Katalog

CUMHURİYET/16 DIŞ HABERLER 17 EYLÜL 1990 KÖRFEZKRÎZİ...KÖRFEZ KRİZI... KÖRFEZKRİZÎ...KÖRFEZ KRİZI... KÖI KRİZ VE ÜLKELER-2 Körfez'de askeri çözüm sinyalleriAT ülkeleri Irak'a karşı ekonomik ambargo kararlarını itirazsız kabul ettiler. Sıra askeri önlemlere gelince îngiltere dışındaki ülkeler önce direndi, sonunda onlar da Körfez'deki ABD öncülüğündeki askeri dayanışmaya katıidıklarını açıkladılar. Dif Habtrler Servisi — Avrupa ülkeleri, Irak'ın Kuveyt'i işgalini derhal ktnadılarsa da baştan beri sert tutumunu ortaya koyan ve değiştirmeyen tek ülke Îngiltere oldu. italya, Arap dünyasını karşısına alan ilk Avrupa ülkesi olmaktan kaçınırken AT içinde Irak'a ekonomik ambargoyu ilk öneren ülke Fransa, krızın alınan önlemlerle çözülememesi durumunda savaşa hazır olduğunu duyurdu. Türkiye Ürkek tavırdan ataklığa YASEMtN ÇONGAR Türkiye Körfez krizine hazıriıksız yaka- landı. Irak'ın mudahalesi açık biçimde kı- nanmıyor, "tarafsız" denebilecek bır onumda banşçı çözümun yeğlenrnesi gerek- tiği ifade ediliyordu. Başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinin sert tepkisı ajanslardan duyulunca Dışişle- ri Bakanlığı'njn üst düzey bir yetkilisi, 3 ağustos sabahı Cumhuriyet'e "Biraz fazla yumuşak bir tepki gosterdik. Bagdat kar- şısında urkek bir izlenim verdik, hata oldu" açıklamasmı yaptı. tşgalin ertesi gtınünden itibaren Cumhurbaşkanı, başta ABD Baş- kaaı Bush olmak uzere birçok liderle hemen her gün yapacağı telefon görüşmelerini baş- lattL Bu görüşmelerde Başkan Bush'un gün- deme getirdiğı iki konu Türkiye açısından kritik önera taşıyordu: Tetrol boru hattuun kapaülmasıyla eko- nomik )aptınma gidilmesi ve olası bir as- keri harekâtta Turlciye'ye duşecek gorevler." Petrol boru hattının kapatılması konu- sunda BM kararı bekleniyor, yetkililer atı- lacak her adımda "Önce bolge ülkelerinin ve Batılılann ne yaptığına bakıp ona göre hareket edeceğiz" dıyorlardı. "Irak, Kuveyt 1 len çekilsin, kukla hükümet ülkeyi terk et- sin ve Emir geri donsün" talepleri Ankara'nın politikasının ana unsurlarıydı. 6 ağustos akşamı, BM Guvenhk Konseyi Irak ve Kuveyt'e ekonomik yaptırun uygu- lanmasına ilişkin karannı aldı. Bu karar, kı- sa bir süre sonra Bakanlar Kurulu'nda göruşuldu, Türkiye'nin karara "prensip ola- rak uyacagı" duyumldu. Dışişleri Bakanı AN Bozer, 7 ağustos günu gazetecilere biigi verirken petrol boru hattıru kapatma yönün- de bir kararm henüz alınmadığını söyledi. Oysa bu açıklarnadan saatler önce Cumhur- başkanı özal duruma el koymuş, Devlet Ba- kanı Keçeciler'e verdiğî talimatla boru hattının kapatılması, ikili ticaretin durdu- rulması ve keyfiyetin Bağdat'a bildirilme- sini sağlamıştı. 7 ağustosta Bakanlar Kurulu'nun kararını aşan bir uygulamarun Dışişleri Bakanlığı'na bilgi bile verilmeksi- zin yaşama geçırilmesiyle, Türkiye hem tem- kinli tutumunu terk etti hem de Körfez politikalan büyuk ölçüde Çankaya Köşkü'n- den belirlenmeye başlandı. 12 ağustosta TBMM tarihi toplantılann- dan bırini yaptı, Körfez kriziyle ilgili genel gö- rüşmedemuhalefet liderleri ANAP hüküme- tini ve Cumhurbaşkanı özal'ı sert biçimde eleşürdi. Ardından yapılan gdzli oturumda ise ANAP'ın bölunen oylan ve muhalefetm karşı tutumu sonucu hükümet istediği asker gön- derme ve yabancı asker kabul etmeyetkisi ye- rine "iznini" aldı ve bu izin Türkiye toprak- larına tecavüz edilmesi koşuluna bağlandı. Fransa Askeri birlik SABETAY VAROL Gerek BM Güvenlik Konseyi daimi üye- si sıfatıyla, gerekse AT üyeleri bünyesinde Irak'a ekonomik ambargoyu ilk öneren ül- ke oldu. Kuveyt ve Irak'ın mal varlıkları donduruldu. Ikinci aşamada Fransa soruna "Arapla- rarası çözum" bulunmasını destekledı. An- cak Kahıre zirvesinden bir karar çıkmayışı ve özellikle Batılı ülke yurttaşlarmın "re- hine"ye dönüşmesi Araplararası girişimler- den şimdilik bir sey çıkmayacağı konusun- da Fransa'yı ikna etmeye yetti. Kuveyt'te- ki elçüikJerin görevlerini normal olarak sür- dürebilmeleri için BM heyetinin gönderil- mesi istendi. buna rağmen FKÖ lıderi Yaser Araftt, Fransa'da kendi isteği üzerine Başbakan Mkbd Rocard tarafından kabul edildi. Ür- dün Kralı Hüseyin aynı şekilde Devlet Baş- kan ı François Mitterraod tarafından "dik- kat"le dinlendı. Bu arada Fransa dönem başkanlığını yaptığı Batı Avrupa Birliği'ni (BAB) krizin özel koşullanndan yararlana- rak devreye soktu. NATO'nun bölge dışı alanlara da müda- hale eder hale getirilmesine Paris kararlı şe- kilde karşı çıkıyor. Kuveyt krizinin alınan önlemlerle çözülememesi durumunda Fran- sa'run savaşa hazır olduğu açıklandı. Uçak gemısi Clemenceau Basra Körfezi'ne gön- derildi. BM Güvenlik Konseyi karan olma- dan abluka uygulanması karanna karşı çık- tı. BAE'ne asker gönderdi. Mitterrand'ın bu tavn Fransa'da en çok Uiusal Cephe Partisi ve lideri Jean Marie Le Pen'in şimşeklerini üzerine çekti. Arap düşmanlığıyla unlu Le Pen, Fransa'nın Körfez'e Clemenceau uçak gemisini gon- dermesine şiddetle karşı çıktı ve Irak yan- lısı bir tavır aldı. Yesiller ve Fransız komunistleri de hu- kümetin Körfez'e asker göndenne politika- sım fazla onaylamıyor. Yesiller bu konu- da aralannda bölünmüş durumda. FKP ise "uluslararası hukuka saygı" ile "antiemperyalizm" arasında gidip geiiyor. Klasık sağ muhalefet partilerinden önemlı ölçüde bir eleştiri gelmezken, Savunma Ba- kanı ve Sosyalist Parti içindeki bir hizbin lideri olan Jean Marie Chevenement'in bi- raz daha dengeli bir politika istediği bilini- yor. Elçiliklerin basılması uzenne askeri bir- lik gonderme kararı alındı. BM'nın hava- dan abluka karan alraası isteniyor. İngiltere ABD'ye tam destek EDİP EMİL ÖYMEN Irak'ın Kuveyt'i işgalı, hukumet tarafın- dan bir ülkenin başica bir bağunsız ve ege- men ülkeyi askeri güce dayanarak işgal et- mesi ve devletler hukukunu çiğnemesi ola- rak görüldü. Hükümet, BM Güvenlik Kon- seyi'nin, Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesini is- teyen kararlannı destekleyen tutumunu ba- şmdan beri değiştırmedi. Ana muhalefet îş- çi Partisi de hükümetin bu tutumuna arka çıktı. lngiltere'nin dünya üzerinde 60 ka- dar değişik yerde askeri amaçlı üs, manev- ra, ilişki, fiili yardım gibi gızli ya da açık yüklenimleri olduğundan Basra Körfezi'ne kuvvet göndermek için Avam Kamarası'- nın iznine ya Ja başka bir düzenlemeye ih- tiyacı yoktu. Körfez'de zaten I980'den bu yana duzenli olarak değişik sayıda lngiliz savaş gemisi devriye geziyordu. Hüküme- tin yakın askeri işbirliği içinde olduğu Ka- tar, Suudı Arabistan ve Umman'a savaş açaklan göndermesi de yadırganmadı. Bu nedenlerle Ingiltere'nin askeri bakımdan ABD'nin yanında yer almasım muhalefet dahil kirnse sorgulamadı. Sol kesim hariç... Ana muhalefetin hukumete desteği, şim- dı bıraz puruzlenmekle birlıkte halen sürü- yor. Purüzlenmeye neden ise Başbakan Thatcher'ın ABD Başkanı Bush'la birlikte Irak'a saldırma olasıuğmın artması. Muha- lefet, Irak'a bir ABD-İngiltere saldınsı dü- zenlenmesini desteklemiyor. Mutlaka bir saldırı gerekiyorsa buna BM'nin izin ver- mesi gerektiği söyleniyor. Bu nedenle ana muhalefetin iktidara desteği "koşollu." Işçi Partisi'nin sol kanadı ise lngiltere'- nin ABD ile birlikte Irak'a karşı hiçbir şe- kilde bir askeri harekâta girişmesinden ya- na değil. Bölgeye zırhlı bir tugay ve yeni bir uçak gemisi gönderiliyor. F.AImanya Amerikan gücü takviye edilecek DİLEK ZAPTÇIOĞLU Körfez knzi Almanya'yı henuz birleşme- den bır bakıma "dogum sancılanoın donığundayken" yakaladı. Bu yüzden Bonn, Körfez krizi patlak vrediğinden beri Avrupa 1 da Londra ve Paris'e kıyasla çekimser bir tu- tum izlemek zorunda kaldı. Federal Almanya, Saddam Hüseyin'in Ku-'eyt'i işgalini Batı'yia ağızbirliği içinde mahkûm etti; Birleşmiş Milletler ambargo- suna ilk katılan ülİcelerden biri oldu; Irak ve Kuveyt'e bütün alışveriş durdurulurken, Kuveyt mal ve para varhğı donduruldu. ABD'nin Suudi Arabistan'a silah ve asker yığınağı sürecinde Federal Almanya'daki Amerikan uslerinin "ikmal üssii" olarak kullanılmasına izin verildi. Başbakan Kohl ve ABD Başkanı arasında süren telefon gö- rüşnıelerinde Washington'a "Bonn sizin yamnızda" mesajı verildi. Bonn, ABD'ye Körfez masraflarından payına düşeni öde- meyı taahhut etti. Nıhayet Bonn Akdeniz'ın doğusuna "uluslararası sivil deniz ticare- tini konımak" amacıyla mayın tarama ge- mılerınden oluşan küçük bir donanma ka- fılesi gönderdi. Gerek yönetimdeki muhafazakâr Kohl hükümeti, gerekse muhalefetteki sosyal de- mokratlar F.Almanya'nın Körfez'e asker yollamasını baştan beri "Anayasaya aykın" olarak niteleyip rafa kaldırdılar. Ancak Körfez'deki Amerikan çıkarması nakliye gemileri ve uçakiarı ile takviye edi- lecek. İtalya Bölgeye asker göndermek istemiyor NİLGÜN CERRAHOĞLL Irak'ın ttalya'ya olan toplam 9.3 milyar dolar düzeyindeki borçlan, ttalyan hükü- metinin Körfez krizi boyunca banşçı ve yer yer pasif tutum izlemesine neden oldu. Bu tutum ttalya Başbakanı Giulio Andreorti'- nin Helsinki zirvesi öncesinde Başkan Bush'a gönderdiği mektupta da aksini bul- KONUK YAZAR i KÖRFEZ YOLUNDA — Hukometleri Ortadoğu'daki çokuluslu güce katılmalanna karar verince, tngiliz askerierine bulundukları K Almanya'dan yota korulmak kaldı. (Folograf: Reuter) du. Andreotti, söz konusu mektupta Irak- h diktatörü çok fazla sıkıştırmamasını ve Saddam'a vaziyetini kurtaracak bir çıkış yolu bırakmasını önerdi. ttalya, Arap dünyasını karşısına alan bir Avrupa ülkesi olarak ilk saflarda yer al- maktan kaçınıyor. Körfez'e asker gönder- mek için geçen ay Mecliste yapılan oylama- da büyük bir polemiğe giren tKP'li millet- vekillerinin büyük çoğunluğu partinin res- mi çizgisine sadık kalarak çekimser kalır- ken, 20 kişilik bir hizip parti çizgisini hiçe sayarak "hayır" oyu kullandı. Amerikan aleyhtarbğı ttalyan komünistlerini ikiye bö- lüyor. ttalya'nın, birleşmeyle uğraşan Alman- ya gibi Körfez krizinde pasıf kalan ülkeler arasında yer aldığı yolundaki eleştirüeri Dı- şişleri Bakanı "Bu gayel dogal" diyerek ya- nıtlıyor. "İtalya ile Almaoya'nın tepkisini Fransa ve İngiltere ile karşdaşûrmamak ge- rekir" diyor veekliyor: "ttalya ve Alman- ya 2. Dünya Savaşı'nda yenüenler safıada kalırken, Fransa ve tngilttre bu savaştan zaferle çıkmışlardır. Nokleer silahlara sa- hip olan bu ulkeierin genel askeri variıgj Al- manya ve ttalya'dan çok dataa önemlidir. Almanya ve İtalya'nın güvenlik konulann- da şimdi ikioci böluk durumunda kaima- lanna yol açan asıl neden budur." ttalya S.Arabistan ve Körfez'e asker göndermek istemiyor. Buna rağmen Körfez'e 2 fırkateyn ve 2 destek gemisi gönderildi. ttalya hükümeti resmi tutumunu BM karanna destek, Ak- deniz ve Ortadoğu'ya daha fazla kaynak transferi ve hava ablukası da dahil olmak uzere Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesi için bu ülkeye her türlü baskı yapılması olarak özetliyor. İtalya, Irak'm mal varlıklannı dondurdu. Savaş gemileri Akdeniz'deki Amerikan gemilerinin yanında yerini aldı. Aynca Ortadoğu'da daha ağırlıklı bir rol oynamak için Ortadoğu üzerinde yapılacak bir uluslararası konferans fikri destekleni- yor. Körfez'e 8 Tornado savaş uçağı ve bir sa- vaş gemisi gönderiliyor. Yunanistan Savaş gemisi Körfez'de STELYO BERBERAKİS Yunanistan hükümeti gerek BM Güven- lik Konseyi, gerekse AT, NATO ve ABD'- nin krizle ilgili almış olduklan kararlan des- tekledi ve bu nedenle Körfez'e Limnos ad- h savaş gemisini de gönderdi. Üstelik ABD'nin son çağnsına da uyarak Körfez'- deki uluslararası askeri guce "daha fazla vardımcı olmak amaayla" deniz ticaret fi- losunu da harekete geçirmeye hazır oldu- ğunu açıkladı. Kara birlikleri gönderilme- mesi karan alındı. Yunanistan Başbakanı Konstantin Mit- sotalds, bölgedeki kriz karşısında Yunanis- tan'ın yalnızlığa itilmemesi için diğer dün- ya ülkeleriyle aynı doğrultuda hareket et- meyi yeğliyor. Ancak kriz nedeniyle Yunan ekonomisinin bir milyar dolar kadar zarar göreceğini açıklayan hükümet, bu nedenle Suudi Arabistan ve Kuveyt hükümetlerinin Yunanistan'a yardım etmeleri için çağnda bulunuyor. Yunanistan hükümeti, bu doğrultuda yapmış olduğu gayretler sonucunda S.Ara- bistan'dan 1 milyon ton ham petrolü ulus- lararası petrol fiyatlanna oranla 2 dolar da- ha ucuza satm almayı başardı. Bu arada S.Arabistan ve Kuveyt'in Yunanistan ban- kalannda hesap açmalan ve ülkede yatınm yapmaları için de yoğun çaba harcıyor. Yunanistan, Türkiye'nin bölgedeki rolü- nü arttırmasıyla uluslararası düzeyde "ikin- cfl" bir-duruna duşmekten endişe duyuyorl Bu nedenle Körfez'le ilgili alınan tüm ka- rarlara "herkesten önce ayak uydunnaya" özen gösterdiği gözleniyor. Muhalefet partileri de Körfez'le ilgili alı- nan tüm yasal kararlan destekliyor. Ancak Yunanistan'ın Körfez'e savaş gemisi gön- dermesine sert tepkiler gösterildi. Bunalım için ne yapıldı ve bir öneriSEDAT İLHAN E. General D.E.Ü. Uluslararası tlişkiter öğretim Görevlisi Ülkemizi bir savaşm eşiğine getiren Kör- fez bunalımının politika ve işlevleri konu- lannda yönetim tarafından kamuoyuna ye- terli düzeyde bilgi verilmemektedir. Ülke- nin butünunu ilgilendiren yaşamsal bir ko- nuda insanlarımız güvensizlik içinde bulun- maktadırlar. Nüfus yoğunluğu olan bölge- lerimiz Irak'ın kimyasal başhklı fuzelerinin atış alanı içindeyken çoğunluğu yaşarmn- da bir gaz maskesi gormemiş halkımız, özel donarumlı ABD askerlerinin basmda çıkan fotoğraflanna şaşkınhkla bakmaktadır. Konuyla ilgili NATO, AT-Avrupa Toplu- luğu, BM-Birleşmiş Milletler, Arap Birliği ve OPEC-Petrol thraç Eden Ülkeler Kuru- luşu gibi uluslararası orgutlenn işlevleri ko- nulannda yeterli bilgi ile donatılmamış top- lumumuz, bunlann Körfez bunalımı ve Türkiye ile ilgileri konularında da aydınla- tılmamaktadır. Parlamentomuz konulan gizh oturumlarda göruşurken halkımız, Türkiye'nin NATO içinde alarm ilan eden tek ülke olduğunu, 10 eylul günü saat 20.00 TV haberlerinden, ABD Dışişleri Bakanı Baker'ın NATO dışişleri bakanlanna ver- diği demeçten öğrenmektedir. Bunun han- gi aJarm yöntemine göre (NATO veya ulu- sal) yapıldığı, hangi alarm safhasını (teyak- kuz, basit, takviyeli v.b.) kapsadığını da bıl- memektedır. Muhalefet partileri de dahil butün demokratik baskı grupları, Körfez bunalımının yarattığı ve bilgi yetersizliğin- den kaynaklanan bir şaşkmlık dönemı ya- şamaktadırlar Bu arada, yurütme ve yasamayı partisi 4çinde birleştiren yönetim, bu şaşkınlıktan yararlanarak Cumhurbaşkanhğının bilinen izin isteğini yerine getirmiş ve bu makama anayasada beürtilen sorumsuziuğuyla bağ- daşmayacak olağanüstu bir yetki vermiştir. Bugün yurtdışı basın ve yayın organlan Türkiye'nin politikasmdan değil, daha çok Cumhurbaşkanlığırun görüşlerinden söz eder olmuşlardır. Bu bunalım ve yapılanlarla bir gerçek su yüzüne iyice çıkmışur: Demokrasinin alfa- besi sayılan 3Y-yasama, yürutme ve yargı ayırımı Turkiye'de bır karmaşa içindedir. Bunalımın genişleyeceği ilerideki gunlerde, bu sorumluluk ve yetki karmaşası daha çok belirginleşecektir. Yönetimin tutumunu ftenlemesi gereken ana muhalefet ise, etkisiz ve nesnel olma- yan değerlendirmeleriyle görevinde yeter- siz olmuştur. Önemlı gunlerin yaşandığı bir dönemde, yönetimin yakınında yer alıp her atılımını özenle izlemesi gerekirken diğer muhalefet partisınin bilinen taktiğine uya- rak yönetimden uzak ve bilgisiz kalmıştır. Bu tutumuyla kamuoyunda yarattığı olum- suz yargıyı, araştırma, inceleme ve danış- ma yöntemlerine dayaiı goruşlerle ortadan kaldırmaya çalışması gerekirken başkan ve genel sekreten karşılıklı suçlamalarla par- ti içi sorunlara gömulmuşlerdir. Kendilerine en çok gereksinim duyulan bir zamanda yo- netimı kontrolsüz bırakmışlardır. Parla- mentoda grubu olan diğer parti de Körfez bunalımının etkilenni belirleyen; araştırma, inceleme ve bir plana dayaiı bır gorüş veya önerı sunarnamıştır. özetle muhalefetimiz ve diğer baskı grup- lanmız Körfez bunalımında Turkiye'nin politikasını saptama, yönetimi aşırı atılım- lardan caydırma ve kamuoyunu aydınlat- ma görevlerini yeterince yenne getirememiş- lerdir. Bu boşluktan yararlanan yönetim, Körfez bunalımında, ulke ve dunya kamu- oyu için tam yetkili bir Cumhurbaşkanlığı ve etkisiz/yetkısiz bir muhalefet göruntu- su sergileyerek, gelecek gunlerin girişimle- ri için bir taban hazırlamıştır. tleride ne ya- pılması düşünülmektedir? Girişimler ne öl- çüde anayasaya uymaktadır? Yapılanlar kamuoyunca ne kadar onaylanmaktadır? Turkiye'nin Körfez bunalımında genel po- litikası nedir? Aktif politika ile ne amaç- lanmaktadır. Bilinmeyenler ve yarattığı şaş- kınlıklar her gun biraz daha artmaktadır. Ne yapılabilir? Ve bir öneri Körfez bunalımında Turkiye'nin uygula- yacağı poh'tikayı etkileyen olgulardan üç ta- nesi, gün geçtikçe önemıni arttırmaktadır. Bunlardan birincisi, içeriği ve tahsisi sü- rekli tartışma konusu olan, her iki tarafın statusu ve kullanımı konularında yeterli açıklama yapmaktan kaçındıklan tncirlik Üssu olgusudur. ABD'ye yardım karşılığ! ulkemizde bır us verılmiştir ve bunun yan- lışlığı varlığını ortadan kaldırmayacaktır. NATO goreviyle bağımlı tutulmaya çalışıl- ması da olguyu değiştirmemektedir. Çun- ku karşıhğında her yıi mılyonlarca dolar yardım yapan bir ulkeden, bir savaşa gir- mesı durumunda bu ussü kullanmamasını istemek, Körfez bunalımında bu ülkeyi ve destekleyenlen buiunuyle karşımıza almak demektir. Dolayısıyla Cumhurbaşkamnın parlamentodan izin isterken kendi kuvvet- lerimizin, yurtdışında kullanılması ısteğin- den çok, ABD kuvvetlerinin tncirlik Üssü'- nu kullanma olgusunun daha etken oldu- ğu duşünülebilir. Bu üs yeni verilmemıştir. Verildiği gunden beri kamuoyunu tedirgin etmiştir. Geçmişte yoneticilerimiz, kamu- oyunu yatıştırmak için bu ussu kelime oyunlanyla tesıs olarak tanımlamaya çalış- mışlardır. Bugun bu olgu kısa dönemde or- tadan kaldınlamayacağına gore Körfez bu- nalımı için ne yapılabilirı araştınrken bu us- sun varhğının ve ABD tarafından kaçınıl- maz kullanımının olumsuz etkisini azalta- cak önlemlere yer vermek zorundayız. tkinci olgu ise Türk Silahlı Kuvvetleri'- nin (TSK) Körfez bunalımında olası kulla- nımıdır. Bu olguyu ıncelerken II. Dünya Sa- vaşı öncesi yansız kalabilen Turkiye örne- ğiıu ileri surmek, koşullardaki büyuk de- ğişimler nedeniyle yanlış olacaktır. O gü- nün yansız Turkiye'si bugün, bir ittifakın (NATO) üyesi, bir Avrupa Topluiuğu'nun (AT) ortağı, bir dunya kuruluşu Birleşmiş Milletler'in (BM) kurucu üyesidir. Türki- ye'nin bunlann kararlan dışında kalması düşünulemez. Bu zonınluluk bir gerçeği de ortaya çıkannaktadır: TSK, bu kuruluşlar- ca ongorülen bir Körfez bunalımı gücunün istese de kolayhkla dışında kalamayacak- tır. Bır öneri ileri sürerken bu olgunun da olumsuz etkilerinin ortadan kaldınlmış ol- maşını sağlamak gerekmektedir. Üçüncü olgu, Saddam rejimi ve onun Turkiye'ye bakış açısıdır. "ABD gücıinü >i- tirdi, NATO çözülüyor. şimdi Türkiye'nin haü ne olacak" sonısuyla Saddam, Turkiye ile ilgili ileriye dönuk hedefi için ipucu ver- miştir. Bu açık tehdit ile belirtilmeyen, fa- kat anlaşmazhk kaynağı olabilecek sulann ortak kullanımı sorununu da dikkate alır- sak, Türkiye'nin Saddam tehlikesinin or- tadan kaldırılmasından yana olması kaçı- nılmaz bir başka olgudur. Bu tehdidin bir savaşa neden olmadan ortadan kaldırıkna- sı, kaç milyar dolara mal olursa olsun en ucuz çözum yolu olacaktır. Ancak Türki- ye, gittikçe guçlenen, nükleer ve kimyasal sılahlannı Damokles'in kılıcı gibi ensesin- de tutacak bır tehditle uzun sure beraber ya- şayamaz. Turkiye'nin tek başına ortadan kaldırmak için girişemeyeceğı bir tehdidi or- tadan kaldırma olanağı doğmuştur ve ya- rarlanılmalıdır. lleride Arap âleminin des- teğini yitirme gerekçesi, bu tehditin savaşı öngörmesi karşısında yeterli bir neden ola- maz. Bu nedenlerle Turkiye, Körfez buna- lımı politikasını düzenlerken Saddam ve re- jimi olgusunun ileriye donuk olumsuz et- kilerini şimdiden düşünmek durumundadır. Dolayısıyla, ambargo, abluka ve gerekirse silahlı müdahale olaylanna katılma önlem- lerini de dikkate almak zorunluluğu vardır. Yukarıdaki olgular dikkate alınarak ha- zırlanacak önerilerde: — BM Askeri Komitesi'nce oluştunıla- cak bir banş gücü için şimdiden bir hazır- lık yapılması, — Kuvvetin emre verilmesinin, savaş ve TBMM karan koşullarına bağlanması, — Kuvvetin konuslandınlmasının yurt içinde düzenlenmesi, — tncirlik Üssü'nün ortaklaşa kullanı- mı — NATO'yu ilişkili kılmak için, kuvvet- lerin bu kurulnşa tahsis için aynlmış kuv- vetlerden seçilmesi ve NATO katılımının öngoriilmesi, — Kuvvetin modernleştirilmesi için kat- kı istenmesi, külfetlerin paylaşılması, — Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti'nin variığının onemini belirleyecek girişimlerin benimsenmesi duşünülebilir. Bugunlerde NATO ulkelennin katüımda- ki isteksizlerini de dikkate alarak yukarıda belirtilen plgulan ve önlemleri de içeren bir karar önerisi; kamuoyuna bu konuda ye- terli bilgi verilmesinı sağlamak ve Körfez bunalımında ne yapılabilir için bir örnek oluşturmak üzere, butun ilgılilerin tartışma- sına açık olarak aşağıda sunulmuştur: Körfez bunalımı için Türkiye'nin alabileceği önlemler " 1 . NATO'ya tahsis ıçın aynlmış kuvvet- lerden oluşan ve gerektiğinde Körfez bol- gesine en kısa zamanda müdahale edebile- cek şeklide: — Yurtiçinde konuşlandınlmış zırhlı, mekanize ve hava indirme kara kuvveti, — Doğu Akdeniz'de ve gerektiğinde Ku- zey Kıbns Türk Cumhuriyeti'nden destek sağlayacak, suüstu savaş ve destek gemile- ri deniz kuvveti ve — tncirlik Hava Üssu'nde konuşlandı- nlmış F16 filolan, hava kuvveti bir komu- ta altında toplanarak Körfez bunalımı için bir Türk Banş Gucü olarak hazırlanacak- tır. 2. Bu kuvvet, Birleşmiş Milletler veya NA- TO askeri komitelerince oluşturulacak ba- nş gücüne tahsis için ayrılmıştır. 3. Bu gucün oluşturulacak Birleşmiş Mil- letler banş gucüne tahsisi (Emrine ve- rilmesi): — Savaş halinin başlamasına — Bu gücun NATO'nun önderliğinde en son teknolojik gelişmeyı kapsayan malze- me ile hızla modernleştırimıesine, — Külfetlerin (Masraflann) NATO üye- lerince paylaşılmasma, — Türkiye Büyük Millet Meclisi karan- na bağlı olacaktır. 4. Türk Banş Gücü Komutanhğı bir kul- lanılmaya karşı hazırlıklarını tamamlamak amacıyla, kurulduğu günden itibaren Kör- fez bunahmıyla ilgili ulkeierin komutanlık- lanyla temasa geçmeye yetkili kılınnuşur." Kamuoyumuza bilgi vermek, insanları- mızı olası gelişmelere haarlamak ve ilgili- lere de destek sağlamak amacıyla yukan- dakı önerinın benzerlerinin hazırlanması- run ve değişik senaryolar içinde bunların tartışılmasının yararına inanmamız gerek- mektedir. Çunkü bir kuvvet savaşa hazır- lanabilir, guç olan kamuoyunu bunun ge- reğine inandırmaktır.