Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
17 EYLÜL 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13
SEK alımlan
• ANKARA (AA) —
Türkiye Süt Endüstrisi
Kurumu'nun süt alımlan 7
ayda geçen yıhn aynı
dönemine göre yüzde 25
oranında arttı. Bu yıhn
ocak-temmuz döneminde
süt alımlan 126 bin ton
olaıak gerçekleşti. Geçen
yüın aynı döneminde bu
rakam 101 bin ton
düzeyindeydi.
Ne^ehir'de
zam
• NEVŞEHtR (UBA) —
Nevşehir'de ekmek ve
dolmuş fiyatlanna zam
yapıldı. Zamlı tarife
pazartesiden itibaren
yürürlüğe girecek.
Nevşehir'de daha önce 350
liradan satılan 400 gramlık
ekmeğin fiyatı 400 liraya
çıkanldı. Dolmuş ücretleri
de yüzde 50 oranında
arttınlarak 600 Uraya
yükseltildi.
Sigara üretinıi
• ANKARA (AA) —
Tekel'in fıltreh' sigara
üretimi, geçen yıhn ilk 6
ayına göre yüzde 8, fıltresiz
'sigara üretimi de yüzde 6
oramnda geriledi. Devlet
Planlama Teşkilatı'nın
(DPT) hazırladıgı üretim
rapomna göre yıhn ilk 6
ayında filtreli sigara
üretimi, 24 bin 494 ton
olarak gerçekleşti. Filtresiz
sigara üretimi ise aynı
dönemde 2 bin 187 ton
oldu.
EGO'dan zam
savunması
• ANKARA (AA) —
Ankara Büyükşehir
Belediyesi EGO Genel
Müdürlüğü, Ankara'da 1
eylülde yapılan ulaşım
zammımn gerekçelerini
otobüslerde dağıttığı
broşürlerle halka anlatıyor.
Ankara'daki belediye
otobüslerinde dağıtılan
"Otobüs bilet fiyatlarına
neden zam yapıldı?" başlıklı
broşürde, 9 ay içinde
ulaşunda yüzde 100'e
ulaşan oranda zam
yapılmasımn baslıca
nedenleri olarak işçih'k ve
akaryakıt fiyatlan
gösterildi.
Tııriznı için
yeni sigorta
• Ekonomi Servisi — TYT
Bankası ile Lapis
Holding'in bir yan kuruluşu
olarak mart ayında faaliyete
başlayan Universal Sigorta,
"Tur Operatörlüğü
Sorumluluk Güvencesi" adı
altında yeni bir sigorta
hizmeti uygulamaya koydu.
Seyahat organizasyonu,
bilet ve rezervasyon iptali,
şehir turlannı teminat
kapsamına alan sigorta,
gerekli hizmetin
verilmemesi ya da eksik
verilmesi sonucu
müşterilerin ödemek
zorunda kaldığı ekstra
masraflar ile teminata giren
ani bir olaydan doğacak
zararları en aza indirmek
için yapılacak masraflan
içeriyor. Yeni sigorta,
seyahat acentelerinin
mesleki faaliyetlerinden
doğan sorumluluklanna
ilişkin zararlan karşüamayı
amaçlıyor.
Petrol boru
hattı
• ADANA (AA) —
Adana'nın Yumurtalık
ilçesinde bulunan ve
Kerkük-Yumurtahk petrol
boru hattmın en önemli
kısmını oluşturan Botaş
tesisleri, Körfez krizinin
ardmdan Türkiye'nin BM
Güvenlik Konseyi'nin
ambargo karanna
uymasıyla 7 ağustostan bu
yana çalısmıyor.
AT yardımı
• ANKARA (ANKA) —
Avrupa Topluluğu,
ekonomik ve teknik işbirliği
çerçevesinde Türkiye'ye
toplam 8.6 milyon Avrupa
Hesap Birimi (ECU)
yardımı sağladı. Yardımın
S.8 milyonluk kısmı "sağlık
hizmetlerinin iyileştirilmesi"
projesinde, 2.8 milyonluk
Itısmı ise "çevre kirliliği
kontrol programı"
projesinde kullamlacak.
Körfez krizi
paneli
• ANKARA (ANKA) —
Körfez krizi ve krizin
Türkiye ekonomisi
üzerindeki etkileri Ankara
Ticaret Odası tarafından
düzenlenen bir panelde
tartışılacak. ATO'dan
yapılan açıklamaya göre 24
eylül pazartesi günü ATO
meclis salonunda "Körfez
Krizi ve Türkiye
Ekonomisine Etkileri"
konulu bir panel
düzenlenecek.
TÜSIAD'da Eceyit gtindemi
TÜSİAD toplantısında getirilen Ecevit'le barışma önerisi daha sonra değerlendirilecek
ABDURRAHMAN
YILDIRIM
KUŞADASI — SHP'nin Ana-
yasa Mahkemesi'ne başvurarak
şirketlerin gayri menkul ve iştirak
satışlarının vergiden muaf olma-
sını içeren ilgili bütçe kanununun
iptal edilmesinden sonra TÜSİ-
AD, siyasetin sol yelpazesindeki
arayışlarda gözunu DSP Genel
Başkanı Bülent Ecevit'e çevirdi.
Bazı TÜSİAD üyeterinin Ecevit'e
ılımlı yaklaşmalarında "SHP'
iptalini" şiddetle eleştirmesinin et-
kili olduğu belıniliyor.
TÜStAD'ın Kuşadası'nda yapı-
lan Yüksek tstişare Konseyi Top-
lantısı'nda, 1979'da gazete ilanla-
nyla dönemin Ecevit hükümeti
aleyhine kampanya düzenleyen
Türk Sanayicileri ve lşadamlan
Derneği'nin DSP Genel Başkanı
Bülent Ecevit'e barış elini uzatma-
sı gundeme geldi. Toplantının ba-
sına kapalı bölümünde konuşan
Alarko Holding'in patronlanndan
İsbak Alaton, siyasetin sol kesi-
minde arayışlar olduğunu, TÜSt-
AD'ın bunu seyretmek yerine yar-
dımcı ohnasım istedi. Alaton,
Ecevit'in solun devletçilik görüşü-
nü yıkma cesaretini gösterdiğini
Alaton
Ecevit'idavet
edelim.
TÜSİAD'da
konuşma
yapmayı olumlu
karşılıyor. Eski
kırgınlık
unutulmalı.
Boyner
Öneri kayıtlara
geçti,
tartışılacak.
Bu konuların
konuşulması
hoş. Çok
olumlu
buluyorum.
belirterek "Kendisini davet edetim.
TÜStAD'ta konuşma yapmayı
miispet karşılıjor. Eski kırgınlık
ve dargınhklar son bulmalı. Diya-
log ortamı yaratmalı. Soldaki ara-
yışlara biz de miispet bir katkıda
buJunmalmz" dedi. Alaton'un bu
sözleri TÜSİAD Başkanı Cem
Boyner'e göre "tarûşılmadı" sade-
ce "kayıtlara geçti." Boyner bu
önerinin önumuzdeki aylar için-
de tartışılacağını ve bir karara
bağlanacağmı söyledi. Boyner,
"Bu tiir konuların konusulmaya
başlanması hoş şeyler, çok olum-
lu buluyorum" dedi.
Bu arada SHP ile iş dünyasının
arasınj açan "iptaJ"le ilgili olarak
TÜSİAD, Maliye Bakanı Adnan
Kahveci'ye bir rapor sundu. Ra-
porda ilgili maddenin iptal edil-
mesinden sonra 400 milyar lıralık
bir yatınmdan vazgeçen bir şirke-
tin varhgına dikkat çekildi. Ra-
porda bu şirketin, sermayesini 12
milyar liradan 50 milyar liraya çı-
karmayı, bunun 12 milyannı be-
delsiz vermeyi, kalan 26 milyar li-
ralık nominal değerli hissesini de
borsada satmayı amaçladığı kay-
dedildi.
Bu işlemler sonucu şirkete
400 milyar liralık nakit girişi sağ-
lanacağı ve bu tutarla da değişik
yabancı ortaklarla turistik tesis,
gıda sanayi ve hidroelektrik sant-
rallarının yapunının planlandığı
ifade edildi. Raporda, yasarun ip
taliyle bu girişimin durduğu, böy-
lece 400 milyar liralık bir yatırı-
mın ve bunun yaratacağı istihdam
olanakiannın kaybolduğu vur-
gulandı.
Raporda ismi bdirtilmeyen şir-
ketin Alarko olduğu öğıenildi.
Alarko'nun Yönetim Kurulu Baş-
kanı İshak Alaton, bu konudaki
sorularımızj yanıtlarken turistik
yatınmın Akdeniz'de, santrallar ile
gıda yatınmırun ise ICaradeniz'de
planlandığını bildirdı. Gıda yatı-
rımının somon balıklarırun Kara-
deniz'de üretimi olduğunu kayde-
den Alaton, denizin değişik böl-
gelerine havuz yapmayı ve üreti-
mi bu havuzlarda gerçekleştirme-
yi, her balık çiftliği için bir şirket
kurmayı ve bu şirketleri kâra geç-
tikten sonra halka açmayı duşün-
düklerini aktardı.
Kahveci'ye önceki gün TÜSİAD
tarafından sunulan raporda, iptal
edilen uygulamamn, şirketlere atı-
lım yapmalarını sağladığı, bunun
devlet gelirlerinin artışında da et-
kili olduğu vurgulandı. Raporda,
"1984 yılında bu yasa getirilirken
mevcut gerekçelerin -sermaye ye-
tersizliği, yüksek enflasyon- bu-
gün de varhklannı sürdürduğu, bu
yüzden uygulamaya devam edil-
mesi gerektiği belirtildi.
TÜSlAD'ın konsey toplantısın-
dan sonra dün sabah gazeteciler-
le bir sohbet toplantısı yapan Baş-
kan Cem Boyner, Körfez krizinin
ekonomiyi fazla etkilemeyeceği
görüşlerini "garip" karşıladığını
belirtti. Boyner, "Batıin dunya en
büyitk zarar Tnrkiye'dedir diyor"
diye konuştu. Cem Boyner, enflas-
yonun da krizden payını alacağı-
m vurgulayarak fıyat artışlannın
bu yıl yüzde 50"nin altına düşme-
sinin beklenmediğini ifade etti.
Kendisinin TÜSİAD başkanlı-
ğmdan ayrıhp ayrılmayacağı yo-
lundaki bir soruya karşılık veren
Boyner, her şeyin kasım sonunda
netleşeceğini söyledi. Cem Boyner,
hakkında acılan soruşturmalann,
adaylıgını etkilemeyeceğini de be-
lirtti. Verdiği demeçlerin önceden
uzerinde düşünülmüş sözler oldu-
ğunu belirten Boyner "Bundan
dolayı aday olmamak bana
yakışmaz" dedi.
Asîl Nadir'in Isviçre bağlantısı'
EDtP EMİL ÖYMEN
Ingılız basınında çıkan haber-
lere göre Polly Peck ve yönetim
kurulu başkanı Asil Nadir hak-
kında Londra'da surdurülen so-
ruşturmalar, Polly Peck'in İsviç-
re bağlantısı uzerinde yoğunlaştı.
Bu arada, Londra Borsası'ndaki
Insider Dealing Grubu'nun da ni-
san 1990'dan beri, firma hakkın-
da soruşturma yaptığı açıklandı.
Bu grup, tngütere'de suç kabul edi-
len "firma içinden kaynaklanan
bilginin el altından piyasaya
aktanldığı" yolundaki kuşkulan
inceliyor.
Polly Peck hakkında şimdiye
kadar Vergi ve Gümrük İdareleri
ile "City'nin mali polisi" olarak
kabul edilen Ağır Dolandırıcıhk
Bürosu'nun 3 soruşturma yürüt-
tüğü, bunlara ek olarak Asil Na-
dir'in Polly Peck hisselerine talip
olup vazgeçmesinin ardmdan Bor-
sa Kotasyon Komitesi'nin hazırla-
dığı raporu Ticaret Bakanlığı ite
Londra'da Polly Peck ve
Asil Nadir konusunda
sürdürülen soruşturmalar,
Nadir'in Isviçre'deki
bağlantılan uzerinde
yoğunlaştı. İngiliz Ağır
Dolandırıcıhk Bürosu'nun
soruşturma için tsviçre
makamlarıyla temasa
geçtiği belirtildi.
Bu arada Londra
Borsası Insider
Dealing Grubu'nun da
Polly Peck hakkında bir
soruşturma yürüttüğü
açıklandı.
Ağır Dolandıncüık Bürosu'na ver-
diği bildiriliyor.
Dün uç İngiliz gazetesi, Poliy
Peck ve Asil Nadir hakkında ye-
ni iddialar öne sürdü. Gazeteler,
konuyla ilgili soruşturmanın "ts-
viçre bağlantısı" uzerinde yoğun-
THE suNptMt t n n s
Nadir plans
Polly Peck
ınsider
Switzeriand I • .
eaisjırobe
>
r'.M)L\T**cW
""*"tI
*':
eck
IOBS1.RVKR
Sunda> Times, Independent on Sunday ve Observer gazeteleri diin-
kii sayılarında Polly Peckhakkındaki yeni iddialarageniş yerverdi.
laştığını belirtiyor. Asil Nadir'in, konusunda İsviçre makamlarıyla
temasa geçtiğini yazdı. Geçen haf-
talarda, tngiltere*nin en tanınmış
3 işadamımn hapsiyle sonuçlanan
Guinness skandalı soruşturmasın-
da da İsviçre makamlarıyla işbir-
İsviçre'deki bazı paravan şirketler
aracılığıyla, Polly Peck'in hissele-
rine piyasada yapay olarak talep
yarattığı öne sürülmekte. Indepen-
dent on Sunday gazetesi, Ağır Do-
landıncılıl? Bürosu'nun aum-satım liği yapılmıştı. Gazete, "İsviçre
1
Pirinçte taban fiyat beklentisi, Hasadı-
na 15 gun
önce geçilen çeltikte taban fiyatın bugüne kadar ilan edilmemiş ol-
ması tıreticij i gıiç durumda bırakö. Çukurova üreticisi, taban fiya-
tın bu hafta içerisinde de ilan edilmemesi halinde toplu halde
Ankara'ya gidecek. Çeltik ureticilerinden Ali İhsan Birkan, "Ne ya-
pacagımızı şaşırmış durumdayız. Agustosun başından bu yana haf-
Ambargo, —
Mersîn
Limanı'nı
4
kurtardı'İZMİR (Cumhuriyel Ege Buro-
su) — Mersin Deniz Ticaret Odası
Genel Sekreteri Şakir Sayar,
"Irak transit yükii durmasaydı
Mersin Iimanı fdç dunımdaydı"
dedi.
Körfez kriziyle birlikte Mersin
Limam'na gelen Irak transit yü-
künün durmasımn yol açtığı so-
runlar vurgulanırken Mersin De-
niz Ticaret Odası Genel Sekrete-
ri Şakir Sayar, var olan araçlann
iyi cahşmadığma ve liman hizmet-
lerinin belirgin bir şekilde yavaş-
ladığına dikkat çekti. Sorunun beş
ay öncesinden ortaya çıkmaya
başladığıru belirten Şakir Sayar,
"Halen Mersin Iimanı'na ginnek
için 15 gemi sıra bekliyor. Bu du-
rum Irak transit yıikii gelirken ya-
şansaydı dunım korkunç olurdu"
dedi. Diğer yandan limanda mo-
rin bot olarak adlandınlan kıla-
vuz teknelerin de bulunmadığına
dikkat çeken Sayar şunları söyle-
di:
"Morin bol deralen bu kıiavuz
tekneler büviik gemilerin limana
tehlikesiz biçimde girmesini sağ-
larlar. Küçük, fakat çok güçlii
motorlara sahiptirler. Limana gi-
ren gemiye yön verirler. Biiyük
bir tankcri. ancak üç tanesi idare
edebilir. Oysa Mersin Iimanı'nda
bu hizmet verilmiyor. Taka mo-
torlarla da bu işin yapılmaya ça-
lışılması buyuk (ehlike oluşturan
bir konu. Bu açılardan bakıldığın-
da Mersin Limanı'nın durumu
pek iyi değil. Limandan iş çıkar-
lamıyorsunuz." I M K
tada bir Sanayi ve Ticaret Bakanı Şükrii Yürür, Tanm Onnan ve
Köyişleri Bakanı Lütfullah Kayalar Ue Toprak Mahsulleri Ofisi Ge-
nel Müdürlögü'ne birer telgraf çekiyoruz taban fiyaün ilan edilme-
si için. Ancak bugüne kadar flyat açıklanmadı" diye yakındı. Geçen
yıl taban fiyaün bin lira olduğunu ammsatan üreticUer," taban fiyatın
en az 1500 lira olması gerekiyor" dediler.
(Fotoğraf: Mehmet Yapıcı)
nin gizlilik geleneği daha oncele-
ri bu lıir soruşturmalann önünde
en büyıik engeldi, ancak şimdi es-
kiye göre daba yararlı bir işbirliği
beklenebilir" dedi.
Polly Peck ve tsviçre bağlantı-
sına değinen bir başka haber ise
"Sunday Times"da yayımlandı.
Asil Nadir'in, Polly Peck'i Lond-
ra'dan tsviçre'de "Vaud" kantonu-
na nakletmek istediği öne sürül-
dü. "Nadir Investments SA" yö-
neticisi olan "Jason Davies" adlı
eski borsa simsarmın, bu nakil iş-
lefniyle geçen nisan avından bu
yana ilgilendiği belirtildi. Asil Na-
dir, basında çıkan açıklamalarıy-
la Polly Peck ile Jason Davies ara-
sında ilişki bulunmadığını siirek-
li tekrarlamıştı. Polly Peck ile İs-
viçre bağlantısını surekli izleyen
gazete, "Nadir Investments SA"
için Asil Nadir ve annesi Safiye
Nadir'in, 4 milyon tsviçre Frangı
faizsiz mali destek sağladıklannı
da iddia ediyor.
"Sunday Times" gazetesinin,
özel araştırma ve soruşturma ekibi
"Insight" tarafından hazırlanan
ve geleneksel bir tutumla isimsiz
olarak yayımlanan iki sütunluk
haberde, ayrıca "Nadir Invest-
ments SA" ile tsviçre'deki aşırı
sağcı bir parti arasında da ilişki
bulunduğu çağrıştınldı. "Nadir
Investments SA" yönetim kurulu
toplantısına, nisan ayında, adı ve-
rilmeyen ama "kamuoyunda tar-
Uşma yaratan ve aşui sağ çevreler-
le eskiden beri ilişkisi bilinen bir
Isviçreli avukaf'ın da kauldığı öne
suruldu. İddiaya göre bu avukat,
"Vigilance" (Teyakkuz=üyanık-
lık) adlı aşırı sağa bir partinın
"onde gelen bir üyesi".
"Observer" gazetesi ise Asil Na-
dir'in firmada geçen kasım ayın-
da başkan yardımcısı olduğunu
yazdı. Polly Peck konusuna farklı
yonden yaklaşan "Observer" ga-
zetesi, Asil Nadir'in, Manş Deni-
zi'nde İngiltere'ye ait, ancak ver-
giden muaf off-shore nitelikli
"Jersey" adasında kayıtlı özel fır-
ması aracılığı ile Polly Peck'te sa-
hip olduğu hisseler konusuna eğil-
di. Haberde, "Restro"nun, Polly
Peck'te ne kadar hisse sahibi ol-
duğunun açıklanmadığı, bunun
ise şirketler yasasına aykın bir du-
rum olduğu ifade edildi.
Garanti'de olmak çağdaş bir seçimdir.
ıster mısuuz?
Bankacılığı meslek edinme
konusunda kararb ve
istekliyseniz...
Çevreyle uyum sağlamaya özen
gösteriyor, insan ilişkilerine
önem veri>'orsanız ve aşağıdaki
özelliklere sahipseniz; sizin için,
Garanti'de olmak
çağdaş bir seçimdir.
Garanti Bankası'run İstanbul, Ankara ve İzmir şubelerinde' memur'' un\^nı ile
gorevlendirilmek üzere;
• 4 yülık yuksekokul mezunu,
• Askerlik görevini yaprruş (erkek adaylar için),
• 27 yaşını aşfnarruş
elemanlar abnacaknr.
Lütfen. kısa ozgeçmişinizi içeren mektubunuzla birlikte bir adet fotoğrafinızı en geç
26 Eylül 1990 tarihine kadar.
T. GARANTİ BANKASI A.Ş. Personel Müdürlüğü (M-5), Bahçeli Hamam Sokak,
Mıhçıoğlu Han Kat 2 Beyoğlu-İstanbul adresine göndenniz.
Başvurunuz uygun bulunursa, genel yetenek ve İngüizce sınavlanna gireceğiniz adres ve
tarih size büdirilecektir. Yazılı sınavlarda barajı aştığınız takdirde; mülakat için davet
edileceksiniz, başanh olursanız göreve başlamadan önce ön eğitime tabi tutulacaksıruz.
Garanti'de başvurular gjzli kalır.
GARANTÎ
BANKASI
EKONOMİ NOTLARI
OSMAN ULAGAy
Körfez Krizi ve Türk
Lirası'nın Geleceği
Körfez krizi Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek?
Bu çok yönlü soruya yanıt ararken öncelikle bakılması gere-
ken değişkenin Türk Urası'nın değeri olduğunu geçen haftaki
yazımda belirtmiştim. Aynı yazıda Türk Lirası'nın değerini belir-
leme açısından en fazla önem taşıyan faktörün Türkiye'ye yö-
nelik sermaye hareketlerinin seyri olduğunu da kaydetmiştim.
Bugün bu konuyu biraz daha açmak istiyorum.
Bir an için TCırkiye'yi unutalım ve dünyadaki gelişmelere bir
göz atalım. Son yıllarda dünyadaki para hareketleri o denli hız-
landı ve o denli büyük boyutlar kazandı ki para hareketlerinin
etkisi dünya ticaretindeki gelişmelerin etkisini götgede bırakan
bir rol oynamaya başladı. Bu gelişme, ekonomi kitaplarına geç-
miş bazı neden-sonuç ılişkilerinin oe gözden geçirilmesini zo-
runlu hale getirdi. "Bir ülke parasının uluslararası değerinin be-
lirlenmesirtde, söz konusu ülkenin mal ve hizmet alım-satımmdaki
performansı başrolü oynar" görüşü de bu gözden geçinlmesi
zorunlu hale gelen görüşler arasında yer aldı.
Bugün dünya finans pazarlarındaki günlük iş hacmi ortala-
ma 400 milyar doları buluyor ve bu rakam dünya ticaret hacmi-
nin 20 katını aşı'yor. Bu ortamda çeşitli yöntemlerle finansal pa-
zarları etkileyen ve fon akımlarını kendilerine çekmeyi başaran
ülkeler, büyük dış ticaret açıkları ve büyük cari işlem açıkları ver-
dikleri dönemlerde bile paralarının değerini korüyabiiiyorlar. Ör-
neğtn ABO'nin bunu yapabildığini geçen yıllarda gördük. Dışti-
caretteki ve cari işlemler hesabındaki gelişmeier eninde sonunda
ülke parasının değeri uzerinde bir etki yapıyor tabii, ama bu et-
ki de çoğu kez söz konusu gelişmelerin finansal pazarlardaki
yankılanışı dolayısıyla gündeme geliyor
Ülke dışına sermaye kaçışı tehlikesinm öncelik aldığı gelişme
yolundaki ülkelerde, büyüyen dış ticaret açıklarına va cari işlem
açıklarına karşın dıştan tçe sermaye akımmın döviz arz ve talep
dengesini sağlaması ve paranın değerinin korunmasına yardıma
olması sık yaşanan bir olgu değil, ama örnekleri var. Türkiye son
yıllardaki perjormansıyla bu örnekler arasında yer alıyor.
Hep biliyoruz, bu yıl Türkiye'nin ihracatı duraklarken ithalatı
hızla artıyor ve dış ticaret açığı hızla büyüyor. Yılın ilk yedi ayı
sonunda 4.6 milyar doları geçen dış ticaret açığının yıl sonunda
8 milyar dolara vurması fazla sürpriz olmayacak. Dış ticaretteki
bu gelişme 1988 ve 1989 yıllarında fazla veren cari işlemler den-
gesinın de bu yılın ilk yarısında 1.5 milyar dolar mertebesinde
bir açık vermesine neden oldu. Ne var ki bu gelişmelere karşın
Türkiye bir döviz sorunuyla karşılaşmadı, hatta döviz rezervleri-
nin artmaya devam ettiği görüldü.
Bu olayın bir açıklaması var: Türkiye'ye sermaye girişleri ser-
maye çıkışlarından fazla olduğu için, cari işlemlerdeki büyüyen
açıga karşın dövizde arz ve talep dengesi kısa vadede bozul-
muyor. Böylece fiyatı piyasada belirlenen Tûrk Lirası'nın değe-
rinde de önemli bir değişiklik olmuyor, "hızlı devalüasyon" söy-
lentileri gerçekleşmiyor
Şimdi Körfez krizi bu olayı nasıl etkileyecek? Bütün sorun bu-
rada
Körfez krizinin hiç değilse ilk etkilerinin dış ticaret açığımızı
ve cari işlemler açığımızı büyütecek yönde olması kaçınılmaz
görünüyor. İhracatımız yeni bir darbe yerken. ithalat faturamız
en azından petrol fiyatlan nedeniyle kabaracak, turizm gelirle-
ri, navlun gelirleri, müteahhitlik gelirleri, diğer bazı hizmet ge-
lırlerimiz muhtemelen düşecek. Bütün bunlar cari işlemler açı-
ğımızı büyütecek.
O zaman iş kalıyor sermaye hareketlerine, Türkiye'ye, söylen-
diği gibi, kriz nedeniyle uğradtğı zararları telafi etmek için hatırı
sayılır miktarda bir dış mali destek kısa sürede sağlanırsa bu
destek, olayın atlatılması için önemli bir koz olabılir. Önemli olan
diğer bir nokta; Türkiye'yi kârlı ve güvenceli bulduğu için Türki-
'ye'ye akmış olan kısa vadeli sermayenin tutumu. Bu paraların
nitelıği tam olarak bilinmediği için tahmin yürütmek zor. Ancak
piyasadaki ilk izlenım, krizin bugüne kadarki seyrinin söz konu-
su sermayenin kaçmasına neden olmadığı yolunda. Dtğer bir
önemli nokta, Türkiye ile kredi ılişkileri bulunan bankaların tu-
tumu. Döviz cephesinde işlerin aksamaması için bu noktada da
problem çıkmaması gerekiyor.
Türkiye, dıştan ıçe sermaye akışıyla cari döviz dengesindeki
açıkları kapatmaya devam edebılirse Türk Lirası'nın değerini de
koruyabilir. Sermaye akışında şu ya da bu nedenle bir aksama
meydana gelirse, bunun kurlara yansıması kaçınılmaz olabilir.
Türk Lirası'nın devalüasyonu işte o zaman hızlanmaya başlar
ve bu olay kendini besleyen bir nitelik kazanabilir. Faizlerin yük-
seltilmesi de bu sonucu değiştiremeyebilir.
Umarız bu noktaya gelinmez, sermaye girişi sermaye kaçışı-
na dönüşmez ve yeniden hızlı devalûasyonlar gündeme gelmez,
yeniden hızlanan devalüasyon hızlanan enflasyon çıkmazına gir-
meyiz.
Çukurova Grubu'nun
Londra atağı
LONDRA (Cumburiyet) — in-
giltere'de yayımlanan Independent
on Sunday gazetesi, Çukurova
Holding'in dort hafta içinde tn-
giliz bankalanndan British and
Commomvealth Merchant Bank'ı
(BCMB) devralacağım yazdı.
Çukurova Grubu ile banka ara-
sındaki anlaşmanın geçen hafta
içinde kesinleştiği belirtildi. Inde-
pendent on Sunday gazetesinde
yer alan habere göre Çukurova'nın
British and Commonvvealth Merc-
hant Bank için 50 milyon sterlin
(250 milyar lira) ödeyeceği ileri sü-
rülüyor. Bu banka, British and
Commonwealth Holdings'in işti-
rakleri arasında yer alıyor. Gru-
bun 3 haziranda çokmesi üzerine
Çukurova, bankaya talip oldu.
Ancak Independent on Sun-
day'in belirttiğine göre Çukurova
Grubu, bankayı almak üzere an-
laşmaya varmasma karşın, tngil-
tere Bankası'nın muhalefetiyle
karşılaşacak. îngiltere Bankası,
geçraişte, sanayi alanında faaliyet
gösteren ve banka sahibi olan bii-
yük gruplarla çok büyük sıkıntı-
lar yaşandığı için, bu tür satın al-
ma işlemlerine kuşkuyla yaklaşı-
yor. Gazetede yer alan iddiaya gö-
re, Îngiltere Bankası'nın sözcüle-
rinden biri, konu hakkında "Böy-
lesi bir anlaşmayı özd bir dikkatle
inceteyeceğiz" dedi.
Independent on Sunday gazete-
si, Çukurova Grubu'nun Londra
1
daki bu operasyonunda, J. P.
Morgan'ın danışmanhğından ya-
rarlandığını belirtti.
Yurtdışındaki bankacıhk faali-
yetlerini arttırmak isteyen Çuku-
rova Grubu, kısa bir süre önce de
küçük bir Amerikan Bankası olan
Firsl National Bank of Roehester'ı
almak üzere bir ön anlaşma yap-
mıştı. Çukurova'nın bu Amerikan
bankasını aldıktan sonra New
York'ta da bir şube açacağı belir-
tilmişti.
ŞIRKETLERDEN HABERLER
• SIEMENS ile Matsushita
firmaları tarafından Sieraens-
Matsushita Components adlı
ortak bir şirket kuruldu. Yeni
kurulan şirket, ortakların '
ürünleri için daha iyi pazar
payı kazanabilmelerini
amaçlıyor. ^
• TOSHİBA ELEKTROMAK
başarılı bayilerini ödüllendirdi.
Başanh bayiler, Genel Müdür
Kemal Vural'ın ev sahipliğinde
Uzakdoğu gezisine katıldılar.
• ELSA Elektronik, Batı
Alman FUBA fırmasımn
Türkiye Genel Temsilcili|i'ni
aldı. Bu girişimle
Elsa, Alman
fırmasıyla üretimde işbirliğine
giderek avıu kalite ürünleri
Türkiye'de üretip dünya
pazarİarına ihraç etmeye
başlayacak.
• GÜVEN SİGORTA istanbul
Atatürk Hava Limanı Serbest
Bölgesi'nde büro açtı.
DÖVİZ KURLARI
Dtnmn
Cınsı
1 ABO Ootan
1 B.Aİman Markı
1 Avuüralya Oolan
1 Avustury) Sılmı
1 Belçıka Frangı
1 Dadımarta Ktonı,
1 Fın Markkası
1 Fransız Frangı
1 Hollanda Flonnı
1 Isveç Kronu
1 İsviçre Frangı
100 Italyan Lıretı
1 Japoo Yeni
1 Norveç Kronu
1 Sterlırı
1 S Arabıstan Fbyalı
Oöviz
Alış
2714 56
1732 33
2241 96
246 74
84 36
454 55
736 65
517 94
1539 73
472 67
209150
232 61
19 86
448 32
5126 45
723 92
DÛVıZ
Satış
272000
173580
2246 45
247 23
84 53
455 46
738.13
518.98
1542.82
473 62
2095 69
233 06
19 90
449 22
5136 72
725 37
Efektrf
Mış
2711 65
1730 60
2203 85
246 49
82 92
450 00
724 13
517 42
153819
467 94
2089 41
228 66
1966
443 84
512132
71161
Efektt
Satış
2728 16
1741 01
225319
247 97
84 78
456 83
740 34
520 54
1547 45
475 04
210198
233 78
19 96
450 57
5152 13
727 55
17 EYLÛL 1990
ÇAMUZKUR
$ 1 5670 Alman Manu
S 5 2410 Fr Frangı
$ 1 7630 Hol Flonnı
$ 1 2979 Isv Frangı
i 1166 98 1ta! Ueü
$136 70 Japon Yeni
$ 3.7498 S Arab Rıyah
t 1.8885 S