Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 9 KASIM 1991 BESÎM ÇEÇENER Mimar İstanburun İmha Ptam ım? 1990-1991 kış aylarının önemlı dunya olayları arasında ka- munun dıkkatınden kaçan bır olay, gelecekte ulkemız ınsanı- nın başını çok ağrıtacak gıbı gözukmektedır Olayın adı, Tanhı Surıçı imar Planlan 2500 yıllık gorkemlı bır geçmışe sahıp olan Istanbul Surıçı Bolgesı (Emınonu-Fatih), gelmış-geçmış hıçbır beledıye yö- netımının ele almaya cesaret edemedığı'talıhsız bır alandır Bugune kadar Surıçı'nın tumunü kapsayan bır uygulama ımar planının yapılmamış olması dahı bırçok kışı ıçın şaşırtıcıdır Şehırcı H Prost un 1937 yılında yaptğı ve adına Nâzım Imar Planı Etüdu dedığı 1/5000 olçeklı planın hemen hemen hıç uygulama görmeden, 1950lı yıllardan sonra bır kenara atl- ması, o yılların bılınen keyfı uygulamaları ıle kentın büyük tahrıbe uğramasına neden olmuştur 1964 yılına kadar bır nâzım ımar pianı dısıplınme dahı sahıp olamayan Sunçı Böl- gesı bu tarıhte yururluğe konan yenı 1/5000 olçeklı plan ıle bugüne kadar gelmıştır Evet sadece 1/5000 olçeklı planla yetınılmış 27 yıl Imar Kanunu nun çığnenmesı pahasına bu planla uygulamalar yapılmıştır 198O'lı yılların plan tanımaz yonetmının ılk eylemı ıse Bü- yük Istanbul Nâzım Plan Burosu'nu kapatmak olmuştur Sonrası hep bılınen şeylerdır Istanbul topyekûn bır saldırıya uğramıştır Boğazıçı koruları ve sırtları yağmaya açılmıştır Yapılan mılyarlık vıllalara ulaşımı kolaylaştırmak ıçın dünya- da bır başka orneğı olmayan, yalılann önunden kazıklı yollar geçırılmıştır Kentın kuzeye gelışmesının yanlışlığı yıllardır söylenrnesıne karşın Istanbul u Karadenız'e kadar taşlaşt- racak olan Boğaz köprulerı gündeme getırılmıştır Uçüncü kopruyu zorunlu kılmak ıçın Beyoğlu nun ortasından 8 ızlık bır bulvar geçınlmış, bu tarıhı alan tahrıp edılmıştır Nefes alınacak bır parkı dahı olmayan Istanbul'un yeşıl alan olması gereken tum devlet arsaları 49 ve 99 yıllığına otel yapımcıları- na peşkeş çekılmıştır Bu eylemden Dolmabahçe Sarayı run arka bahçesı dahı kendını kurtaramamıştır Tum dunyada gokdelen olayına karşı çıkılırken ve bu dönem kapanırken Istanbul'da bır gokdelen çılgınlığı başlatılmıştır Halka açıyo ruz sloganları ıle Dışlanan Tûrlriye»»» Suriçi bölgesi içın hazırlanan plan, kentin kalbıne saplanan bir hançer olmuştur. Mimarlar Odası Istanbul Şubesi planla ilgili eleştirisinı yazılı olarak Hetmiştir. Ancak beledıye, planın niteliğinı dahi anlamaktan yoksun ve yasal koşullarından habersizdir. tüm Marmara sahıl- lerı doldurulmuş, kentın topoğrafyası ve ekoloıısı gerıye donulmeyecek bı- çımde yok edılmış, ancak bunun asıl amacının bu alanları peşpeşe yat lıman- ları ıle halka kapat- mak olduğu gızlen gızlenmıştır Bır metropol alanının öncelıkle butununü dısıplıne edecek bır nâzım ımar planının olması gerektığı bı- iımsel ve yasal ^ " " " " zorunluluğa karşın her yerel beledıye, sankı bırbırınden uzak, ayrı kentlermış gıbı gene bırbırı ıle ılıntısız ımar planlan yapmışlardır Çar- pıklıklar sayılamayacak kadar çoktur Ancak ne yazıktır kı 1980 lı yılların toplumumuzda yarattığı şok etkısınin getrdığı pasıfızasyon, bu bılım ve yasa dışı eylemlere yeterince karşı çıkılmasını engellemış Istanbul'un kolu ve kanadının budan- masınaseyırcı kalınmıştır Bu kez Surıçı Bölgesi ıçın hazırlanan ve yururluğe konan 1/5000 olçeklı plan kelımenın tam anlamı ıle kentın kalbıne saplanan bır hançer olmuştur Istanbul'u Istanbul yapan en önemlı öğe tarıhı Surıçı ve Galata dır Doğu Roma Bızans ve Osmanlı ımparatorluklarına yuzyıllar boyu başkentlık ya- pan bu kentın her köşesı toprak altmdakı her santımetre karesı bu gorkemlı tarıhın kalıtları ıle dopdoludur Ve bu ta- rıh belgelerı bugunun ınsanının olduğu kadar gelecef ınsanlığın da ortak malıdır Bu kısa makale ıçınde planın teknık eleştınsını yapmak olası değıkfrr Mtmarlar Odası Istanbul Şubesi bu eleştınyı yazılı olarak beledıye yetkılılerıne ıletmıştır Bu eleştırılerın haklılığıçeşıtlıtoplantılardabelırlenmışve karşı çıkışlar gıde- rek yoöunlaşmıştır Bızım bu yazıda değınmek ıstedığımız nokta Istanbul Büyukşehır Beledıyesı yetkılılerının, yapımını bellı bır mımarı buroya verdıklerı bu planın niteliğinı dahı anlamaktan yoksun oldukları hususudur Hatta yururluğe gırı- şı 2 ayı geçmeyen bu planın yasal koşullarından bıle habersız olduklarıdır Bu plan Sultanahmet Meydanı ıle Beyazıt Meydanı arasın- dakı anacaddenın yayalaştırılmasını getırmıştr O nedenle Sırkecı-Beyazıtçıkışını Cagaloğlu Caddesı uzerıne vermıştır Oysa son gunlerde Cagaloğlu Caddesı trafığe kapanmış yayalaştırılmıştır Bır kentın önemlı bır bolgesının ana ulaşım kararları basıt bır trafık çözumu değıldır Ozellıkle raylı ulaşım kararları bır nâzım ımar planı ve ona bağlı bır ana ulaşım planı kararıdır Son gunlerde çıkan gazete haberlerıne gore Sırkecı-Beyazıt arasına tramvay hattı yapmak uzere çalışmaların başlatıldığı anlaşılmaktadır Buulaşımın bazıkamulaştırmalaryapılarak Kumkapı semtınden geçırıleceğı söylenıyor Oysa bu önemlı ulaşım kararı 1/5000 olçeklı planda yer almamaktadır Gene son gunlerde televızyonda yer alan bır roportajda, Denız Işletmelerı Genel Muduru, Galata ve Tophanedekı yolcu salonlarını Yenıkapı ya almayı kararlaştırdıklarını soy- lemıştır Denız ulaşımı, Istanbul gıbı bır sahıl metropolünun en önemlı nâzım plan kararlarından bırıdır Sayın Genel Mudur hangı yetkıye dayanarak bu kararı almıştır^ Sadece bu karar dahı değıl Surıçı Planı nı, tüm Istanbul metropolıten planını yenıden ele almayı gerektıren bır karardır Tüm yetkılılerı uyarmak ısterım 8 yıldır Istanbul'da oyna- nan ımar oyunlarına bır son verılmelıdır 1980'den berı yapılan tum planlar askıya alınmalı, Istanbul un bütunünu ıçeren bır nâzım ımar planı çalışması başlatılmalıdır Bu plan yururluğe gırınceye kadar sadece var olanın düzenlenmesı ıleyetınılmelıdır C U M H U R I Y E T KITAP KULÛBÜ TÜYAP10. KITAP FUARINDA 2 - 1 0 K A S I M G E L İ N Ü Y E O L U N Y I L B O Y U N C A D İ L E D İ Ğ İ N İ Z K İ T A B A S A H I P O L U N ' T E M E L B R I T A N N I C A VE S E Ç M E Y A P I T L A R T A K S İ T K A M P A N Y A S I N D A F U A R S U R E S İ N C E K U L U B E Ü Y E O L A N L A R A C U M H U R İ Y E T 1 9 9 1 Y I L L I Ğ I Ü C R E T S İ Z •A I a. CUMHURİYET ÇAGDAŞ YAYINCILIK ÇAÖDAŞ YAYINLARI E R G Ü N 1 1 0 0 2 0 0 0 T Ü Y A P 1 0 . K İ T A P F U A R I . T E P E B A S I AbD'nin guce dayalı, idealızmden uzak ve egoizm ile destekli dış politikasındaki ŞSCB'yi durdurmayı ongoren kuram (contaınment); bu devletin etkinliğini yitirmesi nedeniyle şekil değiştirerek SSCB'yı durdurmanın otesine geçen (New World Order) kuramına donuşturuyor. SEDATtLHAN E. Gen.,DokuzEylül Ünı. LluslararosıİhşkılerGörevlısı Iç pohtık yapısının yetersızlığınden kaynak- lanan çalkantılarla uğraşan Turkıye, dunya- dakı >enı pohtık gelışmelerın dışırida kalmakta ve şımdıye kadar kışısel gınşımlerle yurütülmeye calışılan polıtıkanın olumsuz so- nuçlan ortaya çıkmaktadır Batı Avrupa Bırlığı'nce (BAB) kurulması ıs- tenen Avrupa ordusu guvenlık platformunda ülkemıze yer gosterılmemekte ve Avrupa Top- luluğu, Türkıye'yı ekonomık pohtık bırlık yapısından uzak tutmaktadır Madnd Orta- doğu banşgmşımınde devletımıze konumu ve gücu ıle orantııı bır etkınlık kazandınlmamış- tır Bırleşmış Mılletler Guvenlık Konseyı son karan ıle Kıbns konusundakı gınşım ozgurlu- ğümûzu Konsey uyelennın ellenne bırakmak- tadır Commonvvealth'ın (Ingılız Uluslararası Topluluğu) Guney Kıbns'ı destekleyen karan ve Islam Konferansının Kıbns, Bulganstan ve Batı Trakya'dakı Turklenn durumunu sus- kunlukla karşılaması. olumsuzluklann kapsa- mını genışletmektedır Bırleşmıs Almanya aynmcı gruplara açıkça destek vermekte, Mı- sır ıse Fırat ve Dıcle sulannın yetersızhgının sozculuğunu yapmaktadır Bu gerçeklere. Sadddm'ın Türkıye'yı ayıncı grupfarla ceza- landırdığı ve tran'ın, bunlann yakalanan sılahlannın bırakılmasına uğraştığı varsayım- lannı da ekleyebıhnz Öbür ulkelerle olar ihşkıler butunuvle ele alındığında yukandakı olumsuzluklann artabıleceğı anlaşılmaktadır Kısacası Turkıye, buyuk bır pohtık yalnızhğın ıçensındedır ABD'nın guce dayalı, idealızmden uzak ve egoizm ıle destekli dış politikasındaki SSCB - nı durdurmayı ongoren kuram (Contaın- ment), bu devletin etkınlığını yıtırmesı nedeniyle şekıl değıştırerek, SSCB'yı durdur- manın da ötesıne geçen (Beyond Contaın- ment) bır Yenı Dunya Duzenı (Nevv World Order) kuramına dönuşmuştur (1) Soğuk sa- vaşta yıpranan ekonomık, sosyal, kultürel, pohtık v b guçlennı gehştırmek ve Yenı Dun- ya Düzenı kuramına ışlerlık kazandırmak ıçın gereksınım duyulan banş ortammın sağlan- ması amacıyla da bır yenı uygulama, Pax Amerıcana başlatılmıştır (2) Artık dunya, ba- nş adı altında ABD ulusal çıkarlarının gerek- sınım duyduğu banş ortamını benımsemeve zorlanmaktadır Karşısına çıkan engellen ekonomık pohtık, sosyal, kultürel ve benzen araçlardan oluşan onlemlerle ortadan kaldıra- madığı zamanlarda ıse ABD, Irak örneğınde olduğu gıbı dost ve duşman gıbı duyarlı soz- cuklen ve onceden verdığı desteğı bır yana ıterek, dünyanın en buyuk gucü olan duzenh ordusu ıle savaşmayı goze alabılmektedır Bu gücu ıle ABD, banş ıçın savaşı ongören yenı bır tehdıt yaratmaktadır Korfez savaşından sonra bu gucun nereye yoneleceğı bılınme- mektedır Bu dönemde Türkıye, Pax Amencana uygula- yıcısı ABD Başkanı George Bush'a, Orta- doğu'da beklenmeyen bır destek sağlamıştır Ulkenın kapılan, Pax Amencana'nın en etkıh araçlanndan bınsı olan DYÇ (Düşuk Yoğun- lukta Çatışma) (LIC-Lovv Intensıty Conflıct) bırhklenne açılmış ve bunlar koalısyon kuv- vetlen şeklınde ve Çevık Güç adı altında Guneydoğu Anadolu'ya yerleşmıştır Aynca ABD-Turkıye arasındakı Savunma ve Eko- nomık tşbırhğı Anlaşması yoluyla da Amen- kan bırlıklennın üslerde kahşlan behrsız bır tanhe kadar uzatılmıştır "Örtadoğu Banş Suyu", "Karadenız İşbırhğı" gıbı projelenn kışısel gınşımler oluşlan dolayısıyla ılgı gör- memesının ve Avrupa'dan da dışlanmanın etkısı ıle Türkıye bu kez de ABD ıle "Stratejık lşbırlığı" onensını ılen surmuştur Yalnızhğı- nı gıdermenın yollannı kısa orta ve uzun donemlı dış pohtıka planlamalannda araması gereken Turkıye'nın, "ortak çıkarlann korun- ması amacında ve çıkarlann kesıştığı noktada ıkı devletin bırbırlerı adına hareket etmesı" şeklınde özetlenecek bır ışbırhğını önermesı ne kadar şaşırtıcı olmuşsa, ABD'nın bu onenyı "emeklenmeden yürunmez" dıyerek gen çe- vırmesı de o kadar normal karşılanmıştır (3) tlende bır gun Türk dış politikasındaki bu Val- nızlığa ve uluslararası dışlanmaya bır neden aranacak olursa bunda ayrıntıh araştırmalara dayanmayan gınşımlenn ve ıfrat (gereğınden fazla ılen gıtme) ve tefnt (gereğınden fazla gerı kalma) arasında bır dengenın sağlanamayışı- nın önemlı rollen olduğu söylenebılır Sonuç olarak üzulerek belırtmehyız kı Türkıye. gu- numüzun yenı uluslararası ihşkıler kuramı Yenı Dunya Duzenı'ne çelışkıler ve dengesız- hklerle katılmak durumunda kalmaktadır Anlaşm<.zhklann banşçıl yollardan çozul- mesı, saldınya karşı bırlık oluşturulması,c ılahlann denetlenme ve sınırlandınlması ve butün halklara hakça davranılması gıbı Dort Temel Kavramdan oluşan Yenı Dunya Düze- nı, Amenka'nın gereksınım duyduğu zorakı banş ortamının (Pax Amencana) sağlanma- sında etkın bır aracı oluşturmaktadır Bu kuramın öğelen ıse aşağıdakı şekılde ozetlene- bıhr (4) -Yeni Avrupa: Butunleşmış ozgur bır Av- rupa'nın temellen AT ya da AGİK'ın (Avru- pa Guvenhk ve işbırhğı Konferansı) genışle- tılmış uygulaması yolu ıle atılabılır - Avrupa ve ABEfc Avrupa'nın uzun donem güvenhğı ıle ABD'nın ulusal çıkarlan ıç ıçedır Bu guvenlık ABD'nın yaşamsal çıkarlanndan bınsını oluşturmaktadır -NATO: ABD bırhklennın, tanhın en başa- nlı ıttıfakı NATO'yu desteklemesı ıçın Av- rupa'da kalması gerekmektedır - SSCB: Bu devlet, Batı bırhğınde yennı al- malıdır - Demokrasi: Demokratık göruşlenn gelıştı- nlmesıne çahşılmahdır - Silahların Kontrolü: Sılahlı kamplar yenne ıyımserhğın paylaşıldığı bır barış ongorulmeh dır - Serbest ticaret: Refaha ancak serbest tıca- retle ulaşılabıleceğı duşüncesı yaygınlaştırıl- malıdır Bu oğelen ABD'nın ulusal hedefı (ulke ve ulke dışındakı ulusal çıkarlan savunmak, ser- best ticaret olanaklannı küreselleştırmek ve halkın refah düzeyını yukseltmek) ıle karşılaş- tırdığımızda. Yenı Dünya Duzenı kuramının bu hedefın gerçekleştınlmesınde bır araç ola- rak kullanılacağı anlaşılmaktadır Yenı duzen ıçınde Turkıye'nın Avrupa'da yennı alabılmesı gün geçtıkçe guçleşmektedır ABD'nın desteğının sağlanması ıçın vapılan gınşımler 3Y (Yasama, Yurutme. Yargı) + Kamuoyu'ndan oluşan ABD demokrasısının gozunde Turkıye'ye hakkı olan yen kazandı- ramamış ve başlanılan noktaya gehnmıştır Türkıye. Avrupa v e Ortadoğu'da dışlanmış- tır Geleceğm dış pohtıkasının saptanmasında ıkı kutupluluğun (ABD-SSCB) son bulmuş oldu- ğu gerçeğını kabul etmelıyız NATO'ya yenı görevler arayan, Avrupa ıçın BAB ıçınde ordular kurmaya çalışan ve EF- TA (Avrupa Serbest Ticaret Bolgesı) uyesı ulkelerle Turkıye'nın dışlandığı yenı bır Avru- pa Hınstıyan bırlığı peşınde koşan ya da Avrupa'ya AGİK çerçevesınde yenı bır şekıl vermeye çalışan çeşıtlı goruşler de göstermek- tedır kı Avrupa bır arayışın ıçensındedır Soğuk savaşla yıpran'an gucünu tazelemek ısteyen ABD ıse bır yandan Yenı Dunya Du- zenı ıle dunya konjonktörundekı yennı ve Av rupa'nın geleceğı konusundakı göruşlennı belırtırken, öte yandan asken gücünün verdığı ustunlukle zorakı banş Pax Amencana'yı uy- gulamaktadır Pasıfik'te ıse Japonya'ıun başını çektığı bır dış satış platfonnu, dunya ekonomısını etkıle- mektedır Butün bunlar bır uç kutupluluğun venleny- se de, değışık seçeneklerde söz konusu olabıle- cekür ABD'nın Japonya ya da AT ıle işbırhğı yapması Rusya ağırhkh yenı bır bırhğın var- İıklı kaynaklannı düzenleyerek yenı bır ulus- çuluk anlayışıyla ortaya çıkması ve Japonya'- nın büyumesının süreİdı genlemesının, yaşam koşullannın dısıplınlı dar bır çerçeveye yerleş- tınlmesının çalkantılar yaratabılmesı gıbı bırçok seçenekler 2000'h yıllann varsayımlan- nı oluşturmaktadırlar Yenı bır yuzyıla dunya çok değışık bır ya- pıyla gırecektır Bugune kadar ıkı kutuplu konjonktürde gü- venlığını NATO ıle sağlayarak ıkı guç arasın- da denge polıtıkası uygulayan Turkıye'nın de artık AT, NATO, ABD bağımlılığı gıbı önyar- gılardan sıynlarak, bıhmsel ve gerçek venlere dayanan, kışısel pohtık gınşımlenn yarattığı sorunlan dıkkate alan, kamuoyunun tartış- masına açık venı bır dış pohtıka arayışının ıçıne gırmesı ve dışlanmış durumuna son ver- mesı gerekmektedır (1) The Possıbılıty ot A New VVorld Order Presıdent G BUSH VıtalSpeechesofTheDay 15Mayl991 (2) PAX AM Pax 'Vmencana ve Bız Sedat tLHAN Ekım 1991 (3) Stratejık lşbırlığı Ufuk GÜLDEMİR Cumhu- rı>et 25 Mart 1991 (4) Beyond Contaınraent Presıdent G BUSH sSpe echesVVhıteHouse Apnl 17 May M 1991 PARİSTEN SELÇUK DEMREL BAŞSAĞUĞI Ankara Temsılcimiz AHMET TAN'ın babası MEHMET T4N öldu. Ahmet Tan ve Tan aılesmın bu büyuk acısını paylaşır, sabırlar dılerız. CUMHURtYET ÇALIŞANLARI Hayvana Saygırlnsaıra Saygı Şu nokta açıktır- Tıp, ticaret, bıhmsel araştırma alanlannda hayvanlann kullanılmalan, yukandakı koşullara bağlı ve son derece kısıtlı olmalıdır Doç. Dr. ÖNAY SÖZER Hayvanlann Yaşam Haklarını Kor Der. Ü. Genel olarak ele alındığında, ınsan- hayvan ıhşkısının ya çok ıhmal edılmış ya da duygusal olarak abartılmış bır ılışkı olduğunu gorüyoruz Oysa doğru anla- şıldığında bu ılışkı, ınsanın kendı varlığı- na ışık tutacak bırçok noktayı da bırlıkte getırmektedır Öyle sanıyorum kı acı çekme, ınsan hayvana yaklaştıran en önemlı noktalar- dan bındır Insan, karşısında acı çeken bır hayvanın tıtreyış, korku ve sıkıntı an- lannı kendısınde gıbı doğrudan doğruya yaşar Sonuçta bu sahne onun ıçın daya- nılmaz bır hale gelebıhr Ahnan fılozofu G.VV.F.Hegel, hayvanın ısteklen ıle bu ıs- teklenn ıçgudusel olarak yöneldığı şey arasında doğrudan doğruya bır ılışkı ol- duğunu, bu ıhşkıde ısteklennı hemen tatmın edebıldığını soylüyo'du Boylece hayvan tatmıne doğrudan doğruya ka- vuşamayan ınsandan aynlmaktadır Ancak Hegel'e gore hayvan yıne de kor- ku ve acı durumlannda nesnelerden ve dünyadan bellı bır kopuşu yaşar Bu açı- dan denılebılır kı acı çektıklen ve korku duyduklan olçude, ınsan ve hayvan ara- sında bır aynm kalmamaktadır Hay- vanda ısteğının hemen tatmm edılmeme- sı acı duygusu ıle sonuçlanıyor Insanda bu boyle olmamakla bırlıkte acı duyma- da ıkısı de eşıtler Bu açıdan ınsanın hayvanda anlayabı- leceğı en ıyı duygu, belkı de acı duygusu- dur Çunkü havyan, o anda ahşılmış anlammda "hayvanlık"ından sıynlmak- ta, ınsana çok yaklaşmaktadır Ne var kı ınsan acıdan kaçmak ısteyen bır varlık Bu kaçış da her zaman masum bır kaçış değıl tnsan yalnız hayvanın acı- sını değıl, kendı hemcınslennın acısını da gormek ıstemıyor, gorurse, yaşarsa ken- dısı de acı duymuş olacak Bu kaçışta bellı bır bencılhk olduğu söylenebılır Hatta ınsan bu kaçışı sonuna kadar götu- rebılırse canavarlasabıhyor, savaşlarda bır ölüm makınesı halıne gelıyor Karşı- nızda sızın eylemınızden acı çeken bır canlı olduğunuzu duşunürsemz o eylem- lennızden vazgeçebıhrsınız, ama kendı- nızı bunu duşünemeyecek hale getınrse- nız bütun ınsanlan da, hayvanlan da yok edebılırsınız Goruluyor kı ınsanlann ve hayvanlann kaderı bırbınne çok yakın- dan bağlı Hayvanlann bıhmsel araştırmada. bu araştırmanın gerektırmedığı boyutlarda denek olarak kullamlmasıyla onlara acı ve duruma gore varhklanna son venlme- sınde de aynı ruhsal süreç gerçekleşıyor tnsan bılımın sozum ona "yuksek" ıdeal- lenne hızmet ettığını sanarak aa çektır- dığı unutuyor amaclı olarak unutmak ıstıyor Boylece, aynı zamanda ınsanhğı- nı unuttuğunun farkında değıl mı acaba'' Bu konuya ılgılı olarak Evrensel Hay- van Bıldınsı'nın (15 Ekım 1978'de UNESCO tarafından kabul edıhnıştır) 8 maddesmın 1 fıkrası şöyle demektedır *lster tıpsal, ıster bıhmsel, ıster tıcan ya da başka herhangı bır bıçımde olsun, hayvanlann. onlara fızıksel ya da ruhsal bır aa verecek bıçımde deneylerde kulla- nılması hayvan haklanna aykındır " Bu maddenın kapsamı son derece genış Kozmetık araç ve gereçlennın yapılma- sından denek hayvanlan kullanılmasına ve tıbbı uvgulamalara kadar buyuk bır alanı kapsıyor Ancak bu maddenın hayvanın denek olarak kullanılmasını butunu ıle yasakla- madığına da dıkkatı çekmek gerekır Yasaklanan şey, deney adına hayvana bedensel ve ruhsal acı çektınlmesı Bır hayvana gözlemcı olarak dostça yaklaşı- labılır, yapay koşullarda davranışlan ıncelenebılır Buna karşı çıkılamaz Bılım adamın kendı deneylennde hayvan kul- lanması ve oğrencılenne kullandırmasına da bu sınırlar ıçınde 'hayır"denemez Ancak hayvanlara acı çektırerek ya da onlan oldürmeye yarayacak bıçımde de- ney yapılması venne, daha once yapılan deneylerın film ve fotoğraflarla öğrencıye tanıtılması yeterlı gorülmelıdır Bunu ozellıkle şunun ıçın söyluyonım Eğer sayılar konuşturulursa. butun araş- tırma kurumlannda hayvanlann "göz- lem" ve "bulgular" adına nasıl olüme göturüldüğu goz onunde bulundurulur sa, ortaya örtük bir hayvan soykınmı tablosu çıkacaktır Bu türlu ölumler tek tek ve arahklı olduğu olçude kabank sa- yıyı gözlerden kaçırmaktadır Buna karşı belkı şu denılebılır "Bura- da hayvanlar hıç değılse ınsanı amaçlar ıçın oldurülmuş olmuyorrau,yanı ılende ınsanlann ve başka hayvanlann olmeme- sı ıçın''" Evrensel Hayvan Haklan Bıldınsı'nın 3 maddesının 2 fıkrası bu tür bır sonı- nun yanıtını da ıçenyor "Eğer bır hayvanın oldürulmesı zorun- lu ıse bu, anında, acısız ve korku yarat- mayacak bır bıçımde gerçekleştınlmeh- dır" Bu fıkra herhalde ölümcul bır hastalığa yakalanmış ve yaşamının kalan her anında acı çekecek hayvanı göz onun de bulunduruyor Boylece hayvanlarla ölduresıye deney yapılmasını yasaklamış oluyor Şu nokta açıktır Tıp, ticaret, bıhmsel araştırma alanlannda hayvanlann kulla- nılmalan. yukandakı koşullara bağlı ve son derece kısıtlı olmalıdır Hayvan var- lığını denetlenemeyen sayılarda yok etmekte olduğumuzu hıçbır zaman akıl- dan çıkarmamamız gerekır Hayvan yaşamının teknolojık gelışme ve bulgular ıçın kurban edıhnesı bence ılkın ve en başta yasaklanması ya da çok sınırlı du- rumlarda ızın venlmesı gereken bır şey- dır Bu konuda her şeyı devletten beklemekle bır çozume vanlamaz Bıreysel ve toplu- ca vatandaş gınşımlen, bu arada basının hayvan haklanna oncülük etmesı, hay- van olaylan ıle ılgılı haberlenn basında sansürsüz dolaşmasının sağlanması, hay- vana sevgi ve saygının okul programlan çerçevesme ahnması ılk akla gelebılecek onlemler olarak gozukuyor Hayvana duyulan sevgının saygıyla tamamlanma- sı gerekıyor Yabanı hayvanlann yaşam koşullannı değıştınp yapay çevrelere hapsetmeyı onlara bır çeşıt sevgı goster- mek sanan bazı sözde hayvan merakhla- nnı uyarmalıyız Bence bu gıbı davranış- lar da hayvanlara aa cektırme kavramına gırer. ancak burada acı ruh- saldır Boylece hayvanlar kendı doğal çevrelennın ozlemı ıçınde yaşamaya mahkûm olurlar Demek kı bu konuda "sevgı" yeterlı değıl Hayvanlar ınsan gıbı bırer "kışı" ya da "kışılık" olmadıklanna gore onlara karşı duyacağımız saygı, kışıler onundekı bır saygı gıbı değıldır Hayvana yaklaştığı- mızda yıne de kışılığımızın alt dünyalan- na ınerek tıpkı bızler gıbı bıreysel olan, yanı bıreysel olarak acı çekebilen bır var- lık onunde olduğumuzu kabul etmelıyız Hayvana saygı her şeyden once onun bı- reyselhğıne savgıdır Aa KAYBIMIZ Tırebolu eşrafından S.S K Fatıh bölgesi avukatlarından babamız, ağabeyımız, kardeşırnız, dayımız, amcamız değerh ınsan YUSUF KILIÇARSLAN'ı kaybettık Cenazesı 9 111991 Cumartesı gunü doğduğu yer olan Tırebolu ılcesı Yukan Ortacamı Köyü'nde öğle namazından sonra toprağa venlecektır Acımız sonsuzdur Allah rahmet eylesın AÎLESt • Sandıktan Efi^lgİ&jkfc • 125. m a d d e ^ 4 ^ 3 ? ^ • Tuzla Carft/mbataj Dtreti • Yugoslav Trajedısı • Hortlayan K^tegitgiftYg • KurtuluşumtfHstHŞzf • Oğrencı GenVöif li Yen.Yaklaş.»ffe • Ulusal Sorun « K P | f Hangi Mırası # # u M ^ 1 1 ^ ^ ^ n a h Keçisi: lltıcacılar DEVRIMCI TURKIYE BOLUNDU • Turkıye'nın bu yenı donemı, sol ıçın de önemlı ola- naklar sunmaktadır Kurt sorununun demokratık bır bıçımde çozumunun oianaklarını yaraîan sosyalıst sol, eğer bır de ınsanlann gelecek umudunu sırtlaya- bılırse, önemlı bır polıtık çekım merkezı halıne gelebı- lır Boyle bır başarı, 12 Eylul rejımının tasfıye edılme- sınde ve bağımsız demokratık bır Turkıye'ye ulaşıl- masında önemlı bır adım olacaktır bartas ozankça sera'da aşk barlas özarıkça sera'da aşk öykü Varlık Yayınları SATILIK Koza ınşaatın yanında vılla tıpı kooperatıf hakkımı satıyorum Tel: 171 41 99 32. SayıÇıktı m ISCILERIN BAYILERDE ARAYIN Tel: 52*1673-5125035 İNGİLİZCEYİ 8 AYDA KONUŞUN Sızi Amerıkalı dostlarımızla tanıştıralım 349 59 38 A R K E O L O J İ V E S A N A T Y A Y I N L A R I Tüyap Kitap Fuarında