Katalog

27 ARALIK 1991 CUMHURİYET/15 KtM KtME DIJM DUMA BEHlç AK SANAT GU1NDEMI CELAL USTER Ayıp yorgan altında! "Sanırım uykunun derin bir nnktasında uyanmıştı. Kollannda kimin olduğunu pek ayrımsamıyordu. Sonunda kim olduğumu anlayarak geri çekilmeye çalıştı. Ama ben onu sımsıkı tutmuş, tutkuyla öpüyordum. Bir yandan da onu pencerenin yanındaki koltuğa doğru siirüklüyordum. Kapı açık gibi bir şey ıtıırıldandı. Ama onun kollarımdan kaçmasına fırsat verecek değildim. Onun için onu azar azar iteleyerek kapıyı arkasıyla kapatmasını sağladım. Boşta kalanelimle de kapıyı kilitlcdim. Onu odanın ortasına iteleyerek boşluktaki elimle pantolonumun önünii açıp kamışımı çıkarıp ayarladım. Kız öylesine uyku scrsemiydi ki rubot gibi hareket ediyordu. Varı uykuda düzülmekten hoşlanmış gibiydi...' Miller'ın Oğlak Dönencesi adlı romabahçe udlı Arap Seks El Kitabı'ndan. Tunuslu bilgin Şeyh Muhammed El Nefzavı. okurlarını cınscl bılgılerlc aydınlatırken kadıncrkek ilişkisinden söz ederken sık sık Allah'a şükretme gcrcğiniduyuyor: "Erkeklerin en büyiik zevk kaynağı olan kadınları yaratan ve erkeklerin de kadınlara en biiyük zevki vermesini sağlayan Tanrı'ya şükretmeliyiz..." Zamanının bılımsel nitelikli bu kitabı da şimdi, yazılışından 500 yıl sonra yargı önündc... Geçen hafta İsraıl'de Alman bcsteci Wagner de yenıdcn yargılandı. Besteleri Hitler tarafından Nazi döncminin simgesi yapılan 19. yüzyı! beslccisi Wagner, yaklaşık 50 yıldır çalınmıyordu Israil'de. Ünlii lsrail Filarmoni Orkestrası bu yasağı az kalsın kaldıracak, yarın Daniel Barenboim yönctıminde VVagncr'in UçanHollandairsını veTristan ile Isolde'sındcn bölümlcr seslcndirecekli. Ama gelcn tcpkiler karşısında, VVagncr bir başka bahara kaldı. Kuşkusuz, bırçok Yahudı, VVagner C7gılerının yükseldiği toplama kamplarında bınlercesoydaşının ölümegönderilmesıni belleğinden silip atamamıştı hâlâ. Buduyguya saygı duymamak olanaksızdı. Ama VVagncr'in müzıği neden cezalandırılsın dıye düşünenlerin sayısı da azdcğıldı T V seyırTiSi vzenhdeki stktsi^ /ı iezi batfiıarhk. Bihede fo kase+i JJexrxHnckkn, Aorfvkını Bu satırlar, Can Yayınlan'nın birkaç gün önce yenidcn yayımladığı Henry P t K N İ K PİYALE MADRA CADILACRAN, nından dcğıl. Kıtabın başına alınan İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesı'nin Oğlak Dönencesi ilc ilgili mahkumiyet kararından. Romanın 86. sayfasını açtığınız zaman isc yukarıdaki satırların ycrindc kara bantlara rastlıyorsunuz. nasıl okunduğuna bakar. Erdal öz'ün Can Yayınları sahibi Rrdal öz, 22 kitabın yeni basımına yazdığı sunuştan Mart 1988'dc müstehcen olduğu gercköğreniyoruz: Toplatılıp el konulan kıçesiylc yargılanan ve mahkum edilen taplar Adliye fcmanctf nde. Ama savcı, Oğlan Dönencesi'ni bu kez böylc bir Erdal Öz'den bir Oğlak Dönencesi daha yöntemle yeniden yayımladı. istıyor. Nedenini savcı şöyle açıklıyor: Kitabı bu yeni biçimiyle yeniden oku"Sanırım, adliyedeki hâkim arkadasduğumda, mahkemenin bir bakıma lar okumak için birer tane aldırmışlar. "haklı" olduğunu fark ettim. Çünkü Herkes bu kitabın peşinde. Aşağıda hiç Henry Miller'ın 1938'de lamamladığı kitap kalmamış. Bendekini de aldılar..." 368 sayfalık romanın bazı bölümlerinı yapıtın tümündcn yalıtıp art arda sıraladığınızda, yalnızca bu bölümlcri okuOrtaokuldıiydık Bazı uyanık arkayan bir insan 'müstehcen" bir kitap daşlar Bcyoğlu'ndan aldıklan kimi kiokuduğu izlenimi edincbilirdi. taplurı okula gctirir, para karşıhğı okuturlardı. Müşterıye kolaylık olsun diye Oysa Miller'ın Oğlak Dönencesi, cin de, bizım arayıp bulmak zorunda kalaselliîc sömürüsü yapan herhangi bir ki cağımız açık saçık yerlere işaret koyartap dcğil, bir sanat yapıtıydı. Miller'ın lardı. Birden neler anımsıyor insan... Daha da küçükken, bıraz büyükçe bi1930'da Parıs'c gıtmeden önce New York'ta sürdüğü yaşama dayanan bu risi çocuklardan binne "Ayıp, ayıp!" roman aslında ilk İccz 1939'da Fransa dcmeycgörsün, hemen bir ağızdan yada basılmış, ABD'de ısc baskılar yü nıtlardık: "Ayıp yorgan altında!.. Oysa zünden ancak 1961'de yayımlanabil o yorganın altında, "orta seviye"nin mişti. O da, yeniden yasaklanıp bir süre cinselliği, sevişmeyi ayıp sayan anlayışı yatmıyor muydu? Yorganlan atalım? sonra aklanarak... Türkiye'de ise Başbakanlığa aylıkla Şükürlerolsunl bağlı 11 kişilik Muzır Kurulu vcrdiğı "Tanrı huzurunda yemin ederim ki bu raporda kitabı "bilgi ve kültürü orta se kitaptaki bilgiler gereklidir. Bu kitabı viyedeki kişilere göre" değerlendiriyor okumayanlar ya da bu bilgileri alaya ve sonunda Oğlak Dönenccsı'nin "sa alanlar tiim bilimlerin diişmanı, utanılanat eseri mahiyeti tasjraadığı" kararına cak derecede cahil kimsclerdir..." varılıyordu. Bu satırlar da Şeyh Nefzavi'nin 500 Tabii bu biraz da bir sanat yapıtının yıl önce Tunus'ta kalemc aldıgı Itırlı VAMPİ01E8DEH. KÖTÜ (CALPLf HIB.TTÜN. Müstehcenlzlenlml HIZLI GAZETECİ NECDET Yorganlan atalım 'Orta sevlye' İdamlık roman Bin günü aşkın bir zamandır boynunda Humeyni'nin ıdam fermanını taşıyanSalman Rüşdi geçen hafta ilk kcz Ingiltere'den ayrılıp ABD'ye gitti. Tabii yine gizlilikteki yaşammı bozmadan ve korunarak... İslamiyeti ve Müslümanları, Şeytan Ayetleri adlı romanında aşağıladığı gerekçesiyle hakkında idam fermanı çıkartılan Rüşdi, Time dergisinden Karsten Prager'in sorulannı yanıtlarken, düşünce ve söz özgürlüğünün yaşamın ta kendisi olduğu, üstelik yazdığı kitabın bir roman olduğunun unutulmaması gerektiğini vurguluyordu. Bir roman yazdığı için öldürülmc tehlikcsiyle yüz yüzeydi Rüşdi. Romanı roman gibi okusak, müziği müzik gibi dınlesek, mcsele kalmayacak belki de... ÇİZGİLtK KÂMtL MASARAU GÜNDEMDEKİ SANATÇI: ONAT KUTLAR ÜLKÜ Anayurdu çocukluğudur At yarışlarına gider, altılı ganyan oynar, maçları kaçırmaz, Laz hikâyelerine bayılır, en çok hayran olduğu kişi Antep'te Nakıp Sineması'nın sahibi Nakıp Ali'dir. Ama sizin de bildiğiniz çok önemli bir özelliği daha vardır: Yıllardır çok güzel şiirler yazar. çocukluk arkadaşımdır ve hâlâ koca bir çocuktur. At yarışlarına gider, altılı ganyan oynar, maçları kaçırmaz, Laz hikâyelerine bayılır ve yaşamda cn çok hayran olduğu kişi Antep'te Nakıp Sineması'nın kurucusu ve sahibi Nakıp Ali'dir. Bir çocuk için bu kadar ilgi alanı yeter de artar bile. Ama onun, sizin de bildiğiniz çok önemli bir özelliği daha vardır: Ülkü Tamer, yıllardır çok güzel şıırler yazar. Bayılırım onun şiirlerine. "Hem dersini bilmiyor hem de şişman herkesten" dızesı onundur. İlk şiır kitabı "Soğuk Otların Altında" bugün bile ne zaman elime geçse keyifle okuduğum şiirlerle doludur. Ve şaşırtıcı güzellikte çevirilcr yapar. Hep şaşırtır insanı Ülkü Tamer. öğrenci olduğumuz ve bir yandan da dergi çıkardığımız yıllarda, bir gün clinde bir futbol topuyla Ikbal Kıraathanesfne gelir, başta Orhan Kemal olmak üzere usta futbolculara ve biz acemilere bir öneride bulunurdu: "Hadi Ivlemet Fuat'lara gidiyoruz. Altunizade'ye. Maç aldık..." O maçlarda Orhan Kemal çok şık gollcr atardı. Bu kez gene şaşırttı bizı. Şair Ülkü Tamer, son yıllann en güzel öykü kitaplanndan birini yayımladı: "Alleben öyküleri." Fethi Naci de bayıldı öykülere, iyi kitapların ve yazılann gizli kâşifi Zeki ökten de. Yıllar önce Memet Fuat'ın bi GARFIELD JM DAV1S D£N OX»u<âiNU ı B4ZIAMI •? 8 U RA,KE.Tl H|Ç f . Ll v E NOEL A<B/SUV(MN N[ ŞAHİN KAYGUN'UN OBJEKTİFİNDEN te Macı Hüseyin'de, çocuklu, ğumun sinemacısı Nakıp Ali1den izler vardır. Tıpkı öykiilerin atmosferini oluşturan kentin Antep oluşu gibi. Ama ben Antep'le ilgili belgesel öyküler yazmadım. Benim Allebenimi, benim kahramanlarımı yazdım..." "Peki Antep'le ilgili başka şeyler yazmayı düşünüyor musun? Başka öyküler, belki de bir roman?" "Hayır" dedi Ülkü Tamer, "Alleben öyküleri, kendi özelliklerini taşıyarak çıktı geldi bana. Bundan sonra şiir yazmaya devam edeceğim. Her şair için bir serüvendir şi, >. Neyin ne zaman nasıl olaönceden kestirilemez. i jcağı, Alleben öyküleri, öykü olmak /orundaydı. Bundan sonra başka şiirler yazacağım." "Nasıl şiirler?" Cebinden bir kâğıt çıkarıp uzattı. "Soruna karşı bir soru" dedi muzipçe. Şiir "Soru" başlığını taşıyordu "Nerede saklıyor sesini çınar, / çit gölgesinde mi, akarsuda mı? / Bir dağın ardından yüzüme doğru / güneşi savuran kardeşim rüzgâr, / söyle bana, anlat, kış pusuda mı?" Tam o sırada sahnedeki şarkıcı yeni bir şarkıyla başladı. Zülfîi Livaneli'nin besteleyip söylediği çok tanıdık bir sarkıya. "Güneş Topla Benim İçin..." Yani Ülkü Tamer'in şiirinden bestelenen şarkıya. Takıldım. "Bak" dedım, "Tam kış pusuda mı diye sorarken kız sana güneş topla diyor..." Keyiflendi. Garsonu çağırdı ve şarkıcıya masalar arasında gidip gelenlere benzer bir saksı çiçek yolladı kartını iliştirerek. Az sonra garson, şarkıcı genç kadının bir peçeteye yazıp gönderdiği bir pusulayı uzattı ÜlküTamer'e: "Eğcr sizin gibi nazik insanlara ceza verilebilseydi, sizi idama mahküm ederdim..." Kadehlcrımızı şiıre ve anayurdumuz olan çocukluğa kaldırdık. BLACKIE WHITE CARLOS TRILLOERMESTO RMARCIA SEUAS BULUT BEBEK NURAY ÇİFTÇI Ülkü Tamer: Hep şaşırtır insanı. vardı. Bu kitap çocukluğumun kentine aitti: Gaziantep'e. Sanki kahramanlarının tümünü tanıyordum. Sitti Zeynep'i, Macı Höseyin'ı, Çete İsmail'i, Şekerci Asım'ı, hepsını "Niçin Alleben? Niçin Gaziantep Ülkü?11 Rakı kadchinden bir yudum aldı. Neşelı yüzü hafıfçe kızarmış "İnsanın anayurdu çocukluğudur. Belki de ondan..." dedi. lki gündür Gaziantep'teydik Bclediye Başkanı Celal Doğan'm davetlisi olarak. Başkan ve Antepliler bize bir çocukluk düşü yaşatıyorlarHer an hareket halindeydi. Sabahın erken saatlerinde arkadaşlannı alıp eski kentin derinliklerindekı gizli hazinelerini gösteriyordu onlara. öğleye doğru Nakıp Ali'nin oğlu Cengiz'le Nakıp Sineması'nda buluşuyor, sonra oradan Dişçi Necdet'in özel etlcrle yaptırdığı kcbaplan yemek üzerc Karşıyaka'ya, sonra da bir oyuna ya da Kendirli Kilisesi'nde Saim Akçıl ve öğrencilerindcn Bach dinlenmeye gidiyordu. Işte şımdı de Alleben öyküleri'ndeki Çete tsmail'in, kapısında müşterilerc 25 kuruşa kravat bağladığı bir pavyondı. Gezilcr, oyunlar, konser daydı. ler, söyleşiler, paneller, törenBiz dc karşı masaya acı ler, yemeklcr, imza günlen. kahve ve sigara yolladık. tstanbul'dan, Ankara'dan "Biliyor musun, bazı Antepsanatçılar, bilim, iş ve siyaset liler, öyküleri okuyunca eleşadamları, gazeteciler gelmiş tirdiler beni. Kurmaca olduğuti. Yüze yakın insan Antepli nu düşünmeden, gcrçeğe gençlcrin inanılmaz ilgi vc uygun olup olmadıklarını, öyle coşkusu ile sanlmıştı. Duy kişilerin yaşay ıp yaşamadığını gulandırıcı bir umut vc sar sordular. Oysa IVIacı Httseyin hoşluk içindeydik. de, Çete de, Şekerci Asım da öykü kahramanlarıdır. ElbetEn çok da Ülkü Tamer. ...buzdo]2bimn TARİHTE BUGÜN MVMTAZ ARIKAN 27 ARALIK ERZİNCAN FELÂKETİf. 1339'DA BUGÜN, SABAHA KARŞI O2 'DE, £gZİHCAN VB ÇEVRESİNDE SUYÛK SlR D£POBU OlMUfTU. S2 SANlYE SueeN VE RlCMTER ÖLÇEĞINE GÖtE ?. 9 fİDOETİfJDEKİ OBPR£M, OLASAUÛSTÜ BlR ze sevdirdiği Truman Capote tadında, şiirsel, duyarlı, yaşam gücü merak ve özel bir mizahla yüklü öyküler. Birinci baskı hemcn tükendi. Demek ki sizler de sevdiniz. Kitap 1991 Yunus Nadi öykü ödülü'nü kazandı. Ve sanatçısını son ayların gündcmine getirdi, orada tuttu. "Alleben Oyküleri"nin benim için özel bir anlamı daha YI/CIA4A YOL AÇMIŞTt. D£PR£MİN ÇİPPETİYLB 16 BİN 3&S EV VE YAPl YIKILMIÇ, kÖPKÜCE/S KULlANtLkAAZ OURUMA GEUAİf, TELSBAF UATLAŞL KOPMUŞ, KENTIH D/GE/Z K£NTTBıH£ ILIÇKISF K£SIUAIÇTI. BU NEDENLE, TIIM YURTTA NABER 6EÇ ALıNACAK, YAFZD/U EKJPLEHI O£ ANCAK KOP£ÛLER ONARLLOıI:. TAN SONRA ERZINCAN'A ULAŞABİLECEKLER. DI.PEPGBMLN ASıL BÜYÜK 2ARARJ ISE, INSAN KAYGR AÇıSıNPANOı. KORKUNÇ 8IR ŞAYIYPl 8<J t 4CS/N Jil'Sİ'/. .1