Katalog

3 0 Ocak 1 992 dış haberler Cumhuriyetl 1 Ambargo aç bıraktı • Dış Haberier Servisi • Haiti'ye demokrasi getirm eâ amacıyla Amerika ülkeleri örgütünüTi başlattığı ambargo açlık getirdi. Haitü çocuklar bir kap yemek için beklerken kilolan eriyip gidiyor. llk kez seçjnle işbaşına gelen devlet başkanı Jear Bertrand Aristide'nin ordu darbesiyie devrilmesinden bu /ana binlerce Haitili göç yolunda. Ambargo ancak bu Karaib ülkesine demokrasi geri döndüğünde kalkaıak. Haitili çocuklar o zamana kadar başkent Port-au-Prince'de kilisede kötü de olsa beslenmelerini sürdorecekler. Schwarzkopf uyardı • AA (Kopenhag) - Körfez savaşındaki başarılı komutanlığı dolayısıyla "Çöl A>ısı" lakabını alan Amerikah General Norman Schwarzkopf, Batı'am ileri teknolojisinin Irak lideri Saddam Hüseyin gibilerinin eline düşmeyeceğini garanti etmesi gerektiğini söyledi. Danimarka'da Dışışleri Bakanı Uffe Ellemann-Jensen ile görüştükten sonra gazetecilere açıklama yapan Schwarzkopf, "Saddam'ın elindeki teknolojinin büyük bir çoğunluğu tek bir sebep yüzünden -açgözltilik- Batı'dan gelmiş bulunuyor" dedi. S:yasi liderler ve işadamlarının bulunacağı özel bir toplantıya katılmak amacıyla Danimarka'da buluaan Schwarzkopf, Batılı ülkelerin bu teknolojiyi ihraç eden şirketler üzerindeki kontrollerini arttırması gerektiğini kaydetti. İskoçya'nın geleceği ' • AA (Londra) - Iskocya'da bağımsızlık kıvılcımlarının giderek güçlenmesi üzerine lngiltere'de aniden ülke bütünlüğu tartışılmaya başlandı. Iskocya'da yapılan en son kamuoyu yoklaması ilk kez Iskoçlann yüzde 50'sinin, resmi adı 'Büyük Britanya ve Kuzey lrlanda Birleşik Krallığı' olan tngiltere'den ayrılarak bağımsız bir devlet kurulmasını istediklerini ortaya koydu. Suçlu Ruslar • AA (Moskova) - Rusya'da suç orarunın, reformların başladığı 1985 yılından beri yüzde 100 arttığı belirtildi. Rusya Içişleri Bakanlığı yetkilileri, önceki gün Moskova'da düzenledikleri basın toplantısında, geçen yıl Rusya sınırları içinde 2 milyondan fazla suç işlendiğini söylediler. Yetkililer, eski SSCB başkanı Mihail Gorbaçov'un perestroykayı başlattığı 1985 yılında, Rusya için bu rakamın 1 milyon olduğunu kaydettiler. 1991'de suç oranının bir önceki yıla göre yüzde 18 arttığını söyleyen yetkililer, özellikle hırsızlık ve soygunlann sayısının yükseldiğini, ülkede ciddi boyutlara ulaşan bir "örgütlü suç" sorunu da bulunduğunu vurguladılar. Papandreu kötü âşık • AA (Atina) - Yunanistan'da ana muhalefetteki Pasok'un lideri, eski başbakan Andreas Papandreu'nun ilk eşi Hristina Rassia, Papandreu ile on yıllık evliliğinin bir kâbus halinde geçtiğini açüdadı. ABD'nin Denver kentûıde yaşayan ve asıl mesleği olan psikologlukla uğraşan Rassia, 'On yıl Andreas Papandreu'un Eşi' isimli kitabında, bir Don Juan olarak tarjnan Papandreu'nun, evlenmeden önce gecede on defa aşk yapabileceğini iddia etmesine rağmen evieninceye kadar kendisine bir kez dahi el sürmediğini yazdı. Evlendikten sonra da Pasok liderinin iddia ettiği giK 'yetenekli bir âşık olmadığını' görduğünü belirten Rassia, "On yılbk evKliğimiz boyunca Papandreu beni bir kez dahi orgazma ulaştıramadı. E'vliliğimiz süresince nerede ne zaman aşk yaptığımLZi hatılamıyorum bile" dedi. Konuk komutan • AA (Innir) - NATO Güney Avrupa Mittefik Kuvvetleri Başkomutanı Onmiral Jeremy Michael Boorda, Gineydoğu Avrupa Müttefik Kara JCvvvetleri Komutanı Orgeneral Aşir ösözer'i ziyaret etti. Aralık ayında bu gOrevine atanan Oramiral Boorda, Tırkiye'ye yaptığı ilk resmi ziyaret çeçevesinde Izmir'e geldi. ABD Başkanı Bush ve Rusya lideri Yeltsin, geniş kapsamlı silahsızlanma önerilerinde bulundular Daha az silahlı bir dünyaya doğruCUMHURİYET (^ashington/Moskova) - Daha az silahlı bir dünya yo- lundaki umutlar güçleniyor. ABD Başkanı George Bush, ülkesi- nin aralarında nükleer savaş başhklannın da bulunduğu bazı si- lahlarda tek tarafh indirime gideceğini açıkladı. Rusya Federas- yonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin de, geniş kapsamlı silahsızlan- ma önerilerinde bulundu. Bush ve Yeltsin, bu hafta sonunda Camp David'de bir araya gelerek özellikle silah- sızlanma konusu üzerinde duracaklar. Bush'un tek taraflı aldığı indirim karan, her ne kadar ABD ekonomisinin içinde bu- lunduğu kötü duruma bağlansa da Yeltsin'- in de verdiği olumlu sinyal sonucu, büyük çaplı bir silahsızlanma anlaşmasına gidile- bileceği belirtüiyor. Ufuk Güldemir'in Was- hington'dan bildirdiğine göre ABD Başkanı Bush, önceki gece yaptığı "Birliğin Durumu" konuşmasında, "komünizmin öldüğünü" resmen ilan etti ve Amerika- nın tek yanlı silah indirimlerine gideceğini açıkladı. Bush'un önerileri Bush, Kongre'nin birleşik oturumuna hi- taben yaptığı ve tüm ABD TV'lerinden naklen yayımlanan konuşmasında stratejik nükleer silahlarda ABD'nin yapacağı indi- rimleri şöyle sıraladı: 1) Şu ana kadar yapımı devam eden 20 uçaklık parti tamamlandıktan sonra B 2 stratejik bombardıman uçağı alımına son verilecek. 2) Kıtalararası küçük balistik füze pro- jesi iptal edilecek. 3) Denizden fırlatüan baüstik füzeler için yeni nükleer başlık yapımına son verilecek. 4) "Peacakeeper" balistik füzesinin üre- timi durdurulacak. 5) Yeni Cruise (seyir) füzesi siparişi ya- pılmayacak. Bu hafta sonu Camp David'de Rusya Başkanı Boris Yeltsin ile bir araya gelece- ğini hatırlatan Bush, BDT'nin karada ko- nuşlandırılmış çok başhkh balistik füzele- rin tümünü imha etmesi halinde ise Ame- rika'nın buna şöyle karşılık vereceğini açık- ladı: 1) "Peacekeeper" balistik füzelerinin ta- mamı imha edilecek. 2) "Minuteman" füzelerinin savaş baş- lıklan sadece bir adet ile kısıtlanacak. 3) Savaş gemilerinde konuşlanmış balis- tik füzelerin başhklan üçte bir oranında in- dirilecek. 4) Stratejik bombardıman uçaklannın bir bölümü konvansiyonel hizmete aynlacak. Yettsin'in önerileri Moskova'dan Hakan Aksay'ın haberine göre de dün bir televizyon konuşması ya- pan Rusya lideri Boris Yeltsin, Bush'un çağrısına sıcak yaklaştığını belirtirken, ye- ni indirim önerilerinde bulundu. Yeltsin, nükleer silahlann kontrolü için uluslararası bir örgüt kurulmasım Önerdi. Yeltsin, ku- rulacak örgütün nükleer silahlann tümüy- le ortadan kaldınlmasına yardımcı olması gerektiğine işaret etti. Yeltsin, silahsızlanma kapsamında şu önerilerde bulundu: 1) ABD'nin karşıhk vermesi koşuluyla nükleer denemelerin durdurulması, bom- bardıman uçaklannın sayısının azaltüma- sı, balistik nükleer füzelerle donatılrruş de- nizaltılann devriye seyirlerine son verilme- si. 2) START Anlaşması uyannca 7 yıl için- de yapılacak indirim 3 yılda gerçekleştiri- lecek, ABD karşıhk verirse daha kısa süre- de indirim yapılacak. 3) ABD'nin karşıhk vermesi durumun- da taktik nükleer füzeler için üretilmiş sa- vaş başhklan stoku imha edilecek. 4) Uçaklardan fırlatüan füzelerin üreti- mi durdurulacak. 5) ABD Stratejik Savunma Girişimi (SDI) çalışmalanndan vazgeçerse, bu ülkey- le ortak anti-balistik savunma sistemleri ge- liştirilmeye çalışılacak. ABD Başkanı Körfez savaşında Isa'nın kendilerine yardım ettiğini söyledi Bush, Saddam'ı İsa ile yendiŞEBNEM ATtYAS (New York) - ABD Başkanı George Bush, Amerikan kamuoyunda yi- tirdiği desteği, din öğelerini kullanarak yeniden kazan- maya çahşıyor. Bush, dün- yadaki gelişmelerin Incil'in öngördüğü biçimde olduğu- nu söyledi ve soğuk savaşm sona ermesini Tanrı'nın Amerikan halkına lütfu' şeklinde nitelendirdi. Kamuoyu desteğinin en düşük ol- duğu bugünlerde Bush'un giderek daha fazla Hıristiyan Amerikalıları hedefleyen, din öğeleri ile dolu konuş- maları tepki topluyor. Kongre'ye ön- ceki akşam yaptığı konuşmadan bir gün önce Hıristiyan radyo ve televiz- yonuna verdiği demecte 'Körfez sava- şında manevi desteğin Isa'dan geldi- ğini öne sürmesi, hem laik hem de Hı- ristiyan çevrelerde tepkilere neden ol- du. Bush'un bu sözlerine tepki gös- teren Hıristiyanlar, Irak ile savaşında Isa'nın adını kullanmasından rahat- sız oldular. Karşı taraftaki laikler ise Bush'un bu sözlerinin İslam yolunda- ki Humeyni'den farkh olmadığına dikkat çektiler. Bush aynı konuşma- sında, okullarda gönüllü dua okun- ması çağnsında da bulundu. Bush ge- çen hafta Anayasa Mahkemesi'nin kürtajı serbest bırakan karannın yıl- dönümünde NVashington'da aşın din- dar gruplann Anayasa Mahkemesi 1 ni protesto gösterilerine, Beyaz Sa- ray'dan yaptığı bir telefon konuşma- sı ile katılmıştı. Seçim kozu Saddam Başkanlığa seçilmesinden bu yıla kadar sürekli olarak dış politikada ataklar yaparak halktan puan topla- yan Başkan Bush'a seçmenleri ve mu- halifleri tarafmdan yöneltilen en ağır eleştirilerden biri, Körfez savaşı sıra- sında onca çaba gösterilmesine kar- şın Irak lideri Saddam Hüseyin'in devrilememesi olmuştu. Amerikan basımnda son günlerde yoğunlaşan iddialara göre Bush bu eleştirileri ber- taraf etmek için KCrfez savaşına kal- dığı yerden devam etmeye hanrlaru- yor. Geogre Bush son günlerde halka hitaben yaptığı konuşmaların çoğun- Time dergisi sonsayısında Saddam Hüseyin'i kapak yaparak "Saddam'ın günleri sayılı mı?" sorusunu sordu da Saddam Hüseyin'in yönetimden uzaklaştınlacağı yolunda işaretler ve- rirken, Amerikan Time dergisi son sa- yısında kapağını Saddam'a ayırarak 'Saddam'ın günleri sayılı mı?' başh- ğını kullandı. Darbe senaryoları Time dergisindeki yaaya göre Bush yönetimi Saddam'dan kurtul- mak için sürekli olarak yeni senaryo- lar üretiyor. Ancak bu darbe planla- nrun amacı Irak halkını Saddam'dan kurtarmak falan değil, düpedüz Amerikan halkından oy toplamak. Dergide, bu planlann başanya ulaş- ma şansının çok zayıf olduğu ve ABD, Saddam'ı devirmeyi başarsa bi- le bunun yeniden büyük bir yıkım ge- tireceği savunuluyor. Time'a göre Washington'da yazılan darbe senaryolan kısaca şöyle: CIA; Kürt, Şii ve Sünni muhalefe- ti ayaklanmaya teşvik edecek. Muha- lefet güçleri, ABD ve Suudi Arabis- tan tarafından modem silahlarla do- natılacak. Cumhuriyet Muhafızlan ABD ve müttefik uçaklannın da ka- tıldığı hava saldınsı ile yok edilecek. Operasyonla Saddam'ın sonunun gel- diğ^ni anlayan generaller Irak lideri- ni idanı \«ya sürgün edecekler. ABD, Irak ordusundaki subaylara para yardımı yaparak ve askeri des- tek vaat ederek ayaklanmalanm iste- yecek, Saddam'a sadık birliklerle ça- tışmaya girmeleri halinde ABD, is- yancılara hava desteği sağlayacak. Bush, Irak ordusundan sonra bozuk ekonomiyi yenmek için harekete geçti Ekonomide Çöl FırtınasıDış HaberierServisi-Kör fez savaşı sırasında Irak lideri Saddam Hüseyin'in ordusunu 'Çöl Futınası' operasyonuyla yenen Bush yönetimi, şimdi de bozuk Amerikan ekonomisini dü- zeltmek ve başkanhk seçimini kazanmak için yeni bir Çöl Fırtınası harekâtına girişiyor. Amerikan Kongresi'nin önceki ak- şam yapılan birleşik oturumunda Amerikan halkına seslenen George Bush, ekonomideki durgunluğu aş- mak için vergilerde geniş çaplı indi- rimlere gidileceğini ve neredeyse dur- ma noktasına gelmiş olan büyümenin yeniden hız kazanması için önlemler ahnacağım söyledi. Konuşmasında sık sık Körfez savaşı sırasında yaptı- ğı konuşmalarda kullandığı terimle- re başvuran Başkan Bush, ekonomi- nin dunımunu özetledikten sonra Ku- veyt'in işgali için kullandığı, "Bu böy- le gitmeyecek" sözüne gönderme ya- parak yeni çöl fırtınasının anahatla- nnı şöyle açıkladı: — Ekonominin büyüme hıanı ya- vaşlatabilecek nitelikteki yasalann çı- kanlması, 90 günlük bir süre için as- kıya alınacak. — Büyümeyi hızlandına yasal dü- zenlemeler bir an önce yürürlüğe ko- nacak. Bunun için önümüzdeki 6 ay içinde 10 milyar dolarhk kaynak ya- ratılacak. — Faiz oranlan ve enflasyon aşağı çekilecek. — Vergi oranlannda büyük ölçü- de indirime gidilerek orta ve düşük gefirlilerin korunmasına çalışılacak. Kongre'de yaptığı konuşmanın ar- dından dün de yeni bütçe tasansını Kongre'ye gönderen Başkan Bush, ye- ni bUtçeyi l.S trilyon dolar olarak be- Urledi. 1992 yıh için yüzde 2.2'lik bir büyüme hızını öngören Bush, yüzde 7.1 oranını bulmuş olan işsizlik ora- nının da 1992'de yüzde 6.8'e, gelecek yıl ise yüzde 6.4'e düşUrülmesini he- defliyor. Kongre'de önceki akşam yaptığı konuşmada bu tasarının anahatları- nı anlatan Başkan Bush, açıkladığı ekonomik önerilerin Demokrat Par- ti denetimindeki Kongre'de onaylan- masını istedi ve aksi halde bunahm- dan rakip partiyi sorumlu tutacağını vurguladı. BDT'ye acîlrj^rdım Yeltsin'in yardım olarak istediği para, NATO'nun savunma bütçesinin yüzde l'i. Rus demokrasisi ve kalkınması için yatınm yapmak, savunmamız için yatınm yapmaktan daha yararlı. Kararsız geçen her hafta, kaybedilmiş oluyor. Gelişmiş sanayi ülkeleri IMF ile Rusya arasındaki görüşmelerin şubat sonuna kadarki gelişmesini beklemekten yana. Ama gerekli parayı ondan sonra bir araya getirmek daha da zaman alacak. Mart ayına kadar bir istikrar paketi oluşturmak da olanaksızlaşacak. Rusya'da fıyatlar hızla arttı. Şimdi fiyatların istikrara kavuşması gerek. Bütçe dengelenmeli. Rusya hükümetinin ana hedefi bu. Devlet desteği ve savunma harcamalan kısılacak. Katma Değer Vergisi yüzde 28'e yükseltilecek. Bu önlemler, bütçe açığmı gidermek amacıvla ruble basımıru yavaşlatacak. Sıkı para siyaseti, girişimcilere açılacak kredilerin de kısıtlanmasına neden olacak. İstikrar programında nihai amaç, rublenin makul bir düzeyde sakinleşmesi. Komünistler Rusya'da hiç döviz bırakmamıştı. Bu nedenle istikrar ancak dış yardımla mümkündür. Yardım ne zaman yapdmalı? Bir süre daha bekleyip görmek, en yararsız tepki. Rusya'da halen Batı'ya yönelik, Batı'nın isteklerini yerine getirmeye çalışan bir ı yönetim var. Muazzam bir muhalefetle karşı karşıya. Fiyatların serbest bırakılması zorunluydu, ama halk ve parlamentonun çoğunluğu buna karşı. Işte şimdi Yeltsin'e, "Uyguladığımz siyaset doğru ise size yardım edeceğiz" demenin zamanıdır. Bu, yönetimi güçlendirir. 29 Ocak Moskova-Kiev kavgası Sovyetler Birliğj'nin yerine kurulan BDT'de ilişkıler gergin. Gerginlik özellikle Rusya ve Ukrayna arasında tehlikeli boyutlar alıyor. tki cumhuriyet özellikle Karadeniz Filosu konusundaki kavgayla silahlı kuvvetlerini sinirler kopacak bir gerginliğe ulaştırdılar. Bu hava şimdi Slav kökenli olmayan devletlere de bulaşmakta. örneğin şu günlerde 14. Ordu Moldavya'da isyancı Rus azınhk lehine operasyonlar yapıyor. Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışma, BDT'nin kaderini etkiler. Eğer bu iki cumhuriyet, sınırlar üzerinde anlaşmaya varamazsa BDT'yi ayakta tutan "toprak bütünlüğüne ve sımrlara saygı" ilkesi hiçbir devlet tarafından göze alınmayabilir. Şimdi Rus parlamentosu Kınm'ın Ukrayna'ya mı bağlı olduğunu inceliyor. Çoğunlukla Rusların yazmakta olduğu Kırım Yanmadası 1954'te Kruşçev'in emri üzerine Rusya tarafından Ukrayna'ya "hediye" edilmişti. Şimdi bu işlemin "Rusya'ya ihanet" olduğu iddia edilmektedir. Ruslar sanki Ukrayna'ya, "Eğer Karadeniz fılosundan taviz verirseniz biz de sizden Kınm'ı geri istemeyiz" diyorlar. Ancak toprak ve milliyetçilik tartışmalan ateşle oynamaktan beterdir. 29 Ocak Yerieştirene kadar canımız çıktı. Şimdi nasıl sökeceğiz? Yeni dünja düzeninde BM'ye jandarma rolü EDİP EMİL ÖYMEN (Londra) - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konse- yi'nin 5 sürekli ve 10 dönüşümlü üyesinin devlet ve hükümet baş- kanları, BM tarihinde ilk kez gerçekleştirilecek bir doruk toplan- tısına katılıyor. Güvenlik Konseyi, dönem başkanı İngiltere'nin Başbakam John Major'ın girişimi ile cuma günü toplanacak. Toplantıda BM'nin soğuk savaşm ardın- ardından değil, bunahm öncesinde önlem dan oluşmakta olan yeni dünya düzeninde almasını sağlamayı amaçlıyor. Körfez kri- barışı daha kararh biçimde korumakla gö- zi sırasında Güvenlik Konseyi Dışişleri Ba- revlendirilmesi ve bu amaçla yuklenmesi ge- kanları arasında bir doruk toplantısı yapıl- reken yeni ve farkh role ilişkin tartışmala- mıştı, ancak liderler düzeyinde bir toplan- nn yapılması ve BM Genel Sekreteri'nden tı ilk kez yapılıyor. bu konuda en geç mayıs ayına kadar bir ra- por istenmesi bekleniyor. sahip. Soğuk savaşm sona ermesı, daha gü- rannı ve barışını tehdit etmeye fırsat bırak- lannm her ay toplarak istihbarat ahşverisi venh ve daha varlıklı bir dünya yaratma madan giderilebilecek. önlem önceden, da- yapmalanm sağhyor. Ancak bu olanaktae umutlannı arttırmıştır" demesı ve 'yeni ha kolay vc çabuk alınacak. Başbakan Ma- şimdiye kadar yararlanılmadığı, genelkuüi dünyada yeni BM' konusundaki önensuıı j o r , BM'nin bir anlamda 'dünya jandarma- may başkanlannın 1947'den beri sadece her Major'ın önerisi özünde BM'ye 'dünya jandarmauğV yaptırmayı ve bunalımlann Başbakan Major'ın toplantıdaki konuş- masında "Dünya, BM'nin kuruluşundan bu yana hiç tanık olmadığı ölçüde banş, gü- venlik ve kalkınma içinde yaşama şansına liderlere sunması bekleniyor. Koruyucu diplomasi Başbakan Major, BM'nin barışı koruma ve sağlama görevini şu şekilde genişletme- yi oneriyor: BM Genel Sekreteri, dünyada çatışma çıkmaya aday yöreleri saptayacak ve bu konuda Güvenlik Konseyi'ni uyara- cak. Bu şekilde BM, koruyucu ve önleyici diplomasi girişiminde bulunabilecek. BM'nin bu amaca yönelik olarak yeniden yapılandırılması gerekiyor. Böylece gerek- siz ve önlenebilir bunalımlar, dunya istik- lığı'nı ustlenmesini, soğuk savaş döneminin ay ortak bir yemekte buluşmakla yetindikj aksine, bunu kararlı ve etkili bir şekilde leri belirtilmekte. » yapmasını oneriyor. Anayasası'nın bazı maddelerinin BM'ye zaten koruyucu ve önleyici diploma- si yapma hakkı tamdığı, ancak soğuk sa- vaş nedeniyle bunlann şimdiye kadar işle- tilmediği uzmanlarca belirtüiyor. 99. madde Genel Sekreter'e, BM'nin banşı koruma ve sağlama konusunda Güvenlik Konseyi'ni uyarma ve öneride bulunma görevi veriyor. 43. madde ise Güvenlik Konseyi'nin Ingil- tere, ABD, Fransa, Rusya ve Çin'den olu- şan sürekli 5 üyesinin genelkurmay başkan- Zirveye katılanlar Güvenlik Konseyi'nin doruk toplantısın- da ABD, tngiltere, Rusya, Fransa, Çiıı il« dönüşümlü üyeler Belçika, Avusturya, HÜH distan, Zimbabve, Ekvator, Cape Verdei, Japonya, Fas, Venezuela ve Macaristan lfe derleri arasında bu noktalann tartışılmasınf dan sonra BM Genel Sekreteri Butros Ga» li'nin, 1 mayısa kadar bir rapor hazırlamakn la görevlendirihnesi bekleniyor.