Katalog

İRALIK 1991 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/9 Vvrupa'mn geleceği çiziliyor :>pluluk üyesi 12 ülkenin devlet ve hükümet başkanlan, Hollanda'nın Maastricht kentinde dün masaya oturdu Major Mitterrand Gonzatez İngiltere Fransa İspanya Kohl Mitsotakis Santer Silva Almanya Yunanistan l_üxemburg Portekiz Andreotti Haughey Lubbers İtalya İrlanda Hollanda Martens Schlueter Belçika Danimarka SABETAV VAROL MAASTRİCHT — AT üyesi 12 ûlkc devlet ve hükümet baş- kanlannın katüdıgı tarihi Ma- astricht dorugu, dttn calışmala- nna başladı. tki gün sürecek olan AT doruğunda hern ekono- mık ve parasal hetn de siyasal birlik konuiannda üye ülkeler arasında yeni bır sözleşme im- zalanması bekleniyor. llk günkü görüşmelerde bazı ikrlemeler kaydedildigi ifade edilmekle beraber, birlik sözleş- mesinin imzalanma aşamasına henüz gelinmediği ifade edildi. Doruk kararlanna paralel ola- rak, BAB üyesi dokuz ulke dı- şişkri bakanlannın Avrupa Top- lulugu ile Batı Avrupa Birliği arasındaki ilişkılerini tanımla- yan bır 'protokoT imzalanması bekleniyor. Ancak biri savunma kuruluşu olan, digeri ise devlet- ler üstü bir yapıya kavuşma amacı taşıyan bu iki kurulus arasındaki ilişkirrin nasıl olma- sı gerekugi konusunda tartışma- lann da AT içindeki tartışmalar gibi uzayabileceği ve sonucun bugün akşam çok geç saatlerde ahnacağı vurgulamyor. Dönem baskanı Hollanda, toplanUnın fıyasko ile sonuçlan- maması için büyük çaba sarfet- ti. Dün sabah bir basın toplan- tısı düzenleyen Hollanda Avru- pa lşlerinden Sorumlu Devlet Bakaru Piet Dankert, "uzlasma sagtamafun kotay otanayacaguu" beürtti. Dankert, Yunanistan'ın BAB üyeliği hakkında sorulan bir sonıya var olan sorunlara ye- nilerini ekleme amacında olma- dıgını söyledi. Dorukta anlaşma sağlanma- suu engelleyen konular arasında, 'ortak savunma kinüigi' mesele- sinden başka, ortak dış poütika saptamasında karar mekaniz- malanrun ne şekilde çalışacağı da bulundu. Baa ülkeler "vasflı oy çokluğu' adı verilen mekaniz- mayı uygun görürken, bazı baş- ka ülkeler bu fikre karşı çıkıyor ve bunun ulusal egemenlik hak- larmdan taviz verme anlamma gelecegini düşunüyor. Bunlann arasında, lngütere'den başka belli ölçülerde Portekiz ve Da- nimarka da bulunuyor. Öte yandan Avrupa Parla- mentosu Başkanı Enrique Ba- ron Crespo, sabah yaptığı ko- nuşmada, Avrupa Parlamento- su'nun da karar mekanizmala- nna şimdi olduğundan çok da- ha fazla dahil edilmesini talep etti. Aynı şeküde merkezi Brük- sel'de bulunan Avrupa Komis- yonu da görüşülmek üzere dö- nem başkanı Hollanda tarafın- dan sunulan birlik anlaşması taslaguıda komisyon yetkilehnin hükümetler yararma kvsıtlandı- gından şikâyetçi oldu. Komisyon Başkanı Jacqnes Delors, bu ge- Uşmeden dolayı çok öfkeli oldu- ğunu kamuoyuna hissettirdi. Yugoslavya meseksi de doru- ğun üzerinde önemle durdu|u konulardan bir digerini teşkil et- ti. Aksam saaüerinde bu konu- da bir karar tasansı çıkması bi- liniyordu. Doruk, Batı ülkete- rinde güçlenen ırkçılık belirüle- rini de agn bir dille kınadı. Sabah saaüerinde yapılan tö- ren konuşmalannm ardından, Kronoloii/AT Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Luksemburg Paris Anlaşması'nı imzalayarak Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu|u'nu (AKÇT) kurdu. 1»57 Altı ulke Roma Anlaşması ile Avrupa Ekonomik Toplulugu'nu (AET) ayn bir anlaşma ile de Avrupa Atom Enerjisi Birliği'ni (Euratom) kurdu. 1»«7 AKÇT, AET ve Euratora bırleşürileTek Avrupa Toplulugu (AT) kuruldu. 1»79 İngiltere, İrlanda ve Danimarka AT'ye katıldı. 1»7» Avrupa Para Birimi (ECU) öngoren Avrupa Para Sisıemi. lngiltere katılmadı. 1»7» ingiltere başbakanlığına getirilen Thatcher ulkesini AT dışında tutmaya çahştı. 1 M 1 Yunanistan AT'ye katıldı. 1»S5 Fransız diplomat Jacques Delors Avnjpa Komisyonu başkanlığına getirildi. İ M S 1992'ye dek ortak pazar kurulması sürecuü canlandırma karan alındı. 19SS Birleşik Asrupa Anlaşması imzalandı. I t t l tspanya \e Porteku AT'şe katıldı. 1 M 9 Nisan: Komite, AT Merkez Bankası \e ECU'ya yönelik uç aşamah sureç önerdı. Haziran: Hükümetler Arası Konferans'ın ekonomik bırliği goruşmesi kararla$tınldı. 1 9 M Haziran: Hükumetlerarası konferansın siyasi birliğı de ele alması isıendi. Ekim: Thatcher dışmda tum AT Uderleri ekonomik birliğin ikinci aşamasına geçilmesini onaylar. Kasım: Thatcher'ın yerine John Major geçti. Aralık: Ekonomik ve polıük birliğe üişkin hükumeüerarası konferajıs göruşmeleri başladı. 1W1 Ekim: AT ile Avrupa Serbest Ticaret Birügi (EFTA) 1993'e dek Avrupa Ekonomik Bolgesı kurulması için göruş birligıne vardı. Birleşik Avrupa Havayollan'yla seyahat ettiğinız için taşekkür ederız. Nerede oturmak isterdiniz? Cam kenarı mı, yoksa koridor mu? Mümkûnse kapı yanı lütfen BİRLEŞİK AVRUPA HAVAYOLLARI Maastricht'e deniz ötesinden bakanlar AJSD Siyasal sorunlanyla meşgul Japonya Yatınmlannagüveniyor l k | HabcricT Scrvisi — Avrupa Toplulugu öytsi ûlkelerin liderleri dün Maastricht'te kaderlerini belirlemek üzere bir araya gelirken denizin ötesindekı iki dürtya ABD ve Japonya geüşmeleri "eadişeyc ksptlnudan'' izliyor. taıtermatkHu) H«raM Trlbvne gazetesinde yer verilen görüşlerde, ABD'nin iç sorunlanyla ugTaşması, Japonlann da zamanında Avrupa'da yaûnm yapmış olmalan bu rahatlıgın nedeni olarak açıklarııyor. Japon halkı Maastricht zirvesi hakkında fazla bir şey bilmezken, işadamı zirve ertesinde Avrupa'run daha istikrarh bir pazara dönüşecegini umuyor. AT'nin ABD benzeri bir butünlüge dönüşrnesinin hem Avrupab hem de yabancı işadamlan için kazançlı olacagı düşünulüyor. Ekonomik birliğin olası bir korumacüığı da beraberinde getirmesine karşı zamanında önlem alındıgı, Tek Avrupa Pazan'ndaki yatmmlann daha da arttmlmasına çalışılacagı beürtiliyor. Girişilecek yeni yatınmlar genişleyen bir pazann parçası olmak, global olarak rekabet etmek kaygüanyla gerçekleştirilecek. Maastricht zirvesi en bilgili Amerikalı için bile "aali" ve "ırak" gözüküyor. Bu görüntü ABD'nin iç siyasi ve ekonomik sorunlarla uğrasmasma, Avrupa pazannm Amerikah işadamınj ürkütecek denli saglam bir yapıya sahip olduguna inanmamasına, Beyaz Saray'ra güçlü bir Avrupa'mn arkasvnda olmasına ve ticari rakip olarak Avrupa'mn degil Japonya'nm görühnesinden kaynaklanıyor. ABD, Maastricht adrvesinde siyasal ve ekonomik birlik konuiannda anlaşılamamasından endişe ediyoT. 12 lider kısa sürede esas konu- lara geçti. İlk ele aknan konu "parasal ve ekonomik birlik" konusu oldu. Taraflar arasında en az pûrüz uyandırdığı için gündemin başlangıç maddesine konduğu beurtilen parasal bir- lik konusu bile, lngiltere ile di- ğer ortaklar arasında mücadele konusu oldu. Bilindigi gibi Londra dışında kalan 11 baş- kent, parasal birlikle ilgili ola- rak sonradan degişmesi imkân- sız bir takvim oluşturulmasın- dan yana olduklannı ifade edi- yor. lngiltere bu birliğe katılma konusunda daha sonra karar verece|i için bu noktaya ilişkin Londra'ya bir ayncalık tanına- cak. Esasen bu ayncalıgın bir protokolle belirlenmesi gereki- yor. Ne var ki Londra, bu proto- kolün içinde yeT alacak ifadeler- le ilgili olarak da baa konular- da diğer üyelerle anlaşamadı. Gözlemcüer, lngiltere Başbaka- nı John Major'm parasal birlik konusunda yalnız kaldığını ve 11 ülkenin Londra'ya daha faz- la tavize yanaşmayacağı noku- sında hemfıkir, Londra, hem kendisine tanınacak ayncalık maddesinden yararlanrrîak iste- di hem de 19% yılmda diger üyeler arasında yapılacak oyla- mada da soz sahibi olmak iste- diğini vurguladı. Parasal birlik takvimi? Bu tarihte yapılacak oylamada oybirügi sağlanama- dığı takdirde iki yü sonra ikinci bir oylama yapılmasını ve bu son oylamada oy çokluguyla karar verilmesini öngörüyor. lngiltere ile çıkan bu pürüz bir yana bırakılırsa, diğer üye- ler öğle yemefinden önce konu- ^ıun esaslan üzerinde tartışma- lan tamamladuar. Dosya teknik aynntüan ba&lanmak uzere alt komitelere havale edildi. Daha sonra oy çokluğu ile ortak dış politika konusu tartışılmaya başlandı. Bu arada Sovyetler Birligi'nde meydana gelen son gelişmelerin doruk bünyesinde kaygı uyandırdığı söylendi. Hatta bazı liderler "birlik" söz- lcşmesiyle ilgili tartışmalann da- ha sonraya bıraküarak Mosko- va'daki durumun ele ahnması- nı önerdiyse de bu öneri fazla taraftar bulmadı. Bu olay, do- ruk kulislennde "Blrtik Urtış- masnu ne pahasma otvm olsun sördarmek isteyenler oldafa gi- bi, bu Urtışmayı yapmamak içiB her fırsab detertendinne yanbsı olanlar da az d e p " şek- linde yorumlara yol açtı. Konu- nun "siyasi işbirtigi" çerçeve- sinde gündeme alınması uygun görüldü. ZtRVEDEN NOTLAR l«TiWfflfni^^ -~~-—-——-——-—-----—---—-—-—---————___ —————— Protestolar ve suîkastkorkusuZirveningerçekleştirUdiğibmamnönü,dün mmıydı. Büyük coiurduiunu şansızhgay&*^tM**£' i • ı i j ı j t. ı ı » ı • Bonnlulann olusturdufeu, b»r- kendı ıçlenndekı sorunlan çozu- kızgınınsanlarladoluydu. Italyanlar televızyon S ç X T ş i ü k MmaTgrubu meuiaşnrmak iciniçeridekafa programlarvm İZİeyememelerİnİ, Almanlar İse nonn'un baskentolarak kalma- patlatıyorlardı.başkentlerinln Berlin'e taşinmasini protestO a için Maasmchfibirbirine kat- Zirvenin gerçeklestirildigi bi- ettiler. Diğer yandan polis, Sırp militanların "• ****>to »^ümn ^ **n önce ". , • ' . • - ı ı x ı »«"»«•<»•»««"«" Hırvaüann öğleden sonra sınde meydana gelen bır olay, SUlkastgiriŞimiOİaslhğinakarşi alarmdaydl. y a P uklan göstermin boyutlan toplantınm terörist eylemlere MAASTRİCHT (Cumhıtri- RAl Uno'nun yayınını şifreye ise digerlerinden çok daha bü- sahne olacagı yolunda söylenti- *«tt Avruoa Tooluluiu'nun haSlaması nedenivle lelevizvon vükoldu YuROslavya'daaylar- lerîn yayılmasına neden oldu. Maastricht'teki"kaderzirvesi", programlannı izleyesnemekten dır süreniçsavasuı durdurulma- Binanın basm merkezı olarak protesto gösterilerinin arasında şikâyetçi olan 200 kadar kal- sı için Avrupalı lıderlerden yar- kullanüan bolumunde öncekı basladı. yan, seslerini binadaki lideTİeri- dun isteyen binlerce Huvata, yi- akşam bir polisin sılahının pat- Tarihi kentte zirve toplantısı- ne duyurabilmek için uğraştılar. ne Yugoslavya'dan bagımsızlık- lamasıyla ortahk birbirine girdi. mn yapıldıgı binanın önü bütün Yaklaşık 200 ttalyanın da l Fe- lanm kazanma peşinde olan Alman polis örgütü BKA gtinboyunca "bir şeylere kafa- deral Avrupa' fıkrine destek Slovenler ve Arnavutlar da ka- ise Yugoslavya'mn dagılmasın- • bozafan"insan topluluklany- vermek için bu gruba katılma- tüdı. Hırvat ve Slovenlerin duy- dan yana tavu koyan Gianni de la dolup dolup boşaldı. Dün ya- sıyla kent merkezi büyük ölçü- gusal gösterisi sokaktaki Hol- Mkhelis, Hans Dıetrich Gens- puan gösterilerin başuu Hollan- de bareketlendi. landalılann yüreklerini burkar- cher ve Hans von den Broek'ın da ve Belçika'da yaşayan Ital- Kendi ülkelerinden kalkıp ge- ken savaşı durdurmak için şim- Sırp militanlar tarafından sui- vanlar cekti ttalvan hükümeti- len Almanlann sorunu ise bas- diye dek sayısız girisimlerde bu- kasta ugramalan olasüıgina kar- nin, tetevizyonunbirinci kanah kentin Bonn'dan BeTİin'e tasın- lunan, ancak her defasında ba- şı Hollanda polisini uyardı. AT Almanya Belçika Ûanimarka ispanya Fransa Vunanıstan İrlanda İtalya Lûksemburg Hollanda Portekiz lngiltere ERA Avusturya Fınlandiya llzlanda Liechtenstein Norveç ı Isveç Isviçre Avrupa Konseyi • • • * A6İK • BAB • • • NATO • • EtflD*». M*»»lketeri Amavutluk Bulgaristan Estonya Macaristan Letonya Utvanya Polonya Romanya ÇekosJovakya SSCB Yugoslavya D*ğetûlkelw Kıbns Malta Monako San Marino San Siege İTûrtaye Avrapa Konseyi • • AGİK • * • BAB NATO 1 * Washingtony da gerçekleşecek görüşmede Atina, Kıbns sorunu ve Balkanlar'da Türk etkisi üzerinde duntcak TVBtsotakis, BusKtan destek isteyecek Maastricht doruğunun ardından ABD'ye gidecek olan Yunan Başbakanı, Bush'u Yunanistan güvenliğine yönelik ABD desteğinin artması, Kıbns sorununun uluslararası düzeye taşınması ve Türkiye'nin Balkanlar'da güç kazanmasının Önlenmesi yönünde iknaetmeye çalışacak. STELYO BERBERAKİS ATtNA — Yunanistan Başbakanı Kons- taada MitsoUkto'in bu hafta içinde başlat- tıgı bir dizi dış ziyaretlerle Yunan dış politi- kasının gelecegi saptanacak. Bu çerçevede Hollanda'nın Maastricht kentinde Avrupa Toplulugu'nun (AT) kaderini saptayacak olan doruk toplanusında Mitsotakis, Dışiş- leri Bakaru A*4oois Saauras ile birlikte Yu- nanistan'ın, Vuzla nelişmekte olan AT'nin "ekonomik birtigi" ve "ortak dış politika uygulaması" yolundaki ugraşüarında "seyirci" kalma olasıhğmı önlemeye çalışa- cakİar. Maastricht dorugunda Yunanistan'ın Batı Avrupa Birliği'ne (BAB) katılması için gösterecekleri ustün uğraşılardan sonra Mit- sotakis ile Samaras, ABD'nin yolunu tuta- caklar. Yunanistan Başbakanı ABD Başka- Bush'un davetlısı olarak rnıgun Maastntht'ten VVashington'a uçacak. Mit- solakıs geçcn yı! içinde de ABD'yı ziya- ret etmişti. Bu ziyaretler Mitsotakis'e 30 yıl- dan sonra ABD'yi ziyaret eden ilk Yunan Başbakanı sıfatını kazandırıyor. Bu "fırsatiardan" olabildigince yararlanmaya çalışan Mitsotakis'in ABD Başkanı Bush ile "yakın Uişkiler içinde" bulunduğu da bir ger- çek. Mitsotakis ile Samaras, Maastricht'te Yunanistan'ın Avrupa Topluluğu'nun "kop- maz bir parçası" olduğunu kanıtlamak için gösterecekleri uğraşılardan sonra aynı ugraşılan-ancak bu kez- ABD'nin Yunanis- tan' ın güvenliği ve Kıbns sorununda ne denli "etkin bir güç" oldugunu kanıtlamak için gösterecekler. Yunanistan Başbakanı, Was- hington'da yapacağı yüksek düzey temasla- nnda Yunan-ABD ilişkilerinden çok Kıbns sorunu ve Turk-Yunan ilişkilerine agırlık ve- recek. Mitsotakis, Yunan dış politikasının en çok önem verdiği Kıbns sorunu için "mü- zakerekrin sürdurulmesi" ve bu sorun için "ulusiararası bir konferans" duzenlenmesi yolundaki ABD Başkanı Bush'un başlatmış olduğu uğraşılarda ısrar etmesini isteyecek. VVashington'dan Atina'ya ulaşan ABD kay- naklı haberlere göre ise Bush ile Mitsotakis Kıbns sorununun çözümü için bundan son- ra atılacak "pratik" adımlan birükte sapta- maya çalışacaklar. Mitsotakis aynı konuyu bu kez V/ashington'dan sonra geçecefei New York'ta BM Oenel Sekretaryası üe de göru- şecek. Mitsotakis gecen hafta sonunda ABD'den dönen ve Avustralya'ya yönelen Kıbns Rum lideri Yeorgios Vasiliu ile de Ati- na'da kısa bir görüşme yaptı. Bu arada Mitsotakis'in Bush'a Balkanlar'- ButtoTdan suçlama daki karışıkiıklar çerçevesinde Yunanistan'a daha "öBemU bir rol" verilmesi için de bazı "önerilerde" bulunacagmdan söz ediliyor. Yunanistan bu konuda Balkan ülkeleri ara- sında hem AT üyesi hem de NATO üyesi tek ülke oldugunu, ABD'li yetkililere arumsata- cak ve Balkanlar'da görülecek olası degişik- liklerde Yunanistan'ın da önemli bir rol oy- nayabilecegıne "ikna" etmeye çalışacak. Yu- nanistan'ın Balkanlar'da siyasi ya da askeri açtdan ne gibi önemli bir rol oynayabileceği konusunda ABD'nin Yunanistan'dan "bir dizi öneriler" beklediği biliniyor. Mitsota- kis'in Bush'a sunacağı önerilerin iceriğı açık- lanmadıysa da bunların Türkiye'nin Balkan- lar'da göstermeye başladığı "eounligiıün da- ha fazla yayılmasma karsı" olması bekleni- yor. • KARAÇİ (AA) — Pakistan Halk Partisi lideri Benazir Butto, ulkesinin faşist bir devlet haline geldigini öne sürdü. Butto, Halk Partisi eski üyekrinden bayan Şevket Hayat'ın annesinin S süahh kişinin sarkınuhgına ugraması olayıru kınamak için yaptıgj konuşmada, partisinin kadın üyelerine bu tür tacizlerin sık sık yapddıguu söyleyerek "Pakistan'da demokrasi yok, Pakistan'da hukuk yok, burası faşist bir devlettir" dedi. Bonn: PKK ile ilişkimiz yok • BONN (AA) — Almanya Dışişleri Bakanlıgı Sözcüsü Hanns Schumacher, "Almanya ile PKK arasmda temaslar bulunduğu" yolundaki iddiaların gerçek dışı oldugunu söyledi. Almanya Dışişleri Bakanlıgı Sözcüsü Hanns Schumacher, hafta sonunda bazı Türk gazetelerinde yer alan ve bölücii örgütün lideri tarafından öne sürülen iddialarla ilgili bir açıklama yaptı. Schumacher, açıklamasında şunları kaydetti: "PKK ile herhangj bir siyasi ilişki veya temas söz konusu olmadıgı gibi, Almanya'mn PKK'yı terörist bir örgtit olarak tarudığından şüphe edilmemelidir. Bu konuda Alman Anayasası'nı Koruma Orgütu (istihbarat) raporlannda da bilgiler vardır. Almanya, PKK saldınlan sonucu öldurülenler konusunda Türkiye'nin acı ve üzüntüsünü paylaşmakudır. PKK ile Almanya arasında siyasi ilişkiler olduğu şeklindeki iddialar münasebetsizliktir 1 .' Karabağ'da halko\lanıası • MOSKOVA (AA)— Azerbaycan'da yasama yetkisini parlamento yerine kullanmakta olan S0 üyeli 'Ulusal Konsey", Dağhk Karabağ bölgesinin özerklik statüsünü fesheden karanru iptal etmeyecegıni bildirdi. Ote yandan, Azerbaycan yönetiminin yasadışı ilan etmesine karşın, Dağhk Karabağ bölgesinde Ermeniler, bölgenin geleceji konusunda bugün halkoylaması düzenleyecekler. Seçmenlere "Karabağ'da bağımsız bir devlet kurulmasım istiyor musunuz" sorusunun yöneltilecegı halkoylamasmda, çoğunluğunu Ermeniler'in oluşturdu|u bölge nüfusunun bu soruya olumlu yanıt vermesi bekleniyor. Arnavutluk huzursıız • TtRAN (AA.) — Arnavutluk'ta, isükrar hükümetinden bakanlannı çeken ülkenin ilk rnuhalefet gücü Demokratik Parti bünyesindeki huzursuzluk karsüıklı suçlamalarla sürekü artıyor. Demokratik Parti Başkan Yardımcılığı'ndan istifa eden Neritan Ceka, parti başkanı Seli Berişa'ntn hükümetteki Demokratik Partüi 7 bakanı cekme konusunda parti yönetim kurulundan gerekli yetkiyi almadan hareket ettigini öne sürdü. "Bakanlan çekme karan tamamen Berişa'nuı kendi karandır" diyen Ceka, Berişa'nm istifasım istedi. lrak'm silahları uııha edildi • BACDAT (AA) — Irak'uı BM'ye bildirimde bulunduğu balistik silahlanmn tümünü imha ettiği acıklandı. Irak'ın silah potansiyeli konusunda araştırmalarda bulunan BM heyeti başkanı Palanque, Bağdat'tan aynlmadan önce düzenledigi basm toplanusında, "lrakhlana bildirimde bulunduğu tüm balistik silahlann imhası denetimımizde tamamlannuşür" dedi. Nevzat Ayaz Brüksere gitti • ANKARA (AA) — Milli Savunma Bakanı Nevzat Ayaz, "Batı Avrupa Birli|i'ne, biz olmadan Yunanistan'ın gjrmesine karşıyu" dedi. Ayaz, Avrupa Grubu ve Savunma Planlama Komitesi'nin savunma bakanlan düzeyindeki olagan sonbahar toplanulan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Dogan Güreş d« 110. NATO Askeri Komite toplantüanna katılmak üzere Brüksel'e gittüer.