Katalog

CUMHURÎYET/10 Ozal'dan Gorbaçov'a kutlama • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Cumhurbaşkanı Turgut özal, SSCB lideri Mihail Gorbaçov ve Rusya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Boris Yeltsin'e birer kutlama mesajı gönderdi. özal mesajlarında, SSCB'deki darbenin başansızhğa uğramasının Türkiye'de büyük sevinç yarattığını ifade ederek, ikı lideri yeniden Türkiye'ye davet etti. Gorbaçov'a "Çağdaşınız olmaktan gurur duyuyorum" diyen özal, Yeltsin'e de "Büyük cesaretinizi, tarih en şerefli sayfalanndan birinde kaydedecektir" diye hitap etti. Başbakan Mesut Yılmaz da yaptığı yazılı açıklamada, "Sovyet halkının başarısı, demokrasinin zaferidir" dedi. İskeçe Müftüsü • tSKEÇE (AA) — Yunanistan hükümeti, azınlıkların din özgürluğunü kısıtlayan bir kararnameye dayanaıak Batı Trakya Türkleri tarafından seçilmiş olan tskeçe Müftüsü'nü değiştirdi. Mehmet Emin Ağa'nın yerine Batı Trakya Türkleri tarafından pck tanınmayan Mehmet Emin Sinikoğlu'nun müftülüğe atanmasının uzerine Mehmet Emin Ağa, olayı protesto etmek için süresiz açlık grevine başladı. îskeçe'de durumun gerginleşmesinin uzerine müftülük binasımn çevresinde yoğun güvenlik önlemleri alındı. iskeçe bağımsız milletvekili Ahmet Faikoğlu, Yunanistan Cumhurbaşkanı Konstantin Karamanlis'e bir mektup göndererek Turk azınlığa yapılan baskıların durdurulmasını istedi. Tttrk Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Murat Sungar da dün yaptığı yazılı açıklamada olayı kınadı. Mitsotakis ve Kıbns • ATtNA (AA) — Yunanistan Başbakanı Konstantin Mitsotakis, Kıbns sorunuyla ilgili konferansın gerçekleşmes, amacıyla Türk tarafını ilgilendiren konularda gerekli yakınlaşmanın sağlanmasına hazır olduğunu söyledi. Mitsotakis, dün Atina'da düzenlediği basın toplantısında Yunan tarafını ilgilendiren konular olan adanın toprak dağılımı ve Rum göçmenler hakkında aynı şeyi yapmaya Türkiye'nin haar olduğu yolunda şu ana kadar bir belirti görmediğini ileri sürdu. Mitsotakis, "Konferansa gidebilmemiz için Türkiye'nin hiç değilse niyetleri hakkında elimizde bir belirti olması gerek. Ancak bu şekilde gerekli yakınlaşmanın sağlanacağına ikna olabiliriz" dedi. Soydaş, parti kurabilecek • SOFYA (AA) — Bulgaristan Parlamentosu, ülkede üçüncü büyük siyasi güç konumundaki Hak ve özgürlükler Hareketi'nin seçimlere katılabilmesine olanak tamyan seçim yasasını kabul etti. Hareket'in, siyasi parti olarak faaliyet gösterebilmek için Sofya Mahkemesi'ne yaptığı başvunı görüşülürken, parlamento dün gece yeni seçim yasasını kabul etti. Onaylanan yeni seçim yasası ile başkanlığmı Ahmet Doğan'm yaptığı parti 12 ekimdeki seçimlere katılabilecek. ÎRNA'nın iddiası • LEFKOŞA (AA) — Irak birliklerinin, Şii isyanalarm saklandığı, Ulkenin güneyindeki bataklığı ateşe verdiği bildirildi. Iran haber ajansı IRNA, yangın sırasında yayılan dumanların Tahran'ın guneybatısındaki Huveyze sınır kasabasına kadar geldiğini duyurdu. İRNA, Şii isyancıların, Körfez savaşının ardından çıkan Şii ayaklanmasının bastarümasından sonra vur- kaç saldırılan için çöllük bölgedeki sazlıklan üs olarak kullandıklarım kaydetti. Ajans, Iran'ın Hurremşehir kentinde, Irak'ın Basra liman kenti yakınlarındaki Tanuna'dan gece boyunca patlamalar duyulduğunu da belirtti. DIŞ HABERLER 23 AĞUSTOS 1991 Gençler, rock müziği eşliğinde "Yeltsin'in evi" parlamento binasını sonuna kadar korudu Direniş bayrağım gençlik açtıMoskova, dün tarihi bir gün yaşadı. Yüzbinler Rusya Parlamentosu ve Kremlin önünde demokrasinin zaferini kutladı. "Gorbaçov sizi aç bırakmadı mı" sorusunu bir genç, "Açlık ya da tokluk zamanı değil, demokrasi zamanı" diye yanıtladı. FATİH M. YILMAZ MOSKOVA — Moskova, bir daha tank sesiyle uyanmayacak. Çünkü muhafazakârlan yenilgi- ye uğratan karşı darbeyi yaşa- dım. Arbat Sokağı'nda dikilen, Moskova Üniversitesi'nden su- lanan ve 'Ydtsin'in Evi' olarak nitelendirilen Rusya Parlamen- tosu'nun önünde yeşeren 'de- mokrasi agacı'nın büyük bir kök saldığını gördüm. Evet, Mihail Gorbaçov'u, hasta olduğu gerekçesiyle görev- den alan, dünyayı ayağa kaldı- ran muhafazakârlan, pankçısıy- la, dazlağıyla, asitçisiyle, rakçı- sıyla gençliğin lokomotifliğinde, Moskova halkı yendi. Gorbaçov'u deviren muhafa- zakâr darbenin çökeceği, önce- ki gün anlaşıldı. Ancak Rusşa Parlamentosu önünde toplanan binlerce kişi, dün sabaha kadar tedbiri elden bırakmadı. Bari- katlar daha da güçlendirildi. Ordunun, Yeltsin'i tutuklama amaayla harekete geçeceği ko- nusuldu. Gorbaçov istifa Oysa birkaç saat öncesinden Olağanüstü Hal Devlet Komite- si'nin sekiz darbecisüıin kaçma- ya hazırlandığı öğrenilmisti. Bu- na karşın önlemler daha da art- tınldı, gençlik parlamento bina- sı önünde rock müziği eşliğinde 'Ydtsin'in Evi'ni koruma ve kollama görevini sürdurdü. Aynı anda Rusya E>evlet Baş- kanı Yeltsin, toplamayı başar- dığı parlamentoda, Gorbacov'- un Kınm'dan geri getirilmesinin zamanının geldiğini söylüyordu. Bu haber kulaktan kulağa yayıl- dı, sabaha karşı Gorbaçov'un döndüğü öğrenildi. Ortaük bay- ram yerine dönmüştü. "Gorbi gekcek faşizm gidecek", "Yelt- sin çok yaşa" bağnşları arasın- da barikatlar gevşetilmeye baş- landı. Dün de bu coşku, kala- babklaşarak büyüdü. Sabahtan itibaren Rusya Parlamento bi- nası önünde toplananlar, Yelt- sin'in konuşmasını dinledikten sonra Kızıl Meydan'a yürüdü- ler. Sayılan on binleri bulan Yelt- sin yanlılan, Komünist Parti merkezinin önünde toplanarak, parti üyelik kartlannı yırttılar. Gösteriyi düzenleyenlerden biri- nin megafonla kalabalığa sordu- ğu "Gorbaçov'a istiyor musu- nuz?" sonısuna, on binlerce kişi bir ağızdan "istifa, istifa" şek- linde yanıt verdi. Aynı kişi me- gafonla "Kimler Gorbaçov'un yine tatile gitmesini ister?" di- ye sorduğu zaman ise, on binler- ce el aynı anda havaya kalktı. Diğer yandan, Sovyet gizli servisi KGB'nin önünde topla- nan binlerce kişilik kalabahk da KGB'nin kunıcusu Felix Cer- zisnki'nin heykelini yıkmaya ça- lıştı. 'Demir Felix' adlı heykele zincir dolayarak yıkmaya çahşan kalabahk bunu başaramayınca, birdenbire meydanda dev bir vinç beliriverdi. Heykelin kaide- sine 'faşist' KGB binasımn du- varlanna da 'Kasaplar defolnn' yazan göstericiler, vincin gelişi- ni çılgınca alkışlayarak kutladı- lar. Rusya Federasyonu Parla- mento binası, Moskova Nehri'- nin hemen kenannda. Karşısm- da Stalin döneminin barok mi- mari örneklerinden olan Ukray- na Oteli var. önceki gün hava- alanından Ukrayna Oteli'ne ge- lene kadar akla karayı seçtik. Bir yere kadar taksiyle, sonrası bavullarla yaya. Ortahk anaba- ba günü. Hava ahmak ıslatan cinsten yagmurlu. Her tankta gençler. Kollan pazubentli, başlannı çevreleyen bez parçalan, ellerindeki sopa- lanyla gençler. Görevleri bari- kat bekçiliği. Rusya Parlamen- to binasına giden bütün sokak- lar barikatlarla cevrili ve bu ba- rikatlarda yine gençler. Bir tanesinin şapkası var ve üzerinde 'tank ölmez' yazıyor. Adı AJeksi. Diğeri 'komünistleri s....' diye bağınyor. Aleksi, Arbat Sokağı'nda tu- ristik mal satıyormuş. Aynı za- manda üniversite öğrencisi. Darbeden hemen sonra arka- daşlanyla Yeltsin'in evini koru- maya gelmiş. tki gün önce de tanklarla savaştığmı anlatıyor. Komünistieri sevmiyor, favori- si Yeltsin. "Gorbaçov muhafa- zakâriara taviz vermeseydi ba- şına bunlar gdmezdi" diyor ve ekliyor: "Onu muhakkak kur- taracagız". "Ama Gorbaçov sizi aç bı- rakmadı mı" diye sorunca şim- di 'Açlık ya da tokluk zamanı değil, demokrasi zamanı' diyor. Parlamento binasımn önün- den başlayarak barikatlar met- re metre arahklarla yaklaşık beş kilometre çapındaki bir daireye dağılmış dunımda. Parlamento binasımn hemen önündeki ba- rikattayız. Bir grup genç kendi kurduklan ses düzeniyle Rusça hard rock yapıyor. Bir beyaz saçlı adam dikka- timi çekiyor. Yaklaşıyoruz. Adı Konstantin. "Buraya ölmeye geldim. Komünistieri buraya sokmayacagu. O^vm suradald gitar çâlanlardan birisi" diyor. Ve "Ydtsüı çok yaşa" şeklinde bağınyor. Hava giderek soğuyor. Insan- lar uykulanm açmak için sürekli ayakta durup kahve içiyorlar. Biraz sonra sis iniyor. Günün ilk ışıkları vuracakmış gibi. Gorbaçov'un döndüğü duyulu- yor. Her yerden bağnşlar hay- kınşlar sevinç çığhklan. Ancak dönen Gorbaçov olmasına kar- şın "Yaşa Ydtsia" diye bağı- nhyor. Bir saat sonra kalabahk da- ğümaya başhyor. Yeltsin'in çağ- nsı uzerine Olağanüstü Hal Devlet Komitesi'ni yüzüstü bı- rakan Rus askerlerinin kullan- dığı tanklar, barikatlar çekiü- yor. Teller, insaat demirleri ve Rusya Federasyonn Parlamentosu'nun önünde toplanan binlerce insan. Yeltsin'in darbenin sona erdiğini ilan eden konuşmasını dinledi. (Fotojraf: AP) otobüslerden kurulan barikatlar kalıyor. Başlarmda siyah cekeı leri, sıkılı yumruklan, zafer isa- retleri ve öfkeli bakışlanyla gençler kahyor. Moskova güne gflzel başüyor. Insanlann yüzlerinde iki gün önceki öfkenin ve ne olacağını bilememenin ezici kaygısı yok. Moskova gulüyor. Sabahın iler- leyen saatlerinden itibaren bu kez yaşhsı, çocuğu, kadmı, er- keği, genciyle bütün Moskova, Rusya Parlamento binası önü- ne koşuyor. Bir genç "Cunta gitti, cunta grtti" diye bağınyor. Yaşh bir kadm genci alkışhyor. Bir çocuk babasımn omuzlann- dan "Yeltsin" diye sesleniyor. Orta yaşh bir kadına, "Gden Gorbaçov, ancak siz Ydtsin'i kutinyorsunnz" diyoruz. Kadı- nm verdiği yanıt, "Yeltsin di- renmeseydi, Gorbaçov gdentez- di. Bundan sonra umanm Gor- baçov muhafazakârlara bir da- ha yuz vennez. Yeltsin'le ikisi- nin ülkeyi çok iyi duruma geti- receğine inaaıyoram. Biz Sta- lin'i çagrıştıran hiçbir şey istemiyoruz" diyor. Yine bir kadm adı Drazgül. Türkmenistanh. Drazgül sevin- cini şu sözlerle anlatıyor: "De- mokrasi bir viriis gibidir. Mu- hafazakâriar bu virusii gözardı ettiler. Kimsenin sesi çıkmaya- cak sandılar. Darbeyi Baü'ya 'Perestroykaya devam edeceğiz, reformlara devam edeceğiz' di- yerek meşrulaştınnaya çalışti- lar. Ancak özdlikle Moskova halkının tepkisini besaplayama- dılar. Darbeden bir gun sonra kimse aç kalmayacak denildi, ancak Moskovanlar demokrasi- yi ac kalmaya yegledier." Bir Rus gazeteci, "Moskova 1917'den bu yana halkın cosku- lu olduğu böyle bir gün gönne- di. Bdki bundan daha fazla ka- labalıklar toplandı. Kınl Mey- dan'da geçit törenleri yapıldı. Ancak biçbirinde bu coşku yok- tıı. Asiında yaşadıgımız iiç gün ne Gorbaçov'un ne de Ydtsin'- in kaybına olmadı" diyor. Moskova dun tarihi yaşadı. Moskovalılar dün muhafaza- kârlara karşı kazandıklan zaferi kutlarken aynı zamanda da "Komünizmden bir parça daha kopanyoriardı". Kısaca dün ya- şananlar Moskova'nm bir daha tank sesiyle uyanmayacağmı gösteriyor. RusyaDevletBaşkanı, Batı kamuoyunda 'kahmmari olarak nitelendiriliyor Üeltsin,darbeyle^yıldız'oldıı Batdı gözlemciler, darbecilere gösterdiği direniş nedeniyle büyük prestij kazanan Boris Yeltsin'in, olaydan "Sovyetler Birliği'nin bir numarası" olarak çıktığını savunuyorlar. Gözlemcilere göre "SSCB'de Gorbaçov devri kapandı ve Yeltsin dönemi başladı!' Dış Haberler Servisi — Gor- baçov hükümetmi devirerek ik- tidan ele geçirmeye çahşan mu- hafazakârlarla girilen mucade- leden 'kazanan tarar olarak çı- kan, SSCB Devlet Başkanı Mi- haü S. Gorbaçov ve Rusya Fe- derasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin oldu. Ancak Gorbaçov- un iktidan, darbecilere karşı iz- lediği kararh tutum nedeniyle Batı kamuoyunda bir 'kahra- man' haline gelen Yeltsin'in teh- didi altında bu kez de. Batılı gözlemciler, prestijini büyük öl- çüde yitirmiş olan Gorbaçov'un zamanının dolduğunu ve Sov- yetler Birliği'nde artık 'Yeltsin döoemi'nin başlayacağını savu- nuyorlar. Amerikalı siyasi gözlemciler, Gorbaçov'un, kendisine karşı gerçekleştirilen darbe girisimin- den bir ölçüde güçlenerek çıktı- ğım kabul etmekle birUkte, Rus- ya lideri Yeltsin'in bundan böy- le Gorbaçov'un önüne geçeceği göruşündeler. ABD eski Başka- nı Jimmy Carter'ın ulusal gü- venlik danışmanı ve ABD'nin önde gelen Kremlin uzmanlann- dan Zbigniew Brzezinski, "Şu- nun farkma varmanuz gerekir ki Gorbaçov donemi artık sona ermistir" diyor. Muhafazakârla- nn darbe girişiminin başanya ulaşmış olması durumunda ABD-Sovyet ilişkilerinin ağır bir darbe yiyeceğini söyleyen Brze- zinski, Amerikan ABC Televiz- yonu'na dün verdiği demeçte, "Darbenin başansızlıkla sonuç- lanması Sovyetler Birliği'nde Ydtsiıi döneminin baslangıcı ol- muştur. Ülkede demokrasiye ge- çiş süreci artık bdki daha çal- kantılı, ancak çok daha hızlı olacaktır" dedi. Sovyetler Birliği'ndeki bağım- sızhk yanlısı cumhuriyetlerin yö- neticileri, Brzezinski'nin bu gö- rüşlerine katılıyorlar. Litvanva Dışişleri Bakanı Janis Jurkans da önceki gün CNN Televizyo- nu'na bu konudaki görüşünu açıklarken "Gorbaçov'un devri sona erdi. Gorbaçov, Sovyetler Biriigi'nde bir siyasal lider ola- rak bitmiştir" dedi. Jurkans, bu darbeden, Rusya lideri Boris Yeltsin'in, 'Sovyetler Birliği'nin yeni lideri' olarak çıkacağını sa- vundu. Gorbaçov'un Sovyet lideri olarak sonunun geldiğini ve onun yerine Boris Yeltsin'in ge- leceğini savunanlar, ABD Baş- kanı George Busb'un, darbe sı- rasında surekli olarak Yeltsin ile bağlantı kurmasının ve ona des- tek vermesinin, ABD yönetimi- nin bundan sonra Yeltsin'i daha ciddiye alacağının göstergesi sa- yıyorlar. Bugüne değin Yeltsin'i ön plana çıkarmamaya çalışan Bush bile önceki akşam düzen- lediği basm toplantısında, 'Gor- baçov'un darbeden sonra daha güçlu mu yoksa daha zayıf mı çıkacağı' yolundaki bir soruyu, "Gorbaçov, Yeltsin'in destegiy- le biriikte, dikkate alınması ge- reken bir güç olmayı sürdure- cektir" şeklinde yamtladı. Göz- lemciler, Bush'un bu sözierini, Gorbaçov'u artık tek adam ola- rak görmediği ve hatta bundan böyle Yeltsin'i ön plana çıkara- bileceği şeklinde yorumluyorlar. Boris Yeltsin, Gorbaçov ile 'kanlı bıçaklı' olduğu dönemler- de Batı kamuoyu tarafından hiç ciddiye ahnmamıştı. Batılılar, onu 'yeterli tabana sahip olma- yan hayalci bir radikal' olarak görüyorlardı. Ancak Gorba- çov'un çevresindeki reformcu ekibin zamanla Gorbaçov'dan koparak Yeltsin'in çevresinde toplanması, Bau'run bakışmı da değiştirdi. Bundan birkaç yıl ön- ce ABD'ye yaptığı ilk ziyarette, geceleri içki içip rezalet çıkardı- ğı basında gertiş bir biçimde yer alırken bu yıl haziran ayında yaptığı ziyarette ABD'li yetkili- ler ondan etkilenmiş göriinüyor- lardı. Gözlemcilerin bir kısmı da Gorbaçov ile Yeltsin arasındaki güç dengesinin kimden yana ağır basacağının henüz belli ol- madığını savunmaktalar. Ancak Gorbaçov'un bundan böyle Yeltsin ile sıkı bir dayanışma içi- ne girmek zorunda kalacağı ko- nusunda bir göruş birliği var. ABD'li bir gözlemci, Gorba- çov'un 'kurtuluşunu', Komünist Parti'den kopmasında görüyor. PORTRE BORİS YELTSİN Kararh ve isyankâr Dış Haberler Servisi — Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin, üç gün süren darbe girişimi sırasında, ulkesinde direnişin simgesi haline geldi. Darbenin ilk gününde Rusya Parlamentosu binasını kuşatan tanklardan birinin uzerine çıkan Yeltsin, halkın darbecilere itaat etmemesini ve işçilerin genel greve gitmelerini istedi. Yeltsin, darbecilerin tum uyarılanna karşın parlamento binasım terk etmedi ve direnişin merkezi haline getirdi. Yeltsin'in cağnsına uyan binlerce maden işçisi greve giderken yüz binlerce kişi Moskova ve Leningrad sokaklannda darbeyi protesto için dev gösteriler düzenledi. Darbeciler buyuyen direniş karşısında sonunda pes ettiler. Yeltsın, 1 Şubat 1931 tarihinde, Sibirya bölgesindeki Severdlovsk'ta doğdu. Genç yaşta girdiği ve hızla yükselerek üst kademelere geldiği Komünist Parti'de, partinin ve ulkenin kurulu düzenine sürekli karşı çıkarak sesini duyurdu. 1987 yüına kadar sürdürdüğü KP Moskova Parti Başkanlığı sırasında Gorbaçov'un başlattığı reformların ağır gittiği eleştirisinde bulunarak ve parti içindeki tutuculara çatarak, şimşekleri uzerine çekti. Bunun sonunda 1987 yıhnda bu görevden ahndı. Partiyle surtüşmesi bununla da kalmadı. Partinin muhafazakâr kanadıyla olan anlaşmazlığı nedeniyle 1988 yıhnda Politbüro üyeliğinden istifa etmek zorunda kaldı. Bu tarihten sonra Gorbaçov'a ve parti yönetimine yönelttiği eleştirileri de yoğunlaştırdı. Geçen yıl mayıs ayında yapılan Rusya Devlet Başkanlığı seçimlerini Gorbaçov'un adayına üstünlük sağlayarak kazandı ve Sovyetler Birliği'nin ikinci önemli kişisi sıfatım kazandı. Komünist Parti ile olan son bağlanm da geçen yıl temmuz ayında yapılan Sovyetler Birliği Komünist Partisi 28. Kongresi'nin son gününde partiden istifa ederek kopardı. Rusya Devlet Başkanı olduktan sonra halk arasındaki popularitesi de giderek arttı. Rusya'nın merkezi yönetimden bağımsız olarak Birleşmiş Milletler'e üye olmasını, yabancı ülkelerde konsolosluklar açmasını ve Sovyetler Birliği'nin de başkenti olan Moskova'dan başka bir başkent seçmesini savunarak Komünist Parti yöneticilerinin şimşeklerini çekmeyi sürdürdu. Bu yıhn başından itibaren Gorbaçov ıle olan ilişkilerinin yumuşadığı ve işbirliği yönünde adımlar attığı görüldü. YAKOVLEVDEN SUÇLÂMÂ Darbecileri Gorbi atadıDış Haberler Servisi — Sov- yetler Birliği'nde Devlet Baş- kanı Mihail Gorbaçov'a karşı muhafazakârlann giriştiği dar- benin başansızlığa uğraması- nın ardından olaya ilişkin tar- tışmalar surüyor. SSCB eski Dışişleri Bakanı Eduard Şe- vardnadze'nin önceki gun Başkan Gorbaçov'un darbede parmağı olabilecegini öne sür- mesinden sonra Sovyet lideri- nin darbeden haberdar oldu- ğu iddia edildi. Gorbaçov, darbecileri göreve getiren kişi olması nedeniyle de suçlanı- yor. Gorbaçov'un eski danış- manlarından ve perestroyka- nın babası olarak bilinen Aleksander Yakovlev, Sovyet liderini cevresinde "hainlerden oluşan bir ekip kunnakla' suçladı. Yakovlev Fransız te- levizyonuna verdiği demeçte, Gorbaçov'- un "ihanet et- meve hazır in- sanlann çevre- sini kuşatması- na neden izin v e r d i ğ i n i ' ' açıklaması ge- rektiğini belirt- ti. Yakovlev, darbe gırişı- minden çıkarı- lacak dersin "Sov>etler Bir- liği için ujgun olan yegâne yolun demok- tada yer almasını "ölümcül bir hata" olarak niteledi. Pankin, Yanayev'in darbecilerin ara- sında bulundugunu Ögrendi- ğinde çok şaşu-dığım ve hata- sını anlayarak Sovyet halkın- dan özür dilemesi için çaba gösterdiğini söyledi. Gorbaçov'un eski danış- manlanndan Viaçeslav Daşi- çev, Sovyet liderinin darbeyi önceden haber aldığını ve bu- nu engellemek için olağanüs- tü durum ilan etmeyi tasarla- dığını öne surdü. Daşiçev, Rusya Federasyopu Devlet Başkanı Boris Yeltsin'e yakın "kesinlikle guvenilir kaynak- lara" dayanarak Gorbaçov'un muhafazakârlann Yeni Birh'k Sözleşmesi'nin imzalanacağı geçen saiı günü darbe yapma- yı planladıklaruu haber aldığı- nı söyledi. Daşiçev, muhafaza- kârlann planladıklannın aksine dar- öovyet liderinin eski danışmanı ve perestroykamn babası Yakovlev, darbecileri göreve getiren kişinin Gorbaçov olduğunu belirterek "Çevresini hainlerle doldurdu" dedi. rasi olduğu bu olaylardanson- ra çok daha gerekli hale gelen demokratik reformlann sür- düriilmesi gerektiği" olduğu- nu söyledi. Yakovlev, geçen hafta Komünist Parti'den is- tifa etmiş ve muhafazakârla- nn kasımda yapılacak kongre- de Gorbaçov'u devirecekleri- ni belirtmişti. Sovyet gizli polısı KGB'nin eski şeflerinden Oleg Kalugin de Gorbaçov'un demokratla- nn tum uyanlanna karşın dar- be girişiminde bulunanlan es- ki görevlerine atadıgını belirt- ti. Gorbaçov'un bu nedenie suçlu olduğunu söyleyen Ka- lugin, KGB'yi Stalinistlerin yuvası olarak nitelediği için demokratlar tarafından ilgiy- le karşılanmıştı. Sovyetler Birliği'nin Prag Buyukelçisi Boris Pankin ise darbecilerin Gorbaçov'un ye- rine getirdiği Başkan Yardım- cısı Gennadi Yanayev'in cun- beyi neden bir gün önce ger- çekleştirdikle- rini ise bilme- diğnü kaydetti. ABD'li yet- kiliier, muha- fazakârlann yaz başından itibaren darbe- yi planladıkla- nnı ve Gorba- çov'u başlattığı reformlardan vazgeçirmeye ikna et- meye çahştıklarını öne sürdü- ler. Adımn açıklanmasını iste- meyen yetkililer AP'ye yaptık- lan açıklamalarda, muhafaza- kârlann bir kriz atmosferi ya- ratarak demokratik ve ekono- mik reformları engellemeye çahştıklarını söylediler. Ülke- de suç oranının artmasma eko- nomik kaosa ve ulusal huzur- suzluklan dikkat çeken muha- fazakârlar, Gorbaçov'u duze- ni sağlamak için guç kullan- maya zorladılar. Amerikalı istihbarat u/ • manları, muhafazakârlarih - darbe girişiminin başansızlığa uğramasının ardında, Kızılor- du'nun önemli bir bölümun- den destek bulamamış olması- nın yattığını belirttiler. Yetki- liler, subayların halka karşı guç kullanma konusunda is- teksiz davranmış olmalarını güçlü bir olasıhk olarak değer- lendirdiler.