklan ile uçup Çevik Güç'ün tanker uçaklanndan hava ik- malı yapmayı öğrenmişler. Bu- gün bu eğitımi görmemiş tek bir Türk pilotu kalmamış. Eğer 180 gün sonra bu pilot- lar ikinci kez aynı eğitimi gör- mezlerse bütün çaba boşa git- miş olacak. İncirlik'e gûmeden önce Ankara'da, Washington'- dan Türk Hava Kuvvetleri için üç tanker uçağının istendiği ve bu konuda görüşmelerin başla- dığım öğrenmiştim. Türkiye'nin milyarlar verse bu egitimi gerçekleştiremeyece- ği söyleniyor. (Bu arada ilgınç bir noktaya değinmek isüyorum. Hafta so- nunda TRT, Kuzey Irak'ta Türk Güvenlik Güçleri'nin ha- rekâtı ile ilgili görüntülü haber verirken, havada akaryakıt ik- mab' yapan uçaklan da göster- dı. Oysa bu uçaklar Çekiç Güç'ün İngibz birbklerine ait Jaguar'lan ve tanker uçaklan idi. Türk savaş uçaklannın uçuş bölgesınden en az üç bin metre daha yüksekte uçuyor- lardı.) Kullarulan banyo_ makinesi 1960 modeb de olsa İngibz bir- liklerinin keşiffihnlerininkat- kısı da tarüşılamaz. Bir keşif uçağının çektiği hava fotoğraf- lan bu makinede iki dakikada banyo edibyor. Bu fihnler A'dan Z'ye kadar Türk subaylannın gözetıminde banyo edibyor. 6-7 bin metre yüksekbkte çekilmiş bu ilgjnç fotoğraflar özel bir gözlükle üç boyutlu olarak görülüyor. Benim gördüğüm bazı fıbn karelerinde Kuzey Irak'taki bir köyde bir çömlek yapım atölye- sinde testıler çok güzel iştifedil- mişti. Atölyenin bahçesinde bir kamyon lastiği de bir köşeye aülmışü. Biraz daha çaba gös- terseydim, belkı de çömlekçi ustasının eşinin saksısmdaki karanfili dahi görebilecektim... Asıl önemli olan nokta Çekiç Güç, Türk sınınndan başlayıp 36. enleme kadar tüm Kuzey Irak topraklannı santimetre- kare-santimetrekare fotoğraf- lannı çekmişti. Bunlann birer kopyası da Türk Genelkurmay Başİcanbğı'na verümişti. Film çekım işleri sürüyor ve yeni yı- gümalar da gözlenebiliyordu. Çekiç Güç, Irak'ı AWACS radan ile izliyor, öteki uçaklar ile de Saddam'ı santim santim gözlüyorlardı. Gerek Türk ve gerek yabancı komutanlar, "Bu havafotoğraf• larmtn ne ölçüde Türk Güvenlik Güçleri'nin PKKyerleşim odak- larvu saptadığı" konusundaki sorularunızı yarutsız bıraktılar. Son harekâtın başansında bu fotoğraflann katkısının kuşku götürmez olduğunu sanıyo- rum. Çekiç Güç'ün Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sağladığı bir baş- ka katkı daha vardı. O da İngi- lizce bilen ya da az büen Türk subaylann uluslararası karar- gâh ve iletişim deneyimleri bu karargâhlarda bir yıldır daha d? artmıştı... İndrbkteki ABD'li komu- tan Tuğgeneral John W. Haw- ley'in ikizi ise Tuğgeneral A. Nail Esener'dir. Diyarbakır'da ve Zaho'da da durum aynı... örneğin Tuğgeneral Hawley, Zaho'ya ancak Tuğgeneral Esener ile bırbkte uçabibyor. Zaho'daki yabancı komutan, Erbil'e görüşmeye ancak gölge- si Türk komutanı ile gidebih- yor. Barzani ya da Talabani, Zaho'daki Çekiç Güç karargâ- hına geldiğjnde görüşmeye ke- sinlikle Türk komutan da katı- hyor. Çekiç Güç'ün çabşma yöntetni bu. İçinde Türk subay olmadan ne bir hebkopter ucu- yor ve ne de yanında bir Türk komutan olmadan bir yabancı komutan Saddam'ın Erbil'de ve Barzani'nin Zaho'daki tem- silcisi ile görüşmeye gidebibyor. Basketbol deyimiyle "Tamsaha press..." uygulanıyor. Erbil görüşmelerinde genel- bkle şu tür konuşmalann oldu- ğu anlaşıbyor Çekiç Göç Komutanı: 36. en- lemın kuzeyindekı bir kente bir roket atıldı? Neden huzuru bo- zuyorsunuz? Iraklı yetkfli: Biz atmadık... Çekiç Göç Komut- Aulan roketin parçası işte ouıada... Bu roket sadece Irak ordusun- da var. Lütfen doğruyu söyle- yin ve bir daha huzuru bozma- yın. Vs, vs, vs. Zaho'da ise durum farklı. Çekiç Güç karargâhına gelen Barzani, Talabani ya da öteki muhalif bderler yakınmalannı, eksikbklerini ve isteklerini açık secik bildiriyorlar. Şu sıradaki bekknü iki nok- tada toplanıyor: 1. Kuzey Irak'ta güç kış ko- şullannı gecırmek için insani yardım. Yardımın değerinin 100 milyon dolan (yaklaşık 8 milyar brayı) aşması ve bunun karadan Türkiye üzerinden ya- pıbnası bekleniyor. Bu yardı- mın gebşmin ve düzenb dağıtı- mının 31 Arabk'a kadar tamamlanamaması söz konusu olabüir. Bu durumda Çekiç Güç'ün süresi uzaülacak de- mektir. 2. 23 ekimde K. Irak'ta yapı- lan Saddam muhabfleri toplan- tısının sonuçlan, birkaç gün içinde Zaho'da Çekiç Güç'e Barzani ve Talabani tarafından bildirilecektir. Her iki bderin is- temi de sürenin uzatıbnasından yanadır. Çekiç Güç, bu muha- üfleri korumak amaayla açılan bir şemaye olduğuna göre süre- nin bu istekten dolayı uzaühna- sı da kaçınıbnaz olacakür. Bu durumda Ankara, bu sü- re uzaununa siyasal alanda kar- şı çıkamayacak ve alü aybk bir uzatmaya gidilecek demektir. (ABD seçimlerinde Bush'un ye- rine Cbnton'un seçilmesinden sonra birbklerin geri çekilmesi- ne ibşkin bir karar olasıbğından da söz edibyor.) Amerikablann bu harekâta verdikleri ad 'huzur sağlama'- dır. Bu 'huzur sağlama' gerek- çesi altında önümüzdeki gün- lerde karşımıza şu olasıbklar da çıkabihr. 1. K. Irak'ta adına (federal, federatif, özerk, özgür, bağım- sız) ne derseriiz deyin, bir Kürt devletinin doğuşu ile ilgili huzu- run oluşturuknak istendiği gö- rülüyor. 2. Talabani'nin önümüzdeki günlerde Zaho'da Çekiç Güç'e, "Irak'ın verdiği huzursuzluk gi- deribniştir, şimdi sıra K. Irak'- taki Türk güvenlik güçlerinin varlığı, biz Iraklı Kürtlerin huzu- runu bozmaktadır. Şimdi onla- rm da geri dönmesigerekir"gibi biristekleçıkması beklenebilir. Ankara'da geçen hafta Ge- nelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş, "Süre uzaülacak mı" soruma, "Bana her şeyi sor... Bunu sorma, ben askerim. Sorunu hükümete sor..." demiş- ti... Hükümete sorulduğunda verilen yanıt, "Daha iki ay var... "oluyor. Buna karşılık üniformahlar, "hükümetin elinde çok güçlü bir mûzakere olanağının bulundu- ğunu" söylüyorlar. önümüzde- ki iki ay içinde bakahm kimler ncleri mûzakere edecek?