Katalog

CUMHURİYET/10 Camillion Ankarada • ANKARA (AA) — BM Genel Sekreteri'nin Kıbns özel Temsilcisi Oscar Camillion ve Siyasi Işler Direktörti Gustav Feıssel, Kıbns sorunu hakkmda ikinci tur gönişmelere başladıkları Atina'dan dun Ankara'ya geldiler. Camillion, Esenboğa Havaalanı'nda gazetecilerin sorularını yanıtlarken Yunanistan Dışişleri Bakanı Andonis Samaras ve diğer yetkililerle yaptıkları temasların olumlu ve tatmin edici geçtiğini söyledi. Oscar Camillion Atina'daki görüşmelerde, Kıbns sorununun bir ya da iki noktadan oluşmadığını, bir biitun olduğu üzerinde durduklarını kaydetti. Temasların devara etmesi gerektiğini belirterek göruşmelerde herhangi bir tarafın son ana kadar tüm koşullannı ortaya koymasını beklemenin mantıkh olmayacağını söyledi. Mitsotakis'ten olumlu yanıt • ATİNA (AA) — Yunanistan Başbakanı Konstantin Mitsotakis, Paris'te H-13 eylül tarihleri arasında yapılacak Avrupa Demokratik Birliği (ADB) Kongresi sırasmda görüşmeleri yolunda Başbakan Mesut Yılmaz'ın davetini "prensipte" kabul etti. Mitsotakis, dün Başbakan Mesut Yılmaz'ın geçen hafta Kıbns ile Türk- Yunan ilişkileri konusunda kendisine gönderdiği mektubu cevaplandırdı. Yunanistan Dışişleri Bakaniığı tarafından yapılan açıklamada Mitsotakis'in Yunanistan'ın Ankara Buyukeiçisi aracılığıyla Başbakan Yılmaz'a iletilen mektubunda Türkiye'yi ziyaret elmek istedığini ve bu ziyaretin başanlı sonuçlanmasını sağlayacak gerekli tum hazırlıkların tamamlanmasıyla Ankara'ya geleceğini ifade ettigi belirtildi. Çin'de sel felaketi • PEKİN (AA) — Çin'de, sellerde ölenlenn sayısının 3 bıne yaklaştığı bıldirildi. Halkın GUnlüjü gazetesınde yer alan habere göre hükümet yetkilileri, 1 ağustostan bu yana çeşitli bölgelerde seUerde 2.300 kişinin ölduğunü açıkladılar. Yerel yetkililerin verdiği rakamlar ile birleştirilince bu sayııun 3 bine yaklaştığı kaydedildi. öte yandan Ulkenin güneyini etkfleyen bir kasırganın 14 kişinin ölümüne yol açtığı bildirildi. Gandi'nin katüi öldti • BANGALORE (AA) — Hindistan'da eski Başbakan Rajiv Gandhi'nin ölümüyle sonuçlanan suikastın planlayıcısı bir Tamil militanı ve aJtı arkadaşırun, kuşatma altında tutulduklan yerde ölü bulunduklan bildirildi. Polis tarafından yapılan açıklamada, tek gözJü Sivarasan adındaki kişinin ve altı arkadaşınm, ülkenin güneyindeki Karnataka eyaJetinin başkenti Bangalore yakınlanndaki bir köyde kuşatma altında tutulduklan ve siyanür aJarak intihar ettikleri belirtildi, SSCB'de A1DS sigortası • MOSKOVA (ANKA) — Sovyetler Birliği'nde sağlık çalışmaları sırasmda AIDS'e yakalanma riskiyle karşı karşıya bulunan sağlık personelinin sigorta edilmesi kararlaştınldı. TASS'ın bildirdiğine gdre ülkede görevleri sırasında AIDS'in oluşumunda rol oynayan (HIV) beşeri direnç yetmezliği vinisü alan sağlık görevlilerine zorunlu devlet sigortası yapılması karara bağlandı. Ölenler Türk degü • VESOUL(AA) — Fransa'da şehirlerarası bir yolda dün sabah meydana gelen trafık kazasında ölen sekiz kişinin Tunuslu olduklan bildirildi. Fransız haber ajansı AFP, ilk haberinde kazada ölenlerin Türk olduğunu duyurmuştu. Fransa'nın kuzeydoğusundaki Vesoul ve Lexeuil-Les-Bains kentleri arasındaki karayolunda karşı yönden gelen kamyonla çarpışan otomobilde bulunan 8 kişilik Tunusfu aileden kurtulan olmadığı kaydedildi. DIŞ HABERLER 21 AĞUSTOS 1991 MOSKOVA'DA DARBE Ankarada kaygılı bekleyiş MGK, bugün Özal'ın başkanlığında toplanarak Sovyetler Birliği'ndeki gelişmeleri değerlendirecek Göç olasılıgı Sovyetler Birliği'nde Gorbaçov'u deviren darbenin ardından yaşanan kanşıkhğm askeri çatışmalara yolaçması olasıhğı Ankara'da kaygı yaratıyor. Bu durumda, Türkiye'yi nükleer tehlike ve yoğun göç olmak üzere iki büyük tehlikenin beklediği vurgularuyor. Yeni politika Dışişleri Bakaniığı üst düzey yetkilileri, Kremlin'deki yeni yönetimin izlemesi beklenen politikayı, "Yarı kapalı, içte baskıcı, dışa karşı yumuşak bir rejim olacak. Halkın isyan duygusu baskıcı uygulamalarla susturulacak" diye Özetüyorlar. Darbe tecrabesi Sovyet Büyükelçisi Çernişev: Siz bizim durumumuzu anlayabilecek bir ülkesiniz. Askeri yönetim deneyiminiz var. Bizde, 1980 öncesi Türkiye'de olduğu gibi bir kaos yaşanıyordu. Müdahale bunun için gerekti. Reformları temkinli bir tempoda sürdüreceğiz. YASEMİN ÇONGAR ANKARA — SSCB'deki ge- lişmeleri yakuıdan izleyen Anka- ra, bu ulkedekı rejimin Tienan- men olaylan sonrasında Çin Halk Cumhuriyetı'nde yerleşen "yan kapalı" toplum duzenine benzeyeceği ongörusunu taşıyor. Turkiye ile SSCB arasmdaki iliş- kilerin, Doğal Gaz Anlaşması- nın imzalanmasından bu yana "ekonomik ve siyasi açıdan stra- tejik boyuta" oturduğunu duşu- nen yetkililer, "ilişkilerin siırme- si ve diyalog kanallarının açık tutulmasından yana" göruş bil- diriyorlar. SSCB'deki iç kanşık- hğın askeri çatışmalara yol aç- ması olasılığı ise kaygı yaratıyor. Bu durumda, Türkiye'yi nukle- er tehlike ve yoğun göç olmak uzere iki buyuk tehlike bekledi- ğı vurgulanıyor. Mihail Gorbaçov'u devirerek SSCB yönetimıne el koyan Ola- ğanustü Hal Komitesı'nin nasıl bir politika çizgisi izleyeceği so- rusuna Dışişleri Bakaniığı üst duzey yetkililerinin verdiği yanıt, "yarı kapalı, içte baskıcı, dışa karşı yumuşak bir rejim olacak. Ekonomik guçlukler, açlık ve yoklukla geçecck zor kış boyun- ca halkın isyan duygusu, baskı- cı uygulamalarla susturulacak" diye özetlenebilir. Moskova'da- kı yönetim değişikliği ile darbe- yi izleyen toplumsal hareketlıli- ği bu ulkedeki Turk diplomat- larının gönderdiği bilgilere da- yanarak yakından izleyen Dışiş- leri Bakaniığı ust yönetimı, ge- lişmelere ilişkin değerlendirme- sini, kapsamlı biçimde Milli Guvenlik Kunılu'na (MGK) su- nacak. MGK. tatilini yarıda ke- serek Ankara'ya dönen cum- hurbaşkanı Turgut Ozal başkan- lığında bugun toplanıyor. Dışişleri Bakanlığı'nın değer- lendirmesi, tatil nedeniyle bu- Iunduğu Marmaris'ten Ankara 1 ya gelen Moskova Büyükelçisi Volkan Vural ile Doğu Dairesi Başkanı Mehmel Görkay'ın or- tak çalışmasıyla hazırlanan ra- pora dayanacak. MGK'ya sunu- İacak değerlendirmede aynca, SSCB'nın Ankara Büyükelçisi Albert Çernişev'in önceki gün Dışişleri Bakanı Safa Giray ile Musteşar Özdera Sanberk'e ak- tardığı bilgiler de gozonunde tu- tulacak. Sovyetler Birliği Ankara Bu- yukelçisı Albert Cernişev, ulke- sindeki yeni yönetimin "reform- lan dafaa temkinli bir tempoda sürdürecegini" ifade ederek şöy- le konuştu: "Siz, bizim durumumuzu an- layabilecek bir ülkesiniz. Hem yakın ilişki içinde oldugumuz komşumuz olarak bolgedeld du- rumu, bizim sonınlanmızı iyi tanıyorsunuz. Hem de askeri yö- netim deneyiminiz var. Bizde, 1980 oncesi Turkije'de olduğu gibi bir kaos yaşanıyordu. Mü- dahale bunun için gerekti. İçte- ki reformlar sıirecek. dışanda da butun anlaşmalanmıza bağlı ka- lacagız. Turkiye ile iyi ilişkilerin ve işbirliginin devamını isti- yoruz". Dışişlen kurmaylannın bugun MGK'ya "sodü rapor" olarak sunacağı değerlendirmelerın ana noktalan şöyle sıralanıyor: IŞADAMLARINE DİYOR? Darbeye rağmen cazip bir pazar Gökyigit Çıkarlanmızı koruyalım Yener Yatınmlar olumsuz etkilenmez Alasayar İlişkiler duıgunluğa girecek Sarp kapısı ANKARA (ANKA — UBA) — Sov- yetler Birliği'n- deki darbenin Turkiye'nin bu ulkedekı yatı- rımlarını etki- lemeyeceğı one süruldu. Anka- ra Tıcaret Oda- sı (ATO) Mec- lis Başkanı Güngör Yener, "Darbe uzun vadede Turki- ye'nin yatırım- larını etkile- mez" derken TİSK Genel Sekreteri Ku- bilay Atasa- yar da "Turki- ye'nin SSCB ile ilişkileri belli seviyede yine devam edecek- tir" diye ko- nuştu. Güngör Yener şunla- rı söyledi: "Şu anda hiçbir şey belli de- ğil. Yeni yöne- timin sertlik yanlısı bir yö- netim mi kura- cagı, yoksa farklı bir yöne- tim mi izieyece- ği açıklık ka- zanmış degil. Ancak Boris Yelt- sdn'in açıklaması degişik. 'Bu kadar yol atandıktan sonra cum- huriyetler geriye doniişu ka- bul etmez' diyor. Bu dofru. Ba- na gore bu bir ara rejim >e uzun vadede Turkiye'nin Sovyetler BirligTndeki yatınmlan da bun- dan olumsuz etkilenmez." Kubilay Atasayar da görüşle- nni şöyle dile getırdi: "Bu konu- da bir şeyler söylemek için va- kit erken. Ancak ekonomik iliskiler bir söre durgunluğa girecek. Turkiye'nin Sovyet- Geçişler azaldı Haber Merkezi — SSCB'deki gergınliğin etki- leri Türkiye'ye yansımaya başladı. Turkiye ile SSCB'yi bırbırıne bağlayan Sarp Sı- nır Kapısı'ndan geçişler azaldı, Trabzon'daki SSCB Konsolosluğu'nda vize iş- lemleri durdunıldu. Bu ul- keden gelen turistlere ve ba- vuJ ticareti yapanlara hizmet veren Karadeniz esnafı da "müşterilerini kaybetme" endişesi içine girdi. Cumhuriyet muhabirleri- nin haberlerine göre dun sa- bah saatleri itibanyla son 24 saat içinde Sarp Sınır Kapı- sı'ndan 2 bin kişi giriş ve çı- kış yaptı. Ancak sabah sa- atlerinden itibaren giriş çıkış yapanların sayısı hızla azal- dı. SSCB'nin Trabzon'daki konsolosluğu da vize işlem- lerini geçici olarak durdur- du. Vize işlemlerinin dur*du- rulması, bölgede faaliyet gösteren ve Gürcistan Cum- huriyeti'ne turlar düzenle- yen turizm fîrmalarını da olumsuz biçimde etkiledi. ler ile tkaret vapnıa şansı bana göre Av- rupa ülkelerine göre daha faz- la. Gelecekte iüşkiler bogün- kü tempoda gitmemekle bi- raber iki ülke ile işbiıiigi bel- li olçülerde yi- ne devam ede- cek." Türk-Sovyet Işadamları Deraeği Başka- nı Nihat Gok- yigit ise Sov- yetler Birliği 1 nin Turkiye için büyük bir pazar olduğu- nu belirterek "Başka ülkele- rin arkasuna ta- kılarak politika yapmayalım, kendi menfaat- lerimize nygun davranalım" dedi. Türk-Sovyet ts Konseyi Baş- kanı Gokyiğit, gelişmelerin Türkiye'ye et- kisini değerlen- dirirken şöyle konuştu: "Turkiye'nin Sovyetler Birli- gi'ne verdiği mal ve hizmetlerin tumü zaruri ihtiyaçlandır. Tür- kiye'ye Sovyetler ilaç, gıda, gi- yim, temizlik maddesi ve inşaat maddesi veriyor. Vapılan inşaat- lar ise hastane, sanatoryum, do- ğumhane, ilaç deposu ve çok bü- yük ibtiyaç duyduklan konut Turkiye bu mal ve hizmetleri diınya fiyatlan altında sağlıyor.. Bu nedenle hangi iktidar oJur- sa olsun bu mal ve hizmetleri Türkiye'den almaya devam edecek". Askerlerle Federasyonu Parlamento binasınm önünde toplanan on binkrce kişi yeni yönetimi protesto ederken, bazı caddelerde nrhlı ara- balann çevresinde toplanan halk, askerlerle konusarak onlan mudahaleden vazgecinneye çalıştı. Ajanslar, Sovyet baskentin- de havanın gergin olduğunu, ufak bir kışkırtmanın kanlı olay- lara yol acabilecegini belirtiyoıiar. (Fotoğraf: AFP) Üişkiye devam: SSCB, bizim askeri açıdan değü, ama ekono- mik ve siyasi açılardan stratejik iu'şkiye sahip oldugumuz bir ül- kedir. Bu ilişki surmelıdir. Biz, bir yandan Batı'nın izleyeceği genel çizgıden tumuyle kopama- yız, ama öte yandan da SSCB ile yaygın ekonomik ve siyasi Uişki- lerimizi, komşuluk bağlanmızı göz önünde tutarak "ıümh" bir çizgi izlemeliyiz. Ziyaretler sürsun: Parlamen- to Başkanı, Lukianov, Savunma Bakanı Yazov gibi ust düzey Sovyet yetkililennın önumuzde- ki aylarda Türkiye'yi ziyaretleri gundemdeydi. Bu ziyaretler ko- nusunda, kesin bir karar alın- madı. Karann MGK'da netleş- tirilmesi bekleniyor. Ancak Dış- işleri'nin görüşü, SSCB isterse bu ziyaretlerin yapılması doğrul- tusunda. Gaz anlaşması kalsın: TUrK. ye, Doğal Gaz Anlaşması çerçe- vesindeki alımlannı ve ayni öde- melerini hiçbir değişiklik yap- maksızın sürdürmek istiyor. SSCB yönetiminin görüşü de bu doğrultuda. Türk cumhuriyetieri sakin: SSCB'nin Türk kökenli güney cumhuriyetlerinde durumun sa- kin olduğunu belirten yetkililer, bu bölge halkının Batı cumhu- riyetlerine göre daha muhafaza- kâr olduğunu ve darbeye sert bir direniş göstermesinin beldenme- diğini belirtiyorlar. Nukleer tehlike ve göç: Turki- ye, kuzey komşusundakı yöne- tim değişikliğı ve olağanustü hal uygulamalannın iç savaş boyu- tunda kanşıklık yaratmasını is- temiyor. Bu durumda, nukleer tehlike ve göç riskınden çekinen Ankara, "Sovyet iç savaşı, tüm dünyayı etkifer. En çok da bizim buzurumuzu kaçınr" göruşünu savunuyorlar. SSCB ordusunun elindeki nukleer siJahlar, Tur- kiye'nin olası bir iç savaştan doğrudan zarar görmesine yol açabilecek. İç savaş dunımunda, doğu sınınndan ve Karadeniz üzerinden Istanbul'a olmak üze- re, iki ayrı yoldan yoğun göç ya- şanabilecek. Azerbaycan, Kınm. Gurcistan, Özbekistan, Turkme- nistan haklannın böyle bir göç- te başı çekeceği tahmin edıliyor. AKKA aksayabilir 1990 yılı sonunda NATO ve Varşova Pak- tı uyesi 23 ulke tarafından im- zalanan Avrupa Konvansiyonel Kuvvet Anlaşması (AKKA) he- nıiz Sovyet parlamentosunda onaylanmamıştı. Ankara, Sov- yet ordusunun bu anlasmadan memnun olmadığını ve Gorba- çov yönetimini bu konuda sık sık eleştirdiğini gözönunde tuta- rak, "AKKA tehlikeye girebilir. SSCB yönetimi anlaşmanın yü- riıriüge sokulmasmı geciktirir ya da yeni yorumlar getirerek içe- rigüıi esnetirse, ozellikle doğu sı- nınmıza yakın bolgelerdeki du- rum nedeniyle bizim canımız sıküabilir" görüşünü yansıtı- yorlar. KEtB gedkecek: Aralannda Gorbaçov ve Yeltsin'in de bulu- nacağı bölge liderlerinin katıü- mıyla imzalanması planlanan Karadeniz Işbirliği Bölgesi (KE- İB) belgesi bir süre için rafa kal- kacak. Turk solu ne dıyor? Darbe, olumsuz karşılandıDış Haberler Servisi — Sov- yetler Birliği Devlet Başkanı Mi- hail S. Gorbacov'un muhafaza- kâr bir darbeyle devrilmesi, Türk solu tarafından genelde olumsuz karşıiandı. Sosyalist Birlik Partisi Genel Başkanı Sa- dun Aren, darbeyi "son derece yahim ve olumsuz bir olay" şek- linde nitelerken, Mehmet Ali Aybar, Sovyet lideri "Gorba- çov'un devrilmesine çok üziUdütünü" söyledi. Turkiye Birleşik Komünist Partisi, "dar- benin açıkça karşısında oldaklanm" açıkladı. Sosyalist Parti Genel Başkanı Dogu Pe- rincek ise Gorbacov'un devril- mesinden sonra SSCB'nin girdi- ği hesaplaşma döneminın, "ye- ni bir Ekim Devrimi'ni getirecegiııi" savundu. SBP Başkanı Sadun Aren, Sovyetler Birliği'ndeki darbeyı, Türkiye'nin de içinde bulundu- ğu bölge için son derece olum- suz ve vahim bir olay olarak ni- teledi. Dünyada barış, demokrasi, insan haklan ve özgurluk değer- leri ile hukuk devleti gibi kav- ramlann son yıllarda giderek önem kazanmasında Sovyetler Birliği'nde yaşanan değişiklikle- rin de önemli payının olduğunu anımsatan Aren, şöyle dedi: Aybar Gorbaçov'un devrilmesine üzüldüm. Perinçek Yeni bir Ekim Devrımi olacak. Aren Darbe, olumsuz ve vahim bir olay. "hovyet (oplumunun uzun bir dönem demokrasiden yoksun yaşamış olmasının da etkisiyle, bu ulkede demokratik bir yöne- tim kurulmaa uzlaşmazlıklarta, tıkanıklarla karşı karşıya kal- maktaydı. Ama bugün gerçek- ieştirilen darbe ve simgelediği geriye dönüş ve diktatörhık an- layışı, yeniden tanımlanmıs bir sosyaüzmin açüğı perspektiflerle hiç bağdaşmamaktadır. Bu dar- be ile başlayan dönemln gerek Sovyetler Birliği'nde gerek ulus- lararası alanda daha buyuk za- raıiara, acılara yol açmadan kı- sa sürede kapamasııu diliyonız.' Turkiye Birleşik Komünist Partisi Merkez Yuriıtme Kuru- lu, darbenin ardından bir bildi- ri yayımladı. Bildiri şöyle: "Kamuoyuna yansıyan bilgi- ler cerçevesinde gorunen o ki Sovyetler Birliği'nde olan şey, askeri bir darbedir. TBKP ola- rak bu darbenin actkca karsısııı- dayız. Darbe, Sovyetler Birliği'n- de demokratik yoldan degişi- min oniınu kesecek, dünyada gelişme gösteren barış. demok- rasi, insan haklan ve ozgürleş- me sürecine actkca zarar vere- cektir. Bu darbenin, Sovyetler Birligi'Dde varolan sorunlan çö- zebilecegine, sosyalizmin ideal- lerine hizmet edecegine inanmı- yornz. TBKP olarak bu darbe karşısında derin bir üzüntu du- yuyoruz, karşıyu ve bemen tek- rar demokrasiye dönülmesini is- tiyornz." Mehmet Ali Aybar da Gorba- cov'un devrilmesiyle ilgili olarak su açıklamayı yaptı: "Gorba- çov'un piyasa ekonomisine yö- •ehnesini, sosyahzmlyie bagdaş- maz baluyordıım. Yanlış anlasıl- nusu. Piyasa ekonomisi, kapi- taiizme özgö bir sistemdir. Sos- yalist ülkede iktidann iscUerin, köylülerin, emekçilerin elinde olması gerekir. Yani dolayısıyla ekoBomi de emekci halkın Üz- metinde. Gorbacov'un yöntem- ierini onaylamadım. Ama bir darbeyle devrilmesine de çok izüMüm." Sosyalist Parti Genel Başka- nı Dogu Periocek, Gorbacov'un devrilmesinden sonra SSCB'nin girdiği hesaplaşma döneminin hızlandığını söyledi. Perinçek, Sovyet hâkim sınıflan arasında- ki çelişkinin arttığını ve bunun sonucu olarak hesaplaşmalar döneminin başladığını vurgula- yarak "Bu aşamadan sonra çe- lişküer keskinleşmiştir" dedi. Perinçek, şunlan söyledi: "Sovyetler Buiiği'nde devlet burjuvazisinin çatışmalannın yanı sıra Sovyet işci smıfı da sah- neye çıkıyor. Bu da yeni bir Ekim Devrimi'ni tarihin günde- mine sokuyor."