Katalog

ARALIK 1991 DtZİ-RÖPORTAJ CUMHURİYET/7 TURKIYE'DE ÇAGDAŞ TIP Muret Anı Çocuk sahibi olmak insanm ığuştan kazandığı doğal bir ık. Ancak doğa her zaman laletü davranmıyor. Ban aüe- rin bu doğal haklannı kuüan- ıalanna olanak tammıyor. ıp, bu yaşamsal soruna çözüm ıunla birlikte, insanlan çocuk lahibi yapma çabasuıda o kadar İa başanlı değil. Dünya stan- dartlanna baktığumzda istatis- tikler başan orarunı yüzde 30-40 civannda gösteriyor. Türkiye'- de ise bu rakam yüzde 10-15 arasında kalıyor. Ancak büimin her alarunda olduğu gibi bura- da da uygulanan yöntemkr her gün gelişiyor. Anne kamına benzer bir ortamın yaratılarak embriyonun dokuz ay on gün orada yaşatüıp büyütülmesi tüp bebek uzmanlannm hayaUerini süslüyor. Çügınca belki. Ama tüp bebek uzmanlan, bundan hiç de ohnayacak şeymiş gibi söz etmiyorlar; sadece bunu za- rnana bırakıyorlar. Bakakm bu- gün çılgınca gözüken bu düşün- ce ne zaman gerçekkşecek... Herkes tüp bebek sahibi olamıyor \ Tüp bebek uygulamasına ge- • çümeden önce, anne adayının * kısırhk tedavisi gönnüs olması gerekiyor. öncelikk, çiftin ne- den gebe kalamadığı araştınh- yor. Neden belirlendikten son- ra, tedavi yöntemleri en basit- ten en komplikeye kadar uygu- laruyor. Ancak bu tedavikrden sonuç ahnamazsa, anne adayı gebe kalamazsa, tüp bebek uy- gulamasma sıra geliyor. Dolayı- sıyla "benim çocuğum olmu- yor, ben tüp bebek istiyorum" diyenkrde hemen böyle bir uy- gulamaya gidümesi kesinlikk söz konusu değü. öncelikle, çif- tin bir yıldır evli olması ve bu sttre içinde çocuk istemesine karşın gebe kahnamaması ko- şuüan aranıyor. Bazen henüz altı aydır evli çiftkr gelerek ço- cuk sahibi olarnadıklannı ve tüp bebek istedikkrini söylüyorlar. Ancak bu çiftin yaşı geçmiyor- sa bir süre daha bekkmesi ve sonra bu soruna tedavi yöntem- kri araması gerekiyor. Bazen de çiftkr, "Biz yoğun işkrimiz ne- deniyk pek görüşemiyoruz, bir tüp bebek sahibi olabilir mi- yiz?" diye tüp bebek klinikkri- malar arasına girince, her iste- yene ısmarlama bir tüp bebek yapılabüir. Ancak bugün, böy- i j k i ü Doğurmaıste dayaıulmazhğı ti£Yçocf:C#! Sonvnda /nsan/ar 6i faAS6 & - — - J£v rimsel / genetik olarak devraldığırmz üreme i t ğ i i ka konulmazlığı mı yoksa insanın sGebe kahnamamanın Çiftm çocuk sahibi olamama- s ı m n basbca beş nederû olabüi- y O r: Büinrisibabanın sperm ka- lîtesiııin iyi olmaması. Bu du- nımda, sperm kalitcsini arttın- cı tedavi yapılıyor. Erkeğin KlSirÜK Qa KUrtUimuyor Ve K1S1TUK DOyUll "Tüp bebek: İlk zamanlar ougun "DeDeKsızıiK ı ^ çeken" aüeleriıv, yüzünü güldüren sihirli sözcük oldu... İa baküıyor) tıkahıkhk nedeni belkkniyor. Eğer tüpkri açmak k i k h i ösperm kalitesi yeterliyse, sıra an- mümkünse, mikrocerrahi yön- ne adayuun gebe kalamamasvyla temkriyk açıhyor. Yumurta ilgüi araştırmalara geliyor. On- oluşmasına karşın tüp işlev gör- ce, "anne adayuun jrumurtahk- müyorsa, bu yumurta aşağıdan btruun yumurta yapıp yapmadı- gelen spermlerk döllenmeyecek, gına bakıhyor. Üçüncu bir ne- döUense dahi rahim içine inme- den, anne adayuun tüpkrinin iş- yecektir. kvkrini yerine getirmiyor ohna- Gebeliğin oluşmamasına ne- SJ. Yumurtahk ik rahim arasın- den olan bu üç ana etmenin dı- ztcıogln, "Tüm bu vakalarda, bBinen tedavi yöntemkriyk ge- belik safcbmamazsa bu çiftler minasyon (aşdama) yöntemi uy- üzerinde durdugu nokta, tüp gulanabüiyor. bebegın istendiginde pat diye Bubeşnedenindışındakalan, yapüan bir uygulama olmadığı- açıklanamayan kısu-hk grubuna nın iyice anlaşuması. Çiftkrde giren vakalar da yüzde 10'u bu- muüaka tedaviyöntemleri dene- luyor. niyor ve bütün cabalar sonuç lnternational Hospital Tüp vermezse tüp bebek yoluna gi- BebekEkibi'ndenDr.EmreY»- dihyor, çünkü bu hem başan şansınm az olduğu hem de kişi- yi psikolojik yönden yıpratan bir yöntem. lnternational Hospital'da tüp bebek çahşmalanna nisan 1991'de başlanmış. Bu hastane- de bu yıl a|ustosa kadar 51 va- ka yapılmış. Bunlardan 29'u in vitro fertüizasyon, 21'i GIFT ve l'i ZIFT uygulaması. Bugüne kadar üç in vitro fertüizasyon, üç GIFT ve bir ZEFT uygularoa- sında başanlı sonuç ahnrruş. Şu ana kadar dogan bebeklerin sa- yısı ise üç. Bu rakamlar, dünya- daki uygulamalarda ulaşüan is~ tatistiksel rakamlann çok alün- da kalıyor. 51 vakada 7 basan çok az. Dr. Yaacıojlu, bu dü- şük başan oranım vaka sayısı- nın az olmasvna da bağuyor. 51 vaka istatistiksel bir çahşma yapmak icin yeterli değil. Prof. Or. Refik Çapanofelu, bugüne kadar Ege Ûniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki uygulama- nın en yüksek olduğu dönem 21-29 yaş arası. Sonra dofur- ganhk azalıyor. Özelhkle 35'ten sonra iş daha da zorlaşvyor. 40'tan sonra ise çok zor. Kırk yaşına gehniş bir bayanın yu- tnurtalıklanru uyararak çok sa- yıda yumurta elde etmek güç ol- duğu gibi, elde edilen bu yumur- talann döüendikten sonra rahim içinde tutunma sansı da çok az. Kırk yaşuı üstündeki bayanlar- da tüp bebek uygulandığı za- man düşük olasıhgı «foöO'ı bu- Bunu izleyen 15-20 gün bo- yunca, bir yandan kan testkriy- îuyor. Öysa, kırk yaşm alunda le gebeüğin geüşmesi izknirken, bu oran «?«25 civannda. Dr. Ya- öte yandan düşük tedbiri olarak tedavi yapılıyor. Gebeliğin oluş- ması durumunda annenin yakın takibi sürüyor. Dr. Yazıcıoğtu, tüp bebek uy- gulamasının muayenehanelerde yapılamayacağmı belirtiyor. leniyor. Amaç, her iki yumur- tzmir'de ERC UniversiteM Tro tahktan çok sayıda yumurta el- Fakültesi'nde, tstanbul'da In- de etmek. Gelişen yumurta sa- ternational Hospital'da, Anka- yısrna göre bunlann toplanma ra'daHacettepe ÛniversitesiTıp gunü kararlaştırüıyor ve yumur- Fakültesi'nde ve Ankara Doğu- ta almacağı zaman annenin bir mevi'nde yapüıyor. Tüp bebek gün hastanede yatması gereki- isteyen bir ailenin hastaneye gö- yor. Yumurtalardan en iyi ka- " c : ı * *" — :ı --~—•——<*- v >- ; ' litede olanlar seçiüyor ve labo- ratuvarda mümkün olduğunca çok sayıda embriyo oluşturulu- yor ve anneye iade edüiyor. zıaoğlu, bu nedenle kırk yaştan sonraki müracaatlan kabul et- medikkrini sOylüyor. Nasıl uygnlamyor? Tüp bebek uygulaması şu şe- kilde gerçekleşiyor. Anne ada- yı uygulamadan birkaç hafta önce yumurtlatıa bir tedavi şe- ması altına aluuyor. Bu tedavi en az 15-20 gün sürüyor. Bu arada anne adayı yakından iz- re 5 üe 10 milyon arasmda bir ücret ödemesi gerekiyor. Ege Üniversitesi Tıp Fakülte- si'nden Prof. Dr. Refık Çapan- oğlu, Türkiye'deki ük tup bebek uygulamasuu 1988'de yapükla- nnı belirterek "ilk tüp bebek çahşmalanna 85-86 yıHannds harvanlar üzeriade başladık ve bo çahşmalarda başarüı sonuç- faur «hnca, 1987 yıhnda Saghk Bakaata&'oa başvurmrak tesaa- terda da bu nygubunsyı gerçek- l«ştir«büecetimizi bttdirdik. Ya- ,_r ,_._„— .- pd»n iBcekmcterden soora Sa|- "Her şeydea önce bu, ekip işi. bk Bdkanbgı bin verdi ve ilk uy- Ara^ünaalardan döllenmeye gBİamayı 18 Temmuz !98S'de kadar birçok doktor bu çahşnuı- yapük. Uk tüp bebek uygutama- mn çeşiûi devreterinde gorev ah- a yapdan sekiz ba>and*o beşin- yor." ' cisi ve ycdincisi gebe kaldı" Tüp bebek uygulaması bugün dedi. 3 tüp bebek Türkive'nin ilk tüp bebeği Ece, 18 Nisan 1989'da tzmir'de Ege Universitesi Tıp Fakultesı nde dünyûya geldi. Çakar ailesine yıllarsonra mutlulukgetirenEceyediaytıkken sexar>en»edog- du. Ece, annesi Özden Çakar Ue birlikte goruJüjor. daki yol, bu tüplerden (kanal- şında rahim agzındaki servikal lardan) oluşuyoT. Tüplerbiren- faktör spermkrin rahim içine feksiyonyadacerrahimüdaha- girmesini, dolayısıyla tüpkre leyle tıkanmış, dış gebeük ya da ulaşıp yumurtayı döUemesini bir başka ameliyat nedeniyk engelkyebiliyor. Aynca, ban ahnmış olabüiyor. Tüplerin tı- alerjik reaksiyonlar nederüyle, karukhğını tam olarak degerlen- anne adayuun, eşinin spermle- yız: uıyeıupocucMLuımucn- dirmek için laparaskopi adı ve- rine karşı antikor üretmesi söz ne müracaat ediyorlar. Belki ge- rilen bir yöntemk (göbek altın- konusu olabüiyor .Bunlann da ' ı ^ ı ^ k . :,ı.~. ^rr,;^ ,,-.-m ,ı-> dan gjrerek ışıkh bir optik cihaz- tedavisi mümkün. örneğin uıse-'leceitte bu iştem rntirr trygula- tüp bebek adayı haün* geur" di yor. "Tüm bu koşuUar göz önii- ne alındıgınaa, tüp bebek şun- faıra ayguUnır, şunlara uyguhuj- maz diye kestirip atnmk müm- kün dep. Anne adayı kısu- olup mevcut bütün yöntemkrte gebe kalmnadıysa tüp bebek son ca- re olarak gündeme gelir." Dr. Yanaogiu'nun en çok „ — _ söylüyor. , bebek daha bekleniyor. Prof. Çapanoğlu, çalışmalannda ço- ğunlukla in vitro fertüizasyon yöntemini uyguladıklannı ve başan oranlanrun yüzde 10 ci- vannda olduğunu belirtiyor. Tüm bu rakamlar, tüp bebek uygulamasından olumlu sonuç almanın ne kadar zor olduğunu gösteriyor. Bu nedenle, bir tüp bebek çalrşmasına geçumeden önce her şey ince elenip sık do- kunuyor, mümkün olan tüm te- davi yöntemleri deneniyor. Yas sının kırk Tüp bebek uygulamasında yaş sımn kırk olarak kabul edi- liyor. Bir kadınm doğurganhğı- Bütün koşullar uygun gitse bile, tüp doğurma şansı °7o3O. Türkiye'de ise " Tüp Bebek uyg\ılaması üç yöntemk yapıhyor: 1. İn vitro fertüizasyon (IVF) 2. Gametin intrafallopyan transferi (GIFT) 3. Zigotun intrafallopyan transferi (ZIFT) Hastanın durumuna göre bu üç yöntemden biri uygula- nıyor. tn vitro fertüizasyonda, an- ne adaymdan aunan yumurta, eşinden aunan spermle labora- tuvar şartlannda döllendirili- yor ve dölknen yumurta doğ- nıdan rahim içine verüiyor. Dolayısıyla, anne adayının tüpkri ükah ya da aunnuşsa *tek aygnlanabikek yöntem in vitro lertttizasyon. Bu yön- temde, yumurta dölkndikten sonra gerekli gazlan ve ısısı ayarlanmış özel fınnlarda 48 HARFRTER1N DEVAMl çocuk 'i geçmiyor. saat tutuluyor ve embriyo ha- üne geknesi bekleniyor. Son- rabu embriyo anneye geri ve- riliyor. Buradaki en zor bö- lüm, embriyoyu annenin ra- him içine kabul etmesi. Bu yöntemde, her şey çok iyi git- se, bütün koşullar tam olarak sağlansa büe rahim içine tutu- nan embriyo oram, yani gebe kalma oram yüzde 20'yi geç- miyor. Çocuk sahibi olama- yan bir çift için büytik bir şans, ancak böyk zor bir yön- tem için düşük bir başan ota- ru. Glft yöntemi Sendikamızm kurucusu, 1960M» yıllarda Çorum ve Manisa belediye işçilerî yürüyüşlerînin yaratıcısı, Grevlerle, mitinglerle, yürüyüşlerte, sendikamızı binlerden yüzbinlere taşıyan Uluslararası Kamu Çahşanldn Federasyonu (PSI) Yönetim Kurulu Onur Uyesi Önderimiz, Genel Baskanımız ABDUUAH BAŞTÜRK yîtirdîk. Mücadelesi, mücadelemizdîr. Tüp üçtizler (Boftantfı 1. Sayfada) önceki evüüğinden dolayı üç se- zaryen ameliyatı geçirdiğini ve sonrasmda yumurtalık kanalla- nnın bağlandığını, bu nedenle dogumun zot olduğunu anlatan Prof. Dr. Refik Çapano|lu, "Ancmk anne ve bebekler çok sagukh. Herhangi bir otumsuz- luk meydana gelmedi" dedi. Doğumdan sonra kuvöze ko- nan üçüzkr, Çocuk Sağlığı ve Hastahklan Anabüim Dah'nda prematüre serviste bakım altına akndılar. Nur Ekinci, ameliyata girme- den önce kızlanna Egt ve Som- ru, oğluna ise Erol Refik adını koyacağım söyledi. Eşi memur olan Nur Ekinci, Prof. Dr. Çapanoğlu'ndan bun- dan sonraki tüp bebek uygula- malannda çok doğuma yönel- memelerini isteyerek "Nasl b»- kacagım ben bumlara" dedi. Doğum haberini îstanbul'da alan baba Bayram Ekinci ise he- men İzmir'e koştu. İlk tüp bebek 2.5 yaşında Türkiye'nin ilk tüp bebeği Ece Çokar bugün 2.5 yaşında. Sezaryen sonucu üd hafta erken doğarak dünyaya "merhaba" dedi ve böylece avukat Özdea Çokar 19 Nisan 1989 günü "Uk Türk tüp bebegin anne»" oldu. Ege Üniversitesi Tüp Bebek Merkezi'nde 2 kilo 450 gram ağırhğında doğan Ece Çokar'- m çevresini saran gazetecüerden flaşlı fotoğraf çekmemelerini is- teyen anne Özden Çokar üe ba- ba Atüla Çokar kız çocuğu sa- hibi olmalanndan sonra duygu- larau şöyk dile getirdikr: "Bomba gibi bir çocuğamuz oi- du. Ük müracasb M2 yapnuşük. Böyte sevindirici bir oiayın ken- di ilkemizde gerçekleşmesi bizi aynca muüu ediyor." Elektrikler kesilecek, (Baftarafı 1. Sayfada) sesesi ayn ayn isleüHr hale gel- di. — TEK'inbelediyekrden da- ğıüm şebekesini devralması sua- sında, çok sayıda kalifiye ohna- yan eleman da TEK'e gecti. Bu durum, kadroda şişkinlik yara- ürken, TEK'in personel harca- masırun artmasına yol actı. Bu- na karşıhk, ihtiyaç duyduğu ka- litede ekmaruardan yoksun kal- masına da neden oldu. —1983 sonundan itibaren iş- başına gekn hükümetier, TEK'- in özelleştirilmesi ve yap-işkt- devret modettnin uygulanması amacryta kökJü poUtika degişik- likkrine Rİtti. TEK'in normal yaUnm hedefleri bir yaaa bıra- kddı ve bu konuda özel sektö- rün daha etkin olması istendi. Ancak, özel sektör beklenen il- giyi göstermeyince, ülkenin ih- tiyaç duyduğu yaünmlar yapüa- manuş oldu. — ANAP hükümeüerinin ka- muya gelir yaratma amacıyla, TEK'in gel'ırkrine el koyması, giderek TEK'i yatınm için kay- nak bulamaz, maliyeti çok yük- sek kredikrle yatınm yapabüir bir kuruluş haune getirdi. Hidro- lik santrallann, elektriğin paçal maliyetini düşürmesi, TEK için bir avantaj olmaktan çıkanldı. Baraj getirlerirûn GeÜr Ortak- hğı senetkrine bağlanarak Ka- DİSK GENEL-İS SENDİKASI ELEKTRtK MÜHENDİSLERt OD ASl NasılbirTEK?ANKARA (Cumhuriyet Burosu) — Ekktrik Muhendiskri Odası İzmir Şube Başkanı Nihat Özgül, "Nasü Bir TEK" ad- U kitapçıkta kuruma yönelik önerikrini şöyle sırahyor: "— Stratejik özelli|i nedeniyk TEK gibi kunıluşlann po- litik eıküerden uzak, özerk bir yapıya kavuşturulması gere- kir. Özerkliğin başkca amacı, poiitîk baskı ve etkileri önle- mektir. Bu bakımdan yönetsel özerklik gereklidir. Kunım üst yönetimi oluşturan kadrolar kesinlikle yasa \e yönetmelikter çerçevesinde ele alınmah ve somut gerekçe olmaksızm görev- den alııunamalıdır. Yonetimin özeltiğine karşriık cahşanlar ke- siminden ve meslek örgütunden oiuşacak bir denetleme ku- rulu oluşturulmahdır. — Kent içi ekktrik şebekekrinin tesis ve işktmeanden kent yerel yönetimleri ik organik bağlar kurulmalıdır. — TEK'in örgütknmesi tamamlanmadan ozelleştirmeyi ko- laylaştırmak üzere oluşturulan derme çatma >apı>a son veri- krek, ekktrik kurumuna uygun biçimde orgütknmelidir. Bu- nun için yıllar once EDF tarafından yapdan ve ülke düzeyin- de başmudürlükkr halinde gerçekkşen orgutlenme yeniden ek ahnmalıdır. Böykee yerel sorunlann önemli bir kısmı An- kara'>a aktanlmadan yerinde çözülme olana|ı bulunacaktır. — Üretim, iktim ve dağıtım sistemkri arasındaki kopuk- luk giderikrek hazırianan pian ve programlar ülke gelişmesi- ne parakl olmahdır. — Kurum içinde yeterli sayıda ve nitelikli muhendis çalış- tırdmah, güniın koşullanna uygun ücret verilmesi sağlanma- hdır." mu Ortakuğı tdaresi'ne akıtıl- ması, TEK geürkrinden TRTye pay aktanlması, TEK'in gelir- gider dengesini altüst ederken, tükeüciye uygulanan fıyatlann da anormal ölçüde yükselmesi- ne ve tahsilat sorunlan doğma- sına yol açtı. Uygulanan tarife- krle, gelirkrin tümü TEK'e bı- rakılmış olsaydı, TEK çok bü- yük bir kaynağa sahip olabilir- di ya da tersine, hidrouk santral- lann gelirkri elinden ahnmasay- dı, toplum, yülardu daha ucu- za ekktrik kullanabüiyor olur- du. — TEK'in yöoetimine sürek- li "dışardan" ve konuyu bilme- yen kişilerin getirilmesi irili nfakb pekçok hatalı karann ve kötü işktmeciUğin nedeni oldu. 1984'ten beri kurumda görev yapan dört genel mödnrden sa- dece birinin TEK içinden getane- si, yönetim kurulu üyekrinin pekçoganun Ktlleri "arpalık" olarak gören mantıkla atanmış olması, (ek kelimeyk bir yöne- tim karmaşası yaratti. — İlk olarak tstanbul ve Kay- seri'de uygulanan "dagıbm şir- ketierinin özelleştirilmesi" poli- tikası da olumlu sonuç verme- digi gibi, her iki kentte de ekk- trik dağıtırn şebekesinin yenilen- mesinin bir kez daha aksaması- na yol açtı. — Btttün bunlann sonucun- da, TEK, bir çırpıda düzetteme- yecegi soranlarla, ihmal edUmis tesiskri, üretim ve iktim hatta- nyla; yıllardır Kamn OrtaUıgı tdaresi'nin tasamrfu teşvik ke- sintikrinden kendisine yapaca- gı aktarmalana ayakta durma- ya çaiışan hantal bir kuruluş ha- KnegeMi. Bugün için 17.5 trilyon liralık dış borcu, 6.4 trilyon liralık tah- vil borcu ve yüsonu itibanyla 5 trilyon lirayı bulması beklenen zaranyla TEK, sorunlann altın- da ezilmeye başladı. îkinci yöntem GIFT. Bu yöntemin uygulanabümesi için anne adayının tüpkrinin sağ- lıklı olarak çauşması gereki- yor. Tüp bebek denince, tüp- leri ohnayanlara uygulanan bir yöntem akla geliyor, ancak tüpleri çahşan kadınlarda da uygulamyor. Anne adayından yumurta, eşten sperm ahruyor ve bu ikisi, yumurtanın dölkn- mesi bekknmeden annenin tü- pünün içine bırakıhyor. Yu- murta burada dölleniyor. An- nenin tüpününiçinde baa pro- teinler bulunuyor ve bunlar gerek döllenmeye, gerekse döl- knen yumurtanın gelişmesine büyük katkı sağlıyor. Bu ne- denk, GIFT yönteminde gebe kalma şansı »7o30-40'lara ka- dar yükseüyor. Zlft yöntemi yumurta, sperm, zıgot, Üçüncü yöntem olan ZIFT büyük ölçüde GIFT'e benzi- yor. ZlFT'te yumurtayla spcrm,laboratuvar şartlannda bir araya geliyor ve yumurta dölleniyor. Bu dölknmiş, ga- met haline gelmiş ilk bebek taslağı tüpün içine bırakıhyor ve doğal şartlarda gelişmesini sürdürerek annenin rahim içi- ne gidiyor. Bu yöntemle de ge- betik şansı ^»30-40 civannda. Dr. Yazıaoğlu, bu yöntemi, eşin sperm kalhesinin düşük olduğu dununlarda spermin yumurtayı döUediğinden emin olmak için uyguladıklannı be- lirtiyor. "GIFT'te döuenme- oin gercekleştigini görmüyo- ruz, ama ZlFT'te döUenmiı yumurta tüpün içine bıraküı yor. Bu yöntemde de tüp pro teinkri bu zigotun daha iyi g« lttşmesinisaghyor, embri>od< 1 gal ortamda geliştigi için n 1 him içine tutunma şansı an I yor." Yarın Plastik Cerrahi