Katalog

13 EYLÜL 1991 HABERLER CUMHURİYET/3 gelişleri ABD, Avrupa ve Meksika'da da kutlanıyor 500 > 11 lık dostluk 500. Yıl Vakfı'mn düzenlediği program, Musevilerin Türk topraklarına ayak basmalannın 500. yıldönümü yanı sıra, Musevilerin 500 yıl boyunca Türkiye'de gördükleri hoşgörü ve sıcak kabulü de kutlamayı öngörüyor. Haber Merkezi — Türkiye1 nin 1492'de tspanya'dan Jcovulan Sefarad Musevilerıne kapılannı açmasının 500. yıldönümü, Türkiye, ABD, Avrupa ve Mek- sika'da düzenlenecek bir dizi kûltürel ve bilimsel faaliyeı ile kutlanıyor. 19 Temmuz 1989'da bir grup Müslüman ve Musevi Türk ta- rafından kurulan 500. Yıl Vak- fı'nın düzenlediği program, Mu- sevilerin Türk topraklanna ayak basmalannm 500. yıldönümu yanı sıra Musevilerin 500 yıl bo- yunca Türkiye'de gördukler. hoşgörü ve sıcak kabulu de kut- lamayı öngörüyor. Yönetim kurulu başkanlığinı Jak Kamhi'nin, başkan yardım- cılıklarını Naim GüJeryıiz, Te>- fik Saracoğlu ve Yako Veissid- in üstlendilderi 500. Yıl Vakfı kuruluş amacuu şöyle açıklıyor: Türklerin devlet ve toplom ola- rak üstiin insanhk vastflannı ber tiirlii olanaktan yararlanarak tiim dunyaya tanıtma, din ve vicdan bürriyetlerini korumak için bağnaziık ortanundan ka«a- 2 Ağostos 1492'de tspanya'nın Kadu limanından başlıyor yolculuk. tspanyol Musevileri yedi yüz yüdır oturduklan topraklardan gidecekler ya da kendi inançlanndan vazgeçip Hırisn'yan olacaklar. Gidecekter, ama nereye? Taa eskilerden kulaklara gelmiş bir öykö var Osmanlının topraklan huzur ve banş cenneti. Ressam Mevlüt Akyıldız'ın yukandaki 'ozguıiuk' tablosu tspanyol Musevi- lerinin tstanbul'da karşılanmasını temsil ediyor. rak Türk topragıoı vatan seçen Musevilere kucak açan Türk milletinin insancıi yaklaşımııu en geniş şekilde yartiçinde ve yurtdışında dnyunnak ve Muse- vi yurttaslanmızın şukran ifade- leriain açıklanmasma yardımcı 500. YIL VAKFI KURUCULARI Izak Abudaram, Eli Acı- man, Bülent Akarcalı, Ishak Alaton, Yako Alguadis, Av- ram Alkaş, Yakup Almelek, Jak Amram, Nino Salamon Anavi, Reha Arar, Raul Ardit- ti, Davit Aseo, Beki Luzia Ba- har, Yakup Barouh, Fuat Bay- nunoglu, Selim Beceren, EIi- yas Bahmoiras, Davut Benar- dete, Yılraaz Benadrete, Nesim Benbaneste, Moris Bencnya, Midat Benhayim, Mişel Ben- rey, Selahattin Beyazıt, Mişel jBoritzer, Hayim Viktor Bra- junstayn, Lori Burla, Salamon jBicirano, AJber Bilen, Ahmet [Binbir, Hüseyin Serbülent Bingöl, lrfan Cerrahoğlu, Dr. Aiev Coşkun, M.Nezih De- mirkent, Fredi Salom Devidas, Yavuz Donat, Mehmet Nejat Eczacıbaşı, Hasan Şerif Ege- li, Orhan Eralp, tshak Faraci, Emil H.Franko, Mario Fray- man, Rober Filiba, Üzeyir Ga- rih, Yomtof Garti, Yusef Ge- rez, Teddy Danon Y.Goen, Abram Goldenberg, Leon Grtinbcr, A.Nai] Güleryuz, Aydın Gün, Halil Kemal Gü- rüz, Vitali Hakko, Zehra Ha- lefoğlu, Moşe Haleva, Leon Hannanel, Rıfat Hasan, Erol Avram Hasid, İzzet Hatem, Sami Herman, Jak. V. Kamhi Seljm Kaneti, Oguz Karahan, İzzet Kayan, İsmail Necdet Kent, Yıldız Kenter, İzzet Ke- ribar, Altemur Kûıç, Ali Coş- knn Kırca, Sebahettin Kocato- pu, Recep Koç, Sami Kohen, Hayim Kohen, Jak Kornfilt, Yavuz Kireç, Ali Mansur, Ya- sef Mitrani, Fanny Motola, Beraar Nahum, Leyla Navaro, Aaron Nommaz, Tulay öney, Selçuk Ersin Onulduran, Şina- si Orel, Ahmet Sezai Orkunt, Ümran Oyman, Silven Sala- mon Ovadya Josef özel, Rem- zi Pensoy îlyao Perahya, Mıt- hat Perin, Selim Pinhas, Ben- siyon Pinto, Albert Razon, Se- lim Razon, Rafael Rodditi, Rı- fat Saban, Sakıp Sabancı, Vi- tail Saporia, Tevfık D.Saraçoğ- lu, Silviyo Sayah, Mukadder Sezgin, Ogan Soysal, Mehmet Şuhubi, Fuat Süren, Ünal Te- kinalp, Rafael Torel, Behçet Türemen, Alia Ventura. Vakur Muhlis Versan, Yako Veissid. 500. YH VAKFI YÖNETİCÎLERİ olmak." Vakıf Başkanı Jak Kamhi 500. Yıl kutlamalannın anlamı- nı açıklayan kitapçığa yazdığı önsözde şöyle diyor: "1492'nin yıldönümü Türki- ye'de bundan yüzyıl önce de kutlanmış. Musevi kökenli Türkler padişahın temsilcisinin huzurunda, inançlannın yuceit- tiği bir Tanrı evinde Türk ulu- suna olan sonsuz şukranlannı daaJanyla diie getirmişler, Tur- kiye'ye olan sarsdmaz baglılık- lannı yinelemisler. 1992, Turk (oplumunun ese- ri olan bu insancıi yaklasımın bes yuzüncu yıldooumudur. Bu yıldönümü kuşkusuz en gör- kemli bir biçimde kntlanacak, minnet ve şükran hisleri bir kez daha dUe getirilecek. Kendimi- ze sordnk: Günıimüzde bn ye- terli olur mu? Gerçek şükran ifadesi. Türkierin bu eşsiz insan- cıi hasletinin tum dünyaya duyu- rulmasıyla vuceltilemez mi? Dı- sandaki çeşitli mihrakJann nrel- tikleri olumsuzluklara yanıt ver- menio en emin yolu, Türk top- lumunu dunyaya bilinmeyen yonleriyk tanıtmak değil mi- dir?" Ekım 1990'da başlayan ve 1992 sonuna kadar sürecek olan 500. Yıl yurtiçi kutlama progra- mı, Ekün 1991'de Prof. DT. Ni- yazi Öklem tarafından tstan- bul'da duzenlenecek "Turk Mu- sevi Bilim Adamlanoın Cagdas Hukuk ve Kıiltüre Katkılan" konulu sempozyum ile 31 Ma- yıs - 4 Haziran 1992 tarihleri arasında yine tstanbul'da yapı- lacak "Osraanlı İmparatorlugu- nda Museviler" başlıklı ulusla- rarası konferansı kapsıyor. Zu- bin Mehta yönetimindeki tsrail Filarmoni Orkestrası'nın Ağus- tos 1992'de ikisi tstanbul'da, biri Efes'te vereceği konserler ile Ha- ziran 1992'de Istanbul'da yapı- lacak "Uluslararası Judeo- Espanyol Folk Muagi Festivali" yurtiçindeki kulturel faaliyetler arasında yer alıyor. ABD'deki 500. Yıl kutlama faaliyetleri ise Amerikan okul- lannda Musevilerin Türkiye'deki yaşamı ve deneyimlerini konu alan dersleri; Türkiye'ııin ve Mu- sevi türk toplumunun zengin kültür mirasını tanıtacak bir fo- toğraf sergisini; Turkiye*ye dü- zenlenen turistik gezileri; televiz- yon programlarını ve Türk Mu- sevilerinin tarihini, Türkiye'nin Ortadoğu'daki rolünü ve 500. Yıl Vakfı'mn amaçlan konula- nnda tanınmış kişiler tarafından yapılacak konuşmaları kapsa- makta. SINDA500. YIL KUTLAMALARI 'Minareler arasında 16 sinagog'New York Times 30 Temmuz 1990 tarihli uluslararası baskısında "Minareler arasında 16 Sinagog" başlıklı ve Clyde Habennan imzalı bir yazı yayımladı. Bu yazıda sayılan 22.000 dolayındaki Türkiye Musevilerinin, 500 yıldır huzur içinde yaşadıkian ve şimdi İspanya'dan kovulan atalannın Türkiye'ye gelişinin 500. yılını kutladıklan anlatılıyordu. Haber Merkezi — tspanyol engızisyonundan kaçan Sefarad Musevilerin Türkıye'ye göç etmelerinin 500. yıh kutlamalanyla ilgiü haberler yabancı basında da oidukça geniş bir ilgi gördu. New York Times 30 Mart 1990'da yayımladığı Richard F.Sbepbard imzalı yazıda 500. yıl kutlamaları bağlammda New York'taki Musevi Müzesi'nde açılan Bov. Doze Off for a Fe» Mınutes And It's Tıme for Ali Thıs Alread "Sultanın Sarayı'nda: Osmanlı İmparatorlugu'ndaki Sefarad Museviler" sergisini tanıtıyordu. Sergi, 19. yuzyıl ortalannda 1920'lere uzanan dönemde Osmanlı Türk Musevilerinin yaşamına ilişkin 350'den fazla eşyayı kapsıyordu. New York Times 30 Temmuz 1990 tarihli uluslararası baskısında da "Minareler 1M0 arasında 16 Sinagog" başlıklı ve Clyde Habennan imzalı bit yazı yayımladı. Bu yazıda sayılan 22.000 dolayındaki Türkiye Musevilerinin, 500 yıldır huzur içinde yaşadıkları ve şimdi tspanya'dan kovulan atalannın Türkiye'ye gelişinin 500. yılını kutladıklan anlatılıyordu. ABD'nin öteki prestijli gazetesi VVall Street Journal'in 12 Ekim 1990 tarihli nushasında çıkan Tania Bein-Lambert imzalı yazı, Kristof Kolomb'un İspanya'dan kalkıp Amerika'yı keşfettiği yıl tspanya Musevilerinin Osmanlı lmparatorluğu'na göçtüklerini şimdi çok kımsenin hatırlamadığını, ancak tstanbul'da kurulan 500. Yıl Vakfı'nın ABD'de düzenlediği dizi konferanslann bu gerçeği anımsattığını belirtiyordu. Kudüs'te yayımlanan Jerusalem Post gazetesinin uluslararası baskısının 29 Eylul 1990 tarihli sayısmda Türkiye'nin kurulusu.ıdan beri tsraıl'le diplomatik ilişki kuran tek Müslüman ulke olduğu hatırlatıtarak Türkiye Musevilerinin 500. Yıl kutlamalannın programı okurlara duyuruluyordu. •UNYAD AUSTAMEN 0y Sandığı - Çöp Sepeti Oün 12 Eyiül darbesinin 11. yıldönümünü yaşadık. Darbe- nin 11. yıldönümünde Türkiye 12 Eylül dönemi ile onun de- vamı olan icazetli ANAP iktidarını geride bırakarak, 2000'li yıllara yönelecek kurumlarm temelini atacak, demokrasinin onkoşullarını hazıriayacak, demokrasi platformunda ulusal uzlaşmayı gerçekleştirebilecek ortamı oluşturmanın çabası içinde. 12 Eylül'ü aşmanın çeşitli formülleri var. Ama bu formülle- rin hepsinin yolu sandıktan geçiyor. 12 Eylül'ü aşacak formüllerden biri, 12 Eytül'e bulaşmamış, onun icazetiyle sakatlanmamış partilerden birinin tek başı- na iktidar olması. Ancak, oyların bugünkü dağılımı böyle bir olasılığı fazla güçlü kılmıyor. Ama yine de ulusal iradeyi yansıtmaktan çok, çarpıtmayı hedefleyen, dokunmatıkliğine ramak kalmış ANAP patentti seçım yasasının çok büyük bir azizlıği tek partiyı %25-30 ara- sı bir oranla ıktıdara getirebılır. Nıtekım, Başbakan Mesut Yıl- maz da Paris'te gazetecilerle yaptığı konuşmada bu olasılt- ğı dile getirmış ve bir partinın %26 oy oranı ile iktidar olacak kadar sandalye elde edebıleceğinı, ama bu durumun istik- ran sağlayamayacağını belirtmiş. Demirel'in %45'in altında kalması halinde istifa etmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Sayın Yılmaz'ın mantığını anlamak olanaksızdır. Her şeyden önce, bu secim yasası ANAP'ın bir oyunudur. Şimdi nasıl oluyor da Başbakan, muhalefetın karşı koyması- na karşın çıkardıkları seçim yasasının doğurabıleceğı sonuç- ları eleştirebiliyor? Eğer sözünü ettiği olasılıklar Sayın Yılmaz'ı tedirgin edi- yor veya bunlar kendisine sakıncalı geliyorsa, bu yasayı ne- den çıkardılar? Sorunun yanrtı açıktır. ANAP, ulusal istenci yansıtmak yerine çarpıtmaya yönelir- ken karşıtı güçlerin tek başlarına veya bırlikte iktidar olmala- rını önlemek amacıyla yönelmıştır. ANAP'ın korkusu, SHP veya CJYP'nin, tek başlarına iktf- dar olmaları veya bir ulusal uzlaşma hükümeti kunmalarıdır Yaptlan kamuoyu yoklamaları bu ûç olasılık içinden en fazla üçüncüsünün güçlüğünü ortaya koyuyor ANAP için ise ulusal istencin ürünü olan bu ûçüncü olası- lığın üçü de kendi sonu anlamını taşıyor. İşte bu yûzdendir ki ANAP, ulusal istenci yansıtmak yerine çarpıtmayı yegliyor ve en azından kendisine oy oranının üstünde sandalye sağ- layarak hiç değilse kurulabilecek bir koalisyonun tarafı olmayı istiyor. ANAP bu sonuca nasıl varacak? Yanıt açıktır. ANAP istediği sonucu ancak oy sandığını bir ölçüde çöp sepetine çevirerek elde edebılecektir. Getirilen sistem ve barajlar oylann çok önemii bir bölümünü geçersiz kılacak, geçersiz oylar seçim sandığına atılmış de- ğil de çöp sepetine gönderiimiş sonucu doğacaktır. ANAP bu sonucu elde etmek ıçın oyları sağda ve solda bölerek, sağın en büyük partısı DYP ile solun en büyük par- tisi SHP'ye gidecek oyları, elden geldiğince bolmeye çalışa- caktır. Sol kanatta DSP ile SHP, seçmenının temel görüşleri ara- sında büyük bir avrılık olmamasına karşın oyların böJünme olasılığı büyüktür. İşte ANAP'ın en fazla bel bağladığı olasılık budur. Sosyal demokrat oyların bölünmesi ve sosyal demokrat- ların aldıkları toplam oylann, ayrıca SHP'nin de kendi aldığı oyun altında sandalye ile parlamentoda temsili, ANAP'a hiç değilse sağ koalisyon içinde yer almak ve sosyal demokrat- ları küçük bir azınlık olarak tutup, 12 Eylül'ün devamı olan rejimlerini yaşatmak olanağım sağlayacakur.' -•-- •• <-- Bu oyuna duşmemek gefekiyor. "'' • "" '• " ı v Sosyal demokratlann, zaten bir kurucu meclis işlevi göre- rek demokrasinin önündeki engelleri kaldınp, iki ya da üç yıl içinde herkesin oyu oranında temsil edilecegi demokratik bir seçim yasası ile yeniden sandık başına gidilmesini sağlaya- cak olan parlamentoda elden geldiğince güçlü olabilmeleri ancak ve ancak, oylarını bölmemelen, en büyük sosyal de- mokrat parti olan SHP'de toplamaları ile mümkündür. SHP'nin yapısal ve konjonkturel bozuklukları hepimizin bil- diği gerçeklerdır ve bu eksiklennı düzeftmesi için SHP'yi uyar- mak, düzelmedıği takdirde gereğinde yeni seçenekler oluş- turmak gerekebilir. Ancak bugünkü seçimin anlamı, 12 Eylül ve onun deva- mını sona erdirme olanağım değerlendırmektir. Bunun için solun yapması gereken de sosyal demokratla- nn en güçlü partısini destekleyerek rübıkonu aşmaktır. Sağlıklı ve demokratik bir hesaplaşma ancak ondan son- ra mümkündür. Şimdi yapılacak tek şey, ANAP'ın oyununa duşmemek, oy sandığını çöp sepetine dönüştürmemektir. ANAP'ı devirmek için oylarımıa, sandığa atıp değeriendir- memiz gerekir, çöpe atarak değil. Evet oyiarımız sandtğa! Çöpe değil. Jak V. Kamhi. Kurmta B^kaa VddDeri: Naim Guleryuz, Tevfık Saraçoglu, Yako Veissid. Y«awtfte lünria tiy&crk Eli Acıman, Alber Bilen, Dr. Alev Coşkun, Üzeyir Garih, Ay- dın Gün, Vitali Hakko, Coşkun Kırca, Sami Kohen, Tülay-Oney, Rıfat Saban, Ogan Soysal, Mu- kadder Sezgin, Prof. Vakur Versan. GeaeJ Sekreter: Behçet Türemen. Nedim Yahya. iTicrvit?vi u o ı ı ı ı ı c d i n i | i d e r i o l a r a k o r t a > 1 l çıkıp daha sonra padisah tarafından ya Muslümantigı kabul etmesi ya da boynunun \urdurulması fermanı çıkanlan Sabetay Zvi, Muslumanlığa "donunce" ynndaşlarına da "dönme" adı verilmişti. Selanik'te 18 ve 19. yuzyıllarda dönmeler arasında Mevlevi tarikaü mensubu pek çok kisi vardı. Fotograftaki erkek çocuğu da Mevlevi tarikaü uyesi Selanikli donmelerden birisi. İlgi çekici bir başka nokta da o dönemde Selanik'te "donmeier"in yanı sıra son derece inanmış Musevilerin de Bektaşi tarikatına girmeleridir. Bir başka ilginç nokta da Selanikli "dönme"lerin erkek çocuklannın Yahudi değil, Müslüman toreleri uyarmca sünnet ettirilmeleriydi. Gerçekleştirîlecek yurtdışı etkinliklerî • ABD Musevi okullarında Türk Musevilerinin deneyimini an- latan tarih ve kültür derselri için hazırlanan "Osmanlı tmpara- torluğu ve Modern Türkiye'deki Museviler" konulu bir müfre- dat programı ile video ve diğer görsel ders araçlan çalışmalan bitirilmek üzere. • Vakfm Avrupa'da planladığı etkinlikleri GCİ Halkal tlişkiler ttalya Şubesi yanitecek. • tspanya'da 1992'de açılacak Expo-92 Fuan'nda yer alacak Türk Pavyonu'nda bir 500. Yıl Köşesi kurulması hanrlıkları yürü- tülüyor. • ABD ve Kanada'da vakfı temsilen Foundation Tours adlı bir şirketle anlaşma yapıldı. Amerikan Musevileri ve diğer ozel ilgi gruplanna yonelik turiann 500. yıl kutlamalanna katümalannm saglanmasına çalışüıyor. • California Universitesi, Türkolog Prof. Stanford Shaw'unko- ordine edeceği bir dizi konferans hazırlıklan yapıyor. • Türkiye'nin Amerikalr Dostlan Dernegi, İslanbul'da yapıla- cak olan 1992 Genel Kurulu'nun gündemini 500. yıl kutlamala- nna ayıracak. • Kudüs tbrani Universitesi öğretım üyelerinden Dr. Avner Levy1 nin "Faşist Rejimlerden Kaçarak Turkiye'ye Sığınan Aydınlar 1935-1959" konulu araştırması Prof. Ktanford Shatv'un da kat- kılarıyla kitap halinde yayımlanacak. • Aooenberg Araştırnıa Enstitüsu direktörii Türkolog Prof. Ber- nard Lewis ve Td Aviv Universitesi ofretim üyelerinden Prof. Mi- na Rozen'in Türkiye'deki Musevi mezarüklar konulu araştırma- ları dg kitap olarak yayınbyor. • Bir saatlık bir dokumanter filmın yurtdışı televizyonlarında gösterimi için senaryo hazırlandı. Turkiye'nin Musevilere kucak açmasının öykusünü anlatan filmin okullarda ve ilgili kuruluş- larda gösterilebilmesi için pek çok kopyası hazırlanıyor. • Turk Musevilerinin 15. yüzyılda atalarının tspanya'dan getir- dikleri ve zatnan içinde Osmanlı tmparatorluğu'nda degişime ug- rayan müzigini seslendiren los Paşaros sefardis grubu için ABD, Orta ve Güney Amerika ve İsrail'de konserler duzenleniyor. ACELESATILIK VOLVO 1991 Model, O km. plakalı 460 GLE \folvo, gri mavi metalik, air conditıon, merkezi kilit, otomatik cam, elektrikli ayna, orijinal radyo-teyp, hidrolik direksiyon. Telefon: 512 05 05 / 20 hat Dünyanın geleceğini yönlendiren beyinlerin tartışmalarını ilk elden izlemek artık elinizde... New i erspectives Quarterly ÛÇ AYUKTOPLUMSALve S1YASAL DUŞUNCE D6RGISI SON CAGDAS YÜZYv Üçüncü Binyıl İçin Sorular • Dııtel Havalgucunun Kaden • CZESCAW MILOSZ • Hıçbtr Şey Kmsal Degıl mı' • SALMAN RÛŞDİ »Kutsalın veibprağın İntikamı • Insan Yalmz Akl >la YaşamaZ » LES2EK KOLAKOWSKI • Inaçta &rbe=t Pna^a» ROCCO BUTT1OUONE • Lıberalızm Nıçın Erdemoızdır"» CHRISTOPHEB LASCH • Cafca,- An;ı-Ca|»da,!.k • MARSHALL BERMAN • Post- Modern Binyılda Inanç • Bırlcşt ncı Bı' Dua-n Olarak Tann • GREGOBV BATESON • \<nıTure Globa SorumİJluk» HAMS KUNG • Dıjimııdakı >e Içımızdekı Kafırler • SEFER EL-HAVAU • NUırnet te Re'orm • ABDULLAHI AHMED AN-NA'IM • I5lamı>u ın Ycnı Guı.dcro • ENVEH IBRAHIM • \kıldaıı Inanca Kaçı; • MARCUS MINUCIUS FELIX T Post-Perestroyka • Gorbaçm Ma£'up Olan Ermı*» VİTAU KOBOTlÇ m Demukraukleçmeden üerı Donultmtz • BORIS YELTSIN ve... JACÛUES ATTALI EBU HASSAN BENI SADR OMER NASUHI BILMEN AMOS OZ AMOS ELON RAJMİ HURI YASER ARAFAT NATHAN GARDELS ZBIGNIEVV BRZEZINSKI YASUHIRO NAKASONE LEVVIS MUMFORD VACLAV HAVEL 1. Haaur kaftıda basıh, büyûkboySO sayfa, 20.000.- TL k,yr Babıalı Caddesı SıhhıyeApt 19'8 Cağaloğlu Istanbul Tel 526 39 80