Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMÎ 22NÎSAN1991 BORSA NOTLARI ABDURRAHMAN YILDIRIM Ganyan yazıcılığından borsa acenteliğine Yatırımcılann borsa salo- nuna girebildiği 1988'in sonlannda aşın fiyat hareket- lerinden zarara uğrayan bir borsa komisyoncusu salonda- ki yatırımcılann spekülatif ha- reketlerinden yakınarak "\fal- lahi Veliefendi'den buraya gelmişler. Hafta Içinde bura- da, hafta sonunda orada oy- nuyorlar. Burayı at yarışına çevlrdiler" demişti. Körfez krizinin nefesini en- sesinde hissederı borsanm durgunluğa girdiği 1990 eki- minde iş yapamadıkları için canları sıkılan sokak borsacı- larının imdadına "Ganyan Bayli" yetişmişti. Gelip sokak borsasında tezgâh açmış ve günlerce iyi hasılat yapmıştı. At yartşı oynayan sokak borsa- cıları ile biz de söyleşi yapıp yayımlamıştık. Henüz kurumsal yatırırrtcısı bulunmadığı için iştem hacmi- nin büyük bölümü spekülatif hareketlerden oluşan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın "alım satım'ı ile "at yanstan" arasındaki ilginç benzerlikler vardır. Her iki pi- yasada var olan unsurlar "şj- ke"dir, "tiyo"dur, "yöntendir- me"dir, "sürprizlerin iyi ka- zandırmasTdır, "oyunun btl- giye dayanması"dır. Şimdi bu benzerliklere bir yenisi daha eklendi: Yazıcı-acente" ben- zerliği. Acenteler, borsanın kollannı İstanbul'un uzak met- ropellerine ve Anadolu kentle- rine taşırken hisse senedi pi- yasasında, at yarışlarındaki "yazıcılar"ın paralelini oluş- turdular. At yarışlarını yasaf olarak ganyan bayileri oynatır, ama bunlarm sayısı kadar "yazıcılar" da her semtte ya- rışlara katılmak isteyen oyun- culara yasal olmasa da hizmet verirler. Ganyan bayiine gide- rek kupon yatıtma, ganyanı bulduğunda hipodroma gidip ikramiyeyi alma yerine, yazıcı- ya gidip mesela "2. kosuda 5. ve 6. ayağa bana 200 bin yaz" demek yeterli. Yazıcı ya- zacak. Koşu bitip Türkiye Jo- key Kulübü ikramiyeleri açık- layınca yazıcıya gidip yasal ik- ramiyenin yûzde 10 fazlasını alırsınız. Yûzde 1O'luk ilave vergi vermemekten ileri gelir. Yazıcılık sistemi tamamen güvene dayanıyor. Güven ol- mayınca kimse yazıcıya gidip oynamayacak. Bunun için ya- zıcılarda "yanlışlık" olmaz. "İkili bahsi" buldun mu "anında ödeme" yaparlar. "Büyük itimat" telkin etmiş- lerdir. At yanşçılarını borsa heye- canı sarar da yazıcılık hisse senedi piyasasına girmez mi? İstanbul'da Kapalıçarşı'da, Ka- raköy'de, Kadıköyde ve Bakır- köy'de kümelenen "borsa acenteleri", Anadolu'nun his- se senedi sahipliği yûksek kentlerine kadar girmiş. Borsa acenteleri de tıpkı "yazıcılar" gibi müşteri emri yazdınyorlar. Aracı üyenin bir telefonuyia di- rekt İMKB'nin işlem salonun- daki 'broker'a bağlı olarak iş- lem yapıyorlar. işlemler açık- lık ve kesinlik içinde, alınan miktar, alındığı fiyat belli. Bor- sa fiyatı. Komisyon yasal ko- misyon. Herhangi bir "yanlışlık" yok. SPK Başkanı Mehmet Şük- rü Tekbaş'ın sık sık vurgula- dığı gibi bir nokta var: "Her seyi devletten bektemeyin" Evet, acentelik sistemini ku- ranlar devleti beklememişler, kendi kurallarını koyarak sis- temlerini kurmuşlar. Sistemin yaşaması, ayakta kalması "dürüstlüğe" bağlıysa, "Is- tim arkadan gelsin". Devir 'para'nın devri Paranın değerlendirildiği yer olan borsanın parası var mı? Varsa bu parayı nasıl de- ğerlendiriyor? Hisse senetle- rine mi, yoksa başka yatırım araçlanna mı yatırıyor? Bu ay sonunda yapılacak genel kurula sunulmak üzere hazırlanan "Faaliyet Rapo- ru"nda borsa gelirleri ve ne- relere yatırıldıkları yer alıyor. Borsanın 1990'da, 28.7milyar liralık gelirlerine karşılık, 14.2 milyar liralık giderleri olmuş. 14.5 milyar liralık gelir fazlası "Borsa FonıT'na konulmuş. Geçmiş yıllardan aktanlan 7.6 milyar lira da eklenince fon 22.1 milyar liraya varmış. Bu para borsanın parası. Faaliyet raporunda paranın "banka mevduatı ve menkul kıymet yatınmı" olarak de- ğerlendirilerek "yapılacak veya satın almacak borsa M- nasının finansmanında kul- lanılmak üzere hazırlık yapıldığı" belirtiliyor. Bilançoya bakıldığında "menkul kıymetler portföyünde" 7.6 milyar lira c Vülüyor. Bu hesabın en bü- yuK kısmını 6 milyar lira ile ya- tırım fonlan ve 1.5 milyar lira ile Hazine Bonosu ve Devlet Tahvilleri oluşturuyor. Borsa- nın ayrıca banka hesabında 10.5 milyar fîrası bulunuyor. Geçen yıl elde edilen faiz ge- liri miktarı ise 5.1 milyar lira. Bunlar bilançoda yer alan ra- kamlar. Bir de bilançoda belirtilme- yenler var. Edindiğimiz bilgi- ye göre bina almak için arttı- rılmaya çalışılan "Borsa Fonu" tıpkı "Sahte Çukuro- va Senetleri Tazmin Fo- nu"nda yapıldığı gibi yaygın olarak "repo" ile değerlendi- riliyor. Başkan Yaman Törü- ner'in Merkez Bankası'ndan gelme fon yönetimi deneyimi var, ama bu işe Genel Sekre- ter Ali İpek bakıyor. Ali İpek, bütün hassasiyetini ve İnter- bank'taki (Uluslararası Banka- sı) fon yöneticiliği tecrübesini kullanarak borsaya daha faz- la nasıl para kazandıracağının hesaplarını yapıyormuş. Kritik bir dönemden geçen para politikasının olumsuz et- kisi borsanın işlem hacmini ve dolayısıyla gelirini azaltsa da borsanın buradaki kaybını " r e p o " ve "parasal işlemlerle" telafi edebileceği görülüyor. Menkul kıymet piyasasına yön veren bir kuruluşun fon- lannı menkul kıymetler yerine para piyasası ışlemlerine ya- tırmasına gelince... Hisse se- nedi ışlemlerinin hakemi duru- mundaki borsa yönetimi, bor- sanın parasını hisse senetle- rine yatıramayaçağına göre repo da yapar, İnterbank'ta yüzde 110 faizle de satar. De- vir "para"nın ve "parasal iş- lemlerin devri". Elden başka ne gelir. Müteahhitlikten bankeriiğe soyunanlar Cumhurbaşkam'nın oğlu, borsa'bankerliğine soyu- nur da iş dünyası durur mu? Holdingler, müteahhitler, ar- matörler, ihracatçıların bazı- ları borsa bankerliğine geçti bile, bazıları da SPK önünde 'borsa bankerliği belgesi' al- mak için bekliyor. Son haftada üç aracı kuru- ma borsa bankerliği belgesi çıktı. Müteahhitjik şirketi Gü- riş'i artık karşımızda borsa bankeri olarak da görecegiz. Daha önce de Nurol İnsaat- ta aynı adla aracı kurum kur- muştu. Müteahhitler arasında borsa bankerliği sırası şimdi Ata İnşaat'ta. Atatürk Barajı'- nın bu müteahhidi (A) Grubu borsa bankerliği belgesi al- mak için başvuru hazırlıkları yapıyor. Holdinglerden 'Net', Global Menkul Değerleri', 'Ekinciler'. Ekinciler Yatırım ve Menkul Değerleri, Işıklar' Işıklar Menkul Değerler'i ku- rarak borsada faaliyete geç- tiler. Denizcilik sektöründen 'Bumerang Grubu' Bume- rang Yatırım Menkul Değer- leri, 'Baran Grubu' Baran Menkul Değerleri kurdu. Türkiye'nin en büyük serma- ye grupları olan 'Koç', Koç- Amerikan Bankası ile 'Sabancı' Akbank ve BNP- Ak Bankası ile, Eczacıbaşı' Ecaacıbaşı Menkul Degerler ile 'Çukurova' Genborsa Ya- pı Kredi Bankası, Pamuk- bank ve interbank ile Yaşar' Tütünbank ile 'İş Bankası' İş Bankası Dışbank, Camiş Menkul Değerier ile borsa bankeri olarak çalışıyorlar. Borsa bankeri olmak için başta Süzer, Okan Holding, Penta olmak üzere sayısı 10'larla ifade edilen başvuru- lar var. 1986'da borsa açıldığında bankalar dışındaki aracı üye sayısı 19 idi. 1991'e gelindi- ğinde bu sayı 65'e ulaştı. 1991 'in 3.5 aylık döneminde banka dışı aracı üye sayısı üçte bir artış kaydederek 85'e çıktı. 3.5 ayda 20 artış. Sayılan 10'lar, 20'lerle ifade edilen yeni aracı kurumlar da yolda, geliyor. 'Hoş gelsin, sefa getirsinler borsaya'. Ne denir ki, Artta kalanın canı çıksın.' ELEMAN MARKA SORUMLUSU (BRAND MANAGER) Ağız ve dış bakım ürünleri (İPANA, FLORAN, DENTAFRESH. MEDIDENT, JORDAN); cılt bakım urünlerı (NIVEA KREM ATRIX, NIVEA LOTION, NIVEA SUN); saç bakım urünlerı (IGORA ROYAL, BRILLANTBLOND, GLATT, NIVEA BAKIM ŞAMPUANI ve BALSAMI); kışısel bakım urünlerı (8x4 DEODORANT, SELIN LIMON. SELIN LAVANTA); toz içecekler (ORALET); ev ürünleri (DETAN) gıbı TÜKETIM/SAĞLIK ÜRÜNLERİ pazarında lıder markalara sahıp. deneyımli ve güvenli bir ortamda mevcut ve yenı ürünlerin, çağdaş yaklaşımla tüm pazarlama etkınlıklerinı yurutebılecek MARKA SORUMLUSU adayları aranmaktadır. Başvuracak adayların; a) İşletme, Ekonomı dallarında yüksek öğrenim gormüş bulunmaları, b) lyı derecede Ingıhzce bilmeleri, c) 30 yaşını aşmamış bulunmaları, d) Erkek adayların askerlik görevlerinı yapmış olmalan gerekhdir. Isteklılerın, yazılı başvurularını, fotoğraflı özgeçmışleriyle alttakı adrese, en geç 1 Mayıs 1991 akşamına kadar göndermeleri rica olunur. Başvurular gızlı tutulacaktır. Eczacıbaşı Sağlık Ürünleri Pazarlama A.Ş. Buyukdere Caö 185 80710 Levent. İstanbul BİLGİ İŞLEM SİSTEMLERİ AŞ We are looking for an experienced candidates to fill the following positions within the Finance and Administration Division in İstanbul: ACCOUNTANT FINANCIAL ADMİNİSTRATİON AND PLANNING SPECIALIST (for Technical Service Division Operations) The positioos offer: • Competitive salary arıd employment terms. • Employee education and career development plans • ChalJenging growth environment with a high level of orgaıiizational and personal interaction The positions rajuire: • A success/ul education background with university degree in related fields. • Minimum 2 - 5 years related job experience. • Wiliingness to assume a dynamic range of responsibilities in a fast growing organization. • Good command of English language. • Maximum age of 30. • Completion of military service for male candidates. Experience with an accounting firm will be an asset. Please apply with one recent photograph in writing or in persötı to Personnel Manager, NCR Bilgi İşlem Sistemleri A.Ş. Meclisi Mebusan Cad. 141/A Fındıklı 80040 İstanbul Phone (1) 151 7 2 20 (15 Iines) Ali applications will be freated confidentially. USKON A.Ş ELEMANLAR ARIYOR MİMAR veya İNŞAAT MÜHENDİSİ •Askerlığını yapmış •ingılızce bilır MAKİNA ve İNŞAAT TEKNİSYENİ •Askerlığını yapmış MUHASEBE ELEMANI •Tıcaret Lısesı mezunu •Askerlığıni yapmış Isteklılenn 180 01 14 numaral' ;elelondan randevu almaıarı gerekmektedır K A 0 I K Ö Y LİSKUR SÜRÜCÜ KURSU 'Yenı snav sistemıne göre" Devreler: Hafta Sonu: 27Nisan Hafta İçi: 29Nisan KADIKÖY (Söğûtlöçeşme Camii yanı) 349 18 24-349 18 25 336 02 06-336 02 79 PC esaslı CAD/CAM sistemlerinde HARDVVARE sorumluluğu alacak; İNGtLİZCE BİLEN ve ELEKTRONtK (bilgisayar) konusunda yüksek eğitimü eleman almacakür. İlgilenenlerin, 174 18 25 Noiu telefondan randevu almalan rica olunur. TÛRK SİUHLI KUVYETIİRİNİ GÜÇLENDİRME VAKFI MİUİTİNİN BAĞIŞLARtNI ORDÜSUNUN GÜÇLENMESİNDE KUIUNMAKTADIR. TURK SLANLIKUVVETLOMNI GUÇLENOİRME VAKFI FILISTK SOKM NO: 23 0*700 SAZİOSIİ/UIP<L$A/«NKAM TB_ IM*1M 12 21 (5 HAT) FAX: )«4*1M 31 M B E K L A M P U N Y A S I Okuyucuyu uyutmamak Avrupa ve Amerika kökenli tanınmış ciddi gazeteler, zaman zaman kendi say- falarmda kendi reklamlannj yap- maktan kaçmmı- yorlar. The Wall Street Journal, 15 nisan tarihli nüshasında kendi reklammı yapar- ken ABD'nin ilk kuşak reklamcı- larından, New England reklam- alığmın 'yaşayan efsanesi' kabul edilen, Yunan asıllı Stavros Cosmopulos'un, 'hayal, reklamcı- iık ve mukemme- li kovalama' üze- rine sözlerine yer veriyor. Cosmo- pulos'un Wall Street uzerine söy- ledıklerini "llıe VVaU Street Journal, bir gazete değil, bir Idasikür" sözleriyle özetledikten sonra reklamcılık üzerine söylediklerinden bir seçme yapalım: • Bazı ajanslar, etkileyici bürolar TheCosmosofStavros. kunıyorlar. Pa- hah möbleler, ge- niş personel. Müşteri, ofise gelmez ki. Kü- çükseniz açsınız demektir. Müşte- ri de bunu anlar ve hoşlarur. • Reklamlarınızı kimse okumaya- cakmış gibi ha- zırlayın. Çünkü onlan kimse oku- maz. tnsanlar reklamla aralan- na koruyucu bir kalkan koyarlar. Bu kalkanı del- raek için, güçlü, keskin, deü'ci tek bir nokta seçin. Yüzlerce çivi ucunun çıktığı bir yatağın iize- rinde Hint fakir- lerinin uykuya dalabildiklerini unutmayın. • Grafik dizayn, mesajın mümkün olan en net şekilde görülmesini sağlamak için- dir. Sözcüklerin dizayn unsurlarından biri olduğunu düşünen grafıkerler, işin püf noktasmı kaçırırlar. T E K N O L O J I V I T R I N I Uzaktan kumandayla uyanma Makineler için sıirekli yeni iş olanak- lan arayan Japonlar, sabsıh uyanma sü- recini otomatikleştiren bir sistem tasa- rımladı. Matsushita Electric adh Japon firma- sı, vücut teması olmadan çalışan bir uy- ku duyargacı geliştirdi. Yatağın Uzerine, çarşafın altına yerleştirilen ince, esnek bir şerit, yatakta yatan kişinin uyuyup uyumadığım belirleyebiliyor. Şerit, vücut hareketlerinin frekansını izliyor. Basınç altında kalınca, küçük bir elektrik voltajı oluşuyor. Voltaj değişim- leri büyütülüyor ve uyuyan kişinin ha- reketlerinin aynntılannı gösterecek biçi- me getiriliyor. Bugün kullanılan uyku saptama gere- çelerinin vücuda bağlanması gerekiyor. Beyin dalgaları, kalp atış hızı, soluk al- ma ve vtlcut ısısı gibi verilerden yararla- nılarak kişinin yuyup uyumadığı belir- leniyor. Matsushita firmasının araştırmacıla- n, basınca duyarlı şeridi sıradan uyku saptama gereçleriyle bir arada kullana- rak hangi vücut hareketlerinin uykuyu gösterdiğini belirledi. Böylece, uyuyan kişinin hareketleriyle uyumayan kişinin hareketlerini, çeşitli titreşimleri (örneğin yoldan geçen arabaların neden olduğu titreşimleri) ayırt ettiler. Duyargaç, kişinin uyanık olduğunu saptadıktan sonra sinyaller göndermeye başlıyor. Bu sinyallerle perdeler, televiz- yon, radyo, ısıtma sistemi vb otomatik olarak açılabiliyor. Yatakw yatan kişi uyumaya başladığında ise havalandırma, ışıklar ve öteki gereçler yine otomatik olarak kapanabiliyor. Uyku duyargacj, hastanelerde, künik- lerde çok daha ciddi amaçlarla kullanı- labilir. Doktorlar ve hemşireler, hastala- nn uykulannı ayrıntıij biçimde izleyebi- lir. Matsushita fırması, yatakta yatan ki- şinin uyku duyargacmdan rahatsız olma- dığını ve şeridi fark edemedigini belirti- yor. Dünyanın en büyük faks makinesi lletişim dünyasındaki her şey gittikçe küçülmüyor. WideFax faks makinesi dünyanın en büyük faksı olarak Guiness Rekorlar Kitabı'nda yerini aldı. Wide- Fax, her çeşit baskıyı, mühendislik çi- zimlerini ve eni 60 santime kadar olan tum öteki büyük ölçekli belgeleri akta- rabiliyor. Normal boyuttaki fakslarda ise, genişlik 21.5 santim. Amerikan Wi- deCom Group firmasının geliştirdiği bu faks taşınabiliyor, dolayısıyla bu maki- neleri şantilere yerleştirip merkez ile çi- zim gönderme-alma alış verişi kurulabi- liyor. Standart boyutlarda bir faks ma- kinesine belge gönderdiğmiz zaman, Wi- deFax bu belgeyi küçultebiliyor ya da 20 santim genişliğinde uç parça halinde gönderebiliyor. Böylece, hattın öbür ucundaki alıcının belgenin bu üç parça- sını bir araya getirmesi gerekiyor. Wide- Fax'm bir başka özelliği ise çok çeşitli kâ- ğıt kullanabilmesi. Kullanlcı, gönderece- ği belgenin istediği bölümünü buyütmek ya da küçültmek için seçebiüyor. Fiyatı yaklaşık 14 bin dolar. Çöpler kuma dönüştürülüyor Evlerden aülan çöpler, Isviçre'de geliştirilen bir yöntem sonucunda kuma dönüştürülebiliyor. Gomacris fîrmasınuı geliştirdiği yöntem, evler- den atılan tüm çöpleri mineral taneciklere dönüş- türüyor. Bu mineral tanecikler, inşaat kumu, güb- re gibi şeylere dönüştürülüyor. Bunun için atık- lar ince ince kesilerek küçük taneciklere dönüş- türülüyor. Sonra sönmemiş kireç ve kalsiyum ek- leniyor ve karışım 280 c C'ta ısıtümış iki büyük fınndan geçiyor. Atık basınç altında bırakılıyor ve çok şiddetli ışıkla bombardımana tutuluyor. Otomatik odaklama yapan dürbün Minolta'mn yeni dürbünlerini kullanırken, dür- bünü yakından görmek istediğiniz nesnenin üze- rine bir düğmeye basmanız net bir görüntü elde etmek için yeterli oluyor. Bu nesnenin görüntü- sü, DTC sistemine aktarıüyor. Bu sistem, bir mikro-işlemciye bağlı bulunuyor. Bu mikro- işlemci, aynca bir motoru çalıştırıyor. DTC'nin hücreleri mikromotonı çalıştıran bir elektrik akı- mı gönderiyor ve mikromotor, bir grup merceğin yerini değiştiriyor. Bu hareket, DTC sistemi gö- rüntünün aydınlık ve karanlık noktaları arasın- da mümkün olan en parlak görüntüyu elde edin- ceye kadar sürüyor. Net görüntü sağiadıktan son- ra akım kesiliyor. Minolta'mn 8X22 modelinde, netlik 2 metreden sonsuza kadar, 10X25 mode- linde ise 2.80 metreden sonsuza kadar elde edile- biliyor. VeritabanıVeritabanı (database) programları kişisel bil- gisayarlarda çok yaygın bir biçimde kullanılıyor. Ancak İngiliz Business Simulationsfirmasınınge- liştirdiği veritabanı programı, bilgisayar kütükle- rinde metinlerin yanı sıra resimlerindedepoian- ntasıru mümkün kılıyor. Cardbox-PIus veritabanı programını temel alan Picture Cardbox, imza kontrolü için imzalan kay- detmek, binalarda güvenliği sağlamak amacıyla çahşanların fotoğraflarını kaydetmek için kulla- nılabiliyor. Ayrıca kataloglar, gazetelerden kesil- miş kupürler, müzelerde ve galerilerdeki sergile- rin fotoğrafları, vb depolanabiliyor. Resimler, bir tarayıcı ya da video kamera kul- lanılarak PC'ye aktarılıyor. Sonra, bu resim, ile- tişim firmaiarımn video konferans görüntiilerini sıkıştırmak için kullandıkları bir yöntemle sıkış- tırılıyor( fi>atı 2500 Fransız Frangı. Küçük panoramik fotoğraf makinesi Minolta'mn Riva serisi fo- toğraf makinelerinden biri olan Panorama, 35 mm. standart filme 13X36 mm. göriintüleri kaydetme olana- ğı sağlıyor. 5 mercekli 4.5/24 mm'lik geniş bir açıya sahip Panorama, yatay 74, dikey 30 derece açıyla görüntüleri alabiliyor. Minolta'nm çok küçük olan bu modeli, 170 gram ağırlığında ve 11,4X6X3,3 cm. boyutlann- da. Çiçeksulama Amerikan DriWater flnna- sı, bitkiler için zaman için- de sulama sistemi geliştirdi. DriWater, saksı bitkileri ve bahçe bitkileri için iki ayn sistem tasarımladı. Saksılar için olan kap dörtte bir lit- re, bahçe bitkileri için olan ise 1 litreden fazla su alıyor. Küçük bir bitkinin su ihtiya- cını 30 gün boyunca karşıla- mak için, DriWater kahını suyla doldurap saksının içi- ne yerleştirmek yeterli olu- yor. Kabın saksıya açılan ağ- zı, bir bitkisel zamkla kapalı bulunuyor ve topraktaki bakteriler bu zamkı parçala- ymca su saksıya akıyor.