Katalog

19 ARALIK 1991 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/U Kazakistan lideri, cumhuriyette bulunan nükleer silahları Rusya denetimine vermeyi kabul etmedi Nazarbayev'den nükleer rest NUKLEER SILAHLAR ABD Dışişleri Bakanı James Baker'la görüştükten sonra bir açıklama yapan Nursultan Nazarbayev'in nükleer silahları Rusya'ya devretmeyeceğini söylemesi, Yeltsin'in Baker'a verdiği nükleer güvenceyi geçersiz kıldı. Dış Haberler Scıria — Sovyetler Birliğji ni tarihe gömen Rusya Devlet Başkanı Boris ¥ehsu'i, yeni Bağımsız DevletIer Topluluğu- nu kurma yolunda zor günler beklıyor. Eski Sovyetler Birliği'nin en güçlü cumhuriyetle- rinden Kazakistan, yeni topluluğa Rusya ile eşit bir üye olarak katılmaya kararlı olduğu- nu ve kendi topraklarında bulunan nükleer silahları Rusya'ya devretmeyeceğini açıkladı. Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Na- zarbayev, bölgeyi ziyaret etmekte olan ABD Dışişleri Bakanı James Baker ile önceki ak- şam görüştükten sonra yaptığı açıklamada, Kazakistan'ın Bağımsız Devletler Topluluğu- na bir 'hammade deposu oiarak yamanmayı' ve 'küçük kardeş' olmayı kabul etmeyeceği- ni söyledi. Kazak lider, yeni toplulukta Rus- ya ya da diğer cumhuriyetler gibi eşit bir üye oiarak katılmaya kararlı olduklarını vurgu- ladı. Nazarbayev, bu cumartesi günü Alma Ata'da 12 eski Sovyet cumhuriyetinin devlet başkanlarının katılırruyla gerçekleştirilecek olan zirvede, bu konuyu gündeme getirece- ğini ve anlaşmaya varılacağını umduğunu soytedi. Nazarbayev, Bağımsız Devletler Top- luluğu'nun kuruluş anlaşmasının da imzala- nacağı Ahna Ata zirvesinde, nükleer silahlara sahip topluluk üyelerinin, bu silahların kul- lanımını düzenleyen ve bu cumhuriyetlerin dünyayı tehdit etmeye niyetli olmadıklarını vurgulayan anlaşmalar imzalanması gerekti- ğini de savundu. Kazakistan lideri Nursultan Nazarbayev- ANKARA MOSKOVA'YIUYARDI 4 Âıılaşmalara bağlıkahır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Dinçmen, Moskova'nın daha önce imzaladığı tüm uluslararası belgelere saygılı kalmasını istedi. Dinçmen, tanınan Sovyet cumhuriyetleri ile diplomatik ilişkilerin gelecekte geliştirileceğini de belirtti. ın bir sözcüsü ile ABD Dışişleri Bakanı Ba- kor'ın Alma Ata ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, Rusya nükleer silahlannı elin- de bulundurduğu sürece, Kazakistan'ın da nükleer silahlannı korumaya niyetli olduğu- nu söyledi. Bu açıklamanın Rusya Devlet Başkanı Bo- ris Yeltsin'in, geçen pazartesi günü yapılan görüşmelerde Baker'a verdiği güvenceleri an- lamsız hale getirdiği belirtiliyor. Yeltsin, görüşmeler sırasında ABD Dışiş- leri Bakam'na, Beyaz Rusya, Ukrayna ve Ka- zakistan'ın nükleer silahlanmn Rusya'ya nak- ledileceğıni ve yalnızca Rusya'ııın nükleer bir güç olarak kaimaya devam edeceğini söyle- mişti. Nükleer silahlann kontrolü konusunun 21 aralıktaki toplantıda sert tartışmalara konu olabileceği belirtiliyor. Sovyetler Birliği Savunma Bakanhğı Söz- cüsü Valeri Manilov, ülkedeki nükleer silah- lann henüz yerlerinde duıduklannı ve güven- lik içinde bulunduklanm söyledi. Manilov, bir Italyan gazetesinde yer alan, 'Ban Sovyet subaylannıo Sovyet mafyasına niilıleer sUah sattıkian' yolundaki haberleri yalanladı. Rusya, Ermenistan'ın, Kazakistan'ın ve Moldavya'nın bağımsızhklannı tanıdı. Interfaks ajansının haberine göre Rusya li- deri Boris Yeltsin, önceki akşam yaptığı ya- zıiı açıklamada, bu iki cumhuriyetle ilişkile- rin hem ikili düzeyde hem de bağımsız dev- letler topluluğu kapsamında gelişeceğine inandığını söyledi. Bu arada Dağlık Karabağ da bagımsızlı- ğının tanınması için çağrıda bulundu. TASS'ın haberine göre Karabağ'da çoğun- lukta bulunan Ermeniler'in, Azerbaycan ta- rafından yasadışı şayılan iktidar organı olan 'Yüriitme Koaseyi' tarafından yayımlanan çağnda, Bağımsız Devletler BirliğTnden, bü- tün ülkelerin hükümet ve parlamentolann- dan ve Birleşmiş Milletler'den bölgenin ba- ğımsız bir devlet olarak tanınması istendi. ANKARA (Cumhuriyec Bü- rora) — SSCB'nin tarihe kan- şacağı kesinleşirken, Ankara, Sovyetler'deki cumhuriyetlere bir uyanda bulunarak, Mosko- va'nın daha önce imzaladığı tüm uluslararası belgelere saygılı olunmasını istedi. Ankara, bu uyanyı yaparken, nükleer ve konvansıyonel antlaşmalara özel bir önem verdiğini de vurgula- dı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Filiz Dincmen dün düzenlediği basın toplantısında, Sovyetler Birliği'nde yaşanan ge- lişmeler karşısında Türkiye'nin yeni cumhuriyetlerden temel beklentilerini dön noktada özet- ledi. Dinçmen, beklentileri şöy- le sıraladı: "• Cumhuriyetlerin gerek kendi aralannda, gerekse diğer ttikderte olan ilişkDerinde anır- bra ve toprak bütünrügüne saygı göstermeleri, • tBşkilerinkarşıüklıçıkariara dayanması esasuun ön planda tntolması. • Helsinki Nihai Senedi, Pa- ris Şartı ve Sovyetler Birligi ta- nfından imTaiannnş olan diğer •Jusiararası bdgderdekj esasiara saygı göstennesi. • Nükleer ve konvansiyonel aUahların kontrolü ile gıiven ve güvenlik arttıncı önlemleri ön- gören aludararası belgelerdeki •uddderin eksiksiz olarak veri- ne getirtlmesi.' Türkiye'nin, tanıdığı cumhu- riyetlerle diplomatik ilişkisini gelecekte geüştirebileceğini be- Urten Dinçmen, buna karşın Ankara'run tanıma kararı aldı- ğ) tüm cumhuriyetlere, konso- losluk ilişkisi kurma önerisi gö- türdüğünü kaydetti. çerçevesinde son zamanlarda karsılamalarda milli mars calın- madığına işaret etti. Dinçmen, "Biz yeni duruma kendimizi uy- durmaya çalçıyonız" dedi. Dinçmen, Sovyetler Birliği- nin Ankara Büyükelçisi Aibert Sergeyevic Çernisev'in havaala- nındaki karsılama töreninde ha- zır bulunmasına rağmen Türk- özbek resmi görüşmelerine ka- tılmaması konusundaki bir so- ruyu da yanıtladı. Türkiye'nin kendi heyetinin oluşumundan sorumlu olduğunu hatırlatan Dinçmen, karşı tarafın heyetinin kompozisyonu üzerinde Türki- ye'nin söz sahibi olmadığını kay- detti. Dinçmen, Sovyet Elçiliği'n- den iki alt düzey yetkiünin res- mi görüşmelere katıldığını da ekledi. Türkiye'nin, Yugoslavya'daki gerginliğin banşçı yollarla ve gö- rüşmelerle gjderilmesini arzula- dığmı, ancak bunun gerçekleşe- mediğini kaydeden Dinçmen, Hırvatistan ve Slovenya'nın bu durumda tanınmasıran, zaten zor olan bir durumu daha da güçleştireceğini belirtti. Dinç- men, "setektiF' tanımaya yöne- linmemesi gerektiğini de vurgu- ladı. Kendini yenileyen dev LETDNYA ^ ÜTOIIYJI'< \1^BTIHIYA MOLDAVYA RUSYA ERMBIİSmN AZERMYCAN laUacak cumhuriyetler löpkılufia olumlu 1 Ibakanlar ndKlsnıı Batnk devtetien MöSKOVA GÜNLÜÖÜ Belediyebaşkanı halkı kızdırdıHAKANAKSAY MOSKOVA - Moskova Belediye Başkanı Gavriil Po- pov, görevıne altı ay kadar dayandı. Ve kışın başlangıcın- da' "Haydi bana eyvallah!" dedi. Reformcu çevreler, onu ka- , , .. , , , •,• ,,• K- ranndan döndürmek için çok yolundaki haberlere üışkmbır ç a b a h a r c a d , , a r ülkcnin ve başkentin bu zor günlerinde, halkın oylanyla başa gelmiş bir yöneticinin cekıp gitmeye. Ozbekistan Cumhurbaşkanı Idam Kerimov'un ziyareti sıra- sında Sovyetler Birliği'nin, Türkiye'nin devlet protokolün- de "teozil-i rötbeye" uğracfığı soruyu da yamtlayan Buyükel- £i«'."ST" * • ,'^î)erlen "kUiaJı" olarak nıteledı. y p gy _.. . , . . . » ahlaksalolarakhakkıolmadı- Dmçmen, havaalamndakı tö- ğ,n j söyiediler rende Sovyet milli marşının ça- H a l k Z2Lten Moskovg'da lınmamas.yla ilgilı bir soru üze- h ı ç b i r d u 2 e l r n e olmadığından rine, SSCB'dekı değışım surecı d o l a y ı y a v a y a v a ş j d Popov'a. Son karanyla, so- kakıakı adaının daha net ve sert tepki göstermesine >ol aç- tı. Popov, 'korkaklık', 'tem- beüik', 'beceriksizlik* ve 'namertlik'lc suçlandı. Halk. Popovun da üzenne bir çarpı işareti koydu. (Zaten zor eko- nomik şartlarda insanlar. artık her liden rahatlılda göz- den çıkaracak duruma ge'-di- ler.) Popov'ia yıllardır mücadele eden çevreler propagandayı hızlandırdı: "Bu Yahudinin yaptığı, kendi mafyasını güç- lendinnekten başka bir şey defikli" denmeye başladı yine Romünist Pravda' gazete- si. 'ihanet'. 'batan gemiyi terk etmek' ve 'sorumluluktan kaç- raak' olarak yorumladı ıstıfa kararını. Bir başka gazete. "Gol atmayı vaat eden santr- for, oyunu terk ediyor" diye alay etti. Karara şaşırmadığını söyle- yenler de oldu. Gerçekten de bir aydır Popov'un istifa ede- ceği söylentileri dolaşıyordu Moskova'da. Yeltsin ile Ras- ya Dışişleri Bakanlığı Dış Ekonomik İlişkiler Komitesi Başkanı olabilmek için yaptığı görüşmelerden bir sonuç ala- mayan Popov. ilk kez 19 kasımda istifa nıyetini açıkla- mıştı. Popov'un sağlığmın pek iyi olmadığı biliniyor. Birkaç gün önce Kommersanf gazetesine yaptığı açıklamada, istifasını 'sağlık nedenleriyle' temellen- direceğinı belırttikten sonra şunu fısıldamıştı: "Ama yine de sağlığımın gö- revime engel olacak kadar kötü olmadığını söyleyebili- rim." Yani politik birkararalmış- tı Popov Yakovlev, Şevard- nadze. Sobçak gibi isimlerle birliktc yönetıcısi olduğu De- mokratik Reform Hareketi adlı politik örgütü, Yeltsin'e karşı muhalefete geçmeye ça- ğınyordu. Hafta sonu, hareketin kongresinde yaptığı konuş- mada, "Rusya yönetimiyle san. aramızdaki taktik ayrıhkiann sayısı. stratejik ayrım noktası- na gelmedi mi" diye sormuştu. Bövlece reformcu hareket ilk kez 'içerden' darbe yemiş oldu. Takım bozuldu. Tıpkı bir zamanlar Yakovlev ve Şe- vardnadze'nin Gorbaçov'u terk etmeleri gibi. Popovun istifası. bazı çev- relerin yorumladığı gibi, re- formistlerin muhalefet yaparken gösterdikleri başan- yı iktıdarda gösterememeleri- nin de bir belgesi oldu. Başkentte. "İşte şu işi de Po- pov yaptı" diye gösterilebile- cek tek bir olumlu örnek bulmakta güçlük çekiyor in- Yeltsin destek yitiriyor Yeltsin'in yardımcısı Rutskay, Rusya liderini "demokratik olmamakla" suçladı. Yeltsin'in, devlet başkanlığının yanı sıra başbakanlığı da üstlenmesini hata olarak niteledi. Dış Haberier Scrvisi — Ba- ğımsız Devletler Topluluğu'nun kurulduğunu açıkladıktan son- ra bu karan Sovyet lideri Mihail Gorbaçov'a da kabul ettiren Rusya Federasyonu Devlet Baş- kanı Boris Yeltsin destek yitir- meye başladı. Devlet Başkanı Yardımcısı Alexander Rutskoy, Rusya yönetiminin rotadan çık- tığını, huzursuzJuk kaynağı ol- duğunu ileri sürdü. AP'nin haberine göre Alek- *sander Rutskoy Nezavisamaya Gazete'yi verdiği ve dün yayım- lanan demecinde Boris Yeltsin'i Rusya'yı tek basına yönetmeye çalışmakla suçladı. Altı aydır devlet başkanı ile görusemediği- ni söyleyen Rutskoy, devlet baş- kanırun hata yapüğını savundu. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı 'nı cumhuriyette ne de- mokrasi ne de iktidar bulunma- dığı gerekçesiyle eleştiren Ruts- koy, istifa etmeyeceğini de kay- detti. Rutskoy, istifa etmemesi- ne gerekçe olarak halk tarafın- dan seçilmiş olmasını gösterdi. Kendisinin ülkeye hizmet et- mek istediğini, ancak Yeltsin'- in Başbakan Birinci Yardımcısı Gcnnadi Burbulis'in çahşması- nı engellediğini savunan Ruts- koy, Rusya anayasasında biie devlet başkan yardımcısının gö- revlerinin neler olduğunu açık- ça belirtmediğini kaydetti. Aleksandr Rutskoy, Yeltsin'- in devlet başkanlığının yanı sı- ra başbakanlığı da üstlenmesi- nin bir hata olduğunu söyleye- rek bir tek kişinin bu kadar çok işi bir arada yürütemeyeceğini belirtti. Rusya'daki ekonomik duru- mu bir kaos olarak tanımlayan Rutskoy, hükümetin bir sürü kararname yayımlayarak ku- rumlan lağvettiğini, ancak yer- lerine yenilerini oluşturmadığı- nı söyledi. Devlet Başkan Yardımcısı, gelecek yıl ülkenin ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli üretimin gerçekleşmesi konusunda dü- zenlemeler yapılmadığına da dikkat çekti. Sovyet hukuku uzmanı Prof. FerdinandFeldbrugge Slavlar darbe yapü Hollandalı profesör, Bağımsız Devletler Topluluğu oluşturulmasını 19 ağustosta olduğu gibi bir darbe diye nitelerken bu kararın hukuki dayanağı olmadığını savundu. mız görüşme sırasında, Sovyet lideri Mihail Gorbaçov'un "Egemen Devletler Birligi pla- nın eski Sovyetler Birligi'nden yenisine düzenli bir gecisi ön- gördngünü" hatırlattı. "Gorba- çov'an planı benimsenseydi si- yasi ve huknki açıdan en iyi çö- züme ulasmış olurdu" dedi. Sovyet hukuku uzmanı, Slav liderlerin anlaşmasının "merkezi gücü ortadan kaldır- ması" nedeniyle yeni düzene geçişte kötû çıkıs yaptığını sa- vunuyor. Eski Soyyetler Bir- liği'nde sorunun "siyaset re iktidar kavgası" olduğunu be- lirtti. Gorbaçov'un planında dış politik a, savunma gibi konu- larda birlik düzeyinde davra- nılması öngörülürken, Slav birliğinde Ukrayna ile Rusya'nın ordu gibi temel bir konuda anlaşamamasının YONCAÖZKAYA "Cç Slav cumhuriyetinin aralannda anlasarak Bağunsu Devletler Topluluğu olnştuml- ması tıpkı 19 ağustosta olduğu gibi bir darbedir. Ancak başa- nlı olmuştur." Leyden Üniver- sitesi Hukuk Fakültesi Doğu Avrupa Hukuku Bölümü öğ- retim üyelerinden Prof. Ferdi- •and Feldbrugge, Slav liderle- rin aldığı karann "hokuki dayanağı olmadığını''' savunu- yor. Hollandalı Sovyet huku- ku uzmanı, eski Sovyetler Birliği'nde "son durağa çok zor vanlacağını" söylerken "iç savaşın çok gerçekçi bir olası- tık olduguna" işaret ediyor. Prof. Feldbrugge, ortaya çı- kıp, Sovletler Bırîiğinin artık var olmadığını açıklamalannı "hukuksal açıdan mümkün de- ğil" şeklinde değerlendirdi. , Kendisiyle telefonla yaptığı- Slav birliği için "kötü göster- ge" olduğunu da söylüyor. Prof. Feldbrugge, yeni dü- zende kücük özerk bilgilerde- sorunlann kontrol altına alı- nabileceğini. büyüklerin ise bağımsız cumhuriyetlere dö- nüşmesinin imkânsız olduğu- nu düşünüyor. Hollandalı uzman, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in öngordüğü Ingiliz Uluslar Topluluğu ben- zeri yönetim biçimi 'bttyük facialaruı yaşaamaması duru- munda ancak 10 yıl içinde gerçekleşebileceğine" inanı- yor. Bağımsız Devletler Toplu- luğu'nun Batı'da tanınması konusuyla ilgili olarak Prof. Feldbrugge "Ortada Sovyet- ler Biriiğî diye bir devlet kal- mazsa Batı'nın yeni devleti tanunaktan başka çaresi kal- maz" diyor. Ukrayna ve Beyaz Rusya zaten tanmmış olduğu için sadece Rusya Fe- derasyonu'nun Sovyetler Bir- liği'nin mirasçısı olaral tanınması söz konusu olacak. 121SEDAN! U MANS 1991 BUUNCEJ Küçük otomobilde büyük otomobil iç hacmi ve rahatlığmı yaşamak istiyorsanız Mazda 121 Sedan'la tanışın. Kategorisinin üstündeki otomobillerin iç hacim genişliğinden daha genif, 4 yetişkin insanın rahatça seyahat edebileceği konforlu bir iç yapıya sahıptir. Mutlaka bir Mazda bayinde Mazda 121 Sedan, Funtop ve otomatik vitesli modellerini göriin, en iyi koşullarda hemen alın. UYGARLIĞA GIDEN YOLDA MAZDA MOTOR CORTORATION TümciYi GENEI DtsnüBüTO»o MERMERLER YATIRIM VE PAZARLAMA A.Ş. BASIAMM BULVAmı y*o ı n M M BuartAv. İSTM«LI TILrt 11134 İS »(» HATU11IJ5 •• K UHAT»-t|iIW U5J(JHATl-FAJWmn J S » Beyaz Saray'da Bnsh pani^i • VVASHINGTON (AA) — ABD Başkanı George Bush'un kamuoyu desteğinin, ilk kez yüzde SO'nin altına düşmesi Beyaz Saray'ı telaşlandırdb. Son dört yıldır Başkan Bush hakkındaki kamuoyu anketlerini ciddiye almayan Beyaz Saray Sözcüsü Marlin Fitzwater, ilk kez "verileri değerlendirdiklerini" ve konunun ciddiyet kazandığını söyledi. Fitzwater, Başkanın anketi, "ekonomi konusundaki ulusal kaygının göstergesi" olarak nitelendirdiğini belirterek, "Ankeüer, ekonomik sorunun ciddiyetini gösteriyor. Ekonominin kötüye gidisini durdurmak için elimizden gelen her şeyi yapacağu. Halk açıkça kaygı duyuyor" dedi. Polonya'da hükümet krizi • VARŞOVA (AA) — Polonya'da hükümeti kurmakla görevlendirilen Jan Olszewski, Devlet Başkanı Lech VValesa'yı sert biçimde eleştirerek görevi iade etti. Olszew$ki'nin Polonya Parlamentosu'nda okunan istifa mektubunda, VValesa'nın listesi ve programı kendisine sunulan yeni hükümet ile "işbirliği yapmayı kabul etmediği" savunuldu. İstifa mektubunda, "devletin ust makamlarındaki yetkililer, birbirlerine karşı sadakat göstermeliler" görüşüne yer verildi. Işrail'den ÖzaFa destek • WASHINGTON (AA) — Ortadoğu görüşmelerine katılan Israil heyetinin sözcüsü ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Benjamin Netanyahu, Suriye'nin terör eylemlerine destek vermeyi sürdürdUğünü ve bu konuda Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın yorumunun haklı olduğunu söyledi. Netanyahu, görüşmelerin ardından düzenlediği basm toplantısında, Suriye pasaportu tasıyan iki Filistinlinin terör amacıyla Israil'e sızmak isterken öldürüldüğünü hatırlatarak, bu kişılerin üzerinden çıkan pasaportlan gösterdi. G. Kore'de 9 idam • SEUL (AA) — Güney Kore'de çeşitli suçlardan hüküm giymiş ikisi kadın dokuz kişi idam edildi. G. Kore Adalet Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, ikisi kadın sekiz kişinin Seul'de, bir kişinin de Kwangju'da idam edildiğini duyurdu. Dün gerçekleştirilen idamlar, Güney Kore'de bu yıl içinde yapılan ilk idamlar oluyor. Honecker kaygıb • MOSKOVA (AA) — Demokratik Almanya eski lideri Eric Honecker, Kuzey Kore'de kendisini neyin beklediğini biknediğini söyledi. Ahnanya'da yayınlanan Super gazetesinin haberinde, Honecker'in Berlin'de yaşayan kızı Erika'ya, Kuzey Kore lideri Kim II Sung hakkında çok olumlu fıkirleri olmadığını ve kendisini ne beklediğini bilmediğini söylediği kaydedildi. Atina bo^uluyor • ATİNA (AA) — Atina, tehükeli bir şekilde artan bava kirüligi nedeniyle yaklaşan Noel'i "kara bir bulut tabakası altında" bekliyor. Çevre Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada hava kirliliğinin artmasına Noel alışverisi nedeniyle şehir merkezindeki trafiğin yoğunlaşmasımn yol actığını belirterek özellikle havadakı karbondioksit miktanndaki yükseüşin dikkat çekici düzeyde olduğu ifade edildi. Yetkililer, artık köklü tedbtrler almanın zamanı geldiğini, aksi takdirde "çok geç kalınabileceğini" beUrttiler. ABD'de uçak ka?Msiî 4 ölü • CUMBERLAND (AA) — ABD'nin Wisconsin eyaletinde küçük bir özel uçağın kötü hava koşullan yüzünden düşmesi sonucu, uçaktaki 4 kişi öldü. Anoka Havaalanı'ndan kalkışından lasa süre sonra yere çakılan uçağın düşuş sebebinin araştınldığı bildirildi.