Katalog

CUMHURİYET/14' DIŞ HABERLER 9 AĞUSTOS 1990 BASRA KÖRFEZÎ lrakdört yanından kuşatıldıABD Başkanı George Bush'un emriyle yola çıkan 4 bin asker ve savaş uçakları Suudi Arabistan'a indiler. Suudi tanklan kuzeye doğru hareketlenmeye başladı. lrak, stratejik bölgelerini uçaksavarlarla donatırken, kimyasal silah yüklü uçaklannı kalkışa hazır hale getirdi. Irak'ın fûze menzili Dış Haberler Scnisi — Basra Körfezi'n- de "ncak savaş" için geriye sayma başla- dı. ABD Kara Kuvvetleri'ne bağlı 4 bin as- ker ile savaş uçakları, Irak'ın olası bir sal- dınsını önlemek amacıyla dün Suudi Ara- bistan'a indiler. Süveyş Kanalf ndan giren Eisenhower uçak gemisi de Kızıldeniz'de ilerlemeye başladı. ABD Başkanı George Bnsb, Suudi Arabistan merkez olmak üze- re "ııinslararası guç" oluşturulmasını iste- di. tngiltere ve Mısn, bu çağnya olumlu ya- nıt verdi. Fas, Birleşilc Arap Emirlikleri ve Türkiye'nin de bu güce katılabileceği öne sürüldü. Suudi Arabistan tanklan, lrak ve Kuveyt sınınna doğru harekete geçtiler. lrak, stratejik tüm bölgelerini uçaksavar- larla donattı ve kimyasal silah taşıyan uçak- lannı her an kalkışa hazır dunıma getirdi. Irak'ın Kuveyt'i ışgali ile Basra Körfezi üzerinde dolaşmaya başlayan savaş bulut- lan, dün iyice yoğunluk kazandı. ABD Baş- kanı Bush'un emriyle Suudi Arabistan'ı olası bir lrak saldınsına karşı korumak uze- re yola çıkan ABD kuvvetleri, dün sabah- tan itibaren bu ülkeye indiler. Reuter'in ha- berine göre ABD askerlerini taşıyan nakli- ye uçaklan Suudi Arabistan'ın Dahran Ha- vaalanı'na dün sabahın erken saatlerinde inmeye başladı. Ajanslar, askerlerin sayı- sının 4 bin civannda olduğunu ve daha da artacağını bildirdiler. AP'nin haberine göre de Akdeniz'den Basra Korfezd'ne gitmek üzere yola çıkan Eisenhovver uçak gemisi, dün sabah Kızıl- deniz'e girdi. Eisenhower'a iki ABD savaş gemisinin eşlik ettiği ve uçak gemisinde F-14 savaş uçaklannın bulunduğu bildirildi. ABD'nin Basra Körfezi girişinde de Inde- pendente uçak gemisi bulunuyor. ABD, Irak'ın diğer Körfez ülkelerine de saldırı- sını önlemek amacıyla toplam 31 savaş ge- misini harekete geçirmiş bulunuyor. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) yet- kilileri, Vietnam savaşı sonrasımn en bü- yıik askeri yığınağının lrak çevresine yapıl- dığını bildirdüer. Akdeniz'e doğru yola çıkan Saratoga ve Wisconsin uçak gemilerinin de yaklaşık 10 gün sonra S.Arabistan'a ulaşmalanndan sonra ABD'nin bölgedeki savaş gemisi sa- yısı, üçü uçak gemisi olmak üzere 30'a çı- kacak. Uçak getnilerinde bulunan 200 sa- vaş ve bombardıman uçağı ile birlikte bu güç, Vietnam savaşından sonra bir bölge- ye gönderilen en büyük Amerikan gücü olacak. Birleşmiş Milletler'in ekonomık ve asken yaptınm kararlannı uygulamakta kullaıu- labileceği belirtilen 10 adet Sovyet, tngiliz ve Fransız savaş gemisi de Körfez'de bu- lunuyor Uluslararası güç ABD Başkanı George Bush, önceki gün tüm ülkelere çagnda bulunarak, lrak'a kar- şı kuşatma hareketinın uygulanabilmesi ve olası bir lrak saldınsına karşı bölgenin ko- runması için "uluslararası güç" oluşturul- ması çağnsında bulundu. Ajanslar, gücün merkezinin Suudi Arabistan olacağmı ve ABD'nin kontrolünde oluşturulacağını bil- dirdiler. Bush'un açıklamasının ardından, tngil- tere ve Fransa hükümetleri, dün olağanüs- tü toplanarak Bush'un teklifıni görüştüler. tngiltere'de yapılan kabine toplantısından sonra tngiliz Silahlı Kuvvetleri'nin Suudi Arabistan'daki ABD güçlerine katılacağı açıklandı. Londra muhabirimiz Edip Emil 2800 km mero* uny anjtrma' tuzesı *• ortaklaşa tOOOkm menjü karactan kaaya ftze 900 km merus katadan karam fûze Irak'ın olası bir dış saîdın karşısında fttze gücü (Liberation) JK Öymen, tngiliz savaş uçaklannın lngiltere'- deki üslerinden kalkarak, Güney Kıbrıs'- taki üslere doğru yola çıktığını bildirdi. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, Irak'a yoğun bir askeri saldın dUzenlenme- sini beklediğini açıkladı. Fransa ise Bush'- un çağnsına net bir yamt vermedi. Ancak Irak'a karşı girişilecek bir hareketi destek- leyeceğini açıkladı. Reuter, Fransa'nın bu tutumuna karşın, uluslararası güce katıla- bileceğini duyurdu. Ajans, verdiği haberin- de, Fas, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlik- leri'nin de bu güce katılabileceklerini bil- dirdi. Mısır ve Fas, ABD uçaklanna yar- dım sağlayacaklannı açıkladılar. Ancak Ankara'dan bu konuda net bir yanıt gel- medi. Japonya'nın da uluslararası guce ön- ce katılmayacağ], daha sonra da katılabi- leceği yolunda haberler verildi. BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar, ABD'nin Irak'a karşı çokuluslu bir güç oluşturma girişimlerinden bilgisi olmadığını söyledi. BM binasının 38. katındaki bürosunda danışmanları ile geç saatlere kadar çalışan Genel Sekreter, gazetecilere, Irak'a karşı BM şemsiyesi altında bir askeri güç oluş- turmanın söz konusu olmadığını söyledi. Bununla birlikte Genel Sekreter, "Çok ulus- 1D Askeri Savunma Gücü'nün Amerika'nın yanı sıra Sovyetler Birliği, tngiltere, Fran- sa ve ttaya birtiklerinden oluşabilecegini ve BM'den ayn, bagımsız bir girişim olabile- ceğini sandığını" söylemekle yetindi. Suudi birlikleri Suudi Arabistan tanklannın, lrak işgali altındaki Kuveyt sınınna doğru ilerlediği bildirildi. Petrol şirketlerinde görevli bir Ja- pon kaynak, Reuter'e yaptığı açıklamada, "Suudi tank ve askerleri ülkenin koze> sı- nınna dognı ilerliyor. Bu çok tehliketi, ama şimdi>e kadar silah sesi duymadık" dedi. öte yandan, ABD'de yayımlanan Was- hington Post gazetesi, ABD Başkanı Geor- ge Bush'un, Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesi halinde, lrak sanayi ve askeri kuruluşlan- nı hedef alan muharebe planını onayladı- ğını bildirdi. Washington Times'ın adı açıklanmayan askeri yetkililere dayanarak dün verdiği ha- berde, Bush'un söz konusu planı, pazar gü- nü danışmanlarıyla Körfez krizi konusun- da yaptığı toplamıda onayladığı kaydedil- di. Adı açıklanmayan askeri yetkili, "lrak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin kırnuzı çizgiyi geçerse, çok sert bir mudahale ile karşılaşacak ve ilerlemesi mümkün olmayacak" dedi. Basra Körfezi'nde ABD ve diğer ülkeler tarafından tam bir çevırme hareketi ile karşı karşıya olan lrak da ABD uçaklannın sal- dın olasılığına karşı önlemler alıyor. Ajans- lar, Irak'ın tum stratejik bölgelerini uçak- savarlarla donattığını ve kimyasal silah yuklü uçaklannı kaldırmaya hazır durum- da olduğunu bildirdiler. Irak'ın kimyasal silahlarla Basra Körfezi 'ndekı diğer ülke- lere ve ABD hedeflerine saldırabileceği kay- dedildi. lsrail, Irak'ın kimyasal bir saldı- rıda bulunabıleceğınden hareketle, Tel- Aviv'de halka gaz maskesi dağnılmasını ka- rarlaştırdı. lrak, ABD birliklerinin Suudi Arabis- tan'a gönderilmesinden sonra bir bildiri ya- yımlayarak, "çatısmaya hazır" olduğunu duyurdu. lrak Devnm Komuta Konseyi'nin bildı- risinde, "Tüm komploculara, kuvvetkriyle çatışmaya gjrmeye hazır olduğumuzu du- yurtıyonız" denildi. Bıldıride, "lrak balkının zafere kadar ça- tışnıaya hazır olduğu" kaydedildı. lrak, isim vermeden, Körfez'de konuş- landınlmakta olan Amerikan "kötülük güçleri"ne de her türlü kolayhğı gösteren Körfez'deki Arap ülkelerine sert uyarıda bulundu. lrak Devrim Komuta Konseyi bildirisin- de, "Irak'a karşı komploya kansanlar bu- nnn bedelini çok panauya odeyecekler" denildi. lrak televizyonundan okunan bildiride, Irak'ın 'komploya' katüan her ülkeyi dik- katle izleyeceği belirtildi. Arap zirvesi Bu arada, Arap ülkeleri liderlerinin, Mı- sır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in çağ- [îsı üzerine Körfez bunalımını görüşmek tizere Kahire'de bugün bir araya gelecek- leri açıklandı. Birçok Arap ülkesi liderinin doruk top- lantısına katılmayı kabul ettikleri belirtil- di. Ancak lrak Devlet Bajkanı Saddam Huseyin'ın toplantıya katılıp katılraayacağı konusunda bılgi vermedi. Doruk toplantısına, Suudi Arabistan, Cezayir, Libya, Umman, Suriye, Cibuti, Yemen, Urdün ve Birleşik Arap Emirlik- len liderlerinin katılmayı kabul ettikleri bil- dirildi. AA'nın Kahire kaynaklı haberine göre de, siyasi gözlemcilerce, Basra Körfezi ve Ortadoğu'daki Arap ülkelerinin, Kuveyt krizdnin bir dış mudahale olmadan çözül- mesinde ısrar ettikleri, bu görüşlerini böl- gede ternaslarda bulunan ABD Savunma Bakanı Rıchard Cheney'e ilettikleri beür- tiliyor. BAĞDAT Irak, Kuveyt'i ilhak ettilrak televizyonundan yapılan açıklamada, Kuveyt'in tarihi açıdan Irak'a ait olduğu belirtildi. Açıklamada, tüm Arap dünyasının Saddam Hüseyin'in etrafında toplanarak savaşması istendi. Dış Haberler Servisi — lrak yönetimi 2 ağustosta ışgal ettiği Kuveyt'i ilhak etti. lrak açıklamasında, tum Arap ulusunun, "en bii- yflk kahraman olarak nitelenen Saddam Hüseyin"in etrafında toplanarak, hep bir- likte mücadele etmesi istendi. lrak yönetimi tarafından dün öğle saat- lerinde Devlet Başkanı Saddam Huseyin- in TSt 17.30'da bir açıklama yapacağı du- yuruklu. ABD Başkanı George Bush'un Be- yaz Saray*da yaptığı konuşmanın bir buçuk saat sonrasma rastlatılan bu açıklama, da- ha sonra değişen bir kararla Saddam'ın ye- rine, kimliği açıklanmayan bir Iraklı sözcü tarafından yapildı. Açıklamada, gecen hafta işgal edilen Kuveyt'e ilişkin olarak, aynen şu sözlere yer verildi: "O lopraklar, zaien tarihi olarak Irak'a aittir." lrak yönetimi bu ifadeyle, 2 ağustos ta- rihinde işgal ettiği Kuveyt topraklannı res- men ilhak ettiğini dünyaya duyurmuş oldu. JVASHINGTON lrak açıklamasında aynca, tüm Arap dün- yasına Saddam Hüseyin'in etrafında muca- dele etme çağrısı yapildı. Amerikan CNN televizyonunun bir tercüman aracıuğıyla Ür- dün'den naklen yayımladığı lrak acıklama- sıyla ilgıli olarak, "Saddam Hüseyin'in biz- zat göztikmemesi de" dikkat çeku. CNN tarafından yapılan yorumda, tele- vizyonda gözüken Iraklı sözcünün son de- rece gergin ve sinirli olduğu belirtilirken, ay- nı saatlerde ANKA, lrak Dışişleri Bakanı Tank Aziz'in idarn edildığini bildirdi. Ajan- sın, Yugoslav Tanjng Haber Ajansı'na da- yandırarak verdiği haber, bagımsız kaynak- larca doğrulanmadı. Bu arada, ABD Başkanı George Bush da dün düzenlediğı basın toplantısında, lrak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in öldüriıl- düğune ilişkin haberler olduğu, gazeteciler- ce söylendi. Bush, bu konuda bilgi sahibi olmadığını ve böyle bir şeyin olacağını dü- şünmediğini kaydetti. Bush, Saddam'ı yine uyardıABD Başkanı, teleyizyondan yaptığı ve S.Arabistan'a asker gönderme gerekçesini açıkladığı konuşmasında Türkiye'den, "ABD'nin sadık ve güvenilir dostu" diye söz etti. Dış Haberier Servisi — ABD Başkanı Ge- orge Bush, Suudi Arabistan'a askeri güç gönderme karannın, bu ülkeyi ve bölgedeki Amerikan çıkarlanru Irak'ın saldırganlığı- na karşı korumaya yönelik "savunma nite- liginde bir eylem" olduğunu söyledi. Bush, konuşmasında dünya çapında ve özellikle Ortadoğu'da müttefiklerinden gördüğü des- tek ve anlayıştan da övgü ile söz ederek, Dı- şişleri Bakanı Baker'ın bugün Türkiye'ye ya- pacağı ziyarete de değindi ve Türkiye^den "ABD'nin sadık ve güvenilir dostu" diye söz etti. George Bush, Beyaz Saray'daki "oval offke" olarak bilinen çalışma odasmdan yaptığı ve Amerikan televizyon istasyonla- rı tarafından tüm dünyaya naklen iletilen konuşmasına, dün sabaha karşı başlayan Suudi Arabistan'a askeri birlik sevkıyatırun gerekçelerini anlatarak başladı. Bush, bu birliklerin "savnnma pozisyonunda bulun- duklannın" özellikle altını çizerek, "Bu ey- leme girismemiz kaçınılmazdı" dedi. Irak'ın 2 ağustos günü komşusu Kuveyt'i işgalini anımsatan ve bu ışgalden sadece bir- kaç saat önce lrak lideri Saddam Husejitfin "Böyle bir niyetimiz yok" dediğını kayde- den Bush, şöyle dedi: "Saldırganhtı haklı gösterebüecek bJçbir gerekçe olamaz. Dtşardan empoze edflen bir knkla rejim de kesinlikle tanınamaz. Dost ve düşman kiç kimse bizim banş istegimiz- den kuşka duymamalıdır. Aynı zamanda saldırgaBnja karşı durma kararülıgınıızdan da hic kinuenin kuşkusu olmasın. tstekle- rimiz şunlardır: Birindsi tüm lrak kuvvetlerinin derhal ve koşulsuz olarak Kuveyl'ten çekilmesini is- tiyonız. tkinci olarak Kuveyt'in meşru hü- kümeti vakit geçmeden kukla rejimin yeri- ne gorevine dönmelidir. (jçüncu olarak ABD yönetimi, her zaman Basra Körfezi'n- de güvenfik ve istfioann konınmasmdan ya- na olmuştur. Ddrdüncü olarak da ben yurt- dısıadaki Anerikan vataadaşlaruun hayat- lannı korumakla rükümlüyiim." lrak lideri Saddam Hüseyin'in gerek Ku- veyt'i işgalinden önce "Bunu yapmaya- cafım" diyerek gerekse birkaç gün önce "Biriiklerimi çekiyorum" demeci ile iki kez yalan söylediğine dikkat çeken George Bush, tum dünya liderleri ile bölgedeki du- rumu gunlerdir aynntılı olarak görüştüğü- nü, Irak'ın Kuveyt topraklannda kalması- na izin verümemesi gerektiğini bir kez da- ha vurguladı. Bush, "Bu, Amerika'nın ve- ya Avrnpa'nın veya Ortadogu'nun sonınu değildir, bu dunyanın sonınudur. Bu vuz- den de BM 23 yıldır ilk kez boylesine guçlu biçimde birleserek yaptmmlara karar verebilmiştir" dedi. Amerikan birliklerinin bölgede bulunma amacının, Suudi Arabistan'daki hayati çı- karlan ile ilgüi olduğunu ve "çansma jsteroedikleriran" altını önemle çizen George Bush, Savunma Bakanı Richard Cheney ve Dışişleri Bakanı James Baker'ın çeşitli ül- kelerle yaptığı temasları da anlatırken, Ba- ker'ın bugün Ankara'ya gelerek Cumhur- başkanı Turgut Özal'la görüşeceğini söyle- di. Bush, bu cumlesinde, Türkiye'den "ABD'nin sadık ve güvenilir dostu" diye söz etti. George Bush, Beyaz Saray'daki konuşma- sından bir saat sonra bir basın toplantısı dü- zenleyerek, gazetecilerin sorulannı yanıtladı. Suudi Arabistan'a asker gönderme kararı- nın "Umamıyla savunma amaçlı" olarak gerçekleştirildiğini söyleyen Bush, "Bunun üzerine bir çizgi çizdik. ABD, sağlam bir pozisyonda durmaktadır. Amerikaiüar, ilk ateşi açmayacaklar. Suudi ArabisUn'ı ve Körfez'deki diger dostlanmızı savunacak- lar" dedi. Gazetecilerin ısrarlı sorulan uzenne, "Şu anda savaşta degiliz. Savaşmıyoruz" diyen Başkan Bush, lrak lideri Saddam Hüseyin'i Hitler'e benzeterek, "1930Tann vayılmacı dikutöriüklerinden" söz etti. Bush, "Sad- dam Hnseyin'e bir daha ayn hatalan tek- rarlamayacagı bir ders verilmesi" gerekti- ğini söyledi. ABD Savunma Bakanı Dick Cheney ile Genelkurmay Başkanı Colin Po- well gazetecilere son gelişmelerle ilgili bri- fing verdiler. BELKt DE SON KEZ — ABD'nin en büyük uçak gemilerinden Saratoga yola çıkmaya hazırlanırken, bir baba da sonu belirsiz yolculu- gun başlangıcında kızına mamasını yediriyor. (Fotograf: AP) AMBARGO lrak açlığa mahkûmEkonomi Servisi — Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi uyarınca alınan "ambargo" kararı lrak halkını aç kalma tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. BM Gü- venlik Konseyi önceki gün yayımladığı bir deklarasyonla tüm üye ülkelerin lrak ve Ku- veyt'le olan ticari ilişkilerini kesmesini is- temiş, sağlık ve temel gıda maddeleri ise ambargonun dışında tutulmuştu. Türkiye de bu karara uyacağını açıkiamıştı. 17 milyon nüfuslu IraTcTbuğday, bitki- sel yağlar ve şeker gibi temel gıda madde- lerinde tamamen dışa bağımlı bir ülke. 70 milyar dolarla Ortadoğu'nun en borçlu ül- kesi olan Irak'ın bu yılki bütcesinde gıda maddeleri ithalatına 2.5 milyar dolar aynl- dı. 1990 yılı sonuna kadar 3 milyon ton buğday ve una gereksinimi olan lrak bu ih- tiyacının en büyük bölümünü Avustralya'- dan karşıhyor. Daha önce yapılan ikili an- laşmalara göre Avustralya Irak'a ihracını taahhüt ettiği 1.6 milyon ton buğdayın 1.3 milyon tonunu gönderdi. Yine daha önce yapılan ikili anlaşmalar gereğince Kanada ve ABD'nin bu yıl içinde Irak'a toplam 1 milyon 650 bin ton buğday ihraç etmesi ge- rekiyor. Eğer bu üç ülke Irak'a yaptıklan buğday ihracatını durdururlarsa Saddam Hüseyin ve 17 milyon Iraklının çok kısa bir süre içinde olmasa bile açlık tehlikesiyle karşı karşıya kalacağı belirtüiyor. Bağdat'ı biraz olsun ferahlatan tek şey ise ülkede yaklaşık 6 aylık tahıl stokunun bulunma- sı. 1989 yılı rakamlarına göre Irak'ın ihra- catı 12.08, ithalatı ise 10.29 milyar dolar. Petrol, ülkenin dış ticaretine tamamen ege- men. 12.08 milyar dolarhk ihracat rakamı- nın yüzde 99'unu petrol oluştunıyor. Di- ğer ihraç malları ise benzin ve kimyasal gtıbre. Irak'ın dış ticaretinde Türkiye, BrezUya, Yugoslavya ve Hindistan başta gelen ülke- ler. Petrol ihracatımn büyük bir bölümü- nü -Rırkiye'den geçen boru hattıyla gerçek- leştiren lrak, gıda ve ara madde ihtiyacı- nın önemli bir bölümünü de Türkiye'den sağlıyor. lrak ordusunun nohut ve merci- mek gereksinimi de Türkiye'den yapılan it- halatla karşılanıyor. LONDRA Ticari endişeEDtP EMİL ÖYMEN LONDRA — tngiltere hükümeti, Ku- veyt'te çalışan 3000, Suudi Arabistan'da ça- lışan 52.000 tngüizın akıbetinden endişeli. Irak'ın Kuveyt'e saldırdığı gün, Malezya'ya giderken el konulan tngiliz Havayollan'na ait bir yolcu uçağında 367 yolcu ve müret- tebatın hâlâ serbest bırakılmamış olması da endişeyi arttınyor. Kuveyt ordusunda danış- manlık yapan 35 tngilizin Bağdat'ta "beş yddızlı bir otelde misafir edilmeleri" de tn- giltere hukumeti için ayn bir sorun. tngiliz basını Türkiye'ye geniş yer ayınyor. lrak tarafından atanan yeni Kuveyt yö- netiminin, Kuveyt ile lrak Dinarlan arasın- daki pariteyi kaldırarak, Kuveyt parasıru de- value etmesi ve değerinin on ikide birine in- dirmesıni de Londra'daki Kuveyt bankala- n kabul etmedi. Batı Avrupa'mn en buyük bankacıhk ve maliye merkezi olan "City" de görüş belirten bir uzman, "Bu kararla, Kuveyt parası paçavra kadar degersizleşti" dedi. lrak Dınarı konverübl değil ve sabit kur sistemiyle işlem görüyor. "Kuveyt Mil- li Bankası"nın Londra şubesinden yapılan açıklamada, bankada hesabı olan ve Ingil- tere'de raahsur kalan yaklaşık 4.000 Kuveytli için bankanın "kolaylık" sağlayacağı ve ödemeleri "eski kur" üzerinden yapacağı belirtildi. Körfez bunalımı için tngiliz basınından şu yorumlar yapildı: CSThf öailg CCdegraplı Türkiye, sözü ile eylemini birleştirdi ve Irak'ın ana petrol yolunu kapadı. Ancak bu, siyasal bir karardan çok, boru hattmdaki petrol fazlasmın yarattığı tıkanmadan kay- nakianıyor. Böyle bir karar her ne kadar bekleniyorduysa da yine de Irak'a ağır bir darbedir. Saddam, özal'a hem tehditle hem yumuşaklıkla yaklaşıyordu. Ankara, sessiz- ce, ama kararlı bir tavır almış oldu. Boyle- ce Türkiye, kendi kullanımı için en büyük petrol kaynagını da kaybetti. ABD Dışişle- ri Bakanı Baker'ın Türkiye"yi ziyareti, Ame- rika'nın Irak'a yaptınm uygulama strateji- sinde Türkiye'ye verdiği önemi gösteriyor. THE INDEPENDENT Başkan Bush, Irak'a karşı Türkiye'deki üsleri kullanmak isteyecek. Ancak Türkiye^ nin böyle bir girişim için gayet isteksiz ola- cağı ve çok yüksek bir bedel isteyeceği dip- lomatik kaynaklarca ifade ediliyor. Türki- ye geçen yıl Batı tarafından geri plana itil- mesini unutmadı. Ustehk Türkiye, BM yap- tınmlanndan ekonomik bakımdan en çok zarar gönafek ülke de olacak. BONN Türkiye'ye ilgiDtLEK ZAPTÇIOĞLU BONN — Ortadoğu krizi, son zamanlar- da unutulmaya başlanan Türkiye'yi ilgi oda- ğı haline getirdi. Alman televizyonu birin- ci kanalı ARD'de yapılan yorumlarda, "Türkiye'nin AT üyeligi için kâgıUar yeni- den kanlacak" dendi. Yorumcular başta Irak'a karşı çekımser kalan Türkiye'nin son kararlarıyla "Batı'ya büyik bir jest vaptıgını" belirtiyor. Bunda Ankara'nın üç kararı etkih oldu: BM Güvenlik Konseyi'- nin yaptınmlannı uygolamayı kabul ed^i; ABD Bçaklannın uslenmesine izin ve lrak böru hatlannı kapatması. Almanya'da bazı siyasi yorumcular, Türkiye'ye bu "Batı dayanışması" karşılı- ğında AT üyelıği konusunda daha sıcak bir yaklaşım gösterilebileceğini belirtiyorlar. Bu görüşe göre "Muslüman ulke Türkiye, Ba- tı saflannda net tavır alarak Ortadoğu'nun değil Batı'nın bir parçası olduğunu" kanıt- ladı. Alman meslektaşlardan baalan ise bu iyimser bakışı paylaşmıyor. "Baü'nın pkarcı politıkasına" dikkat çekıyor ve kriz atlatıl- dığında Türkiye'nin "jestinin" kolayca unu- tulacağına parmak basıyorlar. Basında yer alan haberlerde Turkiye'nin boru hatlannı kapatmaktan ve ticari yaptınmlardan do- ğacak zarar karşıhğında Suudi Arabıstan- da bulunan Kuveyt emirinden "tazminat güvencesi" aldığı ıddia ediliyor. Gazeteler genel hatlanyla Körfez krizini şöyle değerlendiriyor: "Amerika, lrak saldınsını önceden tah- min edememiş, ama Kuveyt'in işgalini ilk andan itibaren Batı'ya ve kendine karşı bir harekât olarak görmüştür. Başkan Bush, Körfez'deki çatışmayı tarihsel boyutu için- de kavradı: 40 yıllık soğuk savaşın ardın- dan Amerika'nın Sovyetler Birliği'yle yeni ilişkisi bu çatışmada sınavdan geçecektir!' "Irak'a karşı yaptınm kararı almak bizim için kolay olmadı. ÇünkU biz Irak'a en zor anlarında yardım elini uzatmış bir ülkeyiz; ama haklı savunma başkadır, soygun baş- ka. Sovyetler Birliği'nin tutumu, Irak'ın son eylemleri üzerine düştüğü uluslararası izo- lasyonun göstergesidir. Kuveyt'teki dramın iyi bir tarafı da var: Dünya Güvenlik Kon- seyi ilk kez ortak bir tavır içine giriyor. Sü- per güçlerin ve dünya camiasımn kolektif Urvn, Ortadoğu'daki ve diğer yörelerdeki ça- uşmalarda labirentten çıkış yolunu aydın- latan bir ışık gibidir"