Katalog

14 KASIM1992 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA YURTHABERLERI 13 YENİILLER BAYBURT î GöçyinedurnuuhBayburt iloluncakenite evlermarkla tutulur olmuş. Bir öğretmen 150marka ev kiraladığtnı anlaîıyor. Büyük konuî sıkmtısı olan Bayburt 'ta belediye buyıl 100'eyakm inşaata ruhsat vermiş TRABZON V R l Z E ERZİNCAN KİMLİKKARTI • İl.Nüfusu:33bın •Toplam Nüfus: 107 bin. • Etnik yapısı: Kürt, Türk. • tlceleri: Aydıntepe, Demirözû. • Köy sayısı: 175 • Yüzölçömfi: 3652 km2. • Rakım: 550. • Okuma yazma oranı: Yüzde 94. • Ekonomisi: Sanayi tesisleri- nin neredeyse yok denecek kadar az olduğu Bayburt'ta halk geçimini tanm ve hay- vancılık ile sağlıyor. Yetiştirilen bazı ürünler buğday, arpa, şekerpancan ve patates. Böl- gede Baysan Bayburt Yem Sanayii, Baytaş Tuğla Kiremit Fabrikası, un, makarna, ir- mik fabrikası, Küçûk Sanayi Sitesi, Et Kombinesi bulunuyor. Geleneksel el sanaüan. • Belediye: Bayburt Belediyesi 187O'te kurulmuş. Kent, 21 Haziran 1989'da il oldu. MEHMETSARAÇ B•izim gibi tanımaz et- mez bir vatandaşın yolu günün birinde Bayburt'- tan geçer. "Mecburiyet Caddesi"ni boydan boya yürür, saatin oraya geÛr. Köşebaşındakı kestaneci- ye "Hemşerim buranın en iyi lokantası neresidir" diye sorar. Kesta- neci de "Aha orasıdır" diyerek bir lokan- tayı gösterir. Gel zaman git zaman aynı ki- şinin tekrar yolu Bayburt'a düşer. Yine kestaneciyi bulur. "Beni tanıdın mı? Hani bana bir lokanta tarif etmiştin. Şunun yeri- ni unuttum. hele bir daha gösteriver" der. Kestaneci "Git işine hemşerim, ben nasıl tarif edecem. Bayburt koskoca vilayet oldu" oldu diye tersler. Bayburtlu manisinde olduğu gibi "Dağ- lar dolu tavuşan/Yol vermez ki savuşam/ Acep bir gün olur mu/ Ben yarime kavu- şam" diye diye sonunda il olmaya kavuş- muş. Yıllardır süren Gümüşhane-Bayburt çekişmesi de son bulmuş. Son bulmuş, ama Bayburtlu yine manisinde "Bıldırki şen gönlümde/Bu yıl baykuş oturur" diyor. Bayburt, insanın içine huzur veren, hele kentin ortasından akan Çoruh Nehri'ni de gördûkten sonra hemen kopa/nayacağınız bir yer. İnsanlan sakin, sevecen. Biz de yazımızın girişinde sözü edilen vatandaş gibi ke- ;;ıı tek (böyle caddelere yürünecek başka yer olmadığı için mecburiyet caddesi deniyor) bakımlı caddesinden kamımızı doyurmak için saatin oraya gidiyoruz. Ta- rihı Saat Kulesi'ni vç ardında yükselen Bayburt Kalesi'ni seyrettiktensonra "Hem- şerim buranın en iyi lokantası neresidir" diye soruyoruz. Köprüyü gecmeden he- men Çoruh'un yanıbaşında nehir manza- ralı bir lokantaya kurulup açlığımızı bastınyoruz. Mönü; döner, bildik "sulu" yemekler ve tandır kebabı. Biz tandır keba- bında karar kılıyoruz. Yemekler güzel. Belediye binası Vilayet'le karşı karşıya. Belediye bûıalanyla kentlerin gücünü kı- yaslamayı öğrendığjmız tcın nehrin kıyısındaki Bayburt'ta markla tutulur olmuşevler. Bir öğretmen 150 marka ev kiraladığını anlatıyor. Kentte büyük konut sıkıntısı var. mütevazı bina bize bir fikır veriyor. Bayburt Belediye Başkanı ANAP'lı Mu- ammer Daştan kent dışında olduğu için bizi Belediye Başkan Vekili Ahmet Akar kabul ediyor. Akar hemen söze girip Doğu Anadolu'nun en büyük sorunu olan göçle lafa girip "Daha dün üç aik gönderdik tstanbul'a. 30 hanelik köy şimdi 20 haneye düştü" diye dert yanıyor. tl olduktan sonra da köylerden göçün durmadığını anlatı- yor. Bayburt'a ayağınızı basar basmaz he- men hemen her sözcüğün içinde göçün ol- duğunu, sadece İstanbul'da bir milyon Bayburtlunun yaşadığından söz edildiğjni duyuyorsunuz. Başkanvekili Akar, göçten il olmanın "görünen" yararlanna geçiyor. Akar şunlan söylüyor: "Vilayet olduktan sonra şehır içinde fay- dası oldu. En azından Köy Hizmetlerine 300 işçi alındı. Kentte memurlar çoğaldı. Eskı- den 20 memurla işler yürürken şimdi sayı 100'e çıkü. Belki bin. bin beş yüz kişi ış bul- du, ama devlete yük yükledi. Vilayet ol- manın göçe faydası olmaz. Bunun için tanrrun. hayvancılığın etkili olması lazım. Eh, onun için de vilayet olmak gerekmez. Biraz da il olmak işini Bayburtlular yapu. Ta öteden beri Gümüşhane ile olan çekiş- me buna neden oldu. Menderes zamanında abnan söz Özal'a kadar yanstdı. Özal'ı gittiği yerde bunaltlık, gittiği yerde bu- nalttık, sonunda da olan oldu." Bayburt Belediye Başkan Vekili Ahmet Akar, kentte ışsizlığjn dizboyu olduğun- dan söz ederek sermaye birikiminin dur- madığından. hep büyük şehirlere yatınm yapıldığından, zaten yaünmın da, koyu- îanla ahnanı kıyasladığınızda zarar göster- diğinden dert yanıyor. Akar son sözünü de şöyle bağlıyon "Önceleri biz de hararetli olarak savu- nuyorduk il olmayı, ama şimdi bakıyorum da memur sayısını arturmaktan başka bir işe yaramadı." Ali Taşçı belediye mecüs üyesi. Taşçı da "İlçe olarak götüreceğiniz projeyi ıl olarak götüreceksiniz. Bunun da projeye faydası olur. Biraz itibanmız arttı" diyerek bir başka boyuta dikkat çekiyor. İnşaatlar artmış Bayburt'ta, kiralar da yüzde 100-200 artışlar göstermiş. Hatta markla tutulur olmuş evler. Kente bu yıl gelnuş bir öğretmen 150 marka ev kira- ladığmdan söz ediyor Markla kiralanan evler de öyle ahım şahım evler değilmiş, sı- radan konutlarmış. Büyük konut sıkıntısı var Bayburt'ta. Belediye yetkilileri bu yıl lOO'ün üstünde inşaat ruhsatı verdiklerini belirtiyor. Az mı çok mu, biz kararvereme- dik. Belediyeden, zamanın Cumhurbaşkanı Kenan Evren ve Başbakanı Turgut özal'ın Bayburtlulara 21 Haziran 1989'da çektik- leri pirinç levhalardaki kutlama telgraf- lanm okuyarak ayrüıyoruz. Akkoyunlu- lar, Karakoyunlular, Bizanslılar, Osmanlı- lar gibi nice kültürlere hizmet etmiş olan Bayburt'ta son yıllarda büyük kültür fuka- rahğı" görülmüş. Ancak şimdi Bayburtlu- lar sevinçli, "sosyal hayatta caruanma oldu" diyorlar. Devlet Tiyatrolan turne programma ahyormuş Bayburt'u. Devlet Tiyatrolan da yeterli sahne olmadığından bulduguyla yetinip Halk Eğitimi'nin ola- naklanndan yararlanıyormuş. Eğitimde sorun yok deruli- yor. Liseler, Anadolu öğret- men lisesi, Ana- dolu lisesi, imam hatip, sağlık, kız, endüstri meslek liseleri ve yauh il- köğretim yatıb okulu var. Milli Eğitim'in bina- lan bitmiş, öğret- men açığı yok kentte. "Bayburt il ol- masaydı Harput olurdu" sözünün sahibi, serbest ti- caretk ugraşan Kadir Arpah, "Hükümet bana oy verin sizi il ya- payım dedi, biz de verdik, il ol- duk. Yüzde 69 oy verildi" diye anlatıyor. Kent turumuzda en il- ginç gözlemi ise bakkal Yusuf Bayram yapıyor. Bayram'ın gözle- mi şöyle: "Bir yönden iyi, bir yönden kötü oldu. Önce- den kiralar dü- şüktü, şimdi ödeyemez olduk. Ashnda il olmayı isteyenler Bay- burt'un dışında- kiler. Şimdi kira- lan ceplerine in- diriyorlar. Me- munın faydası olmadı. Zaten ne faydası olacak kı? Bir ço- cukludur. Gelir, 100 gram şundan ver, 150 gram şundan ver, bir de fış ver der. Elli me- muru bir köylüye değişmem. Köylü geldi- mi 5 kilo pirinç ahr, yağ alır, mercimek ver der, ama şimdi köylü de kalmadı ki. Cad- delerimiz transit cadde oldu, arük dük- kanın önünde park da yasak." Gümüşhaneliler bir zamanlar Bayburt- lularla , "Nasıl olsa sizin il olacağınız yok. Bari size çamurdan vali yapıp gönderelim. İl olana kadar onunla avunursunuz" diye dalga geçerlermiş. Şimdi aıUk Bayburtlu- nun valisi var. Biz de kalkıp Vali Erol Uğurlu'yu görmeye gittik. Vali Uğurlu Bayburt'tan çok umutlu. Söze hemen, "Bayburt, her gün yeni yeni hizmetler alan sosyal, ekonomik ve kültürel olarak gelişen bir şehir" diye giriyor. 20 Şubat 1992'de Bayburt Vahsi olmuş, olur olmaz da 21 Şu- bat'taki Bayburt'un kurtuluş yıldönümün- de gençlere yüksekokul sözü vermiş. Şu anda yüksekokulda boya badana işlerinin yapıldığını, 40 öğrenci alındığını ve bunu "müstakbel Bayburt üniversitesi" olarak kabul ettiğini anlatıyor. Şekerpancan ye- tiştiriciliği yüksekokulu eğitim-öğretim, Bayburt ve Çoruh - tnsamn içine huzur veren bir kent Bayburt. Temiz ve bakımlı. Hele kentin içinden akan Çoruh Nehri'ni gördûkten sonra hemen kopamay acağınızı anlıyorsunuz. Nehir kenanndakiçay bahçelerinden kaleyi de seyretmek mumkün. Kale ve kule - Ba>-burt Kalesi kentin sırtını verdiği bir dağm üzerine kurulmuş. Ama saat kulesi kaleden önce kendine baktınyor, önce onda merakınızı gideriyorsunuz. (Fotoğraflar: ERDOĞAN KÖSEOĞLU) VAU UĞURLU BELEDİYE BAŞKANVEKİLİ AKAR V,ali Erol Uğurlu: "Bayburt her gün sosyal ve kültürel yönden gelişen bir şehir." B'elediye Başkanvekili Ahmet Akar, "Daha dün üç aile gönderdik İstanbuFa. 30 hanelik köy 20 haneye düştü" diyor. erİDest ticaretle uğraşan Kadir Arpah: "HÜKÜmet bana oy verin sizi il yapayım dedi, biz de verdik, il olduk." plan, program ve flnbilıte raporlan hazuiık- lannın da gerekli yerlere ulaştınldığını sözlerine ekliyor. Bayburt Valisi Erol Uğurlu kentin eko- nomisiyle çok ilgili. Karşımızdakinin bir devlet memuru olduğunu bilmesek kendi- sini politikacı sanabiUriz. Vali Uğurlu Bay- burt'un ekonomik yapısını şöyle anlatıyor: "171 köyden 80'e yakıru kurak arazide tanm yapıyordu. Bunu tespit ettik. Masat- Aydıntepe prpjesi 100'e yakın köyü sular hale getirecek. 17 milyon ABD Dolan öde- neği tahsis etme başansına ulaştık. Demi- rözü-Çayıryolu projeleri başladı. 'Bay- burt'tan göç tersine döndü' başhğı atılabi- lir. 37 bin ton şekerpancan üretimi 1993'te 80 bin tona, 1994'te tanmsal mevsımde 200 bin tona yükselecek. Yirmi dört ay içinde şeker fabrikası temeli atılacak." Vali Uğurlu o kadar Bayburtlu olmuş ki Gümüşhanelilere laf atmadan duramı- yor. "Gümüşhane'nin araç telefonlan çalışmıyor, bizim telefonlanmızçahşıyor" diyor. Uğurlu, Bayburta TV yayını sağ- landığını, 200 kişiÛk ortaöğretim öğrenci yurdu temeli aulacağını. ortopedi müte- hassısı dışında "sağlık ordusu"nun ta- mamlandığım, 17 milyar liralık bir devlet temelinin gelecek yıl ya da bu yıl atıla- cağını, özel idare işhamnın yapıldığını yapüklan işler olarak, anlaüyor. 1993'te faaliyete gececek turistik bir otel yapılıyor Bayburt'ta. Kop Dağı kış tu- rizm merkezi olarak ilan edilmiş. Kop Dağı'na kayak tesislen yapılacakmış. Vali Uğurlu, Bayburt'un günümüzde moda olan başka turizm hareketlerini de benim- semiş. Bölgede Çim kayağının yanı sıra Çoruh Nehri'nden yararlanarak kano sponınun yapılabileceğini ve şu anda yapılanın da daha ötesine götüreceklerini söylüyor. Büyük kentlerden Doğu Ana- dolu'nun artık herhangi bir yerine birkaç saatte varmak mümkün. Çünkü bölgede Erzurum, Kars havaalanlan var, Trab- zon'dan da yine hava yoluyla istenilen şe- hire ulaşmaic mümkün. Ancak gezımiz si- raanda bıze anlatılanlar ve istekler arasında hep havaalanlan projelen de vardı. Bayburt Valisi Erol Uğurlu da kent için havaalanı etüt ve proje çalışmalannın ya- pıldığını bize anlatmadan edemiyor. Hat- Bayburt il olunca sosyal hayatta canlanma olmuş. DevletTiyatrolan turne programına almış kenti. Ancak kentteyeterli sahne yok. ta bu konuda yazacaklanmızın onu çok hoşnut edeceğini sezdiriyor. Bayburt Valiliği'nden aynlmadan önce kentte o anda dolaşan bir dedikodunun da istemeden kulak misafıri oluyoruz. Bayburt PTT Başmüdürü'nün görevden alındığını duyuyoruz. Kentte herkes bu konuyu konuşuyor. Hatta Vali Erol Uğurlu'nun telefonlan basın mensubu meslektaşlanmız tarafindan meşgul edili- yor. Hakkında olumlu şeyler yazılan ve söylenen müdürün nasıl görevden alı- narak bir başka ile tayininin çıkanldığı merak konusu oluyor. Herkes bunu yo- rumluyor. Görüp bümediğiniz bir kente gelip birkaç saat kalmanızı hiç salık ver- meyiz. Bir kenti tanıyacaksamz, onunla içli dışh olacaksınız. Sabah onunla uyanıp gece karanlığıyla uyuyacaksınız, havasıru koklayıp. suyunu içeceksiniz. Biz bir kısmını yapük bunlann ama "Bayburt'u biliriz" diyemeden aynlmak zorunda kaldık kentten. Sizlere sadece yitip gide- cek sözleri aktardık, araa olduk. En iyisi Bayburt'la ilgili yargıyı okuy-u- cuya bırakıp sözü başladığımız gibi yine bir maniyle biürelim: "Mektup yazdım kış idi Kalemim gümüş idi Daha çok yazacaktım Parmaklanm üşûdi." Tarihsel Kimliği Kentın bilinen en eski halkı Azzilerdir. Khaldi (Urartu) egemenliğinin sonuna değin Domana adını taşıyan kent, İskitler döneminde Gymnias diye andmaktaydı. Antik Çağ'da yörede Hart ve Varzahan gibi kentler de kuruldu. Bayburt sonralan sırasıyla Med, Pers, Makedonya ve Pontus krallıklannın yönetimi alüna girdi. MÖI. yy'da ise Roma, Pontus Krallığı'nı yıkarak kenti ele geçırdı. 1048-49'da ılk Türkmen birlikleri Bayburt'a akınlaryaptılar. 1072'den 1202'ye kadar Saltukoğullan'nın. zaman zaman da Danişmendlilerin yönetimi altında kalan kent, sonunda Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman tarafmdan ahnarak kardeşı Mugiseddin Tuğrulşah'a bırakıldı. İlhanlılardan sonra Eretna Beyliği ile Akkoyunlular'ın, 1410'da Karakoyunlular'ın, 146Tdeyeniden Akkoyunlular'ın egcmenligı altına gjren İcent 1473'te Fatih tarafindan Osmanlı topraklanna katıldı. 1928'deve 1878'deOsmanh-Rus Savaşı'na sahne olan Bayburt, 1916'da üçüncü kez Ruslarca ele gecırildiyse de 1918'de işgalden kurtuldu. Gezilecek Yerleri Bayburt, Doğu Anadolu'nun en eski ve önemli kentlerinden biri. Aynca Akkoyunlular'ın merkezi olması açısından da ilginç. Kent birçok tarihi yapıya sahip. Gezip görebileceğıniz yerlerden bazılan şunlar: Hart yeraltı kenti, Kısanta, Bayburt Kalesi. Varzahan-Uğrak kiliseleri. Ulu Camı, Yakutiye, Museviye, Mahmudiyemedreseleri, Paşaoğullan, Ali Şmgah ve Meydan hamamlan, Taşhan ve Korgan Köprüsü. Yöresel Yemekler: Galacoş ve İmirdolması Bir tencere içine mercimekle eti koyup (kıyma) biraz da su ilave edilerek mercimekler suyunu çekinceye kadar pişirilir. Diğer tarafta grut (ayran süzmesi)bir kıvama gelinceye kadar sıcak suyla eriulmeli. Doğranmış bayat ekmekler tabağa konur. Üzerine, ekmekleri ısıtacak ve ıslatacak kadar süzme dökülür. Üzerine mercimeği ve daha sonra da tereyağı döküp servis yapıhr. Malzemeleri: 750 gr. mercimek, yarım kilo kıyma, 150-200 gr. tere- yağı, yeteri kadar kurutfayran süz- mesi; DOLMASt Bulguru yıkayıp süzdükten sonra 5 bardak su koyup yeteri kadar tuz alıp suyu çekinceye kadar pişirilir. Diğer tarafta bir ten- cerede bir kaşık yağı eritip ince kıyılmış soğanı pembeleşinceye ka- dar kavurup bulgurun içerisine dö- külür. Daha sonra unu katılarak iyi- ce yoğrulur. Dolma istenilen büyük- lükte sıkılır. Bir kaşık yağla salca ha- fif kavrulur ve 5 bardak su ilave edi- lir. Kaynadıktan sonra dolmalar içi- ne dökülür ve orta ateşte pişirilır. Ayrıca yoğurda sarmısak kaülarak iyice kanştınhr. Servis yapılırken üzerine dökülür. Yogurdun üzerine de soğanlı yağ serpilir. Malzemeleri: 2.5 su bardağı bul- gur, bir su bardağı un, bir başsoğan, bir diş sarmısak, yoğurt, bir çorba kaşığı domates salçası, iki kaşık yağ, yeteri miktarda tuz. YARIN: BARTOT