Katalog

CUMHURİYET/14 DIŞ HABERLER 23 AĞUSTOS 1990 KÖRFEZ KRİZİ... KÖRFEZ KRÎZt... KÖRFEZ KRİZÎ...KÖRFEZ KRÎZt... KÖI ABD BAŞKANIEMİR VERDİ Bush 40 binyedeği askerealdıTT Daha önce Irak tan ayrılmalarına ızın verttmeyen Avusturya Fınlandrya Isvec ve Isvıçre vatandaşlan karayolu ıle Turkıye ye geçerek ulkelenne hareket ettıier TÜRKIVE Körfez krizinde 21. gün22 Ağustos 1990 Cuellar m ıto temsıtası Bağdat a geidı Irak 7 AT ulkesının vatandaşlar na ulkeden çıkıs ıznı verdfiı yokında çıkarı haberlen yalanladıABO 40 hn yedeği sıtah altına aidı SUUDI ARABISTAN Irak in Kuveyt e Sılkvrorm fuzelen yerteştırdığı bıldınki Amenkan Saratoga uçak gerrusı Suveyş Kanab ndan geçerek Kmktena e gırdı = Ana yollar — Boru rıaftar ABD Başkanı Korfez'deki Amerikan askerı varhğım desteklemek amacıyla ilk aşamada 40 bin yedeği silah altına aldı. Amerikan yedekleri Vıetnam savaşından sonra ılk kez göreve çağrıldı. Bush, guç kullanma konusundaBM'nın karar almasını istedıklerını, ancak bunu zorunlu görmediklerinı soyledi Dış Habcrier Servısı — Basra Körtezı'- ndekı tehdıt ve genlım tırmaıuşını surdu- rurken ABD Başkanı George Bush Vıetnam savaşından sonra ılk kez yedeklenn sılah al- tına alınmasını emrettı Ilk aşamada 40 bin yedeğın askere çağnldığı bıldırıldı Başkan Bush dun aynca bır basın toplantısı duzen- leyerek Irak'a karşı BM tarafından alınan ekonomık yaptınmlan desteklemek ıçın guç kullanma konusunda BM Güvenlık Kon- seyı'nın karar almasını istedıklerını ancak bunun zorunlu olmadığmı ve güç kullan- ma konusunda kendılennı yasal olarak yet- kılı görduklerıru açıklayarak kararlılıgını bır kez daha ortaya koydu Bush, dun yaptığı açıklamada, "Kendi- mizi gereklı olan tum vetkilere sahıp goru- vonız ve telefonla konustugumuz tum dun- ya lıderlerı, ozellikle Fransa Devlet Başka- nı Françoıs Mıtlerrand ve İngıltere Basba- kanı Margaret Thatcher da ihtıyaç duydu- ğumuz tum yetkıye sahıp oldugumuz ko- nusunda bızımle aynı fıkırdeler" dedı. Irak'la gönlşmeye daıma ısteklı olduk- larını, ancak, "Kabul edılemez koşullan" teddettıklennı belırten Bush, "Bagdat'ta goruşmelere hazır yetkılı bin var. Ulusla- rarası hukuka gore kabul edilemez koşul- larla goruşmevız. Eğer tum kartlannı ma- sa>a açmayı ıstıyorlarsa, bu iyı" dedı Irak, öncekı gun Körfez konusunda gö- ruşmeye hazır olduğunu, ancak ABD'nın Irak bırlıklennın Kuveyt'ten çekılmesı ıs- teğını kabul etmeyeceğını açıklamıştı Irak'ta bulunan yaklaşık 3 bin Amenka- lının durumundan oldukça endışeh olduğu- nu belırten Bush, BM'ye harekete geçmek ıçın bıraz daha süre vermeye hazır olduğu- nu, ancak bu aşamada daha ılen gıtmek ıçın BM'nın karar almasını beklemeye hazır ol- madıklarını kaydettı Perde gerısınde buyük bır dıplomatık tra- ABD Üç kritik noktada geriye sayma başladıIrak gemileri ablukayı delip geçerken Başkan Bush, "Tetiği çeken ilk el" olmak istemiyor. UFUK GÜLDEMİR WASHINGTON — Körfez krızı her ge- çen gün bıraz daha tırmanırken, Amenka içın üç kntık konuda geriye sayma ışlemı başladı. Bu kntık konulann her üçünün de Körfez'de kıvılcım etkısı yapması mümkün BunJardan ılkı, Kuveyt'tekı Amerikan Bü- yükelçılığı'nın, kapatılıp kapatılmayacağı konusu Irak, Kuveyt'ı ılhak ettığı ıçın bu- rada Bağdat'tan ayrı olarak buyükelçılıkler bulunmasının gerekmedığı ınancıyla, tüm yabancı mısyonlann cuma gunüne kadar kapatılmasını, bu tanhten sonra dıplomat lara, "dıplomatık statusu olmayan vabana" muamelesı yapılacağını açıkladı Bu ültıma- tom sadece elçılıklenn kapatüacağı anlamı- na gehnıyor, aym zamanda dıplomatık sta- tüye sahıp personelın, tıpkı dığer Batılılar gıbı gerekırse Amenkan saldınsına karşı "kalkan" olarak kullanılabıleceğı anlamı- na gelıyor Irak'ın böyle davranacağı yönun- de bır ışaret yok, ama en azından, yapılan açıklamamarun buradakı yankılan böyle. Tum Batı âlemı ıle bırlıkte Amenka da bu kararı tanımayacağını açıkladı Eğer Irak, söyledığını yapıp dıplomatık dokunulmaz- lıkları ve uluslararası kuralları ıhlal ederse •ABD'nın buna mukabelesı kaçınılmaz ha le gelecek Washmgton'dakı hava o kı ABD, "Kesınlikie Kuvevt'tekı elçilıgıne hasmane bir davranışa tolerans gostermeyecek. Ama Irak'ın boyle bır davranış ıçıne gırmesıne de zemin hazırlamaktan kaçınacak." ABD Başkanı'nın önemh karar anfesın- de olduğu ikına konu ıserehınelersorunun- da ne yapılacağı 7 ABD Başkanı Bush, kısa bır sure önceye kadar rehınelere "rebjne" de- mekten kaçınıyordu Bunun anlamı şuydu Amerıka, rehmelerı elınde bulunduran kı- şılere "ttrorist" dıyor ve ılke olarak da te- rönstlerle muzakere masasına oturmuyor Irak ve Kuveyt'tekı yabancılara kısa bır su- re önceye kadar "rehine" denmemesının ne denı de bunlann kaden konusunda Irak ıle muzakere yollannı açık tutmaktı Çunkubır kez "rehine" dendı mı, o zaman Amerıka- nın, bunlan "rehin" eden guç ıle en azın- dan açıktan masaya oturması guçleşıyordu Bush, bundan uç gun önce "rehine" sözcu- ğünü telaffuz ettı Dolayısıyla da son ıkı gundür Irak yönetıcılerının "her rurlu gö- ruşmeye açıgız" yönundekı yaklaşımlanna, bu rehıneler konusunda muzakere anlamı- na geleceğınden, "özlu" bır yamt venlme- dı Amenka tabu kı bu soruna, rehınelenn kanının akmayacağı bır çözümu özlüyor, ancak şu ana kadarkı gelışmeler, bu soru- nu çözucu değıl tırmandıncı mahıyette ıler- lıyor Bush'un bu konuda anfesmde oldu- ğu kntık karar şu Rehmeler, Başkan'ın Amenka'mn "ulusal çıkarlan" yönunde ka- rarlar almasını caydıracak mı9 Bush, geçen günlerde Baltımore'da yaptığı bır konuşma- da "Irak'ın tehdıtlerının Amerıka'yı caydıramayacağını" söyledı Ancak dığer yandan Irak'ın bu rehınelen çeşıth yerlere dağıtması, ABD'mn olası bu- rehine kurtar- ma operasyonunu önlüyor Asken uzman lar, ABD'nm şu andakı tek çaresımn top- yekûn bu- haraketle Kuveyt'ı ışgal etraek ol- duğunu söylüyor Bush'un uçuncü kntık karan ıse Irak'a aıt gemılenn sılah gucüyle durdurulması aşa- masında olacak Henüz tüm Batı başkent- lerınde Irak'a aıt gemılenn bu yolla durdu- rulması yönunde bır göruş bırlığı yok Bu konuda BM'nın karan beklenıyor Ancak bu arada da Irak gemılerı, ablukavı delıp geçıyor ABD Başkanı Bush, "ilk letigi çe- ken el" olmak ve bu savaş Amerıka'nın sa- vaşıymış gıbı davranmak istemiyor Çunkü soğuk savaştan "muzaffer" olarak çıkan bır Amenka'mn tum Arap dunyasını karşısına alacağı bır adımı arzulamıyor Amenkan- Arap çatışmasına dönecek bır knzın tüm dunya ekonomısım etkıleyeceğını duşünü- yor fiğın devam ettığını belırten ancak aynntı vermeyen Bush, "Japonlann da buyuk bir dıplomatık gınşıme devam etuklenm" söv ledı ve Turkı>e'nın de bu trafıkte yoğun olarak yer aldığı kaydettı Bush, Irak Devlet Başkanı Saddara Hu- seyin'ın, Kuveyt'ı ışgalı nedenıyle buvuk bır tecnt olmuşluk ıçınde olduğunu belırterek, "Saddam'ın durumu ABD Irak'a karşı gı- bi goslermek ıstedıgını, ancak aslında Irak'- ın tum dunvanın gen kalanına karşı oldu- ğunu duşunuyorum" dedı Beyaz Saray Sözculennden bınnın yap- tığı açıklamada, yedeklenn, "ordunun ge- reksınmesıne gore" sılah altına çağrılaca ğını kaydedıldı Sözcü Kara, Hava ve Denız Kuvvetlen' nın ıhtıyaçları göz önünde tutularak, tıp, ulaştırma, ıstıhkam, ıstıhbarat konulann- da uzman olanlar sılah altına alınacak Ye- deklenn buyuk bölumu, ABD'de kalan bır- lıklerın takvıyesı ıçın kullanılacak, kuçuk bır bölümunün, gerekırse, Körfez bölgesı- ne göndenleceğını bıldırdı Gözlemcıler, yedeklere yapılan çağnmn, bınlerce Amenkalımn, geçıcı olarak ışlerın- den avrılaeağını gösterdığım belırtıyorlar Basra Körfezi'ne taraflar modern teknolojinin en korkunç silahlarını yığmaya devam edıyorlar + AKfMUkSNBH 6ÖCİ ABD'de 1525.000 asker (donartma dahıî) 4 200 savas uçağî 11500 tank 9500 »p Arabıstan'da bulunan 25000 asker 200 savas uçağı yokta 45000 asker Mıstrda 1350 asker ' Avrupa'da 29&000 asker (donanma hanç} 640 savas uçağı 5.000 tank 1600 top Japonyada 42 000 asker (donarma hanç) 120 savaş ucağı G Kore'de 43200 asker (donanma hanç} 84 savaş ucağı Guam'dakı ABO ussu + 24000 asker Garaa ABO ussu (Sn Lanka) 17500 asker Fıhpınterde 12000 asker {donanma hanç) 48 savaş uçağı * HUUC1I ASKUİ - A UOOaOOO asker + 500 savaş uçağı 5500 tank 3700 top 66 karadan karaya fûze tırlatma rampası • ummnasa Tüm dûnyada 14 uçak gerrasi Bu gemfente 1.000 savas uçağı bulunuyoc 4 savasgenısı 41 kruvazör 170 destroyer ve fırkateyn 133 dencalti 250 diğer btrtmter Akdena yotunda uçak gemısı savaş gemtst 2 kruvamr 6 destroyer ve ftrkateyn 7 dığer bınmter Umman Körfe? 1 uçak germsı 2 kruvazör 5 dığer savaş gerrılen förfezde komuta gemısı kruvazor destroyer ve fırkateyn KıZıîdenEde uçak germsı kruvaror » denızait) dığer savaş gerrmen Körtaz bölgesinin güvenllği Içta askeri güç gftnderen diğer ûlkeler. ingiltere 1000 asker 3 radar uçağı 3 savaş gemısı 3200 asker 1 uçak gemısı 6 savaş gemısı Kanada 5 mayın tarama gemısı 2 loııstık gemı 10 Fuchs tankı 2 destroyer 1 refakat gemısı Sartye SSCB 2 fırkateyn 1 io|istık gemı 1000 asker denız gucu 5000 asker : 3 savaş gemısı HoNanda : 2 fırkateyn PaUstaa : 5000 asker Fas : Asten bırlık Italya Ispanya Portekrz Turkıve ABO uslennı haar tutuyorlar ABD askerleri tonlarca su ve gazoz tüketiyorDış Haberler Servisı — "Topçular, fnze operatorlerı. pılollar \e radar teknisyenle- ri, çol koşullannda beklemeye davanma gu- cunu gosterseler bıle Körfez'de uzun donem konaklamanın yaratacağı sı>asj zararian or- tadan kaldınlama\acaknr." Der Spıegel der- gısı, Irak'ın Kuveyi'ı ışgalı ıle Körfez'e akın akın varan ABD askerlerının belırsız bek- leyışlerı ıçın bu değerlendırmeyı yapıyor Dergıde her beş dakıkada bır C-5 ve C-141 kargo uçağının Suudı Arabıstan çöllenne mış yaptığı belırtıhyor ABD, dördüncü uçak gemısmı John F Kennedy'yı Norfolk Lımanı'nda Körfez'e uğurladı Pentagon 20 adet en modern F-117-A Stealth savaş uça- ğını knz bölgesıne gönderdı Stealth uçak- lan hıçbır radara yakalanmadan hedefi vur- ma özellığıne sahıp 60 bin yedek Amen- kan askennın sılah basına çağnlması tartı- şılıyor. Der Spıegel'dekı Körfez haberınde Iraklılann, ABD askerlennın aylar sürecek alarm durumuna davanamayacağını hesap- ABD'LÎİKİ STRATEJİSTTEN FARKLIGÖRÜSLER iayabıleceğıne dıkkat çekılıyor Bu görüşe göre Arap dürryasında Suudı Arab.stan, Su- nye ve Mısır arasındakı zorakı dayamşma çatlayabılır Başkan Bush kısa sürede başan sağlayamadığı takdırde, ABD yönetım kad- rosundakı çözulme de gündeme gelebılır Dergıde, Körfez'e yığmağın maddı sonuç- lanna da değımlmış Bır avcı uçağı böluğu- nün ayda 13 mılyon lıtre 'Sprit" marka ıçe- cek tukettığı, kara personehnın, 2000 kışı- ve kadar aynı süre ıçınde dört mılyon lıtre- ye yakuı su ve 100 ton gıda maddesı tuket- tığı behrtılıyor Sonbaharda sayılanrun 200 bıne varması hesaplanan Amenkan asker- lennın gıda ve ıçecek masrafırun hangı dü- zeye varabıleceğı sonısuna astronomık ra- kamlarla yanıt verılıyor Rakatnlann sılah tedankınde dehşet düzeye ulaştığı kaydedı- hyor Tank, top, füze rampası gıbı modern sıstemlenn az zamanda yığınla cephane har- cadığı eklenıyor Korfez'deki gergınlık, Irak'ın bu ulkede- kı ve ışgalı altındakı yabanalan rehın tut- ma kararıvla y'enı bır boyut kazanırken Irak Sılahlı Kuvvetlerı'nın ozellikle Kuveyt'te ya- banalan sılah zonıyla toplamayı surdürdü- ğü bıldınlıyor CNN Televızyonu'nun habe- nne göre Kuveythlere de bu konuda baskı yapmaya başlayan Irak askerleri ev ev do- laşarak tngılız ve Amenkalılan topluyor. Bazı tngılız ve Amenkalılann ya saklandı- ğı ya da buyukelçılıklenne sığınma yolunu seçüklen kaydedılırken cuma günune kadar kapatılmalan ıçın süre tamnan >-abana tem- sılcılıklerdekı yabancılann durumu merakla beklenıyor Bu arada Irak haber ajansının büdırdı- ğıne göre, Irak Meclıs Başkanı Sadı Meh- dı Salıh, "Bazı ulkelerin, ABD'nın safın- da yer almasını sağlamak umuduyla, Irak halkının temsılcılen, bazı Fransız ve Japon yurttaşlanna, Irak'tan aynlma ıznı verilme- sını kararlastırmışlardır" dedı Salıh, ay- rılmalarına ıan verılen Fransız ve Japon- ların sayısım belırtmedı öte yandan, İngıltere Dışışlen Bakanı Douglas Hurd, Irak Devlet Başkanı Saddam Huseyın'ı "lahripkâr bır mağlup" olarak nı- telendırdı Hurd, Yunanrstan ve tspanya'nın Uluslararası Denız Kuvvetı'ne katılma ve Kuveyt'tekı buyukelçıüklen kapatmama ka- rarlanndan memnunluk duyduğunu kaydet- ü Hurd, BBC Televızyonu'na verdığı de- meçte, ızledığı polıtıkanın Saddam Hüse- yın'm yenık düştüğünu gösterdığını söyle- dı Douglas Hurd, "Saddam'ı bır savascı de- ğıl, kadın ve çocuklann arkasına sığıoan bir korkak olarak gonıyorum" dedı Irak ışgal kuvvetlennın, Kuveyt'te yağma- ahk yaptıklan gerekçesıyle aralannda ya- bancılann da bulunduğu cok sayıda kışıyı ıdam ettığı bıldınlıyor Başkent Kuveyt'te dokuz, Ahmadı'de al- tı, Jahra kentınde de beş kışının ıdam edıl- dığı haber verılıyor Görgü tanıkları, asüa- rak ıdam edılen 20 kışının meydanlarda hal- ka teşhır edıldığını belırtıyorlar Idam edılenler arasında Iraklılann yanı sıra, Mısırh, Sunyelı ve KuveyüıJenn dc bu- lunduğu duyuruldu Yemen'ın BM temsılcısı Muhammed Sal- lah, bır Irak tankennın Aden Lımaru'na yuk bosaltmakta olduğu yolundakı haberlen ya- lanlayarak, ulkesının Irak'a karşı uygulanan yaptınmlara bağlı kalacağını açıkladı AA'nın haberıne göre 1000 ABD asken de dün Bırleşık Arap Emırhklen'ne gelerek Umman sınınnda konuşlandınldı. BAE"nın ABD ıle yaptığı anlaşma uyannca bu ülke- ye sevk edılen askerı bırhklenn yanı sıra 16 savaş uçağının da bu ülkede bulunduğu kay- dedıldı Bu arada Fransa'nın ılk kara bırlığı gru- bunu dün Bırleşık Arap Emırlığı'ne gönder- dığı bıldınldı Fransız asken yetkılılen bır- lığın anfibık antı-tank araçlarıyla donatıl- dığını kaydettıler Reuter'ın haberıne göre SSCB Savunma Bakanlığı uzmanlarmdan Albay Valentın Ogurtsov, Irak'ta halen 193 Sovyet asken uzmanın bulunduğunu bıldırdı Albay Ogurtsov, bu uzmanlann Kuveyt'm ışga- lınden önce ımzalanmış anlaşmalar çerçe- vesınde Irak'ta bulunduklannı, ancak ışgal harekâtında kesınlikie yer almadıklannı kaydetü. Öte yandan Financıal Tımes gazetesınde dün yer alan bır haberde, Irak'ın Kuveyt'e Çın yapısı Sılkvvorm (Ipekböceğı) füzelen yerleşürdığı bıldınlıyor Irak'm Sılkworm ve kendı gelıştırdığı Fao-200 modelı füzelen karadan, gemılerı vurmak amacıyla kulla- nabıleceğı kaydedılıyor Irak televızyonu, ıkı Suudı Arabıstan uçağının dun "Irak'ın güney smırını" aşa- rak, Irak hava sahasmda 5 km. kadar ıçen gırdıklennı bıldırdı ABD'li emekli General Odenv 'Rehineleri unutup vuralım' SEMİH tDtZ ANKARA — Başkan Jimray Carter dö- nemınde, Ulusal Güvenlık Danışmanı Zbig- niew Brezinskı'nın Bevaz Saray'dakı yardım- cısı emekli general VVılliam Odem, Irak'ın ehndekı rehınelenn "unutulması" gerekn- ğını savundu tran'dakı Amerıkalı rehıne- lenn de "resmen olu ılan edılerek yakınla- nna sigorta pnmlennın odenmesıni" öner- dığını antmsatan Odem, ancak bunun za- manında kabul edılmedığını behrttı Buna rağmen, geçmış deneyımlerden ders alaca- ğı umudu taşıdığını bıldıren Odem, Türkı- ye'yı "haritada çok kntık olan bir ulke" ola- rak nıteledı ve Bu nedenle Turk - Amenkan savunma ışbırhğının süreklılığını sağlama- nın büyuk önem taşıdığını soyledi Halen ABD'nın muhafazakâr stratejık araştırmaar merkea Hudson Instıtute de "Ulusal Guvenlik Işlen" dırektöru olan Ge- neral Odem, emeklılığınden önce "Ulosal Güvenlık Ajansı" dırektörluğu ve "Kara Ku>vetleri Istıhbarat Orgutu"nün başkan- lığı görevlennde bulurunuştu. Hudson Ins- tıtute'dekı görevının yam sıra Yale Ünıver- sıtesı'nde öğretım uyelığı de yapan General Odem, Ankara'dan telefonla yönelttığımız sorulara verdığı yamtlar şöyle — Irak'ın Kuveyt'ı ışgalı Turkıye'nin stra- tejık onemını bır haylı on plana çıkardı. Oy- sa Dogu-Batı ılışkılerındekı gelışmeler ne- denıyle en azından 1 agustosa kadar bu one- mın azaldığına ınanılıyordu. Bu konudaki degerkdirmenız nedır? ODEM — Bana göre Doğu-Batı ılışkıle- rı açısından Turkıye hantada çok kntık bır Ulke olarak kalmaya devam edecektır Pe- restroyka başanlı olsa bıle bu durumun de- ğışeceğını sanmıyorum Korfez'deki son ge- lışmeler ıse Türkıye*nın o bölge açısından kaçınılmaz önemını gündeme getırdı Tur- kıye'nın, ABD'nın ve genel olarak Batı'nın o bölgeye yönelık polıtıkaları açısından ne kadar kılıt bır ulke olduğu ortaya çıktı Bu nedenle Türk-Amerıkan savunma ışbırhğı- nın süreklılığını sağlamanın buyuk önem ta- şıdığına ınanıyorum Bu ılışkılerın zor dö- nemlerden geçtığını de bıhyorum Ama Türkıve'dekı ve Amenka'dakı sağduyulu lı- derler say^mde bu ılışkımn temelde sağlıkh kalmasuun sağlandığı da bır gerçek Bunun sonucunu da bugun görüyoruz. — Guncel konuya dooecek olursak. Kör- fez'de bir sıcak çaüşma olasılıgı var mı siz- ce? ODEM — Çaüşma olasılıgı bence yuz- de ellı Tabıı çıkarsa talıhsız bır gehşme olur. Kanımca şımdı bekleyebıleceğımız en ıyı so- nuç, Suudı Arabıstan'da Saddam Huseyın'ı çaüşma seçeneğınden caydıracak bır guç oluşturmaktır Böylece ortaya çıkacak du- rum ıle ambargo bırleştığınde Saddam bu gerçeğe kendısını ayarlayıp bu ışten gerıle me yollannı arayacaktır Ama bu sureç ıçın çok bekleyeceğımızı duşunuyorum Bırkaç yıl sürebıhr Ancak başka seçeneğımız yok Bunun da görecelı olsa bıle bellı bır ulusla- rarası dayamşma çerçevesınde göturulmesı önem taşıyor Bu şekılde sıcak bır çatışma- dan kaçımlmış olacağını umu>orum — Anladıgım kadanyla askeri yenne ekonomık ambargo opsiyonunun daha onemli olduğunu soyluvorsunuz. ODEM — Ancak durumu ıyı anlamak lazım Saddam Huseyın'ın yapabıleceğı en tehlıkelı şey Suudı Arabıstan'a saldırmak olur Orada öyle bır asken guç oluşturma- lıyız kı bu seçenek ımkânsız olsun Bunu gerçekleştırdıkten sonra bolgeden büyük mıktarlarda petrol sekvıyatının surmesını sağlayabılınz Böylece uluslararası ekono- mının knze gırmesını engellenz. Ondan son- ra bekleyebılınz Bu nedenle ekonomık am bargo kadar asken boyut da önem taşıyor Ancak Başkan Bush'un söyledıklennı de ya kından dınlemek gerekıyor kanımca Irak'ın Kuveyt'ı ışgal edıp ılhak etmesım kabul edı lemez olduğunu açıkladıysa da Kuveyt'e yö- nelık bır askerı taahhüde gırdığını sanmı- yorum Kesın olarak söyledığı tek şey Suu- dı Arabıstan'ı savunacağı Ama tabu bu şey- ler değışebılır Fakat başkarun sözlen genel- de bu konuda muğlak kaldı Bunun da ka- sıtlı olduğunu duşunuyorum. — "En kotu hal" senaryosunu ele alahm. Bir sıcak çatışma çıktıgı takdırde Turkıye^ deki uslenn nemen devreye gıreceğını du- şunuyor musunuz? Yoksa bunun en son se- çenek olarak mı gormek gerekır? ODEM — Bunu kesın olarak bılemıyo- rum Bır saldırı olur mu bu nasıl bır şekıl alır9 Bunlan şundüık tayın etmek güç. Bu arada şunu söyleyım Irak'a karşı bır hava saldınsımn tek başına yeteceğıne de ınan- mıyorum Irak'ın elınde bınlerce tank var Tanklan vunnak ıçın de tanklara gereksın- me var Evet havadan bırkaç tankı vurabı- lırsınız. Ama büyuk bır tank formasyonu- nu bozamazsınız Bu nedenle bır saldın ol- duğu takdırde, bunda hava unsuru kadar kara unsuru olacağını da sanıyorum — tşın ıçıne şımdı bınlerce rehine de gir- di Amenkan kamuovunun bu konudaki duyariılığını da goz onunde bulundurursak Başkan Bush uzennde, bır şey yapması ıçın buyuk baskılar olusmaz nu? ODEM — Sanmıyorum Buradakı bası- nı ızlıyor musunuz bilemıyorum Geçen per- şembe günü televızyonda "Mcneal and Lehrtr" programında bu konuda konuştum Rehınelen unutmamız gerektıgıru söyledım Ondan sonrakı günlerde televızyona çıkan dığer konuşmacüar da aynı şeyı söyledıler Basın ve yayın organlanndan gelen bu des- tekle Başkan'ın zorlanacağını sanmıyorum — Yani gayet net bir şekilde 'bu rehıne- len unutalım' diyorsunuz. ODEM —Evet 1979-80'de aynı sey Iran ıçın geçerlı olmalıydı ama duygular öne pla- na çıktı Başkan Reagan dönemınde Lüb nan'dakı durum da öyle olmalıvdı Ben şah- sen 1980 yılında Beyaz Sara/da görevlı bu- lunduğum sırada bunu önerdım Yanı rehı- nelerın resmen ölu olarak ılan edılmelen ve yakınlanna sigorta pnmlennın venlmesı ge- rektığım söylemıştım Böylece lranlılann ehndekı rehınelenn psıkolojık etkısım or- tadan kaldırmış olurduk Ancak bu vapıl- madı Buna rağmen aradan beş yıl geçtık- ten sonra bırçok kışı bana gelerek 'Sen haklıydın' dedı Zamanında bırçok ınsan be- nım çılgın olduğumu sanmıştı Umarım de- neyunlenmızden öğremnz Mevcut dunım- da, onları unutsak da hatırlasak da sonun- da aynı sayıda rehıneyı gen alabılecegımızı anlamamız gerekıyor Onlar ıçın endışe duy- makla daha fazla sayıda rehine kurtarabı leceğımızı düşünmememız gerekıyor Eski Ulusal GüvenlıkDanışmanı Brzezinskv ^zlaşmaarayalım'VVASfflNGTON (Cumhuriyet) — ABD eskı başkanı Jimmy Carter'ın Ulusal Gü- venlık Danışmanı Zbigniev» Brzezinski, ön- cekı gun ABD kamu TV ıstasyonuna ver- dığı demeçte, ABD'nın Irak ıle uzlaşma yol- lan aramasının krizı tırmandırmaktan da- ha fazla ulusal çıkarlanna olacağını savun- du Brzezınskı'ye canlı yaymda yöneltılen so- rular ve ünlü stratejıstın yanıtlan şoyle —Sizce Irak'ın şu andaki rub hali nedir? BRZEZİNSKİ — Çok endışelıler Ken- dılennı soyutlanmış hıssedıyorlar ve zaman kazanmaya çalışıyorlar, ama dığer yandan da da kapıyı müzakereye dıkkatlı bır şekılde aralıyorlar —Sizce Kuveyt'ten çekilme konusunu da muzakere> e açıyoıiar mı? BRZEZİNSKİ — Bence evet Eğer "Her şeyı rnüzakere edenz" dıyorlarsa, demek kı bunu kastedıyorlar Bır de artık eskısı gıbı "Kuveyt'm ılhakından gen adım atılamaz" demekten vazgeçtıler Bu doğru yönde bır adım Tarafların, Saddam Huseyın'ın gu- rurunu kırmayacak bır çözum bulmasım son tahlılde ıstıyor olabüırler —Pekı bu dunımda Beyaz Saray sizce, "Irak Kuveyt'Ie olduğu surece muzakere- ye otunnayız" diyerek doğru bir tavır mı aldı? BRZEZİNSKİ — Özde evet, ama tekruk açıdan bu yanıtın, tek başına Amenka ta- rafından değıl, uluslararası camıa tarafın- dan verılmesı daha doğnı olurdu Tek ba- şımıza onde olmamalıyız Irak'ı, Kuveyt'- ten atacak harekâtın mızrak başı bızım ol- mamız gerekmedıgını duşunuyorum Irak'ı Suudı Arabıstan'a saldırmaktan caydırmak ıçın tek başımıza hareket etmemız ıçın ye- terh neden olduğunu duşunuyorum, ama Irak'ı Kuvevt'ten atmak uluslararası bır ha- reketın urunu olmalı —Bu soruna dıplomalik bır çozum için sizce hiç uraut var mı? BRZEZİNSKİ — Kendı kendımıze, "Ka- ba kuvvet neye yarar?" dıye sormalıyız Eğer Irak, Suudı Arabıstan'a saldırırsa el- bette bu kuvvet gereklı, ama eğer bız ça- tışmayı başlatacaksak, gerçekten bu çatış- ma sonunda petrol ıstıkrarlı bır şekılde Ba tı'ya akacak mı"' tkmcısı Saddam'ı yıkar- sak, yenne kımın geleceğım bıhvor muyuz' Cıddı bır çatışma olursa Sunye ve Iran dı- şında kalır mı, yoksa aceleyle müdahıl olur- lar mı' Bu ıkı ulke müdahıl olursa knz kü- çülür mu, buyur mu7 —Amenka'yı tatmın edebilecek bir dip- lomatik çozumun çerçevesı ne olabılır? BRZEZİNSKİ — Amenkan çıkarlan ba- kımından Suudı Arabıstan'ın korunması yaşamsal önem taşıyor Bu konuda tavoz veremeyız Dığer yandan Irak'ın Kuveyt'- ten hemen çekılmesı arzulanan bu- şey, ama Amenka'nın çıkarlan bakımından yaşam- sal değıl. Bu bakımdan Irak'a baskı yap- maya devam etmelıyız kı Araplar aralann- da çözüm arasın —Amenka'nın politikası sizce, "Irak'a ambargo uvgulavalım. ondan sonra geliş- meler ne olur, bakalım" nu? BRZEZİNSKİ — Umanm böyledır. Ger- çı ABD'mn uluslararası camıarun önüne fırlamış olraası dolayısıyla bıraz endışeh- yım, Başkan'ın kendı retorığının kurbanı olmasından endışelıyım Bu, Amenka'nın merkezı amacının Irak'm Suudı Arabıs- tan'a saldırısını caydırmak değıl, Saddam Huseyın'ı yıkmak şeklınde anlaşılabılır —Sizce ba, Amerika'nın hedefi olmama- h mı? BRZEZİNSKİ — En azından merkezı Amenkan hedefi bu olmamalı Uluslararası camıa eğer buna karar venr ve takıpcısı olursa o zaman başka, bız de bu çabanın bır parçası oluruz, ama eğer mızrak başı bız olursak, Ortadoğu'da ortaya çıkacak so- nuçlar yaşamsal çıkarlanmızın aleyhıne olur Eğer BM Güvenlık Konseyı kârar aur- sa o zaman başka tlk ateş eden bız olma- malıyız İlk ateş hep bırlıkte edılmelı. —Bu neden bu kadar onemli? BRZEZİNSKİ — Çunkü Irak'ı uluslara- rası camıarun ıstedığı noktaya getırmek bır Arap-Amenkan çatışmasının sonucunda ol- mamalı Bu, uluslararası camıanın arzusu ıse herkesın çabası ıle olmalı Bölgedekı ıs- tıkrarsızlık artabılır, rehıneler katledılebı- lır, bölgedekı ılımlı Arap muttefiklenmız destabılıze olabılır Bölgesel bır patlama olur Eğer üımlı Araplar bızımle bırlıkte davramrsa bu tehlıke doğmaz